دانلود مقاله آئین نگارش

آئین نگارش
زیبایى خواهى، حقیقت جویى و نوآورى، از جمله گرایش هاى فطرى آدمى است.

رغبت و علاقه انسان به گفتار و نوشتار درست و شیوا نیز سرچشمه در همان میل نهفته دارد.

سخن و نوشته هدفمند، شیوا، روان و رسا، تأثیرى اعجاز گونه بر جان شنونده دارد ، او را مدهوش و سرمست مى سازد و مرواریددرخشان حقیقت را بر ساحل فهم و ادراک او مى نشاند.

رعایت درستى و شیوایى در گویش و نگارش جز از راه آشنایى با آداب و شیوه هاى صحیح نگارش امکان پذیر نخواهد بود.

گام های نگارش
براى نگارش چه باید کرد؟
خواندن و اندیشیدن:هر نویسنده اى باید هرروز صفحه اى به صفحات خوانده خود بیفزاید و روزهاى این رویّه را با پشتکار ادامهدهد.

این که چه بخوانیم، تابع آن است که بیشتر به کدام موضوعات علاقه داریم.

امّافراموش نکنید که یک چیز براى همه نویسندگان ضرورت دارد: خواندن آثارى که شاهکارهایادبی محسوب می شوند.

در این میان، نقش «شعر نو» و دیگر آثار امروزى، در کنار آثارکهن، فراموش نشود; حتّى اگر به دلایلی در مورد پیدایش و عوارض هنر امروز، سئوالاتجدّى داشته باشید
نوشتن و نوشتن و نوشتن:فراموش نکنید که اگرنویسنده حتّى یک روز از قلم زدن دست کشد، ذوف هنرى خود را به اندازه همان یک روزدچار افسردگى مى کند.

نکته مهم این است که هرگز صرفاً منتظر سفارش کار نگارشىنباشیم.

بخشى از زندگى هنرمند باید وقف گرایش هاى هنرى اش شود، حتّى اگر در لحظه،کسى مشتاق و خریدار اثرش نباشد
رعایت مراحل نگارش:
1.تفکر
2.تهیه طرح:طرح چهار چوبى است براىیک نوشته که در آن، چشم انداز آینده نویسنده روشن مى شود
3.گردآورى و دسته بندى اطّلاعات

4.تهیّه سیاهه آزمایشى:در سیاهه آزمایشى، مطالب بهترتیب زمان تهیّه مى شوند و به حسب دسترسى به منابع، بر کاغذ مى آیند; بى آن کهدرباره تقدّم و تأخّر یا کلّیّات و جزئیّات آن ها تصمیم گرفته شود
5.تهیّه سیاهه نهایى:در سیاهه نهایى،پس از تأمّل و بازنگرى کافى، هم در ترتیب مطالب تجدید نظر مى شود و هم برخى ازمطالب غیر لازم حذف مى گردند
6.تهیّه پیشنویس:در این مرحله، سیاهه نهایى قلمى مى شود، یعنى تبدیل به یک نوشته منسجممی شودو قواعد خاصّ نگارش و ویرایش در آن، اعمال مى گردد
7.نقد و نظر و بازبینى:نویسنده خوب همواره از شتاب مىپرهیزد.

یکى از اصول پیشرفت در نویسندگى، همین است که نویسنده مرتّباً خود را مَحَکزند و پس از تهیّه پیش نویس، آن را به دقّت بازبینى کند و نقائص کار خود را پیداکندو در صورت نیاز، با اهل نظر به مشورت بپردازد
8.ویرایش:اگر نویسنده اى توان ویرایش دارد، مى تواندویراستار اثر خود باشد.

امّا معمولا بهتر است که حتّى نویسندگان توانا، آثار خود رابه قلم ویراستار دیگرى بسپارند; ویراستارى که توانایی خود را در این زمینه به اثباترسانده باشد
1.تفکر 2.تهیه طرح:طرح چهار چوبى است براىیک نوشته که در آن، چشم انداز آینده نویسنده روشن مى شود 3.گردآورى و دسته بندى اطّلاعات 4.تهیّه سیاهه آزمایشى:در سیاهه آزمایشى، مطالب بهترتیب زمان تهیّه مى شوند و به حسب دسترسى به منابع، بر کاغذ مى آیند; بى آن کهدرباره تقدّم و تأخّر یا کلّیّات و جزئیّات آن ها تصمیم گرفته شود 5.تهیّه سیاهه نهایى:در سیاهه نهایى،پس از تأمّل و بازنگرى کافى، هم در ترتیب مطالب تجدید نظر مى شود و هم برخى ازمطالب غیر لازم حذف مى گردند 6.تهیّه پیشنویس:در این مرحله، سیاهه نهایى قلمى مى شود، یعنى تبدیل به یک نوشته منسجممی شودو قواعد خاصّ نگارش و ویرایش در آن، اعمال مى گردد 7.نقد و نظر و بازبینى:نویسنده خوب همواره از شتاب مىپرهیزد.

