انجمن فنّاوری اطلاعات امریکا: زمینههای کاری در IT را در محدوده مطالعه، طراحی، توسعه، پیاده سازی، مدیریت وپشتیبانی ازسیستمهای مبتنی بر کامپیوتر تعریف میکند.
فناوری اطلاعات شامل دو مؤلفه است: الف فناوری Technology ب اطلاعات Information فناوری ( تکنولوژی) چیست ؟
فنّاوری عبارت است ازمجموعهای ازفرایندها، روشها، فنون، ابزار، تجهیزات، ماشین آلات و مهارتهایی که توسط آنها کالایی ساخته می شود یا خدمتی ارائه می گردد فنّاوری عبارت است ازکاربرد علوم درصنایع با استفاده از رویهها ومطالعات منظم وجهتدار.
علم با مطالعه طبیعت به بررسی رفتارهای طبیعی و فیزیکی میپردازد و بدنبال کشف پدیدهها است در حالیکه فنّاوری، با بکار گیری ایدهها و دستاوردهای علمی خدمات و کالای مورد نیاز بشر را ارائه می کند.
فناوری عامل تبدیل منابع طبیعی، سرمایه و نیروی انسانی به کالا و خدمات است که عناصرمتشکله یا ارکان آن عبارت است از: سختافزار، انسان افزار یا نیروی انسانی متخصص، فناوری متبلور در اسناد و مدارک یا اطلاعات، سازمانها یا نهاد افزار.“ اطلاعات چیست؟
تعاریف متعددی از اطلاعات وجود دارد (تعاریف مبتنی بر معنا (معنا شناختی) و تعاریف مبتنی بر کمیت) *الف تعریف واژه نامه ALA اطلاعات عبارت است از تمام ایده ها، واقعیتها و کارهای خلاقانه ذهن که به صورت رسمی یا غیر رسمی و به هر حالتی ثبت، منتشر و یاتوزیع گردیده است.که ممکن است بصورت مستند یا غیرمستند باشد.
براساس استاندارد مارک اطلاعات مستند به یکی از صور ذیل است: الف- کتاب ها: مواد متنی که به صورت تک نگاشت می باشند.
ب- پیایندها: مواد متنی که بصورت منظم تکرار می شود مانند نشریات ادواری ج- نقشه ها: موارد جغرافیایی شبیه نقشه های مسطح یا کره ها د- فایلهای کامپیوتری: که در کامپیوترها ونرم افزارهای مختلف استفاده می شود.
ه موارد شنیداری ودیداری: شامل اطلاعات صوتی، نوارهای کاست،تصاویرو......
و حالات ترکیبی: که بصورت ترکیبی از موارد فوق می باشد *ب تعریف مبتنی بر نظریه اطلاعات: اطلاعات کمیتی است که با بیت ها اندازه گیری و بر حسب احتمالات پدیدار شدن نماد ها تعریف می شود.( این تعریف به بار معنایی توجه ندارد) *ج در فرهنگ انفورماتیک اطلاعات عبارت است از هر مجموعه ای از عناصر دیجیتال ، حروفی یا نمادی که دارای مفهوم آشکار و مشخص بوده و می تواند در معرض پردازش اتوماتیک قرار گیرد مفهوم فناوری اطلاعات *الف- فنّاوری اطلاعات تلفیقی ازدستاوردهای مخابراتی، روشها و راهکارهای حلّ مسأله وتوانایی راهبری با استفاده از دانش کامپیوتری است.
*ب- فنّاوری اطلاعات شامل موضوعات مربوط به مباحث پیشرفته علوم وفنّاوری کامپیوتری، طراحی کامپیوتری، پیاده سازی سیستمهای اطلاعاتی وکاربردهای آن است.
*ج- فنّاوری اطلاعات تلفیقی از دانش سنتی کامپیوتروفنّاوری ارتباطات به منظور ذخیره، پردازش وتبادل هرگونه داده ( اعم برمتن، صوت، تصویرو...
) است.
*د- فنّاوری اطلاعات واژهای کلی است که برای وسعت بخشیدن بهمحصولات وخدمات الکترونیکی حاصل از نوآوریهای مخابراتی و رایانهای استفاده میشود *ﻫ- فنّاوری اطلاعات مجموعه ای از سخت افزار، نرم افزار وفکرافزاراست که گردش وبهره برداری از اطلاعات را امکانپذیر می سازد.
*و- فنّاوری اطلاعات عبارت است ازهمه شکلهای فنّاوری که برای ایجاد، ذخیره سازی واستفاده ازشکلهای مختلف اطلاعات ، شامل: اطلاعات تجاری، مکالمات صوتی، تصاویر متحرک، داده های چند رسانه ای و...
به کارمی رود.
