دانلود تحقیق شطرنج

مقدمه ازچه زمانی شطرنج پیدا شده است؟

مدتهای مدید گمان می کردند که اینکار، به عنوان نوعی بازی جنگی، در اواخر قرن پنجم و یا اوایل قرن ششم به وجود آمده است.

اما در سالهای اخیر، کشفیات تازه ای که از نظر هنر شناسی، تحت سرپرستی گ.پوگانچنکوف، به عمل آمد، و در حفریاتی که توسط همین تیم در«دال ورزین تپه» واقع در سرزمین ازبکستان صورت گرفت ، منجر به پیدایش دومهره کوچک از استخوان فیل گردید، که به عصر کوشانسک، پادشاهی خوویشکا«دومین قرن عصر ما» تعلق دارد.

بسیاری از متخصصان ، این مهره ها را،مهره های شطرنج قلمداد کرده اند.

و اگر اینطور باشد، در آن صورت شطرنج 300 سال «پیرتر» خواهد شد.

اولین نوع شطرنج درهند قدیم«چاتورانگا» که در واقع به معنی«چهار جزء» می باشدوسلف شطرنج معاصر به حساب می آید، سازمان جنگی هند را در گذشته بازتاب می دهد که در ترکیب آن، پیاده ، اسب ، فیل ، و ارابه های جنگی وجود داشته وحرکت مهره ها باانداختن تاس ، معین می شده است.

می گویند در عصرقدیم«خارشا چاریترا» معاصر، راجی خارشا تابلوی شطرنج به عنوان«محل استقرار نیروهای جنگی» آموزش داده می شده است.

در چاتورانگا، ابتدا فیل مهیب که از سرسلسله رخهای معاصربه شمار می آید ، بادر هم شکستن همه موانع بر سر راه خود ، به راه می افتد .

سپس، رفتار رخها، به ارابه های جنگی سپرده شد.

آنگاه فیل با پریدن از روی خانه ها، جنگ را روی اقطار کشاند و چند بار قوی تر از پیاده ظاهر شد که آهسته به تعرض می پرداخت و تنها به خانه های مجاور داخل می شد.

چاتورانگا ، به تدریج در قلمروی هند ، مقبول عامه واقع شد.

توسعه تجارت، به گسترش روابط بین الملتلی ، ومبادلات فرهنگی توده ها کمک کرد.

شطرنج از شرق تا غرب همه جا را فرا گرفت و همه نقشه های جغرافیایی را تسخیر کرد.

هند، ایران ، آسیای مرکزی ، کشورهای عربی ، واروپا .

متاسفانه ، نه قواعد دقیق چاتورانگا محفوظ مانده است ونه طرز بازی با آن.

تنها، کارهایی ازدانشمندمشهورخوارز ، به نام آل بیرونی،(آغاز قرن ششم) به جامانده است که بعضی مطالب مقدماتی درباره بازی چاتورانگا ، در آن تشریح شده است.

گمان نمی رود چاتورانگا ،که در آن عامل تصادف نقش مهمی را ایفا می کرده است، طرح تئوریک جدی داشته باشد.

تاریخ و تئوری شروع دیرتر از زمانی شروع شده است که چاتورانگا با نفوذ در ایران و آسیای مرکزی ، باکتریو ، سغدو ، خارزم به طور ماهوی تکمیل و مدرنیزه می شد.

دومین مرحله تاریخی گسترش شاه مات – شطرنج ، با پیدایِِش چاتورانگاهای مدرن و در سطحی بسیار بالا هم زمان بوده است.در این دوره ، در شطرنج ، دیگر تصادف(تاس ریختن) نیست که نتیجه مبارزه را معین می کند، بلکه منطق ،حاضر ذهنی بازیکن آن را رقم می زند.

همین بازی است که به طور چشم گیری مورد پسند عامه قرار می گیرد.تسخیر ایران از طرف اعراب ، و تاسیس خلافت مقتدر عرب ، به توسعه دامنه شطرنج در کشورهای گوناگون و تغییر کیفی دوباره آن ، کمک کرد.

درقرن نهم ، شطرنج برای خود صاحب فرهنگ تخصصی بزرگ و تئوری آماده مدون گردیده بود.

