دانلود مقاله حجاب، اعصار و ادیان

پیشینه حجاب «یا بنى آدم قد انزلنا علیکم لباسا یوارى سَوْاتکم و ریشا و لباس التقوى ذلک خیر ذلک من آیات اللّه‏ لعلکم یذکرون.»(1) بررسى تاریخ زندگى بشر به دو طریق ممکن است : 1- گذشته انسان را از جهت مادّى یعنى سیر تکاملى انسان رااز حیث چگونگى تولید و صنعت مطالعه کنیم 2- گذشته انسان را از جهت رشد معنوى ، یعنى عروج و هبوط انسان‏ها در مسیر کسب صفات متعالى ، از آغاز خلقت تاکنون در پرتو هدایت‏هاى پیامبران خدا مورد بررسى قرار دهیم .

رنسانس و انقلاب صنعتى اروپا همه چیز را دگرگون کرد و توجه بشر را از علوم عقلى به سوى علوم تجربى و حسى سوق داد و به جاى فلسفه و جهان بینى الهى ، فلسفه و جهان بینى مادى را مطرح کرد و به جاى اخلاق و مفاهیم با ارزش معنوى و الهى ، مفاهیم اومانیستى را مطرح کرد.

در تاریخ نیز به جاى بررسى و تحقیق درباره رشد معنوى انسان‏ها ، بررسى تاریخ رشد و تکامل ابزار تولید را جایگزین کرد.

امروز وقتى اسمى از تاریخ به میان مى‏آید ، مقصود از آن تاریخ تمدن است و مقصود از تاریخ تمدن ، تاریخ ابزار و تولید و رابطه آن با انسان‏هاست .

از این‏رو ، دوره‏هاى تاریخ را بر اساس مبانى مادى نامگذارى کرده‏اند.

حجاب ، امرى معنوى و در بر دارنده حیا و عفّت انسان‏ها است .

مقصود از حجاب این است که در وجود و فطرت پیشینه حجاب زنها نیرویى است به نام حیا که او را در مقابل مردان اجنبى به عفت و پاکدامنى دعوت مى‏کند .

از آن جا که ادیان الهى منطبق با فطرت انسان‏ ها هستند ، پوشش انسان‏ها نیز ریشه در فطرت و خواست درونى دارد.

پس پوشش زن واکنش است که زنها بر اثر یک نیروى درونى و فطرى به نام حیا ، در مقابل مردان اجنبى از خود نشان مى‏دهند ؛ مثل واکنش سرخ شدن صورت انسان‏ها هنگام خجالت .

قرآن کریم مى‏فرماید: وقتى که آدم و حوا از بهشت هبوط آمدند ، به دنبال ساترى از برگ درختان مى‏گشتند ،(2) که فطرى بودن پوشش را مى‏رساند.

آثار به جامانده از انسان‏هاى اولیه نشانگر این است که حجاب پیشینه‏اى به درازاى تاریخ دارد و اختصاص به اسلام ندارد .

نقش برجسته‏اى که در تل العمارنه (در استان اسیوط مصر) موجود است و مربوط به چهارده قرن قبل از میلاد است ، تصویر ملکه «نفرتى تى» و دخترش را نشان مى‏دهد که هر دو پوشش به تن دارند.(3) نقش برجسته‏اى که مربوط به چهارده قرن قبل از میلاد است ، تصویر فرعون مکاریتوس و یک زن و دخترش را نشان مى‏دهند که هر سه ، قسمت پایین بدن را پوشانیده‏اند.(4) در تصویرى از یک نقاش مصرى که با توجه به اهرام سه گانه مصر ، قدمت آن به سه هزار سال قبل از میلاد مى‏رسد ، دختران تمام بدن خود و پسران نیمه پایین بدن را پوشانده‏اند .(5) نقش برجسته‏هاى معبدهاى کارناسوس در موزه بریتانیا ، کتیبه معبد زئوس موزه برلین و مجسمه کاونارنس در موزه ناپل ، همگى نشان دهنده پوشش زنان در قبل از اسلام است .