تعریف جامع : فنّاوری اطلاعات شاخه ای ازفنّاوری است که با استفاده ازسخت افزار، نرم افزارو شبکه افزار،مطالعه وکاربرد داده وپردازش آن را درزمینه های : ذخیره سازی ، دستکاری، انتقال ، مدیریت ، کنترل، و داده آمایی خودکار امکانپذیر می سازد.
ویژگی فنّاوری اطلاعات عبارت فنّاوری اطلاعات بکرّات در زمینه های نو و جدید در معانی مختلف به کار می رود و شاید بتوان گفت تنها توافقی که بر معنای آن وجود دارد آن است که فنّاوری اطلاعات موضوعی داغ است!
فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) چیست؟
فناوری اطلاعات و ارتباطات شامل سه مؤلفه است: الف فناوری Technology ب اطلاعات Information ج ارتباطات Communication ارتباطات چیست؟
“ارتباطات فرایندی است که ارگانیسمها را به یکدیگر پیوند میدهد.” این ارگانیسم ممکن است به دو دوست که با هم صحبت میکنند، روزنامهها و خوانندگان آنها، کشور و خدمات پستی و سیستم تلفن آن اشاره داشته باشد.
در هر ارتباط چهار جزء اصلی وجود دارد که عبارتند از: الف- فرستنده ب- گیرنده ج- پیام د- محیط ارتباطی هدف از برقراری ارتباط انتقال پیام(نماد) از طریق محیط ارتباطی بین فرستنده و گیرنده است.
فنّاوری اطلاعات وارتباطات دو واژه «فنّاوری اطلاعات» و«فنّاوری اطلاعات وارتباطات» ازیک مفهوم برخورداربوده و معمولاً بهجای یکدیگر نیزاستفاده میشوند اگرچه درمنابع اطلاعاتی متعلق به کشور آمریکا معمولاً ازفنّاوری اطلاعات و درمنابع اروپایی ازفنّاوری اطلاعات و ارتباطات استفاده میشود.
گاهی فنّاوری ارتباطات را بهشکل: هرگونه روشی برای تبادل اطلاعات بین دو یا چند نقطه تعریف میکنند دراین صورت مشخص است که مفهوم فنّاوری اطلاعات وارتباطات (ICT) ذیل مفهوم فنّاوری اطلاعات قرارمیگیرد وفنّاوری اطلاعات بار معنایی کاملتری را دربر خواهد داشت.
مقایسه فناوری مولد و فناوری اطلاعات فناوری مولد جامعه صنعتی فناوری اطلاعات جامعه اطلاعاتی ویژگیهای فناوری مولد (Productive Technology) ) جامعه صنعتی( ازمواد خام طبیعی استفاده می کند.موتور محرّکه آن ماشینهای منبعث ازموتور بخار است.محصولهای نهایی آن محصولی تجسمی است.محدود به موقعیت مکانی است.
آثار زیست - محیطی آن حیات کره زمین را تهدید می کند.
با توجه به ویژگیهای فناوری مولد ، ویژگیهای فناوری اطلاعات چگونه خواهد بود؟
ویژگیهای فنّاوری اطلاعات (Information Technology) ) جامعه اطلاعاتی( مادّه اولیه آن اطلاعات (مادّه خام ذهنی) است.موتور محرّکه آن کامپیوتر است.
محدود به موقعیت مکانی نیست.تأثیر مخرّب زیست محیطی ندارد.محصولهای نهایی آن محصولی تجریدی (غیر قابل تجسم) است.
عوامل مؤثر برتوسعه فنّاوری اطلاعات ( به لحاظ تاریخی) رشد فنّاوری ریزپردازنده ها وکوچک شدن ابعاد آنها کاهش بهای کامپیوترها گسترش استفاده از کامپیوتر و کاربرد آنها توسعه شبکه های ارتباطی( زیر ساخت ) عوامل مؤثر برتوسعه فنّاوری اطلاعات رشد فنّاوری ریزپردازنده ها وکوچک شدن ابعاد آنها SSI, MSI,LSI,VLSI,USI کاهش بهای رایانه ها گسترش استفاده از کامپیوتر توسعه شبکه های ارتباطی سرعت رشد اینترنت به دلیل خصایل ممتاز محیط اینترنت، ضریب نفوذ آن بیش از همه رسانه ها بوده است: تلفن در طی 74 سال به 50 میلیون کاربر دست یافت.
رادیو در طی 38 سال به 50 میلیون کاربر دست یافت.
تلویزیون درطی 13سال به 50 میلیون کاربر دست یافت.
شبکه کابلی درطی10سال به 50 میلیون کاربر دست یافت.
اینترنت در طی 4 سال به 50 میلیون کاربردست یافت!
