تا چندین سال قبل فقط کسانی که به سیستم های بزرگ و گران قیمت دسترسی داشتند، می توانستند از برنامه های مدیریت بانک اطلاعاتی استفاده کنند ولی با پا به عرصه گذاشتن کامپیوتر های شخصی در نوع ، اندازه و سرعت های مختلف ، برنامه های متعددی هم ، همراه اینان وارد میدان شدند که هر کدام دارای خصوصیات منحصر به فرد خود بودند.
در این میان dBASE می توانست جلوگیری از بسیاری از مشکلات مدیران و مسئولان این صنایع و نرم افزارهای مناسب برای برنامه نویسان و تحلیل گران سیستم باشد.
در سال 1978 ، « واین راتلیف» برنامه Vulcan را نوشت و از سال 1979 تا سال 1980 انحصار فروش آن را خود شخصاً به عهده داشت تا اینکه در اوخر سال 1980 قراردادی با شرکت آشتون .
تیت تکنولوژی (d Base) و حق تألیف آن را خرید و بعد از آن وی به عنوان مدیر بخش تکنولوژی جدید در آتشون –تیت مشغول به کار شد.
BASEIII d از توسعه d BASEII که برای فصل های اولیه ریز کامپیوتر ها طراحی گردیده بود و از ظرفیت حافظه و قدرت پردازش محدودی برخوردار بود، پدید آمد ، ولی کاملاً یک برنامه کامپیوتری متفاوت برای بهره گیری از ریزکامپیوترهای جدید معرض شد.
ظرفیت ذخیره سازی داده ها و سرعت محافظت آن افزایش فراوان یافته است و بدون کاهش در قابلیت های برنامه نویسی II ، استفاده از III بسیار ساده گشته است.
به این ترتیب با توسعه صنایع ، سازمانهای مختلفی برای تأمین نیازمندی های روزافزون اجتماع پا به عرصه وجود نهادند که با توجه به کمبود نیروی انسانی و منابع مادی استفاده از کامپیوتر بیش از هر زمان دیگر مورد توجه قرار گرفت و از آن جمله نرم افزارهای مختلف با کاربردهای متنوع که توانسته اند تا حدودی در پیشبرد اهداف سازمانها نقش داشته باشند.
ولی آنچه مسلم است ای« است که سیستم های کامپیوتری بی نقص بوده و همواره در حال رشد می باشد اما به طور یقین کمک شایانی به جوامع نموده اند.
بانک اطلاعاتی چیست ؟
آیا تا به حال با واژه DBMS آشنا بوده اید ؟
روش سیستم های تیک برای مدیریت بر بانکهای اطلاعاتی و مجموعه های بزرگ از داده های آماری در سیستم های کامپیوتری ، شاید تعریفی مناسب برای این واژه باشد.
یک بانک اطلاعاتی به مجموعه اطلاعات در دسترس گفته می شود که بر حسب نیاز و اولویت های خاصی که مدیریت بر آنها در نظر می گیرد ، مرتب شده اند.
برای دسترسی به تک تک مقادیر اطلاعاتی احتیاج به یک روند و یا سیستم جایگزینی مشخصی از اطلاعات در واحد های حافظه را خواهیم داشت.
داده های بانک اطلاعاتی به عنوان داده های پایدار و با ثبات منظور می شوند .
منظور از پایداری این است که نوع داده های بانک اطلاعات با داده های ناپایداری مثل داده های ورودی ، داده های خروجی ، دستورات کنترلی، صفها ، بلوکهای کنترلی نرم افزار، نتایج میانی و به طور کلی مقام داده های از ماهیت آنها حالت گذرا دارد ، متفاوت است.
به عبارت دیگر به این دلیل می گوییم داده های بانک اطلاعاتی پایدار است: وقتی داده ها توسط سیستم مدیریت بانک اطلاعاتی برای ورود به بانک اطلاعاتی پذیرفته شد فقط در صورتی می تواند حذف شود که درخواستی به سیستم مدیریت بانک اطلاعاتی ارسال شود و با اثرات جانبی ناشی از اجرای برنامه حذف نخواهد شد .
با توجه به این پایداری ، تصرف دقیقتری از بانک اطلاعاتی ارائه می کنیم :
1- شرکت تولیدی 2- بانک 3-بیمارستان
4- دانشکده 5- اداره دولتی
هر اداره باید داد هایی راجع به عملیات خود نگهداری کند .
این داده ها ، همان داده های پایدار هستند این موسسات ممکن است داده های زیر را دارا باشند:
1- داده های مربوط به تولید
2- داده های حسابداری
3- داده های بیماران
4- داده های مربوط به دانشجویان
5- داده های مربوط به برنامه ریزی
اهداف و مزایای بانک اطلاعاتی :
بطور کلی اهداف و مزایای یک بانک اطلاعاتی را می توان در چهار بخش خلاصه کرد :
1- رشد پذیری
2- سرعت و کیفیت بالاتر
3- صرفه جویی در حافظه
4- اشتراکی شدن داده ها
هر چند پاسخ به این سوال تا حدی به این بستگی دارد که سیستم تک کاربره است یا چند کاربره.