در هر کدام از این موزه‏ها مجسمه‏هایى از زنان با پوشش کامل وجود دارد که قدمت آن‏ها به سه هزار سال قبل از میلاد مى‏رسد .(6) از این تصاویر و نقاشى‏ها معلوم مى‏شود که اصل حجاب قبل از ظهور اسلام بوده و اسلام تنها حدّ و مرز آن را مشخص کرده است.

اسلام این عادت قدیمى را که از اعتدال بیرون بوده ، مثل بسیارى از عادات دیگر ، اصلاح و تعدیل نموده و جزء فریضه دینى قرار داده است .

به گواهى تاریخ ، زنان در یونان ، روم ، مصر و ایران باستان ، به ویژه زنان شهرنشین و زنان طبقه اشراف ، خود را مى‏پوشانیدند و از نظرها دور نگه مى‏داشتند.

در یونان، زن هنگامى که از خانه بیرون مى‏آمد بدن و صورت خود را مى‏پوشانید .

زنان آشورى به حجاب، بدن و صورت و سر عادت داشتند.

در روم شرقى (بیزانس) ، حجاب شدیدتر رواج داشت .

در میان اروپائیان نیز حجاب معمول بود.

در روسیه ، حجاب تا هنگام سلطنت پطر کبیر معمول بود و در اثر کوشش و مداخله وى حجاب برداشته شد .

در ایران ، زنان اشراف بسیار کم از منزل خود بیرون مى‏رفتند و سخت به حجاب عادت کرده بودند.

حجاب از دیر زمان ، جزء عادات و آداب ملل متمدن جهان بوده است و اسلام آن را به صورت مناسب ، موافق با مصالح اجتماعى و حکم مذهبى قرار داده است.(7) حجاب در عصر ابراهیم خلیل در کتاب مقدس تورات آمده است ابى ملک جرار ، پادشاه فلسطین ، به سارا ، زن حضرت ابراهیم علیه‏السلام گفت: به ابراهیم هزار مثقال نقره دادم تا براى تو و همراهانت پرده چشم بگیرد.(8) فرانکس ، مفسر آمریکایى تورات ، در تفسیر این آیه مى‏گوید : ابى ملک پول بسیار به ابراهیم ، شوهر سارا ، داد تا این که براى سارا نقاب بخرد که به صورت خود ببندد و جمال خود را ، که محل خوف ابراهیم علیه‏السلام بود ، از تمام سکنه آن جا بپوشاند و هر جا مى‏رود با نقاب باشد.(9) علت نقاب نداشتن سارا این بود که حضرت ابراهیم خلیل علیه‏السلام را نمرود دوّم «بى لباس» از بابل بیرون کرد وآن حضرت نتوانست نقاب و لباس درست براى سارا همسرش تهیه کند.(10) ابى ملک ، پادشاه فلسطین ، بت پرست بود ؛ اما براى نقاب سارا ، زن ابراهیم علیه‏السلام ، پول داد تا این که روى خود را از بت‏پرستان و غیر بت پرستان بپوشاند تا نامحرمان روى آن را نبینند.

این کار ابى ملک دلالت مى‏کند که حجاب و نقاب زنان قبل از ظهور اسلام بوده است .

حجاب در قوم یهود حجاب در میان قوم یهود شدیدتر بود.

ویل دورانت مى‏گوید: اگر زنى به نقض قانون یهود مى‏پرداخت ، مثلاً بى آن که چیزى بر سر داشته باشد به میان مردم مى‏رفت ، مرد حق داشت بدون پرداخت مهریه ، او را طلاق دهد.(11) حجاب در عصر جاهلیت حادثه فجّار دوم بین قریش و هوازن واقع شد .

منشأ آشوب این بود که گروهى از جوانان قریش در بازار عکاظ ، کنار زنى از قبیله بنى عامر نشسته بودند .

آن زن روپوشى به چهره و پیراهن بلند داشت .