بی تردید دوره ترویج فرهنگ قرون وسطایی اعراب ، و ملل آسیای میانه با دوره شکوفایی هنر شطرنج هم زمان بوده است.

رساله های زیادی از اشخاص مشهور راجع به شطرنج به جا مانده است که تئوری شطرنج را بررسی کرده اند .

اخیرا" در بایگانی کتابهای خطی انستیتوی خاورشناسی آکادمی علوم ازبکستان، دایره المعارف دست نویس اصیلی پیدا شده است که نزدیک به سی صد پوزیسیون مختلف شطرنج را در آن گنجانده اند.احتمال می رود این سند توسط ابوالفتح سیجیزی استاد تاجیکستان درقرن دوازدهم نوشته شده باشد.اکثر پوزیسیون های جمع آوری شده در این سند، به وسط و یا آخر بازی تعلق دارد.

در دست نویس ، مسایل بسیاری وجود داردکه مربوط به (منسوب ) است و شامل 10 پوزیسیون شروع می باشد که (تابی) نامیده می شود .

اگرچه شطرنج در آن دوره ، بازی جالب توجهی شده بود ، اما نارسایی های بنیادی هم داشت.

به همین جهت بود که حوادث بازی ، خیلی کند پیش می رفت مهره ها و پیاده ها مدت های مدید قادر به بر - خورد با یکدیگر نبودند.

در طول زمان ، راه حل های قابل توجهی برای این مشکل پیدا شد.

استادان شطرنج کوشش همه جهنبه ای را برای مهیا ساختن پوزیسیون شروع تابی، با شانسهای تقریبا" مساوی برای دوطرف بازی آغاز کردند.

تابی های شطرنج قرون وسطی ، تا روزگار ما ، در زمره تحقیقات گسترده گ.مری ، تحت عنوان (تاریخ شطرنج) گرد آوری شده است ، وهمه آنها مجموعا" 31 تابی می باشد.

این سری تابی ، نه به نام خود مری ، بلکه به نام ابو الفتح شهرت دارند.

اصول شروع های معاصر اشتاینتز شماری ازاصول عام را براساس دانش معاصر شطرنج بنا نهاد.

ودرباره مراکزضعیف،قوت وبرتری پوزیسیونی و ضعف پوزیسیونی تحقیق و کار کرد.ازجمله این ضعف ها، می توان به معایب آرایش پیاده ها اشاره کرد:حرکت دان پیاده ها در پوزیسیون قلعه، نشانه رفتن برای حمله به خانه های جلوی پیاده های ایزوله.

اشتاینتز علاوه بر این ، درباره سلیر مسایل تئوریک هم تحقیقات زیادی انجام داده است .

از آن جمله اند، مسایلی درباره تصاحب ستون های باز ، تحرک بیشتر مهره ها و اهمیت نقش دو فیل در بازی .

اشتاینتز با اولویت دادن بیش از حد به اهمیت دفاع ،اصول حمله را ارتقاء داد .

اصولی که بر اساس آن می توان به پزیسیون برتر دست یافت؛ حریف رااز گسترش بازداشت و یا ضعفی در پوزیسیون او ایجاد کرد .

طبق این اصول ، اشتاینتز بازی های خود را پی ریزی می کرد، با دقت برای حمله تدارک می دید و مرحله به مرحله پوزیسیون حریف را تخریب می نمود ؛ کاری را که اشتاینتز«انباشت برتری های کوچک می نامید تا در نهایت به برتری بزرگ منجر شود.» این گونه بازی ها ، گروه بندی مجدد مهره ها را لازم داشت.

برای همین بود که اشتاینتز پوزیسیون های بسته با آهنگ آرام را که با چنین ساختاریهایی ساخته می شد، برسایر پوزیسیون ها ترجیح می داد.

برای بازی صحیح درشروع ، لازم است: 1-در فکر گسترش سریع مهره ها به جاهای امن ومهم پوزیسیون بود تاجلوی امکانات حریف سد شود.

2-تعدادحرکات توسط پیاده ها را درشروع به می نیمم رساند و اساساُ بازی را با مهره ها به پیش برد .

3-از حرکت متوالی با یک مهره خودداری شود به شرطی که اینکار در ارتباط با«ملاحظات تاکتیکی معین» آلخین نباشد.

4-حرکاتی راکه بیفایده هستند،به خاطرطرح گسترش واشغال خطوط باز ، انجام نداد .

5-مترصد تصرف مرکزشدو مرکز را با پیاده ها تصرف کردو فشار مهره ای را روی خانه های مرکزی سازمان داد.

6-از ضعیف ساختن پیاده ها به طور دائم پرهیز کردو سعی نمود تا حریف این کار را به عهده بگیرد.

7-اگر گسترش پایان نیافته، شیفته حمله پیش از وقت نشد .

حتی اگر این حمله بتواند برتری ماتریال نصیب ما کند.

8-به یاد داشت که در گسترش جناحی مهره ها ، جهت عمده عملیات مرکزاست.

9-با دقت، کارهای حریف را زیر نظر گرفت و با رفع تهدیدهای ا و و استفاده از اشتباهات او ، تدابیر لازم را به عمل آورد.

البته این مجموعه ، قوانین لازم الاجرایی نیستند، بلکه جنبه راهنمایی دارند.

همان طور که تجربه نشان داده است ، راهنمای مطمئن را در دریای طوفانزای نبردشطرنجی باید جستجو کرد.

مرکز دیدبانی قلعه- f7 در آغاز بازی مراکز f7 و f2ضربه پذیرترین نقاط صفحه شطرنج هستند.

زیرا تنها توسط شاه ها دفاع می شوند.

بنابراین قابل درک است که در بیشتر سیستم های شروع ، عملیات نبرد، درست به همین مناطق خطرناک کشیده می شود.

ابتدا باید اصطلاح«شروع باز» را روشن کرد و کمی روی اصولی که روی طبقه بندی امروزه اعمهل می شود مکث نمود.

همه تئوری های شروع به سه دسته تقسیم می شوند: باز، نیمه باز، و بسته.

از نظر تعداد باید گفت که، تمام بازی هایی که باحرکتe4.l شروع می شوند و سیاه در جواب آن l…e5 را بازی می کند،به آنهایی گفته می شود که با l…e5 شروع می شود اما جواب سیاه l…e5نیست.

یعنی به جای آن حرکت دیگری انجام می دهد و بالاخره شروع بسته ،به سیستم گسترشی اطلاق می شود که حرکات اولیه آن ، با d4، c4 ، cf4 ، f4 ، b 4 شروع می شو د .

شروع فیل 1.

e 4 e5 2.fc4.

عملا" امروزه این شروع قدیمی شده و تقریبا" به تنهایی اهمیتی ندارد.

سیاه می تواند چنین بازی کند2…fc5 و 2…Cc6 و2…cf6 یا بازیهای دیگری که در طرح بازیهای دیگری که در طرح بازیهای شروع برای ما آشنا هستند.

شروع چهار اسب 1.e4 e5 2.cf3 Cc6 3.Cc3 Cf6.

این شروع ساختار امن و استواری دارد.طبق قاعده ، هر دو طرف به سرعت و به راحتی مهره های خود را گسترش می دهند تا تقریبا" با شانس مساوی وارد نبرد شوند.

I.4.Fb5 Fb4 )بسیار جالب و اغلب توسط آ.روبیشتاین به کار می رفته است:4…Cd4 واگر 5.C .

e5 آنگاه 5…De7 (6.Cf3C .

b5 7.C .

b5D .

e4+) 5.O-O-O 6.d3 d6 7.Fg5.

در این پوزیسیون مخصوصا" درنگ کنید.

به آسانی دیده می شود که تاکنون دو حریف مهره های خود را به طور قرینه پخش کرده اند.

اما در اینجا سیاه باید توقف کند.

به طور کلی باید توجه داشت که در شروع ها ، در دراز مدت گسترش تقارنی ، طولانی برای سیاه فوق العاده خطرناک است.

زیرا سفید اول می تواند عملیات فعال خود را شروع کند وسیاه نمی تواند جواب ضربه او را بدهد.

اکنون اگر:7…Fg4 آنگاه 8.Cd5 Cd4 9.C .

b4C .

b5 10.Cd5 Cd4 11.Dd2!

واگر11…F .

f3آنگاه12.F .

f 6 g fو 13.Df6ادامه 12… Dd7 13.Ce7+ Rh8 14.

