شیعه که در اصل لغت بمعنی پیرو می‌باشد به یکسانی گفته می‌شود که جانشینی پیعمبر اکرم (ص) حق اختصاصی خانواده رسالت می‌دانند و در معارف اسلام پیرو مکتب اهل بیت می‌باشند
آغاز پیدایش شیعه را که برای اولین باربشیعه علی (ع) (اولین پیشوا از پیشوایان اهل بیت (ع) معروف شدند همان زمان حیات پیغمبر اکرم باید دانست و جریان ظهور و پیشرفت دعوت اسلام در بیست و سه سال زمان بعثت موجبات زیادی در برداشت که طبعا پیدایش چنین جمعیتی را در میان یاران پیغمبر اکرم (ص) ایجاب میکرد.
1- پیغمبر اکرم در اولین روزهای بعثت که بنص قرآن ماموریت که خویشان نزدیکتر خود را بدین دعوت کند صریحا بایشان فرمود که هر یک از شما بایجابت دعوت سبقت گیرد وزیر و جانشین ووصی من است.
علی علیه السلام پیش از همه مبادرت نموده اسلام را پذیرفت و پیغمبر اکرم ایمان او را پذیرفت و وعده های خود را تقبل نمود و عادتا محال است که رهبر نهضتی در اولین روز نهضت و قیام خود یکی از یاران نهضت را بسمت وزیری و جانشینی به بیگانگان معرفی کند ولی بیاران و ودوستان سر تا پا فداکار خود نشناساند یا تنها او را با امتیاز وزیری و جانشینی بشناسد و بشناساند ولی در تمام دوره زندگی و دعوت خود، او از وظائف وزیری معزول و احترام مقام جانشینی او را نادیده گرفته و هیچگونه فرقی میان او و دیگران نگذارد.
2- پیغمبر اکرم ص بموجب چندین روایت مستقیض و متواتر که سنی و شیعه روایت کرده‌اند تصریح فرموده که علی علیه السلام در قول و فعل خود، از خطا و معصیت مصون است هر سخنی که گوید و هر کاری که کند با دعوت دینی مطابقت کامل دارد و داناترین مردم است بمعارف و شرایع اسلام.
پیغمبر اکرم ص بموجب چندین روایت مستقیض و متواتر که سنی و شیعه روایت کرده‌اند تصریح فرموده که علی علیه السلام در قول و فعل خود، از خطا و معصیت مصون است هر سخنی که گوید و هر کاری که کند با دعوت دینی مطابقت کامل دارد و داناترین مردم است بمعارف و شرایع اسلام.
علی علیه السلام خدمات گرانبهائی انجام داده و فداکاریهای شگفت انگیزی کرده بود مانند خوابیدن در بستر پیغمبر اکرم در شب هجرت و فتوحاتی که در جنگ های بدر و احد و خندق و خیبر بدست وی صورت گرفته بود که اگر پای وی در یکی از این وقایع در میان نبود اسلام و اسلامیان بدست دشمنان حق ریشه کن شده بودند.
4- جریان غدیر خم که پیغمبر اکرم (ص) در آنجا علی (ع) را بولایت عامه مردم نصب و معرفی کرده و او را مانند خود متولی قرار داده بود بدیهی است این چنین امتیازات و فضائل اختصاصی دیگر که مورد اتفاق همگان بود و علاقه مفرطی که پیغمبر اکرم بعلی (ع) داشت طبعا عده ای از یاران پیغمبر اکرم را که شیفتگان فضیلت و حقیقت بودند بر این و امیداشت که علی (ع) را دوست داشته بدورش گرد آیند و از وی پیروی کنند چنانکه عده ای را بر حسد و کینه آنحضرت وامیداشت گذشته از همه اینها نام (شیعه علی) و (شیعه اهل بیت) در سخنان پیغمبر اکرم (ص) بسیار دیده می‌شود.
