تاریخچه اندیشگاه ها:
اندیشگاه ها یکی از مهمترین فعالان سیاسی در جوامع دمکراتیک هستند.
می توان به اندیشگاه ها به عنوان یک مجمع عقلانی یا مکانی برای فعالیت بر اساس پایه ی علمی Soft instructure نگاه گرد.
همچنین در این مکان فعالیت هایی نظیر، اطمینان دادن به یک گروه در مورد فعالیتشان، باز کردن و قابل توضیح کردن مراحل مختلف یک تجزیه تحلیل سیاسی، تحقیق، تصمیم سازی و ارزیابی انجام می پذیرد.
از اندیشگاه ها در اکثر موارد به عنوان بزرگترین ابتکار بشر در قرن بیستم یاد می کنند که بعد از دوران جنگ سرد و به خصوص در دهه ی آخر قرن بیستم در سر تاسر جهان گسترده شدند.
برای توضیح علت افزایش شمار اندیشگاه ها در جهان جدولی بر اساس برقراری اندیشگاه ها در مناطق مختلف جهان در Table 1 (جدول شماره یک) ارائه شده است.
ما در اینجا به معرفی و بررسی چند شرکت قدیمی که در این زمینه فعالیت می کنند می پردازیم:
موسسات Ressel Sage که در کشور آمریکا در سال 1907 ، Fabain Society که در کشور انگلستان در سال 1884 و موسسه ی هامبورگ برای تحقیقات اقتصادی که در کشور آلمان در سال 1908 تاسیس شده اند از قدیمی ترین موسسات فعال در این زمینه هستند.
در آسیا به طور کلی اندیشگاه ها بعد از جنگ جهانی دوم و دهها سال بعد از کشورهای غربی به وجود آمدند.
مانند
The Pakistan Institute of International Affairs که در کشور پاکستان در سال 1947،
Bangladesh Institute of Development Studies که در بنگلادش در سال 1948،
The Institute of International Relations که در تایوان در سال 1953 ،
The National Institute of Development Administration که در تایلند در سال 1955 و
Institute of Economic Growth که در دانشگاه دهلی هند در سال 1958 تاسیس شدند.
این موسسه ها از پیشگامان این فعالیت در کشورهای خود و در آسیا هستند.
در ژاپن ، موسسه های Kokumin Keizai Research Ins (KKRI، تاسیس 1945 ) و Kyushu Economic Research Center (KERC، تاسیس 1946) پیشگامان این فعالیت در بعد از جنگ جهانی در این کشور هستند.
اما موسسه های بسیاری در ژاپن وجود داشتند که قبل از جنگ جهانی نیز در ژاپن فعالیت هایی شبیه به فعالیت های اندیشگاه ها انجام می دادند.
با ذپذیرش این حقیقت که اندیشگاه یک بخش درونی در دولت هر کشوری است موسسه ی تحقیقاتی «خط آهن منچوری جنوبی» SMRC، که در سال 1907 تاسیس شد به عنوان سرچشمه ی اندیشگاه های ژاپن نام برده می شود.
این شرکت توانست شمار زیادی از تحقیقات خود را به صورت گزارش ارائه بدهد و متدهای سرشار از انضباط خود را عملی کند.
این شرکت تیم های تحقیقاتی گوناگونی را در شاخه های مختلف تشکیل می داد تا بطور رسمی برای شرکت ها و دانشگاه ها تحقیق انجام دهند.
متدهایی که توسط SMRC استفاده می شد بیشتر شبیه روشهایی بود که در اندیشگاه ها مورد استفاده قرار می گرفته هممچنین پس از گذشت پند سال موسسه هایی نظیر (1919) OISK ، (1921) ISL و (1922) TIMR در ژاپن آغاز به فعالیت کردند که فعالیت هایی نظیر SMRC داشتند.
کشور ژاپن سابقه ی بیشتر نسبت به
کشور ژاپن سابقه ی بیشتر نسبت به دیگر کشورهای آسیایی در زمینه ی فعالیت های اندیشگاهی دارد.
