قسمت اول
معانی لغوی:
کامل
بدون عیب ، بدون کمبودیا نارسایی .
دارای همه ویژگیهای لازم .
تکامل
1 - رسیدن کسی یا چیزی به مرحلهَ کاملتر.
2 - کمال یابی و فرهیختگی.
تغییرات کمی که در جریان تکوین پدیده انباشته می شود.
فرایند تدریجی که در آن چیزی به چیز بهتر تبدیل می شود.
نظریه ای که بر اساس آن گروهای جانداران در گذر زمان ممکن است تغییرکنند و از این رو شکل و ساختار بدنی تازه ، با نیاکانشان فرق داشته باشد.
تکوین
1-پیدایش}1
قسمت دوّم
فرق کمال با تمام
تمام در جایی گفته می شود که در یک شی همه آنچه که برای اصل وجود لازم است بوجود آمده باشد بعضی از چیزها بوجود نیاید ، اصلا این شی در ماهیت خودش ناقص است ، تمامش بوجود نیامده است بلکه قسمتی از آن بوجود آمده است و اصطلاحا تمام قابل کسر است یعنی می شود گفت : دو ثلثش موجود نیست
مثلا یک ساختمانی را تصور کنید که قرار است بر اساس نقشه ای ساخته شود ،اگر همه آن چیز هایی را که سا ختمان احتیاج به آن دارد نباشد ، نمی توان از آن استفاده کرد و وقتی همه پیدا شد ، می گویند ساختمان تمام است و درست نقطه مقا بلش ( ناقص ) است
کمال در جایی است که یک شی بعد از آنکه تمام گشت یک درجه بالاتر هم می تواند داشته باشد و البته یک درجه هم بالاتر از آن و الی آخر این نکته حائز اهمییت است که بدون تمام ، کمال معنا و مفهومی ندارد ودر واقع تمام شرط لازم برای کمال است برای روشن تر شدن مطلب ،چند مثال ذکر می کنیم
مثلا می گویند عقل فلان کس کامل شده ، یعنی قبلا هم عقل داشت ، اما حالا عقلش یک درجه بالا آمده است یا مثلا می گویند علم فلانی کامل شد ، یعنی قبلا هم علم داشت و از آن استفاده می کرد ولی حالا بک درجه بالا آ مده و بیشتر شده و کاملتر شده است
تعبیر انسان کامل در ادبیات اسلامی تا قرن هفتم هجری وجود نداشت و بعد از این تاریخ به کار رفت و می توان گفت اولین بار در دنیای اسلام پیدا شده است و اول کسی هم که این تعبیر را کرده عارف معروف ( محیی الدین عربی اندلسی طایی ) است
در باره او می توان گفت که او پدر عرفان اسلامی است این شخص مردی عربی نژاد از اولاد حاتم طا یی و اهل اندلس ( اسپا نیای امروزی ) است.}2
در باره او می توان گفت که او پدر عرفان اسلامی است این شخص مردی عربی نژاد از اولاد حاتم طا یی و اهل اندلس ( اسپا نیای امروزی ) است.}2 قسمت سوم انسان تمام و انسان ناقص این بحث را با یک سوال شروع می کنیم و أن این است که : اسا سا" أ یا ما انسان سالم و انسان معیوب داریم یا خیر ؟
البته یک سلامت و یک عیب است که مربوط به جسم و تن انسان است و در این شکی نیست که بعضی ها از نطر جسمی سالم یا مریض هستند .
ولی اینها مربوط به شخص انسان است .
( أیا تا کنون دقت کرده اید که اگر انسانی نقص عضو داشته باشد این را ملاک در انسانیت او قرار نمی دهند ؟
مثلاً فیلسوف معروف و بزرگی همچون سقراط از بدشکلترین افراد بوده است .
اما تاکنون بدشکلی را برای او ملاک قرار داده اند و از روی حال ظاهر این شخص قضاوتی درباره ایشان کرده اند .
أیا أن دیگری فیلسوف بزرگی همانند ابوالعلا معری کور بوده است یا طه حسین در زمان معاصر و بسیاری از افراد دیگر … این خود دلیل بر این است که انسان دو چیز دارد : شخصی دارد و شخصیتی .
تنی دارد و روحی .
جسمی دارد و روانی .
حال که معلوم شد هدف ما در سوال اول روان انسان بوده است ، باردیگر سوالمان را البته به شکلی دیگر طرح می کنیم .
اساساً آیا روان انسان می تواند بیمار باشد در حالیکه جسم انسان سالم باشد یا خیر ؟
کسانی که منکر روح و اصالت روح هستند و تمام خواص روحی را اثر مستقیم و بلاواصطه سلسله اعصاب انسان می دانند بنا بر نظریه اینها اساساً روان حکمی ندارد و همه چیز تابع جسم است .
