شرکت فرودگاه های کشور به موجب مصوبه شورایعالی اداری در تاریخ 25/12/1370 و به منظور نیل به اهداف و تکالیف مندرج در قانون توسعه کشور و در راستای رونق بخش حمل و نقل هوایی و تحول ساختاری در زمینه تفکیک تصدی از حاکمیت رسما آغاز به کار نمود .
این شرکت همانگونه که از ماده 1 اساسنامه و اصلاحیه آن مستفاد می گردد با هدف بازرگانی نمودن سیستم عملیات اجرایی و بخش تصدی فعالیتها و وظایف سازمان هواپیمایی کشوری شکل گرفت .
دستیابی به این اهداف و اخذ مجوزهای لازم از دستگاههای ذیربط دولتی ومجلس شورای اسلامی در سالهای گذشته همواره اهداف استراتژیک این شرکت را تحت تاثیر قرار داده و برنامه ریزی برای دستیابی به فرایندهای لازم جهت برطرف نمودن این چالشها، روند فعالیتهای شرکت را همواره تحت تاثیر قرار داده است .
سازمان هواپیمایی کشوری
سازمان هواپیمایی کشوری ابزار حاکمیت دولت در بخش مهم و حساس صنعت حمل و نقل هوایی است که بر مجموعه فعالیتهای هوانوردی و فرودگاهی و حمل و نقل نظرات عالیه اعمال مینماید.
هدف اساسی این سازمان تامین ایمنی و سلامتی پروازها در فضای هوائی کشور می باشد.
در سطح بین المللی کشور به عضویت سازمان بین المللی هواپیمائی کشور (ایکائو) در آمده و سازمان هواپیمائی کشوری به عنوان نماینده رسمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ایکائو می باشد.
سازمان هواپیمائی کشوری به منظور تقویت حوزه مرکزی در جهت اعمال حاکمیت دولت در صنعت حمل و نقل هوائی و انتزاع وظایف تصدی از سازمان با ایجاد شرکت فرودگاههای کشور کلیه وظایف مربوط به اداره، نگهداری، توسعه، تجهیز و بهره برداری از فرودگاههای کشور را به آن شرکت انتقال داد.
اکنون عمده وظایف آن در زمینه سیاست گذاری، برنامه ریزی و تعیین خط مشی ها میباشد.
سازمان هواپیمائی کشوری به منظور تقویت حوزه مرکزی در جهت اعمال حاکمیت دولت در صنعت حمل و نقل هوائی و انتزاع وظایف تصدی از سازمان با ایجاد شرکت فرودگاههای کشور کلیه وظایف مربوط به اداره، نگهداری، توسعه، تجهیز و بهره برداری از فرودگاههای کشور را به آن شرکت انتقال داد.
خلاصه ای از فعالیتها: تدوین سیاستها و مقرارت ملی هوانوردی سازمان به منظور کنترل فضای کشور و تامین ایمنی پرواز هواپیماهای داخلی و خارجی و برقراری ارتباط هوایی درون و برون مرزی و با در نظر گرفتن استاندارد ها و رویه های توصیه شده بین المللی ایکائو، مقررات و استاندارد های ملی هوانوردی در زمینه فعالیت های هوانوردی از جمله مراقبت پرواز، ارتباطات هوانوردی، ایمنی زمینی، تامین و نصب سیستم های ارتباطی، ناوبری، راداری، روشنایی باند، فعالیتهای امنیتی، ساخت فرودگاهها، تسهیلات فرودگاهی، ساخت و منتاژ و تعمیر و نگهداری و خرید و اجاره انواع هواپیماها، تنظیم شبکه پروازی داخلی و بین المللی را تدوین و یا مورد بازنگری قرار داده است.
با توجه به وظیفه سازمان ایکائو مبنی بر تصویب استانداردهای بین المللی، سازمان از طریق شرکت در اجلاس ها و کمیته های تخصصی هوانوردی آن سازمان بین المللی و ارایه نظریات مختلف در مورد پیش نویس استاندارد های بین المللی نقش بسزایی را در روند تصویب این استانداردها ایفا می نماید.
