مزایای نشر الکترونیکی بسیاری از امتیازاتی که برای نشر الکترونیکی بر می شمارند ، صرفاً با مقایسه آن با نشر چاپی قابل درک است .
وجود این امتیازات ، کاملاً نسبی هستند و به عواملی چون نرم افزار ، قالبهای ذخیره اطلاعات ، زیر ساختهای اطلاعاتی ‚ و مانند بستگی دارد .
« واریان » مزایای نشر الکترونیکی را در زیر چهار عنوان اصلی ، این چنین بر می شمارد ؛ الف : صرفه جویی در فضای کتابخانه ها : کتابهای قرن گذشته امروز به راحتی قابل خواندن هستند ؛ اما دیسکهای فلاپی که ده سال قبل تهیه شده اند ممکن است امروز قابل خواندن نباشند .
س در آرشیوهای الکترونیکی ، نیاز به تهیه پشتیبان از اطلاعات آنها داریم تا بنا به ضرورت و با استفاده از ابزار رابط تبدیل ، به رسانه جدید و قالب نو تبدیل شوند .
همه این فعالیتها هزینه بر هستند – البته کتابخانه های سنتی همه هزینه بر هستند ؛ اما د رمجموع ، تردیدی نیست که کتابخانه های الکترونیکی هزینه های کتابخانه های سنتی را کاهش می دهند ، این موضوع به ویژه از بعد معضلات مربوط به گسترش فضای کتابخانه برای مجموعه سازی و ذخیره مدارک ، قابل توجه است .
ب .نظارت : نظارت بر استفاده از رسانه الکترونیکی بسییار آسانتر است .
فرمهای باز خورد ، توجه به علائق کاربران ، و صرفه اقتصادی استفاده از رسانه الکترونیکی ، در تصمیم های مربوط به تهیه منابع و سیاستگذاری نشر تاثیردارند .
ویژگی نظارت د رنشر الکترونیکی ، نوع ارتباط بین استفاده کنندگان و ارائه دهندگان خدمات ناشر را دچار تحول می کند .
ج .
جستجو : جستجو در رسانه الکترونیکی آسانتر و سریعتر است ؛ منابع از طریق فرامتن به سهولت قابل نمایش هستند .
د .
پشتیبانی : هزینه ذخیره و انتقال اطلاعات در رسانه الکترونیکی کم است و به همین دلیل ، پشتیبانی نیز سهل تر و کم هزینه تر است .
همین نکته می تواند بر کیفیت ارتباط علمی تاثصیر مثبت بگذارد .
عناوینی که « واریان » بدانها اشاره می کند ، گر چه به نوعی نسبتاً جامع بیانگر مزایای نشر در محیط الکترونیکی هستند ، اما برای درک بهتر و برای ملموس کردن این مزایا ، نیازمند بسط آنها هستیم .
در یک جمع بندی کلی ، مزایای نشر الکترونیکی را می توان به شرح زیر دسته بندی کرد : پس از انتشار ، سرعت انتقال در محیط الکترونیکی بسیار زیاد است ؛ هزینه انتشار متون کمتر است ؛ سرعت باز خورد مطالب بیشتر است ؛ فرایند انتشار مراحل کوتاهتر و کم هزینه تر است ؛ دسترسی کاربران از نقاط دور ، آسان و سریعتر است ؛ امکان مقایسه متون مشابه با سرعت بیشتر ، زمان و هزینه کمتر میسر است؛ امکان پرهیز از دوباره کاری تسهیل می شود ؛ کاوش در متون الکترونیکی از سرعت بالاییی برخوردار است ؛ امکان تدوین و طبقه بندی منابع الکترونیکی د رحوزه های گوناگون علوم در حجم بالا و مقیاس وسیع ، و با سرعت اندک فراهم می گردد ؛ امکان مباحثه و مذاکره د رباره مطالب منتشر شده ، به صورت همزمان (فردی و گروهی ) فراهم می گردد ؛ پدید آورندگان میتوانند مستقیماً اقدام به انتشار مطالب خود کنند ؛ اشتراک منابع اطلاعاتی مفهوم وسیعتر و واقعی تری می یابد ؛ قالب بندی متون و تغییر شکل آن به تناسب سلیقه کاربر امکان پذیر است ؛ دسترسی به مفاهیم و موضوع های مرتبط د رحوزه های گوناگون فراهم می گردد ؛ محدودیتهای چاپ مطالب ، بویژه مقالات علمی – که انتشار آنها در مجلات بسیار دشوار و مستلزم فرایند طولانی بود – از میان می رود ؛ انحصارات – هر چند نه در سطح وسیع – کمرنگ تر می شود ؛ برخی محدودیت های دسترسی به منابع اطلاعات – که د رنشر سنتی وجود دارد – از جمله محدودیت های زمانی و مکانی و وجود شرایط خاص ، رنگ می بازند ؛ بازبینی ، ویرایش و اصلاح مطالب ، آسانتر و سریعتر است ؛ امکان استفاده از سایررسانه ها مانند صدا ، تصویر و فیلم ، همراه متون فراهم می شود .