برای مثال اگر سیستم تک کاربره باشد امتیازات سیستم بانک اطلاعاتی نسبت به سیستم سنتی که رکوردها بر روی کاغذ نگهداری می شود عبارت اند از :
* فشردگی : نیازی به فایل های متنی حجیم نیست.
* سرعت : ماشین می تواند سریعتر از انسانها ، داده ها را بازیابی و به هنگام سازی کند.
مخصوصاً پاسخگویی به درخواست های موردی ، بسیار سریع انجام میشود.
* بودجه کمتر : خیلی از یکنواختی ها در نگهداری فایل ها به روش دستی ، حذف می شود.
همواره کار مکانیکی توسط ماشین سریعتر از انسان انجام می گیرد.
* دسترسی : در هر زمان می توان اطلاعات دقیق و به هنگام را دریافت کرد.
البته این مزایا در محیط چند کاربره که بانکهای اطلاعاتی بزرگ و پیچیده ای وجود دارند ، چشمگیر تر است.
اما یک امتیاز ویژه در چنین محیطی وجود دارد و آن عبارت است از : سیستم بانک اطلاعاتی موجب می شود تا موسسه بر روی داده هایش کنترل مرکزی داشته باشد.
این موضوع از اهمیت ویژه ای برخوردار است .
این وضعیت با وضعیتی که در موسسات بدون بانک اطلاعاتی وجود دارد متفاوت است .
در موسسات فاقد بانک اطلاعاتی ، هر برنامه کاربردی فایل های خاص خودشان را دارند ، گاهی نیز نوارها و دیسکت های مخصوص به خود را دارند.
بنابراین داده ها پراکنده اند و کنترل بر روی داده ها با روشها سیستماتیک دشوار است.
به طور کلی پیشرفت در گونه های مختلف بانک های اطلاعاتی و استفاده از مدل های جدید نرم افزاری گویای رشد پذیری و سیر صعودی در پایگاه داده ای است.
سرعت و ذخیره سازی حافظه به دلیل عدم افزودگی در اطلاعات و اشتراکی شدن داده های آماری برای استفاده های متفاوت گویای مزایای این سیستم است.
معایب بانک اطلاعاتی : پیچیدگی طراحی آسیب پذیری پیچیدگی طراحی برنامه های مدیریت، توسط تیم های برنامه نویسی و سازندگان سیستم « DBA» و آسیب پذیری ، دخل و تصرف ، عدم اطمینان به صحت داده ها ، در شرایط امنیتی ، شاید از عمده ترین معایب این بانکها باشد .
لذا برای جلوگیری از موراد فوق ، تیم های که خود را محافظ و نگهبان اطلاعات می نامند ، آمادگی و همکاری خود را با طراحان تیم ، اعلام داشته اند.
البته بنا به ضرورت کاربران سیستم را نیز به سه دسته تقسیم بندی می کنیم .
1- DBA : تیم طراحی و محافظ سیستم با بالاترین حق تقدم و دسترسی به اطلاعات 2- End User : اپراتورها ( کاربران ترمینالی) که در پایین ترین حق تقدم قرار دارند.
3- Aplication Programming : برنامه نویسان کاربردی لازم به تذکر است که یک سیستم مدیریت بانک اطلاعاتی و یا در واقع ، طراح سیستم ها تک رهبری توسط یک کامپیوتر غالباً نیازهایش را با روش های زیر تأمین می سازد : سخت افزار نرم افزار اطلاعات و داده ها تیم کاربران سیستم بانک اطلاعاتی : سیستم بانک اطلاعاتی ، سیستم نگهداری رکوردهاست.
بانک اطلاعاتی را می توان به عنوان قفسه بایگانی الکترونیکی در نظر گرفت مخزن یا کانتینری برای فایل داده کامپیوتری است.
کاربران سیستم می توانند عملیات گوناگونی را بروی این فایل ها انجام دهند .
مثل : * افزودن فایلهای جدید و خالی به بانک های اطلاعاتی * افزودن داده ها به فایل های موجود * ارزیابی داده ها از فایل های موجود * تغییر داده های فایل های موجود * حذف داده ها از فایل موجود * حذف فایل ها از بانک اطلاعاتی یک سیستم بانک اطلاعاتی همانطور که اشاره شد از چهار جزء ، داده ها، سخت افزار ، نرم افزار ، و کاربران تشکیل شده است.
داده ها : سیستم های بانک اطلاعاتی در کامپیوترهای شخصی و کامپیوترهای بزرگ مورد بهره برداری قرار می گیرند.
بدیهی است که قابلیت هایی که یک سیستم بانک اطلاعاتی ارائه می کند تا حد زیادی به کامپیوتری که این سیستم بر روی آن کار می کند بستگی دارد.
سیستم ها بر روی کامپیوتر بزرگ، معمولاً چند کاربره هستند، درحالی که سیستم ها در کامپیوترهای کوچک ، تک کاربره هستند.