هرچند اینگونه فعالیت ها در ژاپن در سالهای نزدیک قبل یا بعد از 1970 انجام گرفته اند اما این سال به عنوان «طلوع اندیشگاههای ژاپن » نام گرفته است.
اندیشگاه ها در این مدت به یکی از فاکتور های اساسی در فرآیندهای سیاسی جوامع دموکراتیکی تبدیل شده اند.
همانطور که در جدول مشاهده می کنیم این گونه موسسه ها با یک جریان بدون توقف در آسیا و اروپای غربی در نیمه دوم قرن بیشتم رشد یافته اند.
نیز اگر بررسی کنیم در می یابیم که شمار اندیشگاه ها در اروپای غربی در دهه ی 80، به ویژه در دهه ی 90 افزایش چشمگیری یافته است.
در این میان بسیاری از موسسه های مشهور امریکایی مانند (1916) Brookings Institution و Carnegie Endowment for Internationalpeale (1914) سرچشمه و آغاز فعالیت های اندیشگاهی خود را آغاز قرن گذشته بیان می کنند انجمن سیاسی امریکا (us policy community) با یک تحلیل آماری درست افزایش تعداد اینگونه موسسات و بسط یافتن آنها را مربوط به سالهای 70 تا 80 میلادی می داند.
ابتدا در دهه ی 60 میلادی واژه ی «اندیشگاه » یا «Think Tank» برای شرکت هایی مانند Rand که فعالیت آنها بستن قراردادهای تجاری و یا تحقیقات سازمانی بود به کار برده می شد اما معنی این کلمه در دهه ی 70 میلادی به «موسسات تحقیقات همگانی سیاسی » بسط داده شد به همین دلیل سال 1970 را به عنوان اوج فعالیت ها و تغییرات اندیشگاه ها در سراسر جهان مورد توجه قرار می دهند.
اندیشگاه ها در گونه های مختلف و با ویژگی های متفاوت و متناسب با سیستم های سیاسی کشورهایشان رشد و گسترش یافته اند.
در Figure اندیشگاه ها بر اساس انواع مختلف آنها در سازمانها و بر اساس بوم و منطقه ی خود به صورت شفاف و اشکار دسته بندی شده اند.به این دلیل که این کار ابتدا برای توصیف و تحلیل Rand و موسسات سیاسی مهم و بررسی تأثیر آنها در امریکا صورت گرفت، اکثر اوقات اینگونه موسسات به عنوان مدل اولیه برای مقایسه ی اندیشگاه ها در کشورهای دیگر مورد استفاده قرار می گیرد مطالعات اخیر در مورد اندیشگاه ها نشان می دهد که RAND به یک مثال استثنایی در حوزه ی موسسات تحقیقاتی سیاسی تبدیل شده است اما اینکه همه اندیشگاه ها را فقط با یک اندیشگاه مقایسه کنیم به علت تنوع در انواع اندیشگاه ها کار چندان مناسبی نیست.
اندیشگاه ها ویژگی های گوناگونی دارند و به طور گسترده از نظر سازمانی، نوع ماموریت هایشان، منبع تامین بودجه ، تعداد کارکنان (Figure 2) سبک تحقیقات ، بازده و خروجی و عملکرد با هم تفاوت دارند.
هر چند بسیاری از موسسات در جهان از موسسه های سنتی در امریکا الهام گرفته اند اما آنها توانسته اند سبک ها و چهارچوب ها ی مناسبی برای رفتارهای سیاسی و عملکرد دولت در کشورهای خودشان پدید آورند.
در صنعت اندیشگاه در کشور ژاپن تعدادی موسسات سود آور تحت نظر این اندیشگاه ها فعالیت می کنند و این بدان علت است که تحقیقات همگانی سیاسی به تنهایی سودی برای این موسسه ها به ارمغان نمی آورد .
به همین دلیل لین سازمانها دارای بخش های اضافه ای نظیر سیستم های اطلاعاتی و مشاوره ای هستند که این بخش ها در قبال دریافت هزینه از مشتریان خود از تحقیقات آنها پشتیبانی و کارهای آنها را تجزیه و تحلیل می کنند.از سال 1970 به بعد این سازمان های سودآور بودند که از صنعت اندیشگاه ژاپن حمایت و پشتیبانی می کردند ولی به علت اینکه هدف آنها فقط سودآوری بود دچار رکورد شدند از آن به بعد اندیشگاه ها خود فعالیت هایشان را بر روی کارهای سود آور معطوف کردند و به این ترتیب تعدادی از شرکت ها و بخش های کمکی از میان رفتند و یا به فعالیت های سازمانی دیگر پرداختند به عبارت دیگر بسیاری از موسسات فعال در حوزه ی بهسازی و بازساخت اداری وابسته به دولت منتقل شدند.
و صنعت اندیشگاه در ژاپن هدیه ای بزرگ برای پیشرفت این کشور بود.
در حالی که انجمن اندیشگاه ها دائما در حال رشد است تحولات ذکر شده در بالا فقط در کشور اتفاق نیفتاده است بلکه تحقیقات نشان می دهد که موسسات بسیاری در کسورهای دیگر نیز این تغییر ساختار را تجربه کرده اند.
The Policy studies Institute (UK) که پیشتر به صورت مستقل عمل می کرد وطرفدار Policy Studies Contering در فعالیتهای اجتماعی بود در سال 1998 به یک سازمان داخلی در دانشگاه west mister تبدیل گشت نیز در ایالات متحده(ODC ) overseas Development Council بعد از 30 سال در سال2000 میلادی از فعالیتها و تحقیقات خود بر روی «توسعه» دست کشید.
همچنین The Harvard Institue for International Development (VS) ، HIID ، پس از ربع قرن فعالیت در سال 2000 بسته شد.
HIID یک مرکز بسیار منظم و فعال بود که با دانشگاه هاروارد همکاری داشت و در زمینه ی « کمک برای توسعه هماهنگ» وتحقیق در مورد پیشرفت کشورها فعالیت می کرد.
نیروهای فعال در سازمان، چهار پیشنهاد برای آینده ی HIID بیان کردند و در آخر پیشنهاد کردند که این سازمان باید منحل بشود و فعالیتهای سازمان به شرط آنکه عملکردها و برنامه های سازمان حفظ شود با دانشگاه هاروارد یک پارچه شود و فعالیتهای سازمان بدوهن قطع شدن در دانشگاه ادامه پیدا کند.
نیروهای فعال در سازمان همچنین پیشنهاد کردند که دانشکده ها با حفظ نظم موجود در HIID و عملکرد ممتاز آن در متدهای تحقیقاتی و پروژه های طولانی مدت نقش HIID را برعهده بگیرند.
این موضوع همچنین به طور کلی با مسئولیتها و راهکارهای اصلی اندیشگاهها و اهداف آنها متناسب بود.
اندیشگاهها همواره از سیاستهای کثرت گرایی حمایت می کنند.
همچنین پهنای مشارکت و درگیری سیاسی فعالان، قدرت دار کردن تابعین ( Ghzen empower ment ) و گوناگونی ایده ها و پیشنهادهایی سیاسی همه از مواردی است که در اندیشگاهها مورد توجه قرار می گیرد.
اما هنوز مدت بیشتری مورد نیاز است تا تعریف کاملی از اندیشگاه ا رائه شود زیرا این انجمن ها به سرعت در حال بست یافتن و گسترش پیدا کردن هستند.
پیش بینی می شود که این انجمن ها در قرن بیست و یکم، دوران اطلاعات و دانش، به صورت انفجاری رشد کنند.
یکی از نقش های مهم اندیشگاهها ایجاد ارتباط میان پیشنهادهای سیاسی و علمی و محققان و مؤسسه هاست و این بدان معناست که پیوندها و شبکه های ارتباطی مناسب و قوی در این انجمن ها مورد نیاز خواهد بود زیرا شبکه های ارتباطی اندیشگاهی ماوراء حریم ملت ها و کشورها گسترش پیدا می کنند و آنها راهی برای جهانی سازی هستند.
