احکام طهارت
آب مطلق و مضاف
١٥ آب یا مطلق استیا مضاف: آب مضاف آبى است که آن را از چیزى بگیرند،مثل آب هندوانه و گلاب، یا با چیزى مخلوط باشد، مثل آبى که به قدرى با گل و مانند آن مخلوط شود که دیگر به آن آب نگویند.
و غیر اینها آب مطلق است و آن بر پنج قسم است: اول: آب کر.
دوم: آب قلیل.
سوم: آب جارى.
چهارم: آب باران.پنجم: آب چاه.
١- آب کر
١٦ آب کر مقدار آبى است که اگر در ظرفى که درازا و پهنا و گودى آن هر یک سه وجب و نیم است بریزند آن ظرف را پر کند، و وزن آن از من تبریز مثقال کمتر است، و به حسب کیلوى متعارف بنابر اقرب ٤١٩/٣٧٧ کیلوگرم مىشود.
١٧ اگر عین نجس مانند بول و خون به آب کر برسد، چنانچه به واسطه آن بویا رنگ و یا مزه آب تغییر کند آب نجس مىشود، و اگر تغییر نکند، نجس نمىشود.
١٨ اگر بوى آب کر به واسطه غیر نجاست تغییر کند، نجس نمىشود.
١٩ اگر عین نجس مانند خون به آبى که بیشتر از کر است برسد و بو یا رنگ یا مزه قسمتى از آن را تغییر دهد، چنانچه مقدارى که تغییر نکرده کمتر از کر باشد،تمام آب نجس مىشود.
و اگر به اندازه کر یا بیشتر باشد، فقط مقدارى که بو یا مزه یا رنگ آن تغییر کرده نجس است.
٢٠ آب فواره اگر متصل به کر باشد آب نجس را پاک مىکند در صورتى که مخلوط با آن شود.
ولى اگر قطره قطره روى آن آب نجس بریزد آن را پاک نمىکند،مگر آنکه چیزى روى فواره بگیرند تا آب آن قبل از قطره قطره شدن، به آب نجس متصل شود و با آن مخلوط گردد.
٢١ اگر چیز نجس را زیر شیرى که متصل به کر است بشویند آبى که از آن چیز مىریزد اگر متصل به کر باشد و بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد پاک است
٢١ اگر چیز نجس را زیر شیرى که متصل به کر است بشویند آبى که از آن چیز مىریزد اگر متصل به کر باشد و بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد پاک است ٢٢ اگر مقدارى از آب کر یخ ببندد و باقى آن بقدر کر نباشد چنانچه نجاست به آن برسد نجس مىشود، و هر قدر از یخ هم آب شود نجس است .
٢٣ آبى که به اندازه کر بوده، اگر انسان شک کند از کر کمتر شده یا نه مثل آب کر است ، یعنى نجاست را پاک مىکند و اگر نجاستى هم به آن برسد نجس نمىشود.
و آبى که کمتر از کر بوده و انسان شک دارد به مقدار کر شده یا نه حکم آب کر ندارد .
٢٤ کر بودن آب به دو راه ثابت مىشود: اول: آن که خود انسان یقین کند.
دوم: آن که دو مرد عادل خبر دهند.
٢- آب قلیل ٢٥ آب قلیل آبى است که از زمین نجوشد و از کر کمتر باشد.
٢٦ اگر آب قلیل روى چیز نجس بریزد یا چیز نجس به آن برسد نجس مىشود، ولى اگر از بالا با فشار روى چیز نجس بریزد مقدارى که به آن چیز مىرسد نجس ، و هر چه بالاتر از آن است پاک مىباشد، و نیز اگر مثل فواره با فشار از پایین به بالا رود در صورتى که نجاست به بالا برسد پایین نجس نمىشود و اگر نجاست به پایین برسد بالا نجس مىشود.
٢٧ آب قلیلى که براى برطرف کردن عین نجاست روى چیز نجس ریخته شود و از آن جدا گردد، نجس است ، و همچنین بنابر اقوى باید از آب قلیلى هم که بعد از برطرف شدن عین نجاست ، براى آب کشیدن چیز نجس روى آن مىریزند و از آن جدا مىشود، اجتناب کنند.
ولى آبى که با آن مخرج بول و غائط را مى شویند با پنجشرط پاک است: اول : آن که بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد.
دوم : نجاستى از خارج به آن نرسیده باشد.
سوم : نجاست دیگرى مثل خون، یا بول یا غائط بیرون نیامده باشد.
چهارم : ذرههاى غائط در آب پیدا نباشد.
پنجم : بیشتر از مقدار معمول ، نجاست به اطراف مخرج نرسیده باشد.
٣- آب جارى ٢٨ آب جارى آبى است که از زمین بجوشدو جریان داشته باشد مانند آب چشمه و قنات .