سیستم تک کاربره سیستمی است که در آن که واحد می تواند فقط از یک بانک اطلاعاتی استفاده کند.
هدف اصلی سیستم چند کاربره این است که به کاربر اجازه دهند، از آن به عنوان یک سیستم تک کاربره استفاده نمایند.
مشکلات مربوط به سیستم های چند کاربره ه داخل سیستم ها بر می گردد نه به آنچه در دید کاربر قرار دارد.
به طور کلی ، داده ها در بانک اطلاعاتی ، به خصوص در سیستم های بزرگ ، هم به صورت مجتمع و هم به صورت اشتراکی هستند .
این دو جنبه یعنی ، مجتمع بودن و اشتراکی بودن داده ها در محیط های بزرگ به عنوان امتیاز سیستم ها بانک اطلاعاتی محسوب می شوند .
مجتمع بودن داده ها در سیستم های کوچک ارزشمند است.
* مفهوم جامعیت این است که بانک اطلاعاتی مجموعه ای از فایلهایی است که بخشی از اطلاعات اضافی از بین آنها حذف شده است و به عنوان مثال یک بانک اطلاعاتی ممکن است حاوی فایل Employee باشد.
که حاوی نام کارمند ، آدرس ، محل کار، حقوق و غیره باشد و همچنین حاوی فایل ENRoLLMENT باشد که تعداد ثبت نام شدگان در کتابخانه باشد.
* مفهوم مشترک بودن این است که داده های موجود در بانک اطلاعاتی می تواند بین کاربران مختلف به اشتراک گذاشته شود ، یعنی هر یک از کاربران می توانند از یک بخش از داده ها دستیابی داتشه باشند.
این شیوه اشتراک، همزمانی یا غیره ، از این واقعیت ناشی می شود که بانک اطلاعاتی مجتمع است .
به عنوان مثال ، اطلاعات مربوط به محل کار در فایل EmPolyee بین کاربران امور پرسنلی و کاربران اداره آموزش مشترک است و همانطور که گفته شد، این دو گروه از کاربران ، برای اهداف مختلفی از این اطلاعات استفاده می کنند.
نتیجه که از مجتمع نبودن و مشترک بودن بانک اطلاعاتی ناشی می شود این است که هر کاربری فقط بخشی از داده های بانک اطلاعاتی را مورد استفاده قرار می دهند .
علاوه بر این ، بخش هایی که کاربران مختلف سر و کار دارند با هم همپوشانی دارند.
سخت افزار : قطعات سخت افزاری سیستم متشکل از : * حافظه های جانبی ( معمولاً دیسکها) که برای ذخیره سازی داده ها به کار می روند در دستگاه های 1/0 ( مثل درایو ها و غیره ...) ، کنترلگرهای دستگاه ها ، کانال های I/O و غیره * پردازنده های سخت افزار و حافظه های اصلی انها را که برای پشتیبانی از اجرای نرم افزاری بانک اطلاعاتی به کار می روند.
نرم افزار : بین بانک های اطلاعاتی فیزیکی (مثلاً داده های ذخیره شده) و کاربران سیستم ، لایه ای از نرم افزار وجود دارد که مدیر بانک اطلاعاتی یا کارگزار بانک اطلاعاتی ، یآ سیستم مدیریت بانک اطلاعاتی (DBMS) امکاناتی از قبیل اضافه و حذف فایل ها ، بازیابی داده ها از آنها به هنگام سازی داده های این فایل ها و جدول ها از طریق سیستم مدیریت بانک اطلاعاتی ارائه می شود.
یکی از کارهایی که سیستم مدیریت بانک اطلاعاتی انجام می دهد این است که کاربران را از مواجه شدن با جزئیات سخت افزاری بر حذر می دارد.
به طور کلی سیستم مدیریت بانک اطلاعاتی به محصولات خاصی از فروشندگان خاص نیز اطلاق می شود ، مثل بانک اطلاعاتی جهانی DB2 شرکت آی – بی – ام که برای DS/340 تولید شد .
اصلاح نمونه سیستم مدیریت بانک اطلاعاتی ، به کپی خاصی از این محصول اطلاق می شود که در نصب کامپیوترهای خاصی به کار می رود.
کاربران : کاربران بانک اطلاعاتی را می توان به سه دسته تقسیم کرد : * دسته اول برنامه نویسان کاربردی هستند که مسئول نوشتن برنامه های کاربردی بانک اطلاعاتی هستند که به زبانهای خاصی مثل کوبول ، پی ال ، وان ، C++ ، جاوا یا زبانهای نسل چهارم برنامه نویسی می کنند.
* این برنامه ها با ارسال درخواست مناسبی به DBMS به بانک اطلاعاتی دستیابی دارند ( معمولاً با دستورات SQL ) برنامه های می توانند به صورت دسته ای ( Batch) و یا به صورت پیوسته (Online) باشند که کاربران می توانند از یک ترمینال Online به ان دستیابی داشته باشند.
* دسته دوم ، کاربران نهایی هستند که از طریق ایