دانلود مقاله عوامل موثر در تربیت دینی فرزندان

عوامل موثر در تربیت دینی فرزندان
مقدمه :
بشردرطول تاریخ به وجود صانعی برای جهان اعتقاد داشته و این عقیده از عقاید کهن و راسخ او بوده وهیچگاه در صحت و استواری ان به خود شک راه نداده است .او می داند نظام آفرینش اثر پروردگاری بزرگ وآفریننده ای تواناست ، زیبایی طبیعت و رنگ آمیزی حیرت انگیز ونقش ونگار ظاهر جهان ، هستی بخشیده و هرجزئی از اجزاء آنرا روی نقشه واندازه گیری خاصی آفریده است .و نیز در طول تاریخ مردانی پاک و دور از هر نوع آلودگی را می شناسیم که خود را سفیران و پیامبران الهی معرفی نموده اند، و درانجام رسالت خود از هر نوع فداکاری وجانبازی دریغ نکرده اند ، تا آنجا که گروهی از آنان جان وزندگی خویش را در راه ارشاد وهدایت مردم از دست داده اند .اما بوده اند کسانی که در این راه دچار تردید و اضطراب و نگرانی می شوند که به حکم عقل لازم است خود را از نگرانی نجات دهد .
ادیان ومذاهب با پاداشها و کیفرهای خود، درپرورش روحیات عالی انسانی و از بین بردن نگرانیها نقش موثری را می تواند داشته باشد زیرا دین با برنامه های خود جامعه انسانی را به رشد ونمو صفات پسندیده سوق می دهد ، و با نوید پاداشها وتعیین کیفرهای قطعی ، مردم را به کارهای نیک واداشته وا از کارهای بد بر حذر می دارد .

زیرا دین با مقررات اخلاقی وتعالیم حیات بخش خودحرص وآز وجاه طلبی وثروت اندوزی انسان را که یکی از عوامل اضطراب روحی است به نحوصحیحی تعدیل می کند و او رابه عزت نفس و مناعت طبع و نیکو کاری و پرهیز کاری دعوت می کند .
انسان در سایه اعتقاد به خدای حکیم و مهربان خدائی که به مصالح و مفاسد بندگان خود ازخودآنها آشناتر است می تواند از اثرات نامطلوب مصائب و شواهدوبلاها و رویدادهای بد جلوگیری کند، زیرا کسی که به خدا ایمان داردمی داند که آنچه بر او می گذرد تقدیر خدای حکیم ومهربان ودانا وتواناست و همه کارهای او بر اساس مصلحت دشوار است .قرآن با صراحت می گوید :الا به ذکر الله تطمئن القلوب ( سوره رعدآیه 28 )اگاه باشید که با یادخدا قلبها ودلها آرام می گیرد یاد خدا مایه آرامش روح است .به همین لحاظ هیچ فرهنگ وتمدنی را نزد هیچ قومی نمی توان یافت مگر آنکه در آن فرهنگ وتمدن مشکلی از مذهب وجود داشته است .ریشه های مذهب تااعماق تاریکی از تاریخ ثبت نشده کوشیده است .
انسان در سایه اعتقاد به خدای حکیم و مهربان خدائی که به مصالح و مفاسد بندگان خود ازخودآنها آشناتر است می تواند از اثرات نامطلوب مصائب و شواهدوبلاها و رویدادهای بد جلوگیری کند، زیرا کسی که به خدا ایمان داردمی داند که آنچه بر او می گذرد تقدیر خدای حکیم ومهربان ودانا وتواناست و همه کارهای او بر اساس مصلحت دشوار است .قرآن با صراحت می گوید :الا به ذکر الله تطمئن القلوب ( سوره رعدآیه 28 )اگاه باشید که با یادخدا قلبها ودلها آرام می گیرد یاد خدا مایه آرامش روح است .به همین لحاظ هیچ فرهنگ وتمدنی را نزد هیچ قومی نمی توان یافت مگر آنکه در آن فرهنگ وتمدن مشکلی از مذهب وجود داشته است .ریشه های مذهب تااعماق تاریکی از تاریخ ثبت نشده کوشیده است .

