مقدمه
فرهنگ کلمه أی است گسترده که معنی مختلفی دارد در لغت‌نامه دهخدا اینچنین آمده است فرهنگ یعنی تعلیم و تربیت اما فرهنگ تعابیر مختلف و گوناگونی دارد، آداب و رسوم، رفتار و کردار، تاریخ و تمدن و …..
حتی فرهنگ در فرهنگهای (موقعیتها جغرافیایی) تعابیر و تعریف خاص خود را دارد شاید بهترین تعریف برای فرهنگ عکس العمل مردم به یک فعل باشد.
یا به تعبیر ساده تر رفتار مردم در موضوع خاص.
وقتی یک فرد غیر مسلمان وارد جامع مسلمان می‌شود در واقع وارد یک فرهنگ گسترده شده است، و آن فرهنگ اسلامی است که جهان اسلام را شامل می شود، وقتی این فرد وارد جامعه‌ای مانند خاور میانه می‌شود وارد یک فرهنگ خاور میانه‌ای مسلمان شده که با فرهنگ واقع او 2 فرهنگ اختلاف دارد.
اگر این فرد وارد کشور ایران شود.
فرد مورد نظر ما وارد یک فرهنگ خاور میانه‌ای، مسلمان، ایرانی شده است، و اگر همین فرد در شرکتی در جزیره قشم مشغول فعالیت شود.
.
وارد فرهنگ خاور میانه‌ای، مسلمان، ایرانی، هرمزگانی، قشمی، شرکت … ، قسمت فروش شده است.
پس این فرد برای هماهنگی خود با فرهنگ جدید باید پله‌ای مختلفی را پیموده تا خود را با فرهنگ جدید سازگار کند.
طبیعی خواهد بود که این نردبان از پائین به بالا خواهد بود یعنی به شکل مثلث خواهد بود و سازگار بودن با فرهنگ قسمت فروش مهمتر از سایر قسمتها خواهد بود.
اما این بدان معنی نیست که سازگاری با فرهنگهای بالاتر کمرنگ شود.
همه این فرهنگها که بصورت فرهنگ و خرده فرهنگ در کتابها آمده بر کارائی مدیران موثر بوده و کم‌توجهی و بی‌توجهی مدیران به آنها باعث عدم موفقیت مدیران در مدیریت بوده و خواهد بود.
تحقیق حاضر نگاهی است گذرا به تاثیر خرده فرهنگهای جزیره قشم بر کارائی مدیران در این جزیره.
دریانورد
چهارشنبه، 14 مرداد، 1385
تعریف فرهنگ
در فرهنگ معین فرهنگ به “دانش، علم، معرفت و مجموعه آداب ، رسوم” تعریف شده و در فرهنگ دهخدا “تعلیم و تربیت” تعریف گردیده اما فرهنگ معانی گسترده تری در جامعه امروز دارد و در واقع هر کس در افکار خود فرهنگ را به صورتی خاص خود تعریف می‌کند و به علت اینکه فرهنگ در واقع یک مطلوبت است تعریف آن بسیار مشکل خواهد بود، اما می‌توان فرهنگ را در یک محدوده کوچک، تعریف خاص آن محدوده کرد.
به همین خاطر فرهنگ در یک سازمان نیز معانی مختلفی پیدا می‌کند و هر یک از کارشناسان در کتابهای خود تعاریف گوناگونی از فرهنگ سازمانی نموده و گاها تعریف مورد نظر خود را نیز مشخص ننموده لذا در طول خواندن کتاب در بعضی از موارد خواننده دچار دوگانگی در درک مطلب خواهد شد که منظور نویسنده در این جا کدام یک تعریف فرهنگ بوده است.
آقای استیفن رابینز در کتاب تئوری سازمان خود، فرهنگ سازمانی به صورت
“ فرهنگ سازمانی به عنوان ارزشهای غالب که بوسیله یک سازمان حمایت می‌شود یا فلسفه‌ای که خط مشی سازمان را به سمت کارکنان و مشتریان هدایت می‌کند یا ارزشهای که به کمک آنها کارها و امور روزمره سازمان انجام می‌پذیرد.