Global think Net, Global Development Network, ASEAN-ISIS, The Trans Europeon Policy Studies A ssociation, The International Think Thank Forum (ITTF) , Transition Policy Network (TPN) مثالهایی از شبکه های اندیشگاهی هستند.
پروفسور ژوزف .
ای .
استیگلایتز، برنده جایزه ی نوبل اقتصاد در سال 2001 میلادی ، بر این عقیده است که ما با استفاده از شبکه اندیشگاهی GND در سراسر جهان تحقیق کنیم و آن را به چیزی که در بوم خط نیاز داریم تبدیل کنیم.
همچنین این دانشمند بر اهمیت ایجاد پل بین سیاست و دانش تأکید می کند.
تحقیقات ریموند.
جی.
استرایک، یکی از شخصیت های بزرگ مؤسسات شهری، در مورد شبکه های اندیشگاهی نشان می دهد که هشت راه مدیریت شبکه های اندیشگاهی برای موفقیت کامل و مطمئن وجود دارد که عبارتند از : 1-الهام گرفتن، سازمان دهی، تأمین نخستین بودجه.
2-هماهنگ کردن مشاوارت با اهداف مورد نظر.
3- تأمین کردن اعتبار مورد نیاز.
4- برقرار کردن وضعیت « ساختار غیر رسمی».
5- تعیین اعضای انجمن.
6- تعیین دستور جلسات.
7- تحریکات به مشارکت در فعالیتهای Network .
8- ترفیع و بالا بردن سطح ارتباطات.
مدیریت شبکه های اندیشگاهی کار بسیار مشکلی است زیرا مدیران فعال در این زمینه باید فعالیت های بسیار زیادی را با هم هماهنگ کنند و به همین دلیل قابل پیش بینی است که این شبکه ها مزایا و معایبی را به همراه خود داشته باشند.
تلاش مدیران در این عرصه موجب این خواهد شد که بعضی از شبکه ها از حالت انحصاری بیرون بیایند که این کار افق های تازه ای را برای عملکرد شبکه ها پیش روی آنها خواهد گذاشت.
با افزایش آگاهی در مورد اصول اندیشگاه ها- شفاف سازی، تنوع، کثرت گرایی- نظریه ی ایجاد شبکه های اندیشگاهی دارای قدرت و نفوذ بیشتری می شود.
این شبکه ها فقط به صورت جهانی ارائه نمی شوند بلکه این مزیت را دارند که متناسب با نیازها به صورت بومی، خانگی و یا محلی در بیابند.
البته اینگونه شبکه ها (شبکه های بومی) از نظر تعاون وتبادل اطلاعات ساختار ضعیفی دارند اما به نسبت از نقش های سیاسی دور هستند.
شبکه های اندیشگاهی به هیچ وجه اعضای خود را محدود به فعالیت خاصی نمی کنند.
این کار باعث ایجاد محیطی شفاف و متنوع می شود.
همچنین با ایجاد پیوستگی بین شبکه ها کثرت گرایی هم افزایش پیدا می کند.
شبکه هایی که ساختار غیر رسمی دارند این توانایی را دارند که دانش های سیاسی مورد نیاز را جمع آوری می کنند و آنها را در سطح رسمی ارائه دهند.
همانطور که در بالا اشاره شد بسیاری از شبکه های جهانی همگانی که فعالیت سیاسی دارند برای پرکردن شکافهای موجود در فعالیت های سیاسی رسمی به وجود آمدند.
می دانیم که فعالیت های رسمی مستلزم در گیری بسیاری از شخصیت ها و سازمانها مانند : سازمانهای بین المللی، بحث های طولانی، شرکت کننده های بسیار زیاد و تلاش های بسیار زیاد برای دستیابی به هدف نهایی یعنی « تصمیم سازی» است که مورد پسند انجمن های جهانی نیست.
به همین دلیل است که پیش بینی