آشنایی با تجهیزات پست
ترانسفورماتور:
 وسیله ای است که می تواند سطح ولتاژ را کم و یا زیاد کند در ترانسفورماتور فرکانس تغییر نمی کند و ثابت باقی می ماند .
مثلاً برای یک ترانس افزاینده سطح ولتاژ افزایش یافته و سطح جریان کاهش می یابد و در مورد ترانس کاهنده عکس این مطلب صادق می باشد ترانسفورماتور ها نه تنها به عنوان اجزا اصلی سیستم های انتقال و پخش انرژی مطرح هستند بلکه در تغذیه مدارات الکترونیک و کنترل یکسوسازی و اندازه گیری جریان و ولتاژ های فشار قوی نقش مهمی دارند.
تلفات در ترانسفورماتورها :
1) تلفات مسی : چون سیم پیچ های اولیه و ثانویه دارای مقاومت هستند پس مقداری تلفات روی این سیم پیچ ها خواهیم داشت
2) تلفات نشتی : در ترانسهای هسته آهنی کلیه خطوط قوای ایجاد شده توسط سیم پیچ اولیه و ثانویه از هسته آهنی عبور می کنند بعضی از این خطوط به هوا نشت کرده و از اولیه و ثانویه برنمی گردند که این سبب افزایش تلفات می شود
3) افت هیسترزیس : در یک ترانس با هسته آهنی هسته توسط میدان مغناطیسی که در اثر عبور جریان از سیم ها ایجاد می گردد مغناطیس می شود جهتی که هسته مغناطیس می شود همان جهت میدانی است که باعث مغناطیس شدن می شود پس هر بار که میدان سیم پیچ ها کم و یا زیاد شود جهتی که هسته مغناطیس می شود نیز تغییر می کند وقتی هسته برای بار اول مغناطیس می شود مولکول های آهن هسته همه در جهت میدان قرار می گیرند اما وقتی میدان مغناطیسی صفر شود آنها کاملاً بصورت در هم و نامنظم به حالت اولیه بر نمی گردند سپس با آنکه میدان مغناطیسی صفر شده است ولی هسته هنوز دارای خاصیت کم مغناطیسی است برای اینکه هسته به حالت اولیه خود بر گردد بایستی نیروی مغناطیسی تغییر جهت داده و در جهت عکس به آن نیرو وارد کند که این نیرو و انرژیی که باید به مولکول ها داده شود تا آنها را به حالت اول برگرداند افت هیسترزیس می باشد که به جنس هسته بستگی دارد
4) افت مربوط به جریان های گردابی : از آنجا که هسته آهنی یک ترانس یک ماده هادی است میدان مغناطیسی ترانس ولتاژی در هسته القا می کند و این ولتاژ باعث بوجود آمدن جریان کوچکی در هسته می شود و به این جریان ها جریان های گردابی می گویند .