جوانان از طرز لباش پوشیدن آن زن تعجب کردند و از او تقاضا کردند که نقاب از چهره بردارد ؛ اما ان زن از کنارزدن پوشش خود خوددارى کرد .

یکى از جوان‏ها پیراهن آن زن را از پشت سرش به وسیله خارى به پشتش بست و آن زن متوجه نشد و وقتى از جایش بلند شد پشت او دیده شد .

جوانان خنده کنان ، گفتند : او ما را از نگاه کردن به صورتش منع مى‏کرد ، اما حالا ما پشت او را دیدیم .

آن زن فریاد زد : آل عامر.

در نتیجه ، جنگ که با خونریزى همراه بود ، واقع شد.(12) حجاب در روم: رومانى‏ها در عصر شوکت خود ، به حد کمال ، اهتمام به حفظ قانون حجاب داشتند ؛ حتى قابله‏ها و دایه‏ها بدون چادر و روپوش از خانه بیرون نمى‏رفتند .

به این وسیله ، آنان از فساد اخلاقى و اختلال نظام هیأت اجتماعى ایمن بودند.(13) حجاب در یونان در دائره المعارف لاروس آمده است: و کان من عاده نساء الیونانیین القدما ان یحجبن بطرف مآذرهن او بحجاب خاص کان یصنع فى جراید کوس و امرجوس و غیرها شفافا جمیل الصنعه ؛(14) عادت زن‏هاى قدیم یونان بر آن بود که خود را به حجاب مستور مى‏داشتند ، حتى قابله‏ها و پیرزن‏ها ریشه یابی کلمه حجاب علماى علم ادب و لغویون ، در کتاب‏هاى لغت ، کلمه «حجاب» را چنین معنا مى‏کنند : «حجاب» یعنى ستر و پرده.(15) خداوند در داستان حضرت سلیمان علیه‏السلام غروب خورشید را این گونه توصیف مى‏کند : حتى توارت بالحجاب ؛ تا آن وقت که خورشید پشت پرده مخفى شود.(16) خداوند درباره زنان پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم مى‏فرماید: «اذا سئلتموهن متاعا فسئلوهن من وراء حجاب»؛ هرگاه سؤال یا متاعى از آنها خواستى ، از پشت پرده بخواهید.(17) خداوند درباره مشرکان که ایمان نمى‏آوردند ، از قول آنها مى‏گوید: و من بنینا و بنیک حجاب؛ میان ما و تو حجابى وجود دارد .

پس تو به دنبال عمل خود باش و ما هم براى خودمان عمل مى‏کنیم.(18) شایسته هیچ انسان نمى‏باشد که با خداوند سخن بگوید مگر از راه وحى یا پشت حجاب : «وما کان لبشر ان یکلّمه اللّه‏ الا و حیا او من وراء حجاب.»(19) خداوند درباره پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم مى‏فرماید: اذا قرأت القران جعلنا بینک و بین الذین لا یومنون بالاخره حجابا مستورا.(20) خداوند در سوره مریم مى‏فرماید: «فأتخذت من دونهم حجابا».

میان خود و آنها حجاب افکند تا خلوتگاهش از هر نظر براى عبادت آماده باشد.(21) واژه حجاب 7 بار در قرآن آمده است و معناى آن در همه موارد چیزى است که از هر جهت مانع دیدن دیگر شود.(22) امام على علیه‏السلام در نامه‏اى به مالک اشتر مى‏نویسد: فلا تطولنّ احتجابک عن رعیتک؛ در میان مردم باش و کمتر خود را در اندرون خانه خود از مردم پنهان کن .

دربان تو نباید تو را از مردم جدا کند ، بلکه خود را همیشه در معرض دید مردم قرار بده.(23) بالاخره حجابا مستورا.(20) خداوند در سوره مریم مى‏فرماید: «فأتخذت من دونهم حجابا».

