موضوع و طرح مساله علمی:
بررسی میزان توجه جوانان به نقش وحضور امام زمان (عج) در زندگی روزمره
تعریف موضوع و بیان مسئله:
پیامبر (ص) فرموده اند: «مردم تازمانی که امر به معروف و نهی از منکر نمایند، خیر و خوبی از آن ها زائل نمی شود.»
حال چه معروفی بالاتر از تعجیل درظهور امام عصر (عج) و آمادگی جهت استقبال از آن حضرت و چه منکری بدتر از فراموش و غفلت از امام زمان (عج) که این خود منشا تمام منکرات است.
مساله ای که در اینجا مطرح است این می باشد که:
1- آیا معرفت صحیح نسبت به امام (عج) و جایگاه وی می تواند در توجه ی بیشتر جوانان به حضور امام موثر باشد؟
2- آیا درک صحیح از مقوله انتظار و شخص منتظر در توجه به امام موثر است؟
علت و اهداف انجام تحقیق
جمعه ها یکی پس از دیگری می آیند و می روند، باز هم غروب جمعه ای دیگر از راه می رسد و هنوز مسافری در راه...
چقدر ما بی انصافیم نمی دانم، انتخاب موضوع این تحقیق هم نیاز به تشریح علت دارد!
پس از شما می پرسم، اگر امام واقعا هست و جهت و محبت خداست، آیا نباید او را بشناسیم؟
آیا نباید به او اظهار محبتی کنیم و با او همراهی نماییم.
با او حرف بزنیم و با او ارتباط روحی معنوی برقرار کنیم؟!
و ضرورت شناخت امام چیست؟
طبق آیه شریفه «اطیعوا....
و اطیعوا الرسول و اومی الامرمنکم»
اطاعت از خدا، رسول و لومی الامر واجب است و منظور از اولی الامر در این آیه بر اساس حدیث نبوی حضرت علی (ع) و فرزندان اویند.
به راحتی می توان دریافت که شناخت امام زمان یک تکلیف واجب است چرا که شناخت مقدمه اطاعت است همچنین از این حدیث پیامبر (ص) که فرموده اند «هر کس امام زمان (ع) خود را نشناسد و بمیرد به مرگ جاهلیت مرده است» نیز می توان به ضرورت شناخت حضرت پی برد.
و البته شناختن درجات و مراتبی دارد، در مورد امام (عج) هم اولین قدم و حداقل شناخت این هست که شخص او را بشناسیم که کدام فرد است.
اما از این حدقال شناخت که بگذریم، هر چه بیشتر در مورد امام خود بدانیم، خیر و سعادت و رستگاری نزدیک تر می شویم و بهره مندی ما از برکات وجودی ایشان بیشتر می گردد.
بصورت کلی هدف خود را از ارائه این تحقیق می توانیم دستیابی به شناخت هر چه بیشتر و عمیق تر از امام بیان نماییم و نیز بسط فرهنگ مهدویت که این رسالت، رسالتی همگانی است.
در جهان کنونی یکی از مهمترین دغدغه های بشر رسیدن به آرامش حیات و راحت ممات است که در پرتو قرآن بتواند به اعتدال فکری،عقیدتی و روحی برسد.
در تعالیم انسان ساز و تکامل گرای اسلام و مذهب تشیع این مهم محقق نمی گردد مگر با وصال به سرچشمه الامیزان الهی و تقرب به امامان معصوم (ص) و معرفت و شناخت آن بزرگواران که به یقین تنها راه رسیدن به کمالات تلقی می شود.
«اللهم عرفتی جهتک فانک ان لم تعرفنی حجتک ضللتا عن دینی» و حال شیعیان و پیروان ائمه ی معصومین (ع) به امید و اشتیاق به دولت کریمه که موجب عزت و سرافرازی اسلام و مسلمین گردد به انتظار موعود نشسته که فرموده اند «افضل الاعمال امتی انتظار الفرج» فرضیه سازی: بی توجهی به حضور امام زمان (عج) در جامعه، به دلیل این است که امام از نظر ها پنهان هستند.