حس دین هم اکنون در میان ملل متمدن جهان یک حس طبیعی است که در هر گوشه ای از جهان برای خود تجلیاتی داردواگر با هواپیما از فراز قاره های مختلف جهان عبور کنیم آثار و جلوه های این حس را هم درمیان غنی ترین وصنعتی ترین کشورها ی جهان وهم درمیان فقیر ترین وعقب مانده ترین ملل عالم با دیدگان خود مشاهده می نمائیم .(استادی 1360 23) این خداجوئی وتوجه به خدا نتیجه سرشت و فطرت انسان ودر مرحله بعد محصول پرورش فرداست حس خدا جوئی بسان سائراحساسات درونی انسان بدون تعلیم و رهبری کسی دردرون انسان پیدا می شود بدون نیاز به تعلیم ویادگرفتن درانسان وجود داردولی درشرایط خاصی بیدار می شود و بایدمراقبتهای صحیحی از این حس به عمل آید .مثلا حس مذهبی و حس خداجویی اگر به وسیله پیامبران آسمانی ودانشمندان الهی و فلاسفه بزرگ جهان ، درست رهبری نشودسرانه بت پرستی و گرایش به پرستش مخلوق در می آوردو به طوریکه انسان مخلوق رابه خالق ومعبودمی گذارد.

درواقع احساسی طبیعی وفطری نیازی به تعلیم وآموزش ندارد ولی در عین حال بهره برداری صحیح و دور از انحرافات و کج رویها بدون مراقبت مربیان آگاه صورت نمی گیرد واین آموزش در وهله اول توسط خانواده و در مراحل بعدی توسط مدرسه واجتماع صورت می گیرد که دراین راستا یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار رسانه ها می باشد.

واژگان کلیدی: دین, مذهب , خانواده, رسانه ها ,مدرسه ,جامعه الف دین پذیری درچارچوب خانواده : نوزاد آدمی در بدو تولد ناقص ومحتاج توجه و مواظبت از طرف دیگران است .خانواده با محیط گرم وصمیمانه ای که دارد به نوزاد آدمی اجازه رشد و پرورش می دهد.در این پرورش معمولاً خانواده شیوه زندگی اجتماعی و رفتار وکردار معینی را به کودک می آموزد.

کودک درخانه الگوهای کرداری و رفتاری را می آموزد که برای ادامه حیات او و درمحیط ضروری هستند کودک می آموزد که چگونه به صورت اجتماعی زندگی کند..

کودکان مشاهده می کنند که پدران و مادران انها چطور با هم رفتار می کنند و آنها هم به تدریج نمونه های اخلاقی و رفتاری خود را از طریق بازی و تقلید وتکرار یاد می گیرند.بنابراین کودک می آموزد تا که چگونه با کنش ها وکوششهای زندگی با دیگران روبرو شود چگونه برخشم و غضب خود غلبه کند وبرتمایلات آنی خود چیره شو دو آنها را به تعویق اندازد( اعزازی ، 1376 : 23 ) در خانواده بچه متوجه مؤسسات اجتماعی می شود و در اثر تماس با والدین ومشاهده رفتار آنها د ر زمینه های مختلف زندگی ، متوجه راه زندگی و فلسفه اجتماعی جامعه می گردد.

معمولاً تمایلات والدین ، افکار و عقایدایشان طرز برخورد اعضا خانواده با یکدیگر و با افراد خارجی، آرزوها و هدفهای زندگی آنها و میزان اخلاق های مورد قبول آنها ودین پذیری انان در کودکان تاثیر مستقیم دارد.