دربان تو نباید تو را از مردم جدا کند ، بلکه خود را همیشه در معرض دید مردم قرار بده.(23) واژه حجاب در اشعار نیز آمده است از جمله : حجاب چهره جان مى‏شود غبار تنم *** خوشا دمى که از این چهره پرده مى‏فکند(24) تملق حجاب است و بى حاصلى *** چو پیوندها بگسلى واصلى(25) چون سیاره دوید از هر طرف شاه *** تو گفتى در حجاب ابر شد ماه(26) ما در این ره حجاب خویشتنیم *** ورنه روى تو برابر ماست(27) معنای اصطلاحی حجاب اصطلاح «حجاب» در عصر ما ، به پوشش مخصوص زنان گفته مى‏شود .

اصطلاح حجاب در مورد پوشش زن ، یک اصطلاح جدید است .

در قدیم ، مخصوصا در اصطلاح فقها ، کلمه «ستر» که به معناى پوشش است به کار مى‏رفت .

فقها در کتاب‏هاى صلاه و نکاح ، که متعرّض این مطلب شده‏اند ، کلمه «ستر» را به کار برده‏اند نه «حجاب» را ؛ چون معناى رایج و شایع ، لغتِ «حجاب پرده» است که اگر در مورد پوشش به کار برده مى‏شود به اعتبار پشت پرده واقع شدن زن است و همین امر موجب شده که عده‏اى گمان کنند که اسلام خواسته زن همیشه پشت پرده و در خانه محبوس باشد ، در حالى که وظیفه پوشش که در اسلام براى زنان مقرر شده بدین معنا نیست که از خانه بیرون نروند.

پوشش زن در اسلام این است که زن در معاشرت خود با مردان بدن خود را بپوشاند و به جلوه‏گرى و خودنمایى نپردازند .

آیات مربوط این معنا را ذکر مى‏کند .

فتواى فقها نیز مؤید این مطلب است.(28) پس مقصود از حجاب زن در اسلام این است که زنان به جز صورت و دو دست و اعضاى بدن و مواضع زینت و زیور خود را در برابر مردان بیگانه بپوشاند ، تا بدین وسیله به حفظ عفّت و شرافت خود موفق شوند.(29) کلمه «حجاب» در اصطلاح اهل دین ، به معناى پوشش تمام زن به وسیله چادر و نقاب ، بسیار شایع است و این اصطلاح از معناى لغوى ریشه مى‏گیرد و از آن جهت که پرده ، سبب پوشیدن هر چیز است که پشت آن قرار گیرد ، زیبایى‏هاى زن هم به وسیله نقاب و چادر مستور مى‏گردد و پشت آن واقع مى‏شود و فقها بدین جهت کلمه «حجاب» را در پوشش کامل زنان به کار برده‏اند ؛ نه از آن جهت که زن همیشه پشت پرده و در خانه محبوس و زندانى باشد ، بلکه اسلام پوشش را براى زنان مقرر کرد که هنگام بیرون آمدن از خانه پشت پرده حجاب و نقاب قرار گیرد تا زیور آنان در برابر دیدگان اجانب قرار نگیرد.(30) حجاب ، پوشش مناسب براى زنان است تا قسمت‏هایى که تحریک کننده غرایز مردانه است را بپوشانند و این کار به جهت ارزش و احترام زنها مى‏باشد ، تا این که به عفاف شناخته شود و مورد آزار و اذیت افراد شرور قرار نگیرند.(31) حجاب تکلیف شرعی زنان است پوششِ زنان ، حکمى شرعى است .

دلیل این مطلب عبارت است از: 1.

عقل؛ 2.

سیره عملى؛ 3.

آیات؛ 4.

روایات .

1.

عقل کشف حجاب مستلزم مفاسد گوناگون است ، بلکه موجب گسیختن ریشه خانواده و فساد در جامعه مى‏شود و دفعِ مفاسد ، عقلاً واجب است.(32) 2.

سیره عملیه اقوام و قبایل مختلف از مسلمان‏ها ، در آداب و رسوم با یکدیگر اختلاف زیاد دارند