بین عاشورا و انتظار، امام حسین (ع) و حضرت مهدی (عج) رابطه ای وجود دارد.
توجه به حضور امام زمان (عج) و مدد جویی از حضرت در موفقیت های شخصی جوانان موثر است.
خصوصیات دوران جوانی باعث می شود که فرد بهتر بتواند با امام زمان آشنا شود.
ضرورت شناخت امام و آشنایی با فرهنگ انتظار باعث افزایش توجه به امام زمان و (عج) می شود.
ملاقات حضوری با امام نقش امام را در زندگی موثر تر می سازد.
فرضیه صفر آماری بین تعداد فرزندان خانواده و توجه به جوانان به حضور امام زمان (عج) رابطه ای وجود ندارد.
تعریف مفاهیم و واژه ها: الشباب: ریشه «شب» است و الشین و الباء اصل واحدی است که دلالت بر نمو و رشد چیزی همراه با قوت و حرارتی که موجب آن رشد است، دارد.
الشباب: مرد جوان، جمع آن الشان، الشباب است.
الشابه: زن جوان، جمع آن، الشواب است.
الشبیه، معنای خلاف پیری را دارد و به معنای دوران جوانی است و البته الشباب هم به معنای دوران جوانی است.
الفتی: ریشه آن الفاد و التاء و الحرف المعتل است که دلالت بر طراوت و شادابی و نیکویی می کند.
الفتی: مرد جوان وجمع آن فتیه و فتیان است.
الفتیه: زن جوان، همچنین الفتاء، زن جوان و جمع آن فتاه و فتیات است.
الحدث: به معنای جوان است.
الغلوم: به لغت عربی غلام، معنای نوجوان می باشد.
ذریه: اسمی است ثلاثی که شامل نسل انسان می شود که پسر و دختر مانند فرزندان فرزندان الی آخر تجافی: از مثالی استفاده کنم تا معنای «انتظاری روشنتر شود، در نماز انساله ای فقهی داریم به نام رکوع، به امام جماعت اقتدا می کند و هنگامی که امام جماعت پس از رکعت دوم برای تشهد نشست، وظیفه فردی که در رکعت دوم به اقتدا کرده بود، این است که نیم خیز بنشیند، و پس از اینکه تشهد امام جماعت تمامشد با او برخیزد، عرب از این حالت نیم خیز نشستن با نام و تعبیر « تجافی» یاری می کند یعنی «خالی کردن بدن از زمین» دکترین مهدویت مراد از دکترین مهدویت، آموزه ای اعتقادی، جهانی و بر محور مهدویت است که تفسیری راهبردی از عرصه های اساسی حیات بشری ارائه می دهد و در نگرش، انگیزش و کنش انسان ها و ساحت های مختلف زندگی اجتماعی آنها، تحولی بنیادین ایجاد می کند.
دکترین مهدویت، یعنی نگرش به مقوله مهدویت به عنوان یک آموزه جامع و فراگیر و یک موضوع راهبردی و استراتژیک طبق پژوهش های مذکور در دائره المعارف دین و بیش تر فرهنگ های لغت، دو معنا برای کلمه دکترین بر شمرده شده است معنای نخست آن: تصدیق نمودن یا اعتقاد داشتن به یک حقیقت و معنای دوم آن آموزه و مترادف با کلماتی همچون tenet مکفر: از کفر و تکفیر گرفته شده، اسم مفعول از باب تفعیل و به معنای (کفران شده) و یا (پوشیده شده) است.
مکفر در اصطلاح به کسی اطلاق می شود که از او قدر دانی نشود و نعمت وجودش مورد کفران واقع شده باشد.