جریان های گردابی را می توان با تقسیم کردن هسته به تعداد زیادی ورقه که این ورقه ها توسط روکش عایق از یکدیگر جدا شده اند به حداقل رساند افت بوجود آمده هم با فرکانس و هم با دامنه جریان ترانس متناسب است
5) افت مربوط به اشباع : هنگامیکه جریان در اولیه ترانس افزایش می یابد خطوط قوای ایجاد شده در مسیری از داخل هسته به درون سیم پیچ های ثانویه می روند و از آنجا به هسته و سیم پیچ های اولیه باز می گردند اولین بار که جریان شروع به افزایش می کند تعداد خطوط میدان در هسته به شدت افزایش می یابد وقتی جریان به اندازه ای زیاد شود که تعداد خطوط موجود در هسته خیلی زیاد شود افزایش خطوط موجود در هسته خیلی زیاد می شود و با افزایش بیشتر جریان فقط تعداد کمی خطوط قوای اضافی ایجاد می شود در این هنگام هسته اشباع شده است هر افزایشی در جریان پس از آنکه هسته اشباع شود نشان دهنده قدرت تلف شده است چرا که میدان مغناطیسی نمی تواند این قدرت اضافی را به ثانویه منتقل کند افت مربوط به اشباع : هنگامیکه جریان در اولیه ترانس افزایش می یابد خطوط قوای ایجاد شده در مسیری از داخل هسته به درون سیم پیچ های ثانویه می روند و از آنجا به هسته و سیم پیچ های اولیه باز می گردند اولین بار که جریان شروع به افزایش می کند تعداد خطوط میدان در هسته به شدت افزایش می یابد وقتی جریان به اندازه ای زیاد شود که تعداد خطوط موجود در هسته خیلی زیاد شود افزایش خطوط موجود در هسته خیلی زیاد می شود و با افزایش بیشتر جریان فقط تعداد کمی خطوط قوای اضافی ایجاد می شود در این هنگام هسته اشباع شده است هر افزایشی در جریان پس از آنکه هسته اشباع شود نشان دهنده قدرت تلف شده است چرا که میدان مغناطیسی نمی تواند این قدرت اضافی را به ثانویه منتقل کند انواع ترانسفورماتورها بر حسب وظایفشان بصورت زیر دسته بندی می شوند: ترانسفورماتورهای قدرت در نیروگاه و پستهای فشار قوی ترانس های توزیع در پستهای توزیع زمینی و هوایی برای پخش انرژی در سطح شهر ها و کارخانه اتو ترانس جهت تبدیل ولتاژ با نسبت کم ترانس های ولتاژ () و جریان () جهت مقاصد اندازه گیری و حفاظت ترانس های الکترونیک ترانس های قدرت برای مقاصد خاص مانند کوره های ذوب آلومینیوم ترانس های زمین برای ایجاد نقطه صفر از نظر عایق بندی و ماده خنک کننده می توان ترانس ها را به صورت زیر طبقه بندی کرد: ترانس های های روغنی ترانس های خشک (رزینی) ترانسفورماتورها با عایق گازی () ترانس های روغنی ترانس هایی که هسته و سیم پیچ آنها داخل روغن قرار گرفته است کاربرد آنها خیلی زیاد است ولی در جاهاییکه احتمال آتش سوزی وجود دارد از آنها کمتر استفاده می شود در ترانسهای نوع خشک هوا در بالا و پایین ترانس دمیده می شود و مشکل ترانس های روغنی را ندارد انواع سیم پیچ های ترانسفورماتور ها: سیم پیچ های حلزونی سیم پیچ های لایه ای سیم پیچ های دیسکی سیم پیچ های چند طبقه سیم پیچ های لایه ای: در ترانسهای فشار ضعیف معمولاً از این نوع سیم پیچ استفاده می شود .