اگر روان بیمار باشد حتماً جسم بیمار است که روان بیمار است ، بیماری روانی همان بیماری جسمی است .
خوشبختانه امروزه این مطلب ثابت شده است که ممکن است انسان از نظر جسم و از نظر خون و حتی شمارش گلبولهای سفید و قرمز خون ، از نظر سلسله اعضاب و بطور کلی از لحاظ متابولیسم بدن کاملاً سالم باشد ولی در عین حال از لحاظ روانی بیمار باشد مثلاً به اصطلاح خودمان عقده روانی داشته باشد ، یعنی بدون اینکه اختلالی در دستگاه جسمی او باشد ، دستگاه روانی او اختلال دارد .
مثلاً کسی که عقده روانی داشته باشد ، یعنی بدون اینکه اختلالی در دستگاه جسمی او باشد ، دستگاهروانی او اختلال دارد .
مثلاً کسی که عقده روانی ( تکر ) دارد .
ثابت شده است که واقعاً بیمار است ، اختلال روحی دارد .
ولی آیا ما توان دوایی برای آن در داروخانه ها یافت که اگر انسان آن را مصرف کند تکبرش مبدل به تواضع و فروتنی بشود ؟
یا انسان قسی القلبی را در نظر بگیرید آیا برای جلاد صفتی داروئی اختراع شده است و اساساً امکان چنین داروئی وجود دارد ؟
که وقتی آمپول و قرص آن را مصرف کردیم تبدیل به یک انسان عطوف و مهربان شویم .
پس انسان از نظر روانی ممکن است بیمار باشد و این اصل را قرآن نیز تائید کرده : (( فی قلوبهم مرض فزاد الله مرضاً )) در دلشان ( روحشان ) مرضی است .
( قرآن نفی فرماید چشمشان بیمار است و قلبی که قرآن از آن سخن می گوید ، غیر لز قلبی است که پزشک می گوید قلب منظور روح و روان انسان است .
امیر المومنین علی (ع) می فرماید : { (( فان تقوی الله دواء داء قلوبکم )) }3 تقوی دوای بیماری دلهای شما است .
و نیز می فرماید : (( الا و ان من الابلاء القاقه )) از جمله بلاها و شدائد فقر است .
(( و اشد من الفاقه مرض البدن )) و از فقر بدتر مریض بدن انسان است .
(( و اشد من مرض البدن مرض القلب )) و از بیماری بدن بدتر ، بیماری قلب است .
از بخش قبل می دانیم که هر چیزی قبل از اینکه بتواند درجات کمال را طی کند باید به درجه تمام رسیده باشد و در مورد انسان تمام بودن آن معطوف به سالم بودن کردیم و البته گفتیم که سالم نه از نظر جسمی بلکه از لحاظ روحی و روانی زیرا که انسان بودن به جسم نیست بلکه به شخصیت آن است که در آینده بیشتر در این مورد بحث خواهیم کرد .
حال که قرار است انسان از لحاظ روحی سالم باشد تا بتواند به درجه تمامیت برسد بهتر است بدانید که این درجه همان است که (قرآن از آن به عنوان تزکیه نفس یاد می کندوآن را سر لوحه اهداف خود قرار داده است قرآن می فرماید){(( قد افلح من زکیها و قد خاب من دسیها ))}4 }5 قسمت چهارم مقایسه پیشرفت و تکامل آیا پیشرفت همان تکامل است ؟
اینها نیز با یکدیگر تفاوت دارند ، بهتر است به موارد استعمال این دو دقت کنیم .
به عنوان مثال در مورد یک بیماری می گوئیم که این بیماری در حال پیشرفت است و هرگز از لفظ تکامل در اینجا استفاده نمی کنیم .
یا اگر سپاهی در سرزمینی بجنگند و قسمتی از سرزمین دشمن را تصرف کند می گوئیم فلان لشکر در حال پیشرفت است ولی نمی گوئیم در حال تکامل است همین سپاه را در نظر بگیرید ، فرض کنید هیچ منطقه ای را تصرف نکرده باشد و همانطور که یکجا ساکن ایستاده به نوع جدیدی از تسحیلات تجهیز شود ، مثلاً اگر نیروی هوایی نداشت .
این سپاه را مجهز به هواپیما کنیم ، آنگاه می گوئیم این سپاه تکمیل شد یا کاملتر شد .