انتخاب روش تحقیق: در این تحقیق ما از دو نوع روش تحقیق بهره گرفته ایم: روش توصیفی روش علی که در روش توصیفی به بیان و توصیف عینی وقایع و حوادث که در ارتباط با حضرت بوده می پردازیم و همچنین کسانی که با امام ارتباط داشته اند و بهره هایی که از این ارتباط برده اند و در روش علی نیز به بیان علت ها و چگونگی نقش امام در زندگی روزمره خواهیم پرداخت.
مشکلات و موانع تحقیق این مشکلات و موانع عبارتند از: زمان بسیار زیادی برای جمع آوری اطلاعات، طبقه بندی و تجزیه و تحلیل آنها مورد نیاز بود که متاسفانه به دلیل تقارن با یکی از مشکلترین ترم های تحصیلی فشار بسیاری را متحمل شدیم.
به دلیل اینکه توزیع پرسشنامه ها همزان با تعطیلی ترم دانشجویان شد با مشکلات عدیده ای در توزیع پرسش نامه ها رو برو گشتیم.
پایان نامه ها و کارهای تحقیقاتی مبسوط و در این مورد بسیار اندک و در صورت وجود بسیار غیر قابل دسترس بود.
عدم دسترسی کافی به اساتید که در این زمینه صاحبنظر بود و مد نظر ما هم باشند.
تمامی مشکلات بالا را می توان در یک عبارت کمبود زمان کافی خلاصه نمود که وقت و انرژی زیاد را از ما گرفت.
جوانی فصل شور انگیز زندگی و مظهر نشاط و سازندگی است.
روح لطیف و قلب ظریف جوان جلوه زیبای آفرینش و صحیفه مفای هستی است.
شور زندگی و آهنگ سازندگی در نگاه روشن و امیدوار جوان متجلی است.
اگر شور و احساس جوانی با شعور عمیق دینی و سلاح توانایی ایمان الهی تجهیز شود، سعادت نسل جوان و سلامت جامعه تضمین خواهد شد.
بیان واژه جوان «جوان یعنی برنا، هر چیز که از عمر آن چندان نگذشته باشد مقابل پیر» در لغت عربی «الشاب» و «الفتی» و «الحدث» به معنای جوان و «الشبیه» و «الشباب» و «الفتاء» و «الحداثه» به معنای ؟
جوانی میباشد.
تعریف جوان از دیدگاه علم روانشناسی جوانی، مدخل زندگی بزرگسالی است، مرحله ای است که دیگر نشانی از صفات کودکی نمیباشد و فرداز نظر شکل ظاهر همچون بزرگسالان میباشد و سعی دارد که به کسب موقعیت اجتماعی بزرگسالی نیز دست یابد.
در حقیقت پس از سپری شدن تحولات بلوغ، در طول نوجوانی، ایام جوانی فرا میرسد و جوانان به میط وسیع جامعه قدم میگذارند و میخواهند که فردی مفید و فعال بوده و مورد پذیرش جامعه قرار بگیرند لذا درصد کسب شخصیت اجتماعی لازم بر میآیند.
بیان واژه جوانی در قرآن و روایات در قرآن مشتقات «فقی» «فقیه» به کار رفته همچنین «غلامین» ولتی شباب و مشتقات آن در قرآن نیامده است.
در احادیث «شاب»، «شباب» و «شبیه» به کار رفته و همچنین «فتی» و مشتقات آن و «حدیث» و الاحداث» هم در روایت آمده است.
جوان در اصطلاح قرآن روایتی در ذیل تفسیر آیه شریه «اذا اوی الفیته الی الکهف فقالو اربتناء اتنا من لدنک رحمه و هی لنا من امرنا رشدا، آمده است که بدین قرار است.