(2)- سبب جدا شدن اقلیت شیعه از اکثریت سنی و بروز اختلاف هواخواخواهان و پیروان علی (ع) نظریه مقام و منزلتی که آنحضرت پیش پیغمبر اکرم (ص) ؟
بظهور پیسوست نظر آنان را تایید میکرد.
ولی بر خلاف انتظار آنان درست در حالیکه پیغمبر اکرم رحلت فرمود و هنوز جسد مطهرش دفن نشده بود و اهل بیت و عده ای از صحابه سرگم لوازم سوگواری و تجهیزاتی بودند که خبر یافتند عده ای دیگر که بعدا اکثریت را بردند با کمال عجله و بی آنکه با اهل بیت و خویشاوندان پیغمبر اکرم و هوادارانشان مشورت کنند و حتی کمترین اطلاعی بدهند از پیش خود در قیافه خیر خواهی برای مسلمانان خلیفه معین نموده‌اند و علی و یارانش را در برابر کاری انجام یافته قرار داده‌اند علی (ع) و هواداران او مانند عباس و زبیر و سلمان و ابوذر و مقداد و عمار پس از فراغ از دفن پیغمبر اکرم (ص) و اطلاع از جریان امر در مقام انتقاد بر آمده بخلاف انتخابی و کارگردانان آن اعتراض نموده اجتماعاتی نیز کردند ولی پاسخ شنیدند که صلاح مسلمانان در همین بود.
این انتقاد و اعتراف بود که اقلیتی را از اکثریت جدا کرد و پیروان علی (ع) ره بهمین نام (شیعه علی) بجامعه شناسانید و دستگاه خلاف نیز بمقتضای سیاست وقت مراقب بود که اقلیت نامبرده باین نام معروف شوند و جامعه به دو دسته اقلیت و اکثریت منقسم نگردد بلکه خلافت را اجماعی می‌شمردند و معترض را متخلف از بیعت و متخلف از جماعت مسلمانان می‌نامیدند و گاهی با تعبیرات زشت دیگر یاد می‌کردند.
البته شیعه همان روزهای نخستین محکوم سیاست وقت شده نتوانست با مجرد اعتراض از پیش ببرد و علی (ع) نیز بمنظور رعایت مصلحت اسلام و مسلمین و نداشتن نیرو کافی دست بیک قیام خونین نزد ولی جمعیت معترضین از جهت عقیده تسلیم اکثریت نشدند و جانشینی پیغمبر اکرم (ص) و مرجعیت علمی را حق طلق علی (ع) می‌دانستند و مراجعه علمی و معنوی را تنها به آن حضرت روا میدیدند و بسوی او دعوت می‌کردند.چ (3) – دو مسئله جانشینی و مرجعیت علمی شیعه طبق آنچه از تعالیم اسلامی بدست آورده بود معتقد بود که آنچه برای جامعه در درجه اول اهمیت است روشن شدن تعالیم اسلام و فرهنگ دینی است و در درجه تالی آن, جریان کامل آنها در میان جامعه می‌باشد.
و بعبارت دیگر اولا افراد جامعه بجهان و انسان با چشم واقع بینی نگاه کرده وظائف انسانی خود را (بطوری که صلاح واقعی است) بدانند و بجا آورند اگر چه مخالف دلخواهشان باشد.
ثانیا یک حکومت دینی نظم واقعی اسلامی را در جامعه حفظ و اجرا نماید بطوریکه مردم کسی را حز خدا نپرستند و از آزادی کامل و عدالت فردی و اجتماعی برخوردار شوند.
و این دو مقصود بدست کسی باید انجام یابد که عصمت و مصونیت خدائی داشته باشد و گر نه ممکن است کسانی مصدر حکم یا مرجع علم قرار گیرند که در زمینه وظائف محوله خود از انحراف فکر یا خیانت سالم نباشند و تدریجا ولایت عادله آزادی بخش اسلامی بسلطنت استبدادی و ملک کسرائی و قیصری تبدیل شود معارف پاک دینی مانند معارف ادیان دیگر دستخوش تحریف و تغییر دانشمندان بوالهوس و خودخواه گردد و تنها کسی که بتصدیق پیغمبر اکرم (ص) در اعمال و اقوال خود مصیب و روش او با کتاب خدا و سنت پیغمبر مطابقت کامل داشت همان علی (ع) بود.