یا مفروضات و باورهای بنیادی که بین اعضاء سازمان مشترک می‌باشد.” و یاد آور می شود که “ فرهنگها دقیقا تبلور شخصیت ها و نگرشهای اعضاء خود نیستند، بدین معناست که بخش عظیمی از فرهنگ سازمان می تواند بطور مستقیم به متغیرهای ساختاری مرتبط شود” تعریف می‌نماید ایشان پس از تعارف گوناگونی که می‌کنند به نکته نظرات خود در موضوع تاثیر فرهنگ سازمانی در تولید و کارایی مدیران می‌پردازد بدون اینکه تعریف مورد نظر خود را مشخص نماید لذا در طول مطالعه مطالب خواننده دچار دوگانگی می‌شود و نمیداند که نویسنده کدام تعریف را مد نظر داشته است.
با نگاهی دقیق به تعاریف پی می بریم که زمینه اصلی فرهنگ سازمانی وجود سیستمی از معانی و مفاهیم مشترک در میان اعضاء سازمان است در هر سازمان الگوهایی از باورها، سمبل ها، شعائر، داستانها و آداب و رسوم وجود دارند که به مرور زمان بوجود آمده‌اند.
این الگوها باعث می‌شوند که در خصوص اینکه سازمان چیست و چگونه اعضاء باید رفتار خود را ابراز کنند، درک مشترک و یکسانی بوجود آید.
اگر فرهنگ را الگویی از ارزشها، باورها، آداب، سنتها، دانش، زبان، جهان بینی، تلقی ها، نگرشها و نحوه زندگی مردم فرض کنیم، سازمان نیز یک خرده فرهنگ خواهد بود.
سازمان در استعاره فرهنگی بر اساس خواص و ویژگیهای فرهنگ تحلیل می‌شود.
گر چه هر سازمانی مینیاتور از فرهنگ جامعه است.
اما به طور دقیق خود فرهنگ نیست، بلکه خود دارای ویژگیهای فرهنگی خاص می‌باشد.
یکی از تعاریف فرهنگ سازمانی، عبارت از الگوی عمومی رفتارها، باورها و تلقی های مشترک فرهنگ سازمان را می توان در رفتارها، زبان، اندیشه‌ها و اهداف اعضاء سازمان مشاهده در روشها، قوانین و رویه‌های سازمان تبلور آن را احساس کرد.
و در مهارتهای رهبری، پروفسور الوود چاپمن می نویسد “ فرهنگ غالب بر ارزشهای بنیادی مشترک بین اعضاء سازمان تاکید می‌کند.
وقتی در مورد فرهنگ یک سازمان بحث می شود، منظور فرهنگ اصلی است.
دیدگاه کلانی از فرهنگ، که شخصیتی مجزا به یک سازمان می‌دهد.” پذیرش اینکه فرهنگ سازمانی دارای ویژگی خاص بوده، بدین معنا نیست که درون یک فرهنگ، خرده فرهنگها، نمی‌توانند وجود داشته باشد.
بیشتر سازمانهای بزرگ یک فرهنگ غالب (اصلی) و مجموعه متعددی از خرده فرهنگهای مختلف است.
ما در این تحقیق فرهنگ سازمانی را برداشت مشترک اعضاء سازمان و فرهنگ بومی گری در سازمانهای فعال در جزیره قشم را مورد مطالعه قرار می‌دهیم، این موضوع وقتی روشن می‌شود که ما فرهنگ را به عنوان سیستمی از معانی و مفاهیم مشترک تعریف نماییم.
منظور ما در این تحقیق توجه به فرهنگهای بومی(تعصب بومی گری) در کارایی مدیران در سازمانها فعال در جزیره قشم می‌باشد.
مبانی نظری باید عقل کارکند تا موضوع موضوع تحقیق عبارت است از تاثیر فرهنگ بومی گری(تعصب بومی گری) در سازمانهای فعال در جزیره قشم.
وقتی وارد یک سازمان در جزیره قشم می‌شوید اولین چیزی که نظر شما را به خود جلب می‌کند این است که جو حاکم بر آن چگونه جوی است آیا افرادی که در این سازمان فعالیت می‌کنند بومی هستند یا غیر بومی، طبیعی خود بود اگر بومی باشند در مقابل مراجعه کننده غیر بومی واکنش خاصی دارند و اگر غیر بومی باشند موضوع بر عکس خواهد بود.
