بیان فضایل و مکارم اخلاق و نامهای جلیل و نقش نگین حضرت ابراهیم (ع)
به سند وعتبر از حضرت موسی بن جعفر (ع) منقول است که حضرت ابراهیم علیه‌السلام متیظ و آگاه شد به عبرت گرفتن بر معرفت حق تعالی و احاطه کرد دلایل او بعلم ایمان بخدا و او پانزده ساله بود.
و از حضرت رسول (ص) منقول است که اول کسی را که او در قیامت بخوانند من خواهم بود پس از جانب راست عرش خواهم ایستاد و حله سبزی از حله‌های بهشت در من خواهند پوشانید پس پدر ما ابراهیم (ع) را خواهند طلبید و از جانب راست عرش در سایه عرش باز خواهد داشت و حله سبزی از حله‌های بهشت در او خواهند پوشانید پس منادی از پیش عرش ندا خواهد کرد :
نیکو پدریست پدر تو ابراهیم و نیکو برادری است برادر تو علی.
و به سند معتبر از موسی بن جعفر (ع) منقول است که حقتعالی از هر چیز چهار چیز اختیار فرموده است : از پیغمبران برای شمشیر و جهاد اختیار فرموده است ابراهیم و داوود و موسی و مرا، و از خانه آبادها چهار خانه آباده را اختیار فرموده است چنانچه در قرآن مجید است که خدا برگزید آدم و نوح و آل ابراهیم و آل عمران را بر عالمیان.
از حضرت امیرالمؤمنین (ع) منقول است که ابراهیم (ع) از پیغمبرانی است که ختنه کرده متولد شدند و اول کسی بود که امر فرمود مردم را بختنه کردن.
و بسند معتبر از امیرالمؤمنین (ع) منقول است که ابراهیم (ع) اول کسی بود که مهمانی کرد و اول کسی بود که موی سفید در ریش او بهم رسید پرسید این چیست؟
وحی باو رسید که این وقار است در دنیا و نور است در آخرت.
بدانکه حق تعالی در چند موضع از قرآن مجید فرموده است : اخذ کرد خدا ابراهیم را خلیل خود ( و خلیل یار و دوستی را گویند که هیچگونه خلل در شرایط دوستی نکند ) و در سبب آنکه حق تعالی او را خلیل خود گردانید احادیث بسیار وارد شده است از آنجمله : به سند معتبر از حضرت رضا (ع) منقول است که خدا برای آن ابراهیم (ع) را خلیل خود فرموده که هیچکس از او چیزی سؤال نکرد.
و بسند معتبر از امیرالمؤمنین (ع) منقول است که ابراهیم (ع) اول کسی بود که مهمانی کرد و اول کسی بود که موی سفید در ریش او بهم رسید پرسید این چیست؟
بدانکه حق تعالی در چند موضع از قرآن مجید فرموده است : اخذ کرد خدا ابراهیم را خلیل خود ( و خلیل یار و دوستی را گویند که هیچگونه خلل در شرایط دوستی نکند ) و در سبب آنکه حق تعالی او را خلیل خود گردانید احادیث بسیار وارد شده است از آنجمله : به سند معتبر از حضرت رضا (ع) منقول است که خدا برای آن ابراهیم (ع) را خلیل خود فرموده که هیچکس از او چیزی سؤال نکرد.
به سند صحیح از حضرت صادق (ع) منقول است که آن حضرت را خدا برای این خلیل خود گردانید که سجده بر زمین بسیار می‌کرد.
به سند معتبر از حضرت امام علی‌النقی (ع) منقول است که برای این او را خلیل خود گردانید که بسیار صلوات بر محمد و آل محمد (ص) می‌فرستاد.
از رسول خدا (ص) منقول است که ابراهیم (ع) را خدا خلیل خود نگردانید مگر برای طعام خوارانیدن به مردم و نماز کردن در شب در هنگامیکه مردم در خواب بودند.
مؤلف می‌گوید : در میان احادیث منافاتی نیست و آن حضرت را حق تعالی خلیل خود گردانید برای انکه به مکارم اخلاق بشریه همگی آراسته بود و در هر حدیث بعضی از آنها که مدخلیت عظیم در خلت داشته برای ترغیب خلق بمثل آن بیان فرموده‌اند.
به سند معتبر از امام محمد باقر (ع) منقول است چون خدا ابراهیم (ع) را خلیل خود گردانید بشارت خلت را ملک موت آورد بصورت جوانی سفیدرو که دو جامه سفید پوشیده بود و از سرش آب و روغن می‌ریخت چون ابراهیم خواست داخل خانه شود دید که او از خانه بیرون می‌آید، ابراهیم مردی بود بسیار با غیرت و چون پی کاری می‌رفت در را می‌بست و کلید را با خود برمی‌داشت، پس روزی پی کاری بیرون رفت و در را بست چون برگشت و در گشود ناگاه مردی را دید که ایستاده است در غایت حسن و جمال!