٢٩ آب جارى اگر چه کمتر از کر باشد، چنانچه نجاست به آن برسد تا وقتى بو یا رنگ یا مزه آن بواسطه نجاست تغییر نکرده پاک است .
٣٠ اگر نجاستى به آب جارى برسد مقدارى از آن که بو یا رنگ یا مزهاش بواسطه نجاست تغییر کرده نجس است و طرفى که متصل به چشمه است اگر چه کمتر از کر باشد پاک است .
و آبهاى دیگر نهر اگر به اندازه کر باشد یا بواسطه آبى که تغییر نکرده به آب طرف چشمه متصل باشد، پاک و گر نه نجس است .
٣١ آب چشمهاى که جارى نیست ولى طورى است که اگر از آن بردارند باز مىجوشد حکم آب جارى دارد.
یعنى اگر نجاست به آن برسد، تا وقتى بو یا رنگ یا مزه آن بواسطه نجاست تغییر نکرده پاک است .
٣٢ آبى که کنار نهر ایستاده و متصل به آب جارى استحکم آب جارى دارد.
٣٣ چشمهاى که مثلا در زمستان مىجوشد و در تابستان از جوشش مىافتد فقط وقتى که مىجوشد حکم آب جارى دارد.
٣٤ آب حوض حمام اگر چه کمتر از کر باشد چنانچه به خزینهاى که آب آن به اندازه کر است متصل باشد مثل آب جارى است .
٣٥ آب لولههاى حمام که از شیرها و دوشها مىریزد اگر متصل به کر باشد مثل آب جارى است و آب لولههاى عمارات اگر متصل به کر باشد در حکم آب کر است .
٣٦ آبى که روى زمین جریان دارد ولى از زمین نمىجوشد، چنانچه کمتر از کر باشد و نجاست به آن برسد نجس مىشود اما اگر از بالا با فشار به پایین بریزد، چنانچه نجاست به پایین آن برسد بالاى آن نجس نمىشود.
٤- آب باران ٣٧ اگر به چیز نجسى که عین نجاست در آن نیستیک مرتبه باران ببارد جایى که باران به آن برسد پاک مىشود .
و در فرش و لباس و مانند اینها فشار لازم نیست ولى باریدن دو سه قطره فایده ندارد، بلکه باید طورى باشد که بگویند باران مىآید.
٣٨ اگر باران به عین نجس ببارد و به جاى دیگر ترشح کند، چنانچه عین نجاست همراه آن نباشد و بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد پاک است .
پس اگر باران بر خون ببارد و ترشح کند ، چنانچه ذرهاى خون در آن باشد یا آن که بو یا رنگ یا مزه خون گرفته باشد نجس است .
٣٩ اگر بر سقف عمارت یا روى بام آن عین نجاست باشد، تا وقتى باران به بام مىبارد آبى که به چیز نجس رسیده و از سقف یا ناودان مىریزد پاک است .
و بعد از قطع شدن باران اگر معلوم باشد آبى که مىریزد به چیز نجس رسیده است ، نجس مىباشد.
٤٠ زمین نجسى که باران بر آن ببارد پاک مىشود.
و اگر باران بر زمین جارى شود و به جاى نجسى که زیر سقف است برسد ، آن را نیز پاک مىکند .
٤١ خاک نجسى که به واسطه باران گل شود و آب آن را فرا گیرد پاک است.
اما اگر فقط رطوبت به آن برسد پاک نمىشود.
٤٢ هرگاه آب باران در جایى جمع شود اگر چه کمتر از کر باشد، چنانجه موقعى که باران مىآید چیز نجسى را در آن بشویند و آب بو یا رنگ یا مزه نجاست نگیرد، آن چیز نجس پاک مىشود.
٤٣ اگر بر فرش پاکى که روى زمین نجس است باران ببارد، و بر زمین نجس جارى شود، فرش نجس نمىشود و زمین هم پاک مىگردد.
٥- آب چاه ٤٤ آب چاهى که از زمین مىجوشد اگر چه کمتر از کر باشد چنانچه نجاست به آن برسد، تا وقتى بو یا رنگ یا مزه آن به واسطه نجاست تغییر نکرده پاک است، ولى مستحب است پس از رسیدن بعضى از نجاستها مقدارى که در کتابهاى مفصل گفته شده از آب آن بکشند.
٤٥ اگر نجاستى در چاه بریزد و بو یا رنگ یا مزه آب آن را تغییر دهد، چنانچه تغییر آب چاه از بین برود، موقعى پاک مىشود که با آبى که از چاه مىجوشد، مخلوط گردد.
٤٦ اگر آب باران یا آب دیگر، در گودالى جمع شود و کمتر از کر باشد، چنانچه بعد از قطع شدن باران نجاست به آن برسد، نجس مىشود.