و اگر چنانکه اکثریت می‌گفتند.
قریش باخلاف حقه علی مخالف بودند لازم بود مخالفین را بحق وادارند و سرکشان را بجای خود بنشانند چنانکه باجماعتی که در دادن زکات امتناع داشتند, جنگیدند و از گرفتن زکات صرفنظر نکردند نه اینک از ترس مخالف قریش حق را بکشند.
آری آنچه شیعه را از موافقت با خلاف انتخابی بازداشت ترس از دنباله ناگوار آن یعنی فساد روش حکومت اسلامی و انهدام اساس تعلیمات عالیه دین بود اتفاقا جریان بعدی حوادث نیز این عقیده (یا پیش بینی ) را روز بروز روشن تر می‌ساخت و در نتیجه شیعه نیز در عقیده خود استوار تر می‌گشت و با اینکه در ظاهر با نفرات ابتدائی انگشت شمار خود بهضم اکثریت رفته بود و در باطن باخذ تعالیم اسلامی از اهل بیت و دعوت بطریقه خود اصرار می‌ورزیدند در عین حال برای پیشرفت و حفظ قدرت اسلام مخالفت علنی نمی کردند و حتی افراد شیعه دوش بدوش اکثریت بجهاد می‌رفتند و در امور عامه دخالت می‌کردند و شخص علی در موارد ضروری اکثریت را بنفع اسلام راهنمائی می‌نمود.
4- روش سیاسی خلافت انتخابی و مغایرت آن با نظر شیعه شیعه معتقد بود که شریعت آسمانی اسلامی که موارد آن در کتاب خدا و سنت پیغمبر اسلام روشن شده تا روز قیامت باعتبار خود باقی و هرگز قابل تغییر نیست.
و حکومت اسلامی با هیچ عذری نیمی تواند از اجر کامل آن سر پیچی نماید تنها وظیفه حکومت اسلامی اینست که با شوری در شعاع شریعت بحسب مصلحت وقت تصمیماتی بگیرد ولی از جریان بیعت سیاست آمیز و همچنین از جریان حدیث دوات و قرطاس که در آخرین روزهای بیماری پیغمبر اکرم اتفاق افتاد پیدا بود که گردانندگان و طرفداران خلافت انتخابی معتقدند که کتاب خدا مانند یک قانون اساسی محفوظ بماند ولی سنت و بیانات پیغمبر اکرم را در اعتبار خود ثابت نمی دانند بکله معتقدند که حکومت می‌تواند بسبب اقتضای مصلحت از اجرا آنها صرفنظر نماید.
و این نظر با روایتهای بسیاری که بعدا در حق صحابه نقل شد (صحابه مجتهدند و در اجتهاد و مصلحت بینی خود اگر اصابت کنند ماجور و اگر خطا کنند معذور می‌باشند) تایید گردید و نمونه بارز آن وقتی اتفاق افتاد که خالدبن ولید یکی از سرداران خلیفه شبانه در منزل یکی از معاریف مسلمانان (مالک بن نویره) مهمان شد و مالک را غافل گیر نموده کشت و سرش را در اجاق گذاشت و سوزانید و همان شب بازن مالک همبستر شد و بدنبال این جنایتهای شرم آور خلیفه بعنوان اینکه حکومت بازن مالک همبستر شد و بدنبال این جنایتهای شرم آور خلیفه بعنوان اینکه حکومت .وی بچنین سرداری نیازمند است مقررات شریعت را در حق خالد اجرا نکرد وهمچنین خمس را از اهل بیت و خویشان پیغمبر اکرم بریدند و نوشتن احادیث پیغمبر اکرم بکلی قدغن شد و اگر در جائی حدیث مکتوب کشف یا از کسی گرفته می‌شد آنرا ضبط کرده می‌سوزانیدند و این قدغن در تمام زمان خلفا راشدین تا زمان خلافت عمر بن عبدالعزیز خلیفه اموی (99-102) استمرار داشت و در زمان خلافت خلیفه دوم (13—25 ق) این سیاست روشن تر شد و مقام خلاف عده ای از مواد شریعت را مانند حج تمتع و نکاح متعه و گفتن حی علی خیر العمل در اذان نماز ممنوع ساخت و نقوذ سه طلاق را دایر کرد و نظایر آنها در خلافت وی بود که بیت المال درمیان مردم با تفاوت تقسیم شد که بعدا در میان مسلمانان اختلاف طبقاتی عجیب و صحنه های خونین دهشتناکی بوجود آورد و در زمان وی معاویه درشام با رسوبات سلطنتی کسری و قیصر حکومت میکرد و خلیفه او را کسری عرب می‌نامید معترض حالش نمی شد.