یکى از اصول پیشرفت در نویسندگى، همین است که نویسنده مرتّباً خود را مَحَکزند و پس از تهیّه پیش نویس، آن را به دقّت بازبینى کند و نقائص کار خود را پیداکندو در صورت نیاز، با اهل نظر به مشورت بپردازد 8.ویرایش:اگر نویسنده اى توان ویرایش دارد، مى تواندویراستار اثر خود باشد.

امّا معمولا بهتر است که حتّى نویسندگان توانا، آثار خود رابه قلم ویراستار دیگرى بسپارند; ویراستارى که توانایی خود را در این زمینه به اثباترسانده باشد پرسش هاى مهم پیش از نگارش: نویسنده باید پیش از دست به قلم بردن،به این چهار پرسش اساسى پاسخ دهد و به تناسب پاسخى که براى آن ها مى یابد، کار خودرا آغاز کند.: 1.چه مى نویسیم؟

دراین مرحله باید موضوع را به خوبى بشناسیم و قلمرو آن را معلوم کنیم 2.چرا مى نویسیم؟

آیا در پى اثبات مدّعایى هستیم یاوصف رویدادى یا گزارش تجربه اى؟

این، در زبان نگارش و شیوه داخل شدن به بحث و نتیجهی آن کاملا اثر مى گذارد 3.براى که مىنویسیم؟

مخاطب خود را، خواه حاضر و خواه غایب، خوب بشناسیم و مقتضیّاتروحى او را بفهمیم و آن گاه دست به قلم ببریم 4.در چه وضعیّتى مى نویسیم؟

وضعیّت ما و روزگار ماچه اقتضا مى کند; براى انجام کار خویش چه اندازه مهلت داریم; اثر ما در چه محیطى بهدست مخاطب مى رسد؟

ویژگى هاى نوشته خوب از نظرپیام: 1.تناسب با مقتضیات زمان نوشته خوب باید بانیازهاى روزگار خود همراه باشد.

گذشته از اصول ثابت اعتقادى و برخى احکام عملى کهدر هر روزگارى پابرجا و استوارند، دیگر اصول و فروع را باید به تناسب مقتضیات زماندریافت کند و به خواننده انتقال دهد 2.هماهنگى با نیاز مخاطب نوشته خوب پیش از شکل یابى و استوار شدن،مخاطب خود را ارزیابى مى کند.

برخى از نیازهاى مخاطب فطرى اند، یعنى پاسخ گویى بهآن ها تعهد است.

در نوشته خوب، خواننده باید پاسخ نیازهاى فطرى خود را بیابد، خواهعلمى باشد و خواه احساسى، تفریحى، و ....

از این رو، پیش از دست بردن به قلم، باید بدانیم.

ـ براى چه کسانى مى نویسیم ـ آنهاچه نیازهاى فطرى ودرونیدارند ـ راه پاسخگویى به آن نیازها چیست ـ آن راه را چگونه باقالب و زبان گفتار خود هماهنگ کنیم ویژگى هاى نوشته خوب از نظرآیین نگارش 1.درست نویسى 2.شیوا نویسى نوشته خوب باید هم بر پایهقواعد شناخته شده ادبى استوار باشد و هم زیباو شیوا جلوه کند.

درستى سخن در دانشهاىدستور زبان،لغت، بافت شناسى نوشته، و ساختشناسى آن ارزیابى مى شود.

به همین جهت یک نوشته درست با معیارهاى این چهار دانشمطابقت دارد براى شیوانویسى (فصیح و بلیغ نویسى) راهکارهایی وجود دارد کهدر دانش هاىمعانى،بیان،بدیع، وسبک شناسىمورد مطالعه قرار مى گیرندآموختن قواعد درست نویسى، براى نویسنده شدن «کافى» نیست، امّا مسلّماً «لازم» است درست نویسی دستوری رجوع شود به:دستور زبان فارسی درست نویسى واژگان از دیگر پایه هاى درست نویسى، رعایت اصول واژهگزینى است گرته بردارى یکى از آفات واژه گزینى در زبان امروز «گرته بردارى» استگرته بردارى یعنى تقلید محض از یک زبان بیگانه در گزینش واژه ها; تقلیدى که بافرهنگ و فضاىزبان ما سازگارى نداشته باشد.