( اعزازی ، 1376 ؛ 131 ) اصل ششم اعلامیه حقوق کودک می گوید، کودک برای پرورش کامل و موزون شخصیت خود به محبت و تفاهم نیاز دارد .ولی باید تا حد امکان با مراقبت وتحت مسئولیت مادر و پدر خود پرورش یابد و درهرحال این پرورش باید در محیطی آراسته به عاطفه و اخلا ق اسلامی و امنیت باشد.

که این درسایه تقسیم کار در خانواده صورت می گیرد.

از آنجا که خانواده پایه و اساس محبت ، حمایت، وعلاقه است مادامی که لطف صفا و محبت در خانواده متمرکز باشد اعضای خانواده در کنار یکدیگر به رشد و شکوفایی اخلاقی ودینی دست می یابند.

اما به هر دلیل که این پایه متزلزل شده و اعضای خانواده در معرض آسیب قرار می گیرند، این دلایل ممکن است اختلاف و ناسازگاری والدین ، بزهکاری و اعتیاد یکی از والدین، طلاق والدین ، فوت یکی از والدین ، سختگیری ها و خشونت های بیش از حد والدین ، سرزنش، تحقیر و طرد شدن از سوی والدین مسائل اقتصادی و بی سوادی والدین باشد .

بتا بر این والدین سخت گیر وخشن مانع می شوندتا فرزندان از روابط مثبت و سازنده، همسالان خویش که برای استقلال آنان بسیار مؤثر است، بهره بگیرند،در حالی که والدین پذیرا و فهمیده منبع امنیت برای نوجوانان نگران و مضطرب خویش هستند( نوابی نژاد، 1363 ؛137 ) این والدین هستند که اولین قدم پذیرش امور دینی-فرهنگی وبه تبع آن جامعه پذیری را بر می دارند.

.

خانواده هایی که اعضای آن با هم کار و تفریح می کنند و با اتفاق نظر تصمیم می گیرند بی تردید فرزندان ر اجذب خانواده می کنند آنهایی که پدرو مادر شان زنده هستند باهم اختلاف ندارند و به فرزندان توجه می کنند ، نوجوانان کمتر به انحراف کشیده می شوند بر عکس در خانواده های شکسته ، به خصوص با وجود ناپدری و نیزدعوا و مشاجره بین والدین ، دین پذیری وگرایش به امور دینی مورد بی توجهی قرار می گیرد.

(اعزازی , 1376: 46) کودکان ونوجوانانی که درخانه هایی مملو از سوءظن وعیب جویی و پر از تنش بزرگ می شونددر دریافتن هویت خویش وواقعیت جهان پیرامون دچارمشکل خواهند بود، درجایی که مملو از تنش و ناراحتی است لذا فرد می آموزد که بهترین حالت انزوا و گوشه نشینی است و هیچ وقت سعی نمی کند که در هیچ زمینه ای از پدر مادر تقلید کند پس نمیتواند فرد مؤثری درجامعه باشد و زمینه برای گرایش به انحراف و کج روی ومخالفت با امور مذهبی برای او فراهم می شود.

بی توجهی خانواده و ضعف هایی که در امر تعلیم و تربیت نوجوان وجود دارد، از قبیل نبود کنترل عدم اعتقاد والدین و ویا ندانستن راه صحیح اموزش امور دینی نیز باعث دین زدگی فرزندان می شود.

و زمینه را برای اعمال خلاف آماده می کند.

روان شناسان تربیتی معتقدند که خانواده های که بر اعمال فرزندان خود نظارت ندارند و کمتر مقررات و استاندارد های مشخصی در قبال رفتارهای غیرقابل قبول آنها وضع وا ز برخورد قاطعانه درمقابل رفتارهای خلاف فرزندان خود پرهیز می کنند، زمینه های کجروی و انحراف را مساعد می کنند.

در واقع آنها، نابهنجاری رفتاری را که نوعی اختلال شخصیتی در نظام روانی افراد است را ایجاد می کند، این افراد احساس مسئولیت نمی کنند و اختیار رفتار خود را ندارند ( مجله جامعه شناسی ایران،1381 : 73) اصول انضباطی که والدین به کار می برند، از نظر همسانی وناهمسانی نیز با یکدیگر متفاوت هستند و منظور از همسانی یعنی اینکه همواره سعی شود در خانواده یک رفتار مشخص به پیامدی ثابت برسد.