مقایسه فناوری اطلاعات و فناوری مولد از نظر قابلیت اعتماد تفاوت مایکروسافت وجنرال موتورز بیل گیتس: اگرفنّاوری جنرال موتورز با سرعتی همسان فنّاوری کامپیوتر پیشرفت کرده بود، امروز اتومبیلهایی سوار میشدیم که: سرعتشان 22000 مایل بر ساعت بود!
مصرف بنزین آنها 4 لیتر درهر 1000 مایل بود!!
بهای آنها 25 دلار بود!!!
پاسخ جنرال موتورز 1- بدون هیچ دلیلی ماشین شما در روز دوبار تصادف میکرد!
2- هردفعه که خطهای وسط خیابان را ازنو نقاشی میکردند شما باید یک ماشین جدید میخریدید!
3- گاه وبیگاه ماشین شما درخیابانها از حرکت باز میایستاد وشما چارهای جز استارت (Restart) مجدد نداشتید!
4- هربار که جنرال موتورز مدل جدیدی را به بازار عرضه میکرد خریداران ماشین باید رانندگی را از اول یاد میگرفتند چون هیچ یک ازعملکردها وکنترلهای ماشین مانند مدل قبلی نبود!
5- فقط یک نفر ازماشین میتوانست استفاده کند مگر اینکه با خرید ماشین مدل 95 یا NTبرای آن صندلیهای بیشتری خریداری میکردید!
6- صندلیهای جدید همه را مجبور میکردند تا بدن خود را متناسب واندازه آنها بکنند!
7- گاهی اوقات دراثر کارهایی مانند گردش بهچپ ماشین شما خاموش (Shut Down) میشد واستارت آن نیز ازکار میافتاد دراینگونه موارد چارهای جز نصب مجدد (Reinstall) موتور نداشتید!
8- چراغهای اخطار وضعیت بنزین، روغن وآب با یک چراغ (General Fault) تعویض میشدند!
9- برای خاموشکردن ماشین باید دکمه استارت را میزدند!
10- جنرال موتورز خریداران ماشینهایش را مجبور به خرید نقشههای راههایی میکرد که ممکن بود اصلاً به درد رانندگان نخورد.
هرگونه تلاش برای پاک کردن این Option منجر بهکاهش کیفیت عملکرد تا پنجاه درصد وبیشتر میشد!
11- کیسه هوا قبل از بازشدن درهنگام تصادف ازشما میپرسید: جامعه اطلاعاتی و ویژگیهای آن جامعه چیست؟
جامعه شناسان تعاریف متعددی را از جامعه ارائه می دهند.
بعنوان مثال: «ویلفردوپارتوجامعه شناس ایتالیایی » جامعه جمعی از ذرات انسانی است که در یک رابطه متقابل یا پیچیده قرار دارند.
صورت واقعی این هیأت اجتماعی متنوع و متعدد است و عوامل گوناگونی موجب تشکیل آن می شوند.
«هنری گیدینگزجامعه شناس آمریکایی» «جامعه دسته ای از مردم است که برای نیل به هدف عام المنفعه در حال همکاری هستند.
« ژرژ گورویچ جامعه شناس فرانسوی» جامعه واقعیتی کلی و کثیرالاجزا و جامع جمیع جهات است.
«امیل دورکیم» جامعه را مجموعه ای از افراد میداند که گردهم آمده اند و مناسبات و روابطی در میان آنها حاکم است این روابط بوسیله مقررات، مؤسسات یا نهادهای اجتماعی مستحکم شده و برای اجرا و حفظ آنها مکافات یا ضمانت اجرایی وجود دارد جامعه را مجموعه ای از افراد میداند که گردهم آمده اند و مناسبات و روابطی در میان آنها حاکم است این روابط بوسیله مقررات، مؤسسات یا نهادهای اجتماعی مستحکم شده و برای اجرا و حفظ آنها مکافات یا ضمانت اجرایی وجود دارد علم جامعه شناسی : علم جامعه شناسی از قرنها قبل و توسط کسانی چون سقراط، افلاطون، ابن خلدون، مونتسکیو و سایر فلاسفه دیگر بنیان نهاده شده است.
که آن نیز از تعاریف متعددی برخوردار است بعنوان مثال: اگوست کنت جامعه شناسی را علم قوانین کلی پدیده های اجتماعی می داند که خود حاصل عمل تاریخی و واقعیات اجتماعی پیچیده ای است که بصورت کلی اخذ شده و در قالب قوانین درآمده است.
به زبان ساده جامعه شناسی علمی است که در رابطه با روابط انسانها و زندگی گروهی آنان مطالعه می کند و بعبارت بهتر علم جامعه است.