از سیمان بن جعفر النهری، روایت شده است از امام صادق (ع) که امام از ایشان سواد فرموه که مقصود از فتی کیست و ایشان پاسخ داده که فدایتان گردم در نزد ما فتی یعنی جوان «الشباب» و امام صادق (ع) به ایشان فرموده مگر نمیدانی که اصحاب کهف همگی نشان کامل مردانی بودن و مع ذلک خدای تعالی ایشان را جوانان نامیده است.
به سبب ایمانشان ای سلیمان کسی که ایمان به خدا آورده و پرهیزگاری و تقوی پیشه ساز پس او «فتی» است.
بنابراین میتوان گفت: منطق دین به کسی که ایمان و تقوی داشته باشد جوان گفته میشود.
سنین جوانی در مطالعات روان شناسی مطرح میگردد که نوجوانی و جوانی مفاهیمینسبی هستند و بنا بر افراد و جوامع متفاوت میباشند با این وجود شروع نوجوانی را که همراه با بلوغ جنسی است تبا قاطعیت بیشتری بیان میکنند و به طور میانگین آغاز آنرا از 12 سالگی تعیین میکنند.
جوانی دوره انسجام هویت و مدخل زندگی بزرگسالی است.
نوجوانی که دوران بلوغ را سپری میکنند به دنیای جوانی میپیوندند.
به گونه ای بحران هویت به اسنجام هویت رسیده رشد و تکامل بدنی دوران بلوغ به حد کامل خود میرسد توانایی های شناختی در رشد اجتماعی از حالت های ساده به کفیفت برتر رسیده و با آغاز نقش آفرینی های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و … دوران جوانی آغاز میگردد.
و اذا بلغ الد طفال منکم الحلم فلیستئذ نواکما استئذن الذین من قلبهم بنا به این نوجوانی از این زمان شروع میشود و سپس انسان به مرحله جوانی میرسد که به تعبیر قرآن مرحله بلوغ اشد است.
و اما ؟
پایان این دوره در قرآن اشاره به رسیدن به سن چهل سالگی شده است.
ارزش دوران جوانی از دیدگاه قرآن بدینگونه سطوح میشود که جوانی منزل قوت و نیرومند زندگی دنیاست.
و از دو طرف محفون به ضعف و ناتوانی است از طرفی منفعت ایام کودکی و از طرف دیگر ناتوانی دوران پیری.
پیامبر گرامیمیفرماید: در روز قیامت بنده قدم از قدم بر نمیدارد مگر اینکه 5 چیز از او سوال شود از عمرش که چگونه سپری کرده است و از دوران جوانیش که چگونه تمام کرده است از ثروتش که از کجا به دست آمده است و در چه راهی مصرف کرده و از علمش که در چه راهی به کار برده است.
از این روایات به خوبی استفاده میشود که دین مبین اسلام تا چه پایه با جوانی ارزش آن توجه مخصوصی دارد این سرمایه در پیشگاه الهی به اندازه ای مهم است که روز حساب از صاحب سوال میشود که چگونه آن را صرف کرده است.
اهمیت استفاده از دوران جوانی علاوه بر پی بردن به ارزش دوران جواین استفاده و بهره برداری از این فرصت نیز مورد توجه اولیای اسلام است.
اما علی (ع) میفرمایند: « باید در شبایک قبل مک و ضحتک قبل ستمعک» از جوانیت قبل از فرا رسیدن پیری بهره برداری کن همچنین از سلامت و توانمندی قبل از ناتوانی و ضعف پیامبر اکرم (ص) میفرمایند: «ان الله تعالی ملکا ینزل فی کل لیله فیناری یا ابناء العشرین جدوا و اجتهدوا» بدرستی که خداوند متعال فرشتگانی دارد که هر شب نزول میکنند و ندا میدهند ای جوانان بیست ساله کوشش و جدیت کنید و برای نیل به کمالات انسانی مجهاهده نمایید.
نفوذ اسلام در نسل جوان پیامبر اسلام میفرماید: «اوصیکم بالشبان خیرا فانهم ارق افئده.
ان الله بعثنی بشیرا