شاید بپرسید چرا ؟
( زیرا در مفهوم تکامل ، تعالی خوابیده است ، یعنی تکامل از سطحی به سطحی بالاتر است ، یعنی آن موجود یا آن شی به نوع برتری تبدیل شده است و اصطلاحاً می گوئیم کامل شده است ولی پیشرفت در یک سطح هم می شود یعنی می توان پیشرفت کرد بدون اینکه از سطحی به سطح دیگر و بالاتری رفت .
پس تکامل با پیشرفت و همچنین با توسعه متفاوت است .
( توسعه و پیشرفت تقریباً یک مفهوم را دارند .
) }6 قسمت پنجم مسخ انسان مسئله مسخ شدن خیلی مهم است .
مسخ یعنی چه ؟
شما شنیده اید که می گویند در امتهای گذشته مردمی بودند که در اثر اینکه زیاد مرتکب گناه شدند و مورد نفرین پیغمبر زمان خودشان واقع شدند .
مسخ گردیدند .
یعنی تبدیل به یک حیوان شدند این را می گویند ( مسخ ) شدن .
ولی مسئله این است که آیا انسانها واقعاً به یک حیوان چهاردست و پای واقعی تبدیل شدند ؟
همانطور که سخن از مسخ شدن به میان آورده ایم و می گوئیم مسخ شدن یعنی وقتی انسان به حیوان تبدیل می شود ، منظور روح و روان و در واقع شخصیت یک انسان است که می تواند به یک حیوان و حتی پست تر از آن که قرآن از آن به تعبیر ( بل هم اضل ) یاد می کند تبدیل شود .
خوک را که ما می بینیم خوک است ، جسمش تناسبی دارد با روح خودش ، انسان ممکن است تمام خصلتهایش خصلتهای خوک باشد که اگر چنین باشد از انسانیت مسخ شده است و او در معنی و باطن و به چشم حقیقت و در ملکوت واقعاً یک خوک است و غیر از این چیزی نیست ، این بحث را با یک ماجرایی به اتمام می رسانیم .
آن شخص گفت با امام سجاد (ع) رفته بودیم مکه ، در صحرای عرفات بودیم ، نگاه کردیم دیدیم حاجی چقدر زیاد است .
از بالای تپه که نگاه کردم ، دیدم امسال صحرا از حاجی موج می زند ، به امام عرض کردم : ( ما اکثر الحجیج ) الحمد لله چقدر امسال حاجی زیاد است .
امام فرمود { ( ما اکثر الضجیج و اقل الحجیج ) }7 ( چقدر فریاد زیاد است و چقدر حاجی کم است .
) بعد آن شخص می گوید : من نمی دانم امام چه کرد و چه بینشی به من داد و یک وقت به من فرمود حالا نگاه کن ، یک وقت نگاه کردم دیدم صحرایی است پر از حیوان ، یک باغ وحش کامل است فقط یک عده انسان هم در لابلای این حیوانها دارند حرکت می کنند : حالا می بینی ؟
باطن قضیه این است .
}8 قسمت ششم کمال در انسان ( کمال ) هر موجودی با موجود دیگر متفاوت است .
مثلاً انسان با فرشته کامل و آنها نیز با حیوان کامل تفاوت خواهد داشت ، زیرا که فرشتگان موجوداتی هستند که از عقل و اندیشه محض آفریده شده اند .
و همچنین حیوانات تنها جنبه خاکی دارند یعنی شهوه و غضب ، امام این تعبیر از متن حدیثی ایت که در اصول کافی آمده است : انسان مرکب آفریده شده است یعنی موجودی است هم ملکوتی و هم ملکی .
{ (( ان الله عز و جل رکب فی الملائکه عقلاً بلا شهوه و رکب فی البهایم شهوه بلا عقل و رکب فی بنی آدم کلیهما ، فمن غلب شوه فهو خیر من الملائکه و عن غلب شهوته عقله فهو شر من البهائم )) }9 که اهل سنت هم در این روایت را نزدیک به عبارت فوق دارند ، مولوی هم در مثنوی معنوی همین حدیث را بصورت شعر در آورده می گوید : در حدیث آمد که خلاق مجید خلق عالم را سه گونه آفرید یک گروه را جمله عقل و علم و جود آن فرشته است و نداند جز سجود نیست اندر عنصرش حرص و هوا نور مطلق زنده از عشق خدا یک گروه دیگر از دانش تهی همچو حیوان در علف از فربهی او نبیند جز که اصطبل و علف از شقاوت غافل است و از شرف و آن سوم است آدمیزاد و بشر از فرشته نیمی و نیمش ز خر نیم خر خود مایل سفلی بود .
نیم دیگر مایل علوی شود تا کدامین غالب آید در نبرد زین دو گانه تا کدامین برد نرد .}10 در قرآن مجید نیز در باره خلقت انسان آیاتی وجود