او را غیرت از جا بدر آورد گفت : ای بنده خدا کی ترا داخل خانه من کرده است؟
گفت : پروردگار خانه مرا داخل خانه کرده است!
فرمود : پروردگارش حق است از من، پس تو کیستی؟
گفت : ملک موتم!
حضرت ابراهیم (ع) ترسید فرمود : آمده‌ای قبض روح من بکنی؟
گفت : نه ولیکن خدا بنده‌ای را خلیل خود گردانیده است آمده‌ام که این بشارت را به او برسانم؛ فرمود کیست آن بنده شاید خدمت او کنم تا بمیرم؟
گفت تو آن بنده‌ای، پس آمدم بنزد ساره و فرمود خدا مرا خلیل خود گردانیده است.
به سند معتبر از حضرت صادق (ع) منقول است که چون رسولان ملائکه از جانب خدا بسوی ابراهیم (ع) آمدند برای هلاک کردن قوم لوط برای ایشان گوساله بریان آورده فرمود بخورید بگوئید ( بسم الله ) و چون فارغ شوید بگوئید ( الحمدالله )، پس جبرئیل رو کرد برفقایش و ایشان چهار نفر بودند و جبرئیل سر کرده ایشان بود و گفت سزاوار است که خدا وا را خلیل خود گرداند – پس حضرت صادق(ع) فرمود : چون ابراهیم (ع) را در آتش انداختند جبرئیل در هوا او را ملاقات کرد در وقتیکه به زیر می آید و گفت : ای ابراهیم آیا ترا حاجتی هست؟
فرمود : اما بسوی تو پس نه.
به سند معتبر از حضرت صادق (ع) منقول است که ابراهیم (ع) اول کسی بود که برای او ریگ آرد شد در وقتیکه رفت بنزد دوستی که در مصر داشت که از او طعامی قرض کند و او را در منزل خود نیافت و نخواست بار بردار خود را خالی برگرداند پس همیان خود را پر از ریگ کرد چون داخل خانه شد چهار پا را را با ساره گذاشت و از خجلت بخانه رفت و خوابید!
چون ساره همیان را گشود آردی در آن دید که از آن بهتر نتوان بود!
آنرا نان پخت و بنزد آن از نزد خلیل مصری آورده ابراهیم (ع) فرمود از کجا آوردی این را؟
عرض کرد از آن آردی که از نزد خلیل مصری آورده بودی؛ فرمود : آنکه آرد بمن داده است خلیل من هست ام مصری نیست و باین سبب خدا او را خلیل خود خواند ؛ پس خدا را شکر و حمد کرد و از آن طعام تناول نمود.
به سندهای معتبر از حضرت صادق (ع) منقول است که چون روز قیامت شود محمد(ص) را بخوانند و حله سرخی به رنگ گل بر او بپوشانند و او را در جانب راست عرش باز دارند پس بخوانند ابراهیم (ع) را و بر او حله سفیدی بپوشانند و در جانب چپ عرش او را باز دارند پس بطلبند امیر المؤمنین (ع) را و حله سرخی بر او پوشانند و در جانب راست رسول خدا (ص) باز دارند پس بطلبند اسمعیل (ع) را و حله سفیدی بر او بپوشانند و در جانب چپ ابراهیم (ع) باز دارند پس حضرت امام حسن (ع) را بطلبند و حله سرخی بپوشانند و در جانب راست امیر المؤمنین (ع) بازدارند پس بطلبند حضرت امام حسین (ع) را و جامه سرخی بپوشانند و در جانب راست امام حسن (ع) باز دارند و همچنین هر امامی را بطلبند و حله سرخی بپوشانند و در جانب راست امام سابق باز دارند پس شیعیان ائمه را بطلبند و در پیش روی ایشان باز دارند پس بطلبند فاطمه (ع) را با زبان و فرزندان و شیعیان و داخل بهشت شوند بی‌حساب پس منادی از میان عرش از جانب رب‌العزه و از افق اعلی ندا کند : خوب پدری است پدر تو ای محمد (ص) و او ابراهیم (ع) و خوب برادری است برادر تو و او علی بن ابیطالب (ع) است و نیکو فرزند زاده‌هایند فرزند زاده های تو ( یعنی حسن و حسین (ع) ) و نیکو جنینی که در شکم شهید شده است جنین تو که آن محسن است و نیکو امامان راهنمایند ذریت تو امام زین‌العابدین (ع) تا آخر ائمه و نیکو شیعه‌اند شیعیان تو بدرستی که محمد و وصی او و فرزند زاده‌های او و امامن از ذریت او ایشان رستگارانند پس امر کنند ایشان را بسوی بهشت، اینست آنچه حق تعالی می‌فرماید : هر که دور کرده شود از آتش جهنم و داخل شود در بهشت پس بتحقیق که او رستگار است از حضرت امام حسن (ع) منقول است که حضرت ابراهیم (ع) سینه‌اش پهن و پیشانیش بلند بود.