سازمان همچنین در اجلاس ها و کمیته های طرحهای هوانوردی منطقه خاورمیانه به عنوان یکی از اعضای موثر در منطقه شرکت نموده تا بتواند طرحهای هماهنگ هوانوردی منطقه در زمینه مسیرهای هوایی و تجهیزات هوانوردی و عبور و مرور هواپیماها و برقراری ارتباطات هوانوردی را به تصویب برسان د.
فعالیت تجاری پروازهای بین المللی میان دو کشور نیاز به انعقاد موافقت نامه های دو جانبه میان جمهوری اسلامی ایران و سایر کشور ها دارد که سازمان در اجرای این وظیفه پس از مذاکره با کشور های مختلف تا کنون حدود 70 موافقت نامه دو جانبه حمل و نقل هوایی را منعقد نموده است.
سازمان در مورد صدور گواهینماه های لازم برای ثبت هواپیما، صلاحیت خدمه پروازی، قابلیت پرواز هواپیما ها، کارگاههای تعمیراتی هواپیما، طراحی و ساخت هواپیما اقدام نموده و همچنین به منظور ارائه خدمات حمل و نقل هوائی ایمن جهت تامین نیازمندیهای مسافر و بار مجوز های لازم را برای ایجاد شرکت های حمل و نقل هوائی داخلی، فعالیت شرکتهای حمل و نقل هوائس خارجی در ایران، باشگاههای هوانوردی، مرکز آموزش هوانوردی، شرکتهای فرودگاهی و دفاتر خدمات مسافرت هوائی و شرکتهای خدمات کارگزاری هوائی صادر کرده است که گام موثری را در زمینه خصوصی سازی فعالیتها برداشته است.
علاوه بر این بر وضعیت جسمانی خلبانان و کنترلرها نظارت نموده و با آماده سازی دومین هواپیمای فلایت چک با برنامه های منظم دستگاههای ناوبری را کنترل کرده است.
خدمات هوانوردی جریان عبور و مرور نشست و برخاست هواپیما از جهت تامین ایمنی پرواز و حسن تدبیر امور تخت سه وظیفه مهم ارتباطات و ناوبری و نظارت طبقه بندی شده که اساس خدمات و پشتیبانی کننده واحد مدیریت عبور و مرور هوائی را تشکیل میدهند.
مدیریت عبور و مرور هوائی با ایجاد حدود 150000 نوتیکال مایل مسیرهای هوایی داخل و بین المللی در چهارچوب حدود 67 معبر (کریدور) هوائی و از طریق ایجاد مرکز کنترل فضای کشور و ایجاد حدود 16 پایانه هوایی در محدوده فضای فرودگاههای کشور و امکانات برج کنتل در حدود 44 فرودگاه عبور و مرور و نشست و برخاست هواپیما ها را به منظور اجتناب از برخورد با یکدیگر یا با شایر موانع انجام می دهند.
به منظور کنترل هوا پیما ها در فضای کشور تجهیزات و سیستم های ارتباطی و ناوبری و نظارتی مختلفی تدارک و در ایستگاههای هوانوردی نصب گردیده که عبارت از 5 رادار و بیش از 18 سیستم کنترل از راه دور زمین به هوا، بیش از 10 سیستم فرود با دستگاه و بیش از 30 دستگاه ارائه دهنده سمت و زاویه و بیش از 40 دستگاه راهنمای جهت یابی و بیش از 30 دستگاه فاصله یاب می باشند.خرید تجهیزات جهت ایجاد مرکز کنترل جدید به منظور ارائه خدمات هوانوردی در منطقه اطلاعات پرواز و سیستم های رادار ثانویه جهت نصب در ایستگاههای هوانوردیو برقراری سیستم نظارت اتوماتیک وابسته / ارتباطات حلقه ای داده ها میان خلبانان و کنترلر و جایگزینی سیستم های ارتباطی ماهواره ای انجام شده و در آینده نزدیک به طور کامل در مدار قرار گرفت.
تهیه طرحهای تقریب ورودی و خروجی، بر روی مناطق خطر، محدوده و احتیاطی و مبادله حدود 10 میلیون فقره پیامهای هواپیمائی از جمله فعالیتهای دیگر برای ارائه خدمات هوانوردی است.