سعی افراد بر این است که نشان دهند بین بومی بودن یا نبودن ارباب رجوع فرقی نمی‌گذارند ولی بعدا" فرهنگ حاکم بر آن سازمان کاملا" خود را نشان خواهد داد.
عموما" در سازمانهایی که افراد بومی و غیر بومی شاغل هستند دو نوع فرهنگ سازمانی وجود دارد که هر دو متفاوت بوده و در واقع با یکدیگر در ستیز هستند و گاها" ستیز آنها به حدی است که مدیران را دچار تعارض شدید نموده و باعث افت کارایی مدیران گردیده و مدیران مجبورا" بیشتر وقت خود را صرفا حل و فصل مسائل بسیار خرد نمایند که به عمد به وجود آمده است.
این فرهنگ در بین بازاریان نیز مشاهده می‌گردد ولی در بازار شکل دیگری به خود می گیرد و یک نوع رقابت خوب بوجود آورده که گاها" به سود خریدار شده.
رشد بازار را به همراه داشته است.
اینکه فرهنگها دقیقا" “تبلور شخصیت‌ها و نگرشهای اعضاء خود نیستند، بدین معناست که بخش عظیمی از فرهنگ سازمان می‌تواند بطور مستقیم به متغیرهای ساختاری مرتبط شود.” فرضیه اهم ارتباط معنی داری بین فرهنگ بومی گری و کارایی مدیران در جزیره قشم وجود دارد.
فرضیه اخص فرهنگ بومی گری در بعضی از سازمانها باعث عدم کارایی مدیران گردیده است.
فرهنگ بومی گری در بعضی از سازمانها باعث کارایی مدیران گردیده است.
فرهنگ بومی گری در بازار(به عنوان یک سازمان بزرگ) باعث موفقیت بازاریان(به عنوان مدیران واحدها) شده است.
تاریخچه پس از فتح قسطنطنیه (استانبول فعلی) به دست عثمانی ها ارتباط زمینی اروپاییان با آسیا قطع شد.
بنا بر این آنها از طریق دماغه امید نیک به خلیج فارس آمدند، در سال 1498 میلادی واسکودوگاما و پس از وی پرتقالیان در سال 1507 میلادی به فرماندهی آلبوکرک به خلیج فارس آمدند، سومین گروه 5 سال بعد با نیروی زیاد وارد شده و شهر شهر بندر عباس که آن روز گامبرون نام داشت و جزیره قشم (ابرگاوه) را تصرف کردند0 شاه عباس صفوی با کمک انگلیسی ها، پرتقالیها را شکست دادند و از آن پس گامبرون، بندر عباس نامیده شد.
جزیره قشم پایگاهی برای استعمارگران جدید یعنی انگلیسیها گردید و جولان گاه آنان شد.
جزیره قشم یکی از تاریخی ترین نقاط استان هرمزگان است و از دیر باز مورد توجه دولت حاکم بر ایران و کشورهای خلیج‌فارس بوده، و حتی موقعیت خاص جغرافیای آن در منطقه خلیج‌فارس باعث توجه کشورهای ابر قدرت زمان خود بوده تسلط امپراطور های ایران، پرتقال، رم، انگلیس در طول تاریخ گذشته و توجه خاص کشور روسیه و آمریکا در سالهای گذشته مهر تائید بر این مدعا است.
همواره مردمانی که در این جزیره زندگی میکردند.
پذیرای افراد غیر بومی بودند که به قصد بهره کشی، چپاول، غارت به این جزیره حمله ور شده و دزدان دریای چون جواسم، قواسم، بهالو، حسن احمد کهورستانی، هنوز در ذهن مردم نقش بسته است که پس از تاراج منطقه را ترک میکردند.
در سالهای حکومت قاجاریه جزیره به صورت اجاره به افراد واگذار می شده است و فردی که بیشترین مبلغ پیشنهاد را برای جزیره می داده است حاکم بر جزیره بود و در نهایت از مردم مالیاتهای کلانی را دریافت می داشت، در زمان پادشاهی پهلوی امورات شکل دیگری بخود می‌گیرد و فرمانداران، مسئولین پاسگاهها، گمرکات و ادارات دولتی به مردم فشارهای مضاعفی وارد نمودند و چون بیشتر آنها غیر بومی بودند یک ذهنیت بدی از افراد غیر بومی در اذهان مردم شکل می‌گیرد.