F .

g7+.

هم گره گشا نیست.

7…F .

c3 8.bc De7.

پوزیسیون حاصل را می توان تقریبا" مساوی قلمداد کرد.

سیاه در نظر دارداسب c6 را از طریق d8 به e6بیاورد و سپس ، بسته به چگونگی اوضاع c7-c6 یاc7-c6 یا c7-c5 را ادامه دهد.سفید با تقویت پیاده مرکزی e4به انجام d3-d4 مبادرت می کند.

II.4.Fc4 C .

e4 5.C .

e4 5.

f .

f7+R .

f7) چیزی عاید نمی کند.) 6.C .

e4 d5.

سیاه پوزیسیون کاملا" مطلوبی دارد.

انواع شروع های بسته این شروع ها زیاد هستند و تقریبا" همه پیچیده و مشکل هستند.این موضوع از نظر تئوری شروع در مرحله ی دوم اهمیت قرار دارند.

در اکثر این شروع ها ، بازی از طریق مانور گسترش پیدا می کند و همه دفاع های پیچیده هندی ، که متکی بر فشار متقابل به پیاده های مرکزی می باشند و در مسابقلت استادان بزرگ شطرنج از شأن و اهمیت بالایی برخوردارندرا ، در بر می گیرد.

این گونه استراتژی ، نیازبه آمادگی جدّی و درک بهتر از ظرافت های پوزیسیونی دارد.

حالا انحصارا" درباره این سیستم ها صحبت می کنیم : دفاع های هندی شاه 1.d4 Cf6 2.c4 g6.

دفاع قدیمی ، اما برای همیشه موضوع تازه ، مرکز پیاده ای زیر آتش مهره ها .

3.Cc3 Fg7 4.e4 d6.

سیاه با به حرکت در آوردن e5 و یا c5آماده می شود تا پیاده های مرکزی سفید را متلاشی کند.

دفاع هندی وزیر 1.d4 Cf6 2.c4 e6 3.Cf3 b6.

با کشاندن فیل به خانهb7 ، سیاه می خواهد کنترل خانه e4را به دیپست گیرد و از این طریق در مقابل عملیات حمله سفید در مرکز ، مانع ایجاد می کند.

معمولا" نحوه گسترش چنین است: 4.g3 Fb7 5.Fg2 Fe7 6.O-O O-O 7.Cc3 Ce4 وسیاه به پوزیسیون دلخواه دست می یابد.

شروع رتی 1.Cf3 d5 2.c4.

سپس سفید g3 را باز می کند و فیل را به g2 می کشد تا فشار بر مرکز d5 را تقویت کند.

در اینجا همچنین سفید ساختن پیاده مرکزی را در مقابل سیاه جایز می شمارد تا بعدا" فشار به مرکز را اعمال کند.

شروع هندی قدیم برای استراتژی شروع معاصر ، متدهای کاملا" ویژه ای در بازی ایجاد کرده اندکه در آن، سفید سیستمی را انتخاب می کند از طرف سیاه به کار برده می شود ، اما با تمپ اضافی .

درست همین متد در شروع هند قدیم به کار برده می شود: 1.Cf3d5 2.g3 Cf6 3.Fg2 Ff5 4.O-Oc6 5.d3 Cd7 6.Cd2 e6 7.Del Fe7 8.e4 de 9.de Fg6.

و این یکی از واریانتهای نمونه ای (تیپیک)است.پوزیسیون حاصل امکانات مشترک برای دو طرف را در بر دارد.

وسط بازی وسط بازی ، بی تردید مهمترین بخش از مراحل سه گانه شطرنج را تشکیل می دهد.

درست در این دوره از پیکار است که برخوردها ی تاکتیکی تعیین کننده بروز می کند، برآوردترکیبات به تعویق می افتد و مشکلاتی برای باز سازی مهره ها بوجود می آید: طرحهای استراتژیکی .

استاد بزرگ را می توان مجاز دانست که شروع را در حد متوسط بازی کند و یا مرحله آخر را بدون دقت کافی و با مهارت جزیی پیش ببرد اما کسی که هنر مرحله وسط بازی را دقیقا" نشناسد ، به هیچ وجه نمی تواند شطرنج بازیدر سطح بالا به