در هر سال به حدود بیش از 400 هزار پرواز تجاری داخلی و خارجی و غیره تجاری و عبوری بر فراز فضای هوائی کشور خدمات هوانوردی ارائه می شود که با افزایش تجهیزات و بهبود آموزش نیروی انسانی متخصص می توان ظرفیت ارائه خدمات را در مقیاس وسیعی با ایمنی بیشتر افزایش داد.
خدمات فرودگاهی با اتمام احداث فرودگاههای در حال ساخت، تعداد 78 فرودگاه تجاری مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت و در حال حاضر بهره برداری از 64 فرودگاه به عهده شرکت فرودگاههای کشور و تعداد 15 فرودگاه تحت مدیریت سایر ارگانها میباشد.
فرودگاهها در حال بهره برداری جهت ارائه خدمات مورد نیاز استفاده کنندگان از آنها دارای اکانات متعدد در بخش هوائی و زمینی و راهای دسترسی و تسهیلات فرودگاهی می باشند که نگهداری و توسعه آنها به عهده مدیریت فرودگاه است و همچنین هماهنگی میان نهاد های مستقر در فرودگاه از جمله وظایف عمده می باشد.
به لحاظ پذیرش نوع هواپیما 11 فرودگاه در حال بهره برداری قابل پذیرش هواپیمای پهن پیکر و 30 فرودگاه قابل پذیرش هواپیمای بدنه متوسط و 58 فرودگاه قابل پذیرش هواپیمای بدنه باریک می باشند.
از فرودگاههای موجود تعداد 5 فرودگاه به صورت بین المللی هستند که امکان جابجایی مسافر و بار به نقاط خارج از کشور در آنها وجود دارد.
در هر سال حدود 20 میلیون مسافر داخلی و بین المللی و 100 هزار تن از طریق پایانه های فرودگاهی برای انجام سفر هوائی استفاده می نمایید که فرودگاه امکانات لازم را فراهم می آورد.
از سرمایه گذاری بخش خصوصی در فرودگاههای کشور استقبال گردیده و تا کنون طرحهای متعددی از جمله پارکینگ و توسعه ترمینال مسافری به اجرا در آمده که مهمترین آنها راه اندازی هتل ترانزیت فرودگاه مهر آباد به منظور بهره گیری توریست ها و شخصیت های تجاری میباشد.
البته در نظر است تا بتوانیم اداره و بهره برداری برخی از فرودگاهها را نیز به بخش خصوصی واگذار نماییم تا بخشی از وظایف تصدی را به بخش غیر دولتی انتقال داده باشیم.
امروزه برای ورود هواپیماهای باری به فرودگاه های تهران، مشهد، تبریز، اصفهان بدون تشریفات و در فاصله 6 ساعت قبل از پرواز مجوز ترافیکی صادر می گردد و تلاش گردیده تا تسهیلات لازم برای تخلیه و بارگیری آنها فراهم شود.
خدمات حمل و نقل هوائی تعداد ناوگان تجاری هوائی کشور اعم از تملیکی و اجاره ای تحت پوشش شرکتهای حمل و نقل هوائی دولتی و غیر دولتی نزدیک به 100 فروند هواپیما با ظرفیت بیش از 14000 صندلی و بیش از 10 فروند هواپیما با ظرفیت حدود 900 تن بار می باشد.
در نتیجه تنگناهای اقتصادی و دشواری های تامین قطعات و عدم نوسازی، ناوگان به تدریج به لحاظ زمانی و کارکرد هواپیماها دارای عمر متوسط بیش از 22 سال میباشد در دو سال گذشته با ارائه تسهیلات بانکی به شرکتهای حمل و نقل هوای نسبت به افزایش هواپیماهای تملیکی و نو سازی ناوگان متناسب با شبکه پروازی کشور اقداماتی صورت پذیرفته است.
در فرودگاههای کشور تمامی خدمات زمینی هواپیما، کترینگ و خدمات بار به وسیله شرکتهای حمل و نقل هوائی داخلی انجام می پذیرد که اخیراً با واگذاری این نوع خدمات به شرکتهای مستقل بخش خصوصی موافقت گردیده و از حالت انحصاری خارج شده است.