از رسول خدا (ص) منقول است که فرمود : هر که بخواهد ابراهیم (ع) را ببیند در من نظر کند.
و در حدیث صحیح از امام جعفر (ع) مرویست که مردم قبل از زمان حضرت ابراهیم (ع) ریش ایشان سفید نمی‌شد پس حضرت ابراهیم (ع) روزی موی سفید در ریش خود دید گفت پروردگارا این چیست؟
وحی به او رسید که این باعث وقار است ؛ عرض کرد، خداوندا وقار مرا زیاد گردان.
به سند معتبر از حضرت امام محمد باقر (ع) منقول است که روزی حضرت ابراهیم (ع) چون صبح کرد در ریش خود موی سفیدی دید گفت : الحمدالله رب‌العالمین که مرا باین سن رسانید و یک چشم زدن معصیت خدا نکردم.
به سند معتبر از امیرالمؤمنین (ع) منقول است که فرمود : پیشتر چنان بود که هر چند آدمی پیر می‌شد ریشش سفید نمی‌شد و گاه بود شخصی به جمعی می‌آید با پسرانش و در آن مجلس حاضرین پدر را از فرزندان تمیز نمی‌دادند و می‌پرسند کدام یک پدر شما است؟
چون زمان حضرت ابراهیم (ع) شد عرض کرد خداوندا برای من علامتی قرار ده که بآن شناخته شوم ؛ پس موی سر و ریشش سفید شد.
به سند معتبر مروی است که محمد بن عرفه بحضرت صادق (ع) عرض کرد : جمعی می گویند ابراهیم (ع) ختنه کرد خود را بتیشه بر روی خمی؟
فرمود : سبحان‌الله چنین نیست که آنها می‌گویند، دروغ گفتند بلکه پیغمبران در روز هفتم ناف و غلاف ایشان با هم می‌افتد.
و در حدیث دیگر منقول است که حضرت ابراهیم (ع) بسیار ضیافت کنننده بود، روزی قومی بر او وارد شدند و چیزی نزد او نبود با خود گفت اگر چوب سقف خانه را بردارم و بفروشم بنجار او بت را خواهد تراشید پس مهمانان را در دارالضیافه نشاند و ازاری با خود برداشت و آمد بموضعی از صحرا و دو رکعت نماز کرد چون فارغ شد ازار را ندید دانست که حق تعالی اسباب او را مهیا فرموده است چون برگشت به خانه دید ساره چیزی می‌پزد!
فرمود از کجا آوردی اینها را ؟
ساره گفت : اینهاست که بآن مرد داده بودی بیاورد!
حق تعالی امر کرده بود جبرئیل را که بگیرد آن ریگ که در موضع نماز ابراهیم بود و سنگها را که در آنجا ریخته بود در ازار او بگذارد و جبرئیل چنین کرد و حق تعالی ریگها را کاورس مقشر کرد و سنگهای گرد را شلغم و سنگهای دراز را گرز کرد.
به سند معتبر از حضرت صادق (ع) منقول است که هرگاه یکی از شما به سفر رود از سفر برگردد برای اهلش چیزی بیاورد هر چه میسر شود اگرچه سنگی باشد بدرستیکه حضرت ابراهیم هرگاه تنگی در معیشت او بهم می‌رسد بنزد قوم خود می‌رفت، در بعض اوقات او را تنگی روی داد و بنزد قوم خود رفت ایشان را نیز در تنگی یافت پس برگشت چنانچه رفته بود و چون به نزدیک خانه رسید از الاغ فرود آمد و خورجین را پر از ریگ کرد از شرمندگی ساره!
چون داخل هانه شد خورجین را فرود آورد و افتتاح نماز کرد ؛ ساره آمد و خورجین را گشود دید پر است از آرد پس خمیر کرد و نان پخت و آن حضرت را ندا کرد که از نماز فارغ شو و بخور ؛ فرمود از کجا آورده‌ای؟
گفت از آن آرد که در خورجین بود، پس ابراهیم (ع) سر به سوی آسمان بلند کرد که شهادت می‌دهم توئی خلیل، و حق تعالی در قرآن وصف فرموده است ابراهیم را که (اواه) بود.
در احادیث بسیار وارد شده است یعنی بسیار دعا کننده بود خدا را.
در حدیث معتبر منقول است که وقتی بود که در دنیا بغیر از یکنفر خدا را نمی‌پرستید چنانچه حق تعالی می‌فرماید، « ان ابراهیم کان امه قانتاً لله حنیفاً و لم یک من‌المشرکین » یعنی ابراهیم امتی بود قانت و خاضع بود برای خدا و مایل از دینهای باطل بدین حق و نبود از مشرکان –