دگرگونی های اجتماعی دگرگونی های اجتماعی معمولا در سه بعد بروز می کند: الف) دگرگونی شکل و ریخت جامعه نظیر کوچک شدن روستاها در اثر مهاجرت روستائیان به شهرها و بزرگ شدن شهرها ب) دگرگونی در نهادهای اجتماعی شامل : دگرگونی در نهاد خانواده نظیر پدرسالاری، زنسالاری و ...
دگرگونی در نهاد اقتصاد نظیر اقتصاد شبانی، کشاورزی،صنعتی و اطلاعاتی دگرگونی در نهادهای آموزشی دگرگونی در نهاد حقوق (قانونگذاری، قضاء و دادرسی) دگرگونی در نهاد حکومت ج)دگرگونی در کم و کیف ارتباط و پیوند متقابل نهادها منشا تغییرات در جامعه منشا تغییرات دو دسته است : عوامل غیر ارادی و عوامل ارادی شبیه : جنگ رشد علوم و فنون عوامل جمعیتی وقایع طبیعی افراد برجسته تغییر در دانش و فرهنگ عوامل موثر در تغییر جوامع صنعتی و تحقق جوامع اطلاعاتی کدامند؟
دسته بندی جوامع بشری الف ـ جامعه اولیه مبتنی بر جمع آوری آذوقه و انجام شکار ـ انسانهای نخستین ب ـ جامعه ایلیاتی (Tribal) جوامع قبیله ای همراه با اهلی کردن حیوانات و اقتصاد شبانی دـ جامعه روستایی (Rural) مبتنی بر کشاورزی ج ـ جامعه شهری همراه با افزایش جمعیت و ایجاد قانون هـ ـ جامعه صنعتی (Industrial) مبتنی بر صنعت و ـ جامعه اطلاعاتی (Information) مبتنی بر اطلاعات مقایسه جامعه شهری و روستایی مقایسه ویژگیهای جامعه شهری و صنعتی جامعه اطلاعاتی( تاثیر فناوری اطلاعات بر وجوه مختلف جامعه) از سال1970مطرح شده است و به ویژه در نیمه دوم دهه 1990مورد توجه واقع شد.
تعریف جامعه اطلاعاتی( جامعه فراصنعتی) : تعاریف از زوایای مختلف : تکنولوژیک، اقتصادی، شغلی، مکانی و فرهنگی جامعه اطلاعاتی مبتنی بر نوآوری های چشم گیر فناوری در پردازش، نگهداری و انتقال اطلاعات و تأثیر آن در وجوه مختلف حیات اجتماعی است.
جامعه اطلاعاتی بر پایه اقتصاد مبتنی بر اطلاعات ( در مقابل اقتصاد مبتنی بر کالا) جامعه اطلاعاتی بر پایه تغییرات شغلی و ایجاد مشاغل مبتنی بر اطلاعات جامعه اطلاعاتی مبتنی بر شبکه های اطلاعاتی که مکانهای مختلف را به هم وصل میکند و تاثیر بر زمان و مکان را می رساند.
جامعه اطلاعاتی مبتنی بر تغییر و تحولات فرهنگی ویژگیهای جامعه اطلاعاتی جامعه اطلاعاتی ارائه کننده مدلی نوین از جامعه است که در آن : مفاهیم سنتی آموزش ، کسب و کار ، اقتصاد و تجارت متحول میگردد.
ارزشهای اطلاعاتی جایگزین ارزشهای مادی میشود.
اطلاعات بسرعت تولید و در اختیار همه قرار میگیرد.
فعالیتهای کاری بیشتر در پردازش اطلاعات است تا در تولید صنعتی یا کشاورزی.
پردازشها بصورت الکترونیکی انجام میشود.
نقش زمان و مکان فیزیکی کم رنگتر و امکان حضور مجازی ایجاد می شود.
مهارتها و مشاغل جدید در عرصه فناوری ارتباطات و اطلاعات ایجاد میگردد.
نحوه ارتباط و تعامل انسانها تغییر می کند.
شاخصهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و روشهای مدیریت و سازماندهی متحول میگردد بنابراین جوامع طلاعاتی مبتنی بر فناوری اطلاعات در حال شکل گیری هستند و بشر بتدریج بیش از پیش زندگی در این گونه جوامع را تجربه می کند.
اما فناوری مولد و استفاده از آن در زندگی بشر حذف نخواهد شد بلکه بتدریج رباتها جایگزین انسان در جامعه صنعتی شده و با نظارت اطلاعاتی انسان مایحتاج صنعتی بشر را تامین می کنند.
زیر ساختهای فنّی – اجتماعی جامعه اطلاعاتی محققان برای استقرار جامعه اطلاعاتی عوامل بسیاری را بیان میکنند که مهمترین آنها به شرح ذیل است زیرساختهای ارتباطات