در سال حدود 10 میلیون مسافر با ناوگان هوائی در داخل و خارج از کشور جابجا می گردد که نزدیک به 20% آنها به وسیله شرکتهای حمل و نقل هوائی خصوصی انجام می شود.
تعمیرات هواپیما سطح تعمیر و نگهداری هواپیما در بعضی از شرکتهای هواپیمائی کشور رده های A،B،C را میپوشاند و در مورد هواپیماهای بدنه متوسط و باریک حتی به رده D می رسد در مورد تعمیر و نگهداری هواپیماهای توپولف 154 نیز دو مرکز تعمیراتی در مشهد و کیش تاسیس گردیده که در سال جاری 47 مورد چکهای فنی در دوره های 300، 600، 1200 ساعت در آنجا انجام پذیرفت و موجبات صرفه جویی ارزی را فراهم آورده است.
و با اعلام رسمی به شرکتهای هواپیمایی مبنی بر استفاده الزامی از کروی پروازی ایرانی بجای خلبانان روسی اجاره هواپیماهای بدون خلبان روسی در دیتور کار قرار گرفته که تا پایان سال رقم استفاده از خلبانان روسی به صفر خواهد رسید که این تصمیم در نوع خود سهم بسزایی در کاهش ارزبری خواهد داشت.
آموزش و مطالعات دانشکده صنعت هواپیمائی کشوری به عنوان مرکز آموزش های تخصصی صنعت هوانوردی در کشور به شمار می رود که از فضای آموزشی مناسب، آزمایشگاههای مجهز و شبیه سازهای ارتباطی، راداری برخوردار است.
سطوح آموزش های کارشناسی مراقبت پرواز، الکترونیک، مخابرات، تعمیر و نگهداری هواپیما در دانشکده وجود دارد و تلاش بر آن است تا تمامی دوره ها بصورت کاربردی انجام شود.
علاوه بر این دوره های کوتاه مدت اطلاعات پرواز، خدمات فروش بلیط هواپیما، زبان انگلیسی فنی و عمومی، کامپیوتر اصول پرواز، از جمله فعالیتهای آنجاست.
اخیراً نسبت به راه اندازی دوره های مشترک بین المللی در زمینه مدیریت فرودگاهی و ارتباطات، ناوبری و نظارت / مدیریت عبور و مرور هوائی با همکاری موسسات یاتا و نیوزیلند اقدام شده است.
دانشکده به عضویت دایمی پروژه جهانی Trainer در آمده و در زمینه تهیه طرح دروس استاندارد شده مربوط به شیوه های مدرن ارزیابی و امتحانات، هدایت هواپیما از طریق دیتا فعال بوده و می تواند از سایر موارد تهیه شده در کشور های دیگر استفاده نماید.
مرکز آموزش فنون هوایی عهده دار ارایه خدمات آموزشی و تفریحی در زمینه عملیات کایت، بالن، گلایدر، چتر بازی، خلبانی می باشد.
این مرکز علاوه بر تهران در شهر های مشهد، شیراز، اهواز، همدان، اصفهان، تبریز و کرمانشاه دارای شعبه است.
برگزاری نمایش های هوائی در مجموعه پروازی آسمان ری و جزیره کیش از جمله فعالیتهای آنهاست.
با همکاری آموزش و پرورش نیز نسبت به تاسیس دبیرستان هوانوردی در نظام آموزشی متوسطه کشور اقدام گردیده است.
با واگذاری بخشی از این فعالیتها به بخش غیر دولتی گستره انجام آنها برای جوانان فراهم آمده است.
مرکز مطالعات نیز مطالعه و بررسی طرح جامعه شبکه فرودگاهی و طرح جامع کنترل فضای کشور و چگونگی به کارگیری تجهیزات و سیستم های جدید هوانوردی و طرح جامع اتوماسیون اداری سازمان در راستای نظام جامع آمارهای ثبتی و طرحی سیستم 128 کاناله AFIN و AIS را در دست انجام دارد.
علاوه بر آن در تهیه طرح جامع حمل و نقل کشور همکاری مستمر دارد.
شبکه و انواع آن یک شبکه کامپیوتری از اتصال دو و یا چندین کامپیوتر تشکیل می گردد .
شبکه های کامپیوتری در ابعاد متفاوت