خلیفه دوم بسال 23 هجری قمری بدست غلامی ایرانی کشته شد و طبق رای اکثریت شورای شش نفری که بدستور خلیفه منعقد شد خلیفه سوم زمام امور را بدست گرفت وی در عهد خلافت خود خویشاوندان اموی خود را بمردم مسلط ساخته در حجاز و عراق و مصر و سایر بلاد اسلامی زمام امور را بدست ایشان سپرد (4) ایشان بنای بی بندوباری گذاشته آشکارا بستم و بیداد و فسق و فجور و نقض قوانین جاریه اسلامی پرداختند, سیل شکایتها از هر سوی بدارالخلافه سرازیر شد ولی خلیفه که تحت تاثیر خویشاوندان اموی خود وخاصه مروان بن حکم (5) قرار داشت بشکایتهای مردم ترتیب اثر نمی داد بلکه گاهی فهم دستور تشدید و تعقیب شاکیان را صادر میکرد تا بلاخره بسال (35) هجری مردم بر وی شوریدند و پس از چند روز محاصره وزدو خورد وی را کشتند- خلیفه سوم در عهد خلافت خود حکومت شام را که در راس آن از خویشاوندهای اموی او معاویه قرار داشت بیش از بیش تقویت میکرد و در حقیقت سنگینی خلافت در شام متمرکز بود و تشکیلات مدینه که درالخلافه بود جز صورتی در برنداشت خلافت خلیفه سوم با شورای شش نفری که اعضا و آئین نامه آنرا خلیفه دوم تعیین و تنظیم کرده بود و مستقر شد.
رویهمرفته سیاست سه خلیفه که بیست و پنجسال خلافت کردند در اداره امور این بود که قوانین اسلامی بر طبق اجتهاد و مصلحت وقت که مقام خلافت تشخیص دهد, در جامعه اجرا شود و در معارف اسلامی این بود که تنها قرآنی بی اینکه تفسیر شود یا مورد کنجنکاوری قرار گیرد خوانده شود و بیانات پیغمبر اکرم (ص) (حدیث) بی اینکه روی کاغذ بیاید روایت شود و از حدود زبان و گوش تجاوز نکند.
کتابت بقرآنی کرمی انحصار داشت و در حدیث ممنوع بود پس از جنگ یمامه که در سال 12 هجری قمری خاتمه یافت و گروهی از صحابه که قاری قرآن بودند در آن جنگ کشته شدند عمربن الخطاب به خلیفه اول پیشنهاد می‌کند.
آیات قرآن در یک مصحف جمع آوری شود وی در پیشنهاد خود می‌گوید اگر جنگی رخ دهد و بقیه حاملان قرآن کشته شوند قرآن از میان ما خواهد رفت بنابراین لازمست آیات قرآنی را در یک مصحف جمع آوری کرده بقید کتابت در بیاوریم .
این تصمیم را در قرآن کریم گرفتند با اینکه حدیث پیغمبر اکرم