معایب نشر الکترونیکی معایب نشر الکترونیکی ، برخی ذاتی هستند و برخی دیگر – مانند مسائل مربوط به شیوه دسترسی کاربران – عارضی .
از این رو روشن است که که این عوارض را با تمهیدات و روشهای مناسب می توان کاهش داد یا از میان برداشت .
اما تا زمانی که این عوارض ، گریبانگیر طیف قابل توجهی از کاربران باشد ، نمی توان از آنها چشم پوشید : رعایت نکردن حقوق پدید آورندگان ؛ نا کار آمدی موتورهای کاوش اینترنتی در بازیابی کامل و دقیق اطلاعات ؛ عدم تسلط و مهارت کاربران در بازیابی اطلاعات ؛ جابهجایی یا حذف سایتهای اطلاعات ، و خارج از دسترس شدن آنها ؛ لزوم تهیه خارجی چاپی به منظور مطالعه متون – بویژه کتون طولانی ؛ عدم اعتبار استنادهایی کخ به منابع علمی اینترنتی می شود و عدم اعتماد کافی از سوی مجامع علمی به این منابع ؛ لزوم تدارک شرایط و ابزار مناسب – رایانه ، خط ارتباطی ،و نرم افزار کاربردی – برای دسترسی به اطلاعات ؛ فاقد پاداش بودن انتشار الکترونیکی مقامات علمی – بر خلاف مقالات چاپ شده د رنشریات علمی ؛ عدم رعایت کامل استانداردهای نشر الکترونیکی – مانند استانداردهای زبانی و قالب بندی اطلاعات – از سوی همه ناشران ؛ فراگیر نشدن استفاده از اینترنت – و بالطبع منابع الکترونیکی آن – در سراسر جهان بویژه در کشورهای توسعه نیافته ؛ محدودیت و تناقص های موجود در بین نشر آزاد مقالات و متون د راینترنت ، توام با چاپ آنها در نشریات متعارف ؛ تردید در ماندگاری مطالب در محیط الکترونیکی ؛ آنچه از مقایسه و از کنار هم گذاردن مزایا و معایب نشر الکترونیکی حاصل می شود این است که نشر الکترونیکی یک جایگزین مستقل و تمام عیار برای چاپ به شیوه معمول معمول و سنتی نیست و گمان نمی رود که در آینده نیز چنین بشود ، بلکه محیط الکترونیکی را باید یک امکان کمکی ، برای تسهیل کننده و مکمل محسوب کرد و از هرگونه مطلق گرایی د راین زمینه پرهیز نمود .
روشهای نشر الکترونیکی «ویتایلو » چهار روش اساسی د رحوزه نشر الکترونیکی کتاب را چنین دسته بندی می کند : 1 .
کتابفروشی اینترنتی :حرکت اولیه د رایجاد فروشگاههای مجازی کتاب انجام شد .
نمونه برجسته این نوع بازار فروش کتاب « پایگاه وب آمازون » است .
این پایگاه تا 40 درصد از هزینه خرید کتاب برای کاربران را کاهش میدهد .
البته هزینه ها ی پستی ، اثر تخفیف مذکوررا از بین می برد .
2.
کتابهای الکترونیکی : آینده کتاب الکترونیکی امید بخش است .
تولید کنندگان کتاب الکترونیکی و فروشندگان ، یک استراتژی را دنبال می کنند ، استانداردهای این حوزه با ابداع روشهای نوین ، د رآینده نزدیک بهبود خواهد یافت .
3.
نشر دیجیتالی در چاپ مبتنی بر نیاز : د راین نوع نشر دو رگه ، اطلاعات تا زمان چاپ ، بصورت مجازی باقی می ماند .
چاپ مبتنی بر نیاز با دو فرآیند تولید وتوزیع مرتبط است .
این نوع نشر ، یک راه حل برای چاپ شمارگان کم برای مطالبی که قبلاً به دلیل هزینه زیاد فن آوری چاپ ، منتشر نشده اند ، فراهم می کند .
مدل توزیع د راین نوع نشر ، کم و بیش دچار تغییر و تحول می شود .
4 .
نشر مستقیم در شبکه : ببیشتر ناشران منتظر رواج و توسعه نشر الکترونیکی هستند تا پس از آن و بر اساس شرایط جدید ، ساختار سازمانی خود را متحول سازند و با وضعیت جدید نشر و توزیع الکترونیکی سازگار کنند .
به هر حال برخی استراتژیهای قانع کننده مانند « دائره المعارف بریتانیکا » ، در این حوزه تعریف شده اند .
کار « بریتانیکا » شیه کار رادیو تلویزیون است تا نشر .
استانداردها بنا بر تعریف استاندارد در آغاز این فصل ، بیشتر استانداردهای طراحی وب و نشر الکترونیکی ، استانداردهای وضع شده و توسعه یافته توسط شرکت ها و مؤسسات هستند .
این « استانداردهای شرکتی » در مواردی از حمایت مراکز و مؤسسات تخصصی دیگر برخوردارند .
بدین لحاظ کلیه استانداردهای این شرکتها نه ممکن و نه ضرورری است .