در جاهاییکه میدان الکتریکی قوی و مشکل ساز باشد از سیم پیچ نوع دیسکی استفاده می شود ساختمان ترانس های روغنی قسمتهای اصلی در ترانسفورماتور های روغنی عبارتند از : هسته یا مدار مغناطیسی سیم پیچ اولیه و ثانویه تانک اصلی روغن بوشیگها برای خروج سر سیم های اولیه و ثانویه بجز موارد فوق اجزای دیگری در ترانس ها وجود دارند: کنسرواتور یا منبع انبساط روغن تپ چنجر ترمومترها نشان دهنده های سطح روغن رله بوخهلتس سوپاپ اطمینان یا لوله انفجار(شیر فشار شکن) رادیاتور یا مبدل حرارتی نشان دهنده های جریان روغن شیرهای نمونه برداری از روغن در بالا و پایین تانک (10مجرای تنفسی وسیلیکاژن مربوط به تانک اصلی و تب چنجر شکل ترانس روغنی را در زیر می بینیم هسته ترانسفورماتور : هسته ترانسفورماتور یک خوب با حداقل فاصله هوایی و حداقل مقاومت مغناطیسی تا فلوی مغناطیسی به راحتی از آن عبور کند هسته بصورت ورقه ورفه ساخته شده و ضخامت ورقه ها حدود ()میلیمتر و حتی کمتر است و این کار را بری کاهش تلفات گردابی انجام می دهند همچنین هسته سیم پیچ های ترانس را نیز نگه می دارد و باعث القا مغناطیسی می شود و اگر هسته در ترانس نباشد بدلیل پراکندگی مغناطیسی این عمل انجام نمی شود سیم بندی ترانسفورماتورها: ترانس ها از لحاظ سیم بندی بصورت تک فاز ٬ دو فاز٬ سه فاز می باشند که در نوع تک فاز جهت سیم بندی ترانس از یک سیم فاز و یک سیم زمین استفاده می شود و سیم پیچ اولیه و ثانویه آن تک فاز می باشد اما ترانس های قدرت را به صورت سه فاز سیم بندی می کنند و سیم پیچ اولیه و ثانویه ان به در صورت سه فاز می باشد و معمولاً در ترانس هایی که قدرت زیادی داشته باشند جهت کاهش اندازه و حمل و نقل راحتر از ترانس تک فازاستفاده می کنند اتصال سیم پیچ های ترانسفورماتور سه فاز : در سیستم سه فاز ٬هریک از سیم پیچ های اولیه و ثانویه ممکن است بصورت ستاره٬ مثلث ٬ ویا زیگزاگ بسته شود .
معمولاً در جایی که جریان بیشتر است مثلاً در یک ترانس کاهنده چون سمت ثانویه آن جریان بیشتر ازسیم پیچ اولیه است از اتصال مثلث استفاده می شود پس در ترانس های کاهنده که اغلب در پستهای ما استفاده می شود از اتصال مثلث استفاده می شود که در صفحه بعد سیم بندی ترانس صفحه قبل را می بینیم که بصورت ستاره ستاره است .
موازی کردن ترانس ها : در ایستگاه ها جهت افزایش قدرت معمولاً از چندین ترانس استفاده می شود که این ترانس ها باید به صورت موازی در مدار قرار بگیرند شرایط موازی بستن ترانس ها: ولتاژ و فرکانس نامی آنها با شبکه ای که به آن وصل می شوند ٬ برابر باشد فازهای هم نام به هم وصل شوند نسبت تبدیل سیم پیچ های هر دو ترانس یکی باشد درصد ولتاژامپدلنس هر دو ترانس یکسان باشد نسبت مقاومت معادل به راکتانس در هر دو ترانس یکی باشد گروه برداری آنها یکسان باشد قدرت آنها نزدیک به هم باشد و حداکثر از 1 به 3 تجاوز نکند پارالل کردن واحدها با سیستم: زمانی که واحدهای تولید با سیستم پارالل میشوند و یا این که بخواهیم سیستمهای مجاز به یکدیگر متصل نماییم جهت جلوگیری از برقراری جریانهای نامناسب و همچنین خسارات وارد به دستگاهها در لحظه بستن کلید رابطه و اتصال دو سیستم به یکدیگر باید به دقت موارد مهمی را همواره مورد نظر داشته و به کار برد.
به طور مشابه اتصال یک واحد تولیدی و یا یک سیستم موردنظر نیز دارای همان مسایل است.
به هنگام اتصال دو سیستم به یکدیگر، میزان ایزسی بیشتر بوده و باید دقت بیشتر به عمل آید و قبل از بستن کلید از همه جهات اطمینان حاصل گردد.
عملاً به هنگام انجام عمل سنکرونیزاسیون (پارالل) باید 4 عامل مهم را در نظر داشت: 1ـ جهت گردش فازها باید یکی باشد.
2ـ سرعت الکتریکی ماشین با سیستم پارالل شونده باید سرعت سیستم مورد نظر مساوی باشد 3ـ ماشین و سیستم یا دو سیستم با یکدیگر هم فاز بوده و یا فازهای مشابه دارای، اختلاف کمی باشند.