این آفت پس از استوارى نظام مشروطه نمودار شد و آرامآرام در همه اجزاى فرهنگ و اندیشه ما رسوخ کرد.

سیلترجمههای غیر اصولی بهنشر این آفت کمک کردو سرانجام زبانى را به نسل امروز تحویل داد که هر گوشه اش از گرته بردارى هاى نابجا نشان دارد برخى از این موارد در ساختجمله نیز دخالت دارند واز این جهت در بخش«گرته بردارى ساختارى» جاى مى گیرند،که چند نمونه از آنهارا نیزدر همین جا آورده ایم دوش گرفتن او مى رود که... کسى را فهمیدن وقت کمى روى درسم گذاشتم یک لطفى کردن گرفتنِ تا کسى کسى را روىفُرم نگه داشتن اصول گزینش واژه هر واژه، ترجمه ی وجودى ذهنى است; و تناسب میان آن دوبر پایه رابطه هایى استوار است.

امّا پس از این مرحله، یعنى برگرداندن آن وجود ذهنىبه یک واژه، مرحله اى مهم تر فرا مى رسد که عبارت است از «گزینش بهترین ترجمه ودرست ترین و زیباترین واژه».

در این مرحله است که نویسنده خود را با چند واژه براىیک مفهوم روبه رو مى بیند، در حالى که تنها یکى از این واژه ها دقیق تر، اصیل،زیباتر، و استوارتر است.

نویسنده خوب کسى است که این بهترین را بیابد در گزینش بهترین واژه، رعایت این اصول ضرورتدارد: 1.درستى معیارِ درستى،واژه نامههاى معتبر، ذوق ادبى، و کاربردهاىبهنجار است.

در این میان، گویش مردم کوچه و بازار یا فلان شاعر و نویسنده، بهتنهایى هرگز اعتبار ندارد.

به ویژه باید توجه کرد که اگر نویسنده یا شاعرى بزرگواژه اى نادرست را به کار برده باشد، معیار درستىِ آن واژه نخواهد بود 2.اصالت کلمه باید با زبان رسمی هماهنگ و با اصول آن سازگار باشد 3.صیقل یافتگى واژه باید آن قدر تراشیده شود و ظریف گردد که کاملا درظرفِ معنى جاگیرد;یعنی لفظ و معنی کاملا هماهنگی داشته باشند 4.تناسب با سبک و مخاطب واژه نه باید فنى و خاص باشد و نه عامیانه; مگرآن که سَبک چنین اقتضا کند.

باید حدّ اعتدال رعایت شودتا مخاطب با واژه هاى نوشتهبه راحتى ارتباط برقرار کند.

همین جا اشاره می کنیم که یکى از آفات گویندگى ونویسندگى «به کارگیرى واژه هاى خاص و اصطلاحى» است 5.خوش آهنگى کلمات یک متن باید به گونه اى کنار هم قرار گیرند که آهنگىنرم و لطیف در جمله جارى باشد 6.توانمندى در هر زبان، واژه هایى محدود وجود دارند.

اما این محدودیتهرگز باعث نمى شود که نویسنده در به کارگیرى آن ها احساس محدودیت کند.

هرچند واژهها محدودند، نیروى آنها نامحدود است خوب است در این جا از گفتار استادمهرداد اوستایاد کنیم.

بى تردید، زبان پارسى از نظر استعداد ترکیبى، یکى ازمستعدترین زبان هاى عالم است.

از این روى، شاید آن را بتوان به جریان زندگى در وجودیک جنگل کوهستانىتشبیهکرد که ...

شاخسارهاى جوان هر درختشاز هوایى پر از تَرى و سرشار از تازگى، پیوسته جوانه مى زند و ریشه اش از منابعپایان ناپذیر زمین نیرو مى گیرد; و به جاى هر درخت که فرو افتد چندین نهال سر بر مىکشد تا خود را به خورشید رساند. رعایت قواعد نشانه گذاری نشانه هاى نگارشى 1.نام و شکل علامت: نقطه وظیفه : درنگ کامل موارد کاربرد: یک .

در پایان جمله هاى کامل خبرى یا انشایى دو .

پس ازپایان یافتن پی نوشت هاى ارجاعى یا تفصیلى سه .

پس از نشانه هاىاختصارى.مثال:دکتر.ر چهار .