برای کمک به صنعت نشر الکترونیکی ، مدل های ساده ای در دسترس نیست .
این مدلها بر اساس موقعیت هر کشور از نظر زیر ساخت ها ، نیروی انسانی ، میزان تولید اطلاعات ، نیازهای متخصصان و بخشهای ذینفع ، جایگاه پژوهش ، وحجم انتشاراطلاعات ، متفاوت اند .
همانگونه که رقابت بین ایالت متحده ، اروپا و ژاپن بر سر بازارهای اطلاعات و یافتن راه حلهای فنی نوین توزیع اطلاعات جریان دارد ، رقابت در جستجوی استانداردها و تدوین و تثبیت آنها نیز به همان اندازه است .
دیدگاههای متفاوتی درباره نقش استانداردها درگستره ملی و بین المللی وجود دارد .
دیدگاهی نقش استانداردهای رسمی را به دلیل محدودیت ، روز آمد نبودن و حتی غیر ضروری بودن آنها ، ناتچیز و کم اهمیت می داند .
دیدگاهی دیگر ، موفقیت در استفاده از فناوری جدید را منوط به به پذیرش همه جحانبه استانداردهای مشترک در سطح ملی و بین المللی می داند .
ملاحظات مربوط به به مبادله ، اساس هر مجموعه استاندارد مدیریت مدرک است .
در این حوزه دو استاندارد به رقابت می پردازند : استاندارد معماری مدرک باز ( اودا ) استاندارد زبان نشانگذاری تعمیم یافته ( اس جی ام ال ) از هر دو استاندارد ، پشتیبانی قوی به وجود می آید ، اما ط اس جی ام ال » به صورت مقتدرانه تری درعر صه شبکه ها ظاهر شده است .
« اس جی ام ال » استاندارد مدیریت اطلاعات است که « سازمان جهانی استاندارد » در سال 1986 آن را به عنوان وسیله ای برای تامین سند های مستقل فرمت ( و قالب بندی ) ، شاخص گذاری و اطلاعات پیوندی « ایزو 8879» عرضه کرد .
« اس جی ام ال » مکانیسم دستوری برای کاربران فراهم نمود تا ساختار اسناد خود را تعریف کنند و برجسب هایی را برای نشان دادن ساختار داخل هر سند ، مورد استفاده قرار دهند .
در نشر چند رسانه ای ها « اس جی ام ال » نقش اساسی دارد و سایر انواع اطلاعات را هم می توان به این استاندارد ضمیمه کرد .
استاندارد « اودا » سیستمی برای نشانگذاری برخی کلاسهای مدرک و نحوه انتقال آنها در سیستم های رایانه ای – بدون آنکه ساختار اطلاعات از بین برود – را تشریح می کند .
دو عنصر ترکیب و طرح کلی و نیز محتوای نشانگذاری به وسیله « اودا » پشتیبانی می شوند .
امکان ذخیره ترکیب یک مدرک و نیز ذخیره محتوای آن بطور جداگانه د راین استاندارد وجود دارد .
ترکیب مدرک ممکن است شامل صفحه ها ، محل قرار گرفتن تصاویر ، عناوین ، اشکال ، و ….
باشد .
« اودا » تعئادی معماری متن استاندارد ارائه کرده که یکی از آنها « استاندارد فوق فایل گرافیکی رایانه ای – نگارش » است .
« اودا » آینده مبهمی دارد و برای گنجاندن رسانه های استاندارد دیگر در چار چوب خود و تلاش چندانی به عمل نمی آورد .
روشن است که در مقام مقایسه « اودا » از نظر قابلیت ، فراتر از « اس جی ام ال » نیست .
« اس جی ام ال » و « پی دی اف » رقابت فناوری « اس جی ام ال » و « پی دی اف » در نشر الکترونیکی چندان منطقی و قابل قبول به نظر نمی رسد ، زیرا این دو فناوری هر کدام ویژگیهایی دارند که غیر قابل مقایسه اند .
ناشران وقتی اولین قدم را د رنشر الکترونیکی بر می دارند ، اغلب با قرار دادن فهرست مطالب به صورت دستی و متن و نمونه های دیگر در محیط « اچ تی ام ال » و انتشار آن بر روی پایگاهها ، کار را شروع می کنند و همزمان ، فایلهای « پست اسکریپ » را برای چاپ ، تهیه و آماده می کنند .
« اج تی ام ال » فرزند « اس جی ام ال » و « پی دی اف » فرزند « پست اسکریپت » است .
با افزایش درخواست کاربران برای دسترسی بیشتر به مطالب د رمحیط الکترونیکی ، قالب « پی دی اف » پیشنهاد شده و مورد استفاده قرار گرفت .این قالب مخصوصاً بریا چاپ بسیا رمناسب است و به همین لحاظ فایلهای « پست اسکریپت » به سوی تبدیل به « پی دی اف » می روند .
با توسعه محیط الکترونیکی ، نیاز به سازماندهی و مدیریت اطلاعات بیشتر می شود .
ایجاد قابلیت انعطاف ،