احکام آبها ٤٧ آب مضاف که معنى آن گفته شد، چیز نجس را پاک نمىکند، وضو و غسل هم باآن باطل است.
٤٨ اگر ذرهاى نجاست به آب مضاف برسد نجس مىشود.
ولى چنانچه از بالابا فشار روى چیز نجس بریزد، مقدارى که به چیز نجس رسیده نجس، و مقدارى که بالاتر از آن است پاک مىباشد.
مثلا اگر گلاب را از گلابدان روى دست نجس بریزند،آنچه به دست رسیده نجس و آنچه به دست نرسیده پاک است.
و نیز اگر مثل فواره با فشار از پایین به بالا برود اگر نجاست به بالا برسد، پایین نجس نمىشود.
٤٩ اگر آب مضاف نجس طورى با آب کر یا جارى مخلوط شود که دیگر آب مضاف به آن نگویند، پاک مىشود.
٥٠ آبى که مطلق بوده و معلوم نیست مضاف شده یا نه، مثل آب مطلق است،یعنى چیز نجس را پاک مىکند، وضو و غسل هم با آن صحیح است.
و آبى که مضاف بودهو معلوم نیست مطلق شده یا نه مثل آب مضاف است، یعنى چیز نجس را پاک نمىکند،وضو و غسل هم با آن باطل است.
٥١ آبى که معلوم نیست مطلق استیا مضاف، و معلوم نیست که قبلا مطلق یا مضاف بوده، نجاست را پاک نمىکند، وضو و غسل هم با آن باطل است.
ولى اگر بهاندازه کر یا بیشتر باشد و نجاست به آن برسد حکم به نجس بودن آن نمىشود.
٥٢ آبى که عین نجاست مثل خون و بول به آن برسد و بو یا رنگ یا مزه آن را تغییر دهد، اگر چه کر یا جارى باشد، نجس مىشود.
ولى اگر بو یا رنگ یا مزه آن به واسطه نجاستى که بیرون آن است عوض شود، مثلا مردارى که پهلوى آب است بوى آن را تغییر دهد، نجس نمىشود.
٥٣ آبى که عین نجاست مثل خون و بول در آن ریخته و بو یا رنگ یا مزه آن را تغییر داده، چنانکه به کر یا جارى متصل شود، یا باران بر آن ببارد، یا باد باران را در آن بریزد، یا آب باران در موقع باریدن از ناودان در آن جارى شود و تغییر آن از بین برود، پاک مىشود، ولى باید آب باران یا کر یا جارى با آن مخلوط گردد.
٥٤ اگر چیز نجس را در آب کر یا جارى فرو برند، و در چیزهایى که قابل فشار دادن است مانند فرش و لباس، طورى فشار، یا در داخل آب حرکت دهند که آب داخل آن خارج شود، چنانچه از چیزهایى باشد که در دفعه اول پاک مىشود، آبى که بعداز بیرون آوردن، از آن مىریزد، پاک است و اگر از چیزهایى باشد که باید دو مرتبه آن را در آب فرو برند تا پاک شود، آبى که بعد از دفعه دوم از آن مىریزد،پاک مىباشد.
٥٥ آبى که پاک بوده و معلوم نیست نجس شده یا نه پاک است.
و آبى که نجس بوده و معلوم نیست پاک شده یا نه، نجس است.
٥٦ نیم خورده سگ و خوک و کافر ، نجس و خوردن آن حرام است.
و نیم خورده حیوانات حرام گوشت پاک و خوردن آن مکروه مىباشد.
آب و شرایط پاک کنندگى آن چند چیز نجاست و ناپاکى را پاک مى کنند که به آنها یا پاک کننده ها مى گویند.
یکى از مطهّرات آب است .
آب یا (1) است یا .
آب مضاف (2) آبى است که آن را از چیزى بگیرند, مثل آب هندوانه و گُلاب ; یا با چیزى مخلوط باشد, مثل آبى که به قدرى با گِل و مانند آن مخلوط شود که دیگر به آن , آب نگویند (م 18.
غیر اینها آب مطلق است و آن بر پنج قسم است : اول : آب کُر:(3) مقدار آبى است که اگر در ظرفى که درازا و پهنا و گودى آن هر یک سه وجب و نیم (4) است بریزند آن ظرف را پُر کند...
(م 19.
دوم : آب قلیل :(5) آبى است که از زمین نجوشد و از کُر کمتر باشد(6) (م 28.
سوم : آب جارى : آبى (7) است که از منبعى جریان پیدا کند و جریان داشته باشد, مانند آب چشمه و قنات (8)(م 31.
چهارم : آب باران .
پنجم : آب چاه .
شرایط پاک کنندگى آب آب با چهار شرط چیز نجس را