به عبارت دیگر رفتار گاهی تقویت و زمان دیگر تنبیه نشود، بلکه همواره با آن رفتار به طور همسانی برخورد شود.

این ناهمسانی ممکن است بدین طریق بروز کند که یکی از والدین رفتاری را تأیید کند و دیگری با عدم تأیید و یا با تنبیه پاسخ دهد،یا اینکه یک والد گاهی رفتاری را تقویت کند و در زمانی دیگر آنرا تنبیه نماید.

نبود همسانی در اموزش اصول دینی والدین شکلی از پیامدهای ناوابسته است به همین اساس تنبیه شدید، اما ناوابسته ونه تنبیه به خودی خود شاخص خانواده های منحرف است .

این خانواده ها هرچند که از تنبیه برای مهار رفتارکودکان خود استفاده می کنند ، اما همین تنبیه مورد استفاده نیز به صورت نا همسانی به کار برده می شود.

(Blackbum, 1993:85 ) زمانی که ارتباط بین آنچه که بر خانواده حاکم است وا طلاعات دینی داده شده هماهنگی وجود نداشته باشد بچه ها دچار سردرگمی می شوند و چون جو حاکم بر خانواده خارج از ظرفیت وتوان آنهاست لذا تعادل دراین خانواده ها به هم می خورد و مرز میان تنبیه و تشویق از بین میرود.

بنابراین خانواده به عنوان مهم ترین عامل درپذیرش یا عدم پذیرش امور دینی تاثیر دارند.

بی سامانی در خانواده و تغییرات غیرمنتظره ، درآن موجب بروز بسیاری از انحرافات فردی و کجروی ها در افراد می شود.

در زندگی شهر نشینی و صنعتی امروزه با ضعیف شدن کنترل ویا محدودیت خانوادگی ، انحرافاتی د رتمایلات و شیوه های رفتاری افراد خانواده دیده می شود، به ویژه انحرافات و خلاف های اعتقادی رو به ا زدیاد است.

شرایط نامساعد خانوادگی موجب بروز بسیاری از موارد خیانت، سقط جنین ، فحشا، و اعتیاد...

شده است (شیخی، 1382 ؛91 ) رودیک[1] و دیگران (1986) دریافتند که خانواده های بزهکاران سهل گیر و بی سازمان هستند و در مقابل بلاسک و دیگران دریافتند که خانواده های بزهکاران نسبتاً خشک وانعطاف ناپذیر هستند.

مطابق تحقیقات گیزما روود[2] (1986 ) برروی 654 دختر و پسر بزهکار معلوم شد که فقط 3/1 درصد خانواده های (210) نفر نوجوانان بزهکار به ظاهر دارای روابط سالمی بوده اند و بقیه یعنی 444 نفر دیگر در خانواده های غیرطبیعی و نابسامان زندگی کرده اند.

والدین این کودکان و نوجوانان ازهم جدا شده یافوت کرده بودند.

دکتر هویر پس از بررسی های آماری 10 کشور اروپایی، مدعی است که88 درصد اطفالی که مرتکب جرائم می شوند از خانواده های گسسته هستند.

در مطالعه ای اشنایدرو پاترسون (1987) نتیجه گرفتند که خانواده های افراد بزهکار راهبردهای صحیحی را درحل مسائل بکار نمی گیرند.

راهنمایی کردن و آموزش این خانواده ها موجب شد که رفتارهای بزهکارانه تاحد زیادی کاهش یابد.

مساله دیگری که توجه به آن در روحیه و زندگی کودک موثر است ، وجود مادر مهربان و فهمیده است .

پس باید مساعی اجتماعی را از نظر اقتصادی متوجه ایجاد شرایطی کرد که مادران بتوانند لااقل تا