4ـ ولتاژ ماشین و سیستم و یا دو سیستم با یکدیگر در محل اتصال انجام عمل پارالل تقریباً با یکدیگر مساوی باشند.
معمولاً ترتیب و گردش فازها برای اپراتورها مسئله به وجود نمیآورد.
زیرا این گونه عامل قبلاً توسط یگانهای دیگر مورد آزمایش قرار میگیرند و در نتیجه میتوان با اطمینان از این موضوع سایر موارد را در نظر گرفت.
تغییر گردش فازها معمولاً ممکن است که بعد از انجام تغییرات بر روی شینهها و یا خطوط بوجود آید و همانطور که گفته شد دستگاههای مخصوص مورد آزمایش قرار، گرفته و از صحت ترتیب فازها اطمینان حاصل میگردد.
در زیر دستگاه سنکروپ را مشاهده می کنیم مدار ساده سنکرونیزاسون ترانسفورماتور ولتاژ ابتدا ولتاژ ماشین و سیستم را کاهش میدهد.
ولتمترهای V2 , V1 به ترتیب ولتاژ ماشین و سیستم را مشخص مینماید.
و لامپهای بالا در حالتی که دو سیستم هم فاز شدن خاموش و به هنگام غیر هم فاز شدن به نسبت اختلاف سرعت دو سیستم روشن میشوند.
عقربه دستگاه سنکرونسکوپ با سرعتی تابع اختلاف سرعت دو سیستم به حرکت درآمده و جهت آن نیز بستگی به این دارد که سرعت ورودی و خروجی کدام بیشتر باشد.
زمانی که بخواهیم یک واحد تولیدی را به سیستم متصل نماییم.
اینرسی ماشین از سیستم فوقالعاده کمتر میباشد بعلاوه ولتاژ و فرکانس ماشین نیز ممکن است که با سیستم مساوی نباشد.
در این حالت اپراتورها باید شرایط را برای سنکرونیزاسیون آمده نماید.
و وسایل مورد نیاز در این مورد عبارت است.
سنکروسکوپ و لتمتر و چراغهای مخصوص سنکرون تا بتواند واحد را با سیستمها پاراس نموده و آن را وارد به مدار نمایند.
سنکروسکوپ دستگاهی است که میدانی متناسب با اختلاف سرعت بین دو منبع ایجاد مینماید.
یک صفحه مندرج نیز میزان اختلاف زاویه را مشخص میسازد.
چنانچه ماشینی با سیستم هم فاز شد شرایط برقرار گردید و عمل پاراس انجام میپذیرد.
صفحه مدرج دستگاه سنکروسکوپ در این حالت اختلاف زاویه را صفر نشان میدهد.
سنکرون بهتر شده و خسارت به حداقل ممکن میرسد.
چنانچه که سرعت ماشین به عللی از سرعت مجاز و نرمال بیشتر باشد و کلید در حالتی که سنکروسکوپ چراغهای سنکرونیزاسیون معمولاً بین ترانسفورماتورهای ولتاژ سنج ورودی و خروجی متصل شده و اختلاف ولتاژ را نشان میدهد.
این چراغها را میتوان طوری متصل نمود که اگر چنانچه خاموش شدن و یا نورشان زیاد شد نشان دهنده حالت هم فاز بودند دو سیستم باشند.
اگر چنین چه ماشین با سرعت کمتری از سرعت سنکرون در حال گردش باشد و در این حالت کلید اتصال بسته شود.
و دستگاه سنکروسکوپ نیز نشان دهد که دو سیستم هم فاز میباشد، با این حال از طرف سیستم یک جریان انرژی به سمت ماشین برقرار شده و سرعت آن را بالا میبرد.
اگر چنانچه اختلاف سرعت سیستم و ماشین زیاد باشد