پس از شماره ردیف رقمى یا حرفى.مثال:1 نکته: در میان جمله هاى مرکّب، هرگز نباید نقطه را به عنوان نشانه مکث کاملقرار داد 2.نام و شکل علامت: بند، ویرگول،کاما، وظیفه: درنگ کوتاه موارد کاربرد: یک.

میان جمله هاى پایه وپیرو دو.

قبل و بعد از بدل، اگر بدل در میان جمله باشد سه.

بین همهواحدهاى هم اِسناد: مثال:در همه چیز به پدرش همانند بود: سخن گفتنش، سکوتش، راهپیمودنش،  چهار.

براى ساده سازى فهم جمله پنج.

بین بخش هاى مختلفِنشانى اشخاص و اماکن; و میان اجزاى پس از نام مأخذ در نشانى مآخذ. بهاءالدّینخرّمشاهى: «حافظ نامه»، ج1، شرکت انتشارات علمى و فرهنگى،1366، ص 52.

شش.

بعداز فعل وصفى 3.نام و شکل علامت: نقطهبند، نقطه ویرگول، … وظیفه : درنگ متوسّط موارد کاربرد: یک .

جداکردن بخش هاى مستقلّ یک جمله طولانى دو .

پس از مناداى ادامه دار.

مثال:«اى خدا; اى یار محرومان.

4.نام و شکل علامت: دو نقطه، نشان تفسیر… وظیفه : توضیح و تفسیر مواردکاربرد: یک .

قبل از نقل قول مستقیم دو.

میان نام نویسنده و مأخذ در پینوشت ارجاعى سه.

میان کلمه و معنى آن در پانوشت 5.نام و شکل علامت: نشانه پرسش، پرسش نما (؟) وظیفه.پرسش موارد کاربرد: یک .

در پایان جمله هاى پرسشى دو .

براى نشاندادن تردید. مثال:"سیّد جمال الدّین حسینى در اسدآبادِ همدان (افغانستان؟) زادهشد" 6.نام و شکل علامت: نشان عاطفه،علامت خطاب، نشانه تعجّب وظیفه : نمایاندن عاطفه موارد کاربرد: یکدر پایان جمله هاى عاطفى براى نمایاندن عواطفى مثل دعا، نفرین، آرزو، تحسین،تعجب، و تأسف دو .

پس از منادا، هنگامى که ندا در همان جا پایان پذیرد.

"بنشین محمد" 7.نام و شکل علامت،دو کمان، پرانتز، کمانک( ) وظیفه : توضیح موارد کاربرد: یک .

بیان سال ولادت و وفات: مثال: علاّمه مجلسى (1037 ) دو .

آوردن معادل یک کلمه یا اصطلاح در درون متن سه .

نشان دادن طرزتلفّظ کلمه و آوانگارى، به ویژه در کتب لغت.

8.نام و شکل علامت: قلاّب،دو قلاّب، کروشه{} []  وظیفه : افزایش موارد کاربرد: یک .

افزایش کلمه یاعبارتى به متن اصلى. مثال:آیا آن کس که زشتى کردارش براى او آراسته شده و آنرا زیبا مى بیندمانند مؤمن نیکوکار است؟" دو .

ذکر دستورهاى اجرایى در فیلمنامه یا نمایشنامه. مثال:"علىدر حالى که لبخند مى زند" 9.نام و شکلعلامت: خط فاصله، نیمخط، پیوست نما، تیره ( ـ) وظیفه : پیوند مواردکاربرد: یک .

قبل و بعد از جمله معترضه دو.

پیش از نقل قول مستقیم درمکالمه یا داستان سه.

جدا کردن ارقام از یکدیگر 10.نام و شکل علامت: سه نقطه، نشانه تعلیق وظیفه.تعلیق موارد کاربرد: یک .

به جاى یک یا چند کلمه حذف شده نکته.اگر این علامت در پایان جمله باشد، نقطه اصلى آخر جمله نباید فراموش شود دو .

به جاى بخش هایى از متن در خلاصه نویسى سه .

نشان دادن مکثدر نمایشنامه، فیلنامه، و داستان روانى و زلالى تفکّر نوعى گفتگوى پنهانى است که به یارى کلمات درذهن صورت مى پذیرد.

از این جهت ،هر چه دامنه دانش لغات نویسنده اى گسترده تر باشد،تسلط او بر بیان افکار خویش بیشتر است.

حتّى دو کلمه را نمى توان یافت که مفهومىکاملا یکسان