افراد بومی که خود را لایق و کاندیدای سمتهای دولتی می‌دیدند در مقابل کاندیدای رقیب بر طبل بومی و غیر بومی کوفتند و ذهنیت بدی را به مردم بومی و ساده القاء میکردند که ذهنیت بد و سود جوی افراد غیر بومی که فقط به قصد بهر و سود و گاها" پیمودن راه صد سال در یک شب را داشتند و ور شکستگی و فرار و عدم پرداخت بدهی های مربوطه ذهنیت مردم را نسبت به غیر بومیان تغییر می‌دهد و در نتیجه فرهنگی به وجود می‌آید که در مقابل غیر بومیهای واکنش شدید از خود نشان می‌دهد و اصطلاح سرحدی شکل می گیرد این کلمه به اندازه‌ای در بعضی حساسیت به وجود آوره است که می توان به راحتی از او سو استفاده نمود و با یک کلمه که طرف مقابل سرحدی است همه روابط او را بدون در نظر داشتن سایر آیتمها به هم زد.
هر گروه می‌تواند در یک سازمان یک خرده فرهنگ ایجاد کند، از این رو بیشتر خرده فرهنگها بوسیله عناوین واحدها یا بر حسب تفکیک از لحاظ جغرافیایی تعریف می‌شوند.
برای مثال دایره خرید می‌تواند یک خرده فرهنگ داشته باشد که در میان اعضاء آن مشترک باشد.
این خرده فرهنگ هم ارزشهای بنیادی فرهنگ اصلی (غالب) سازمان را در بر داشته و هم یک سلسله ارزشهای اضافی خاص دایره خرید، را شامل می‌شود.
آداب و رسوم، نسبت‌های متداول در سازمان و روش معمول انجام امور سازمان تا حد زیادی نشات گرفته از چیزهای است که قبلا" انجام شده و همچنین میزان موفقیتی است که عاملان آن امور به آن دست یافته‌اند.
این امر ما را راهنمون می‌سازد که بدانیم منبع غایی فرهنگ یک سازمان همان موسسین یا بنیانگذاران سازمان هستند.
هدف از انجام تحقیق آنچه مشخص است بسیار از افرادی که برای کار به جزیره قشم آمده‌اند بیشتر اهم وقت خود را جهت کسب درآمد گذاشته و در نهایت بازگشت همه آنها به زادگاهشان خواهد بود.
(از جوانی اهل بستک هرمزگان پرسیدم که تا کی جزیره خواهید ماند گفت تا زمان بازنشستگی) طبیعی خواهد بود بعضی از رفتارهای این افراد تحت همین نظر شخصی او شکل می گیرد مثلا" اگر همین شخص فرماندار باشد برای بازنشستگان فکری نخواهد داشت در صورتی که بومی به فکر دوران پیری خود است.
اما چه بسیار که همین فرد نکته نظرات بسیار خوبی در مورد چگونگی اوقات فراغت جوانان و نوجوانان ارائه می‌دهد.
عضو فعال باشگاه می‌شود و دیگران را تشویق به مبارزه با مواد مخدر می‌کند.
از طرف دیگر بومیانی وجود دارند که در صدد مهاجرت هستند و از بومی بودن فقط به عنوان ابزار در جهت مبارزه با رقبای غیر بومی استفاده می‌کنند.
افرادی هستند که خانواده خود را برای استفاده از امکانات بهتر به شهرستانهای دیگر برده‌اند اما علم دار مبارزه با غیر بومیان در دست دارند.
تعداد افرادی غیر بومی که در تاریخ جزیره بانی امورات خیریه و کارهای خیر بودند بسیار زیاد دیده می‌شود معلمانی غیر بومی که در جهت با سواد کردن جزیره نشینان فعالیت داشته‌اند از همه بیشتر خود نمایی می‌کند.
و تعداد افراد بومی که به مردم جزیره خیانت کردند نیز کم دیده نمی شود.
روش انجام تحقیق بهتر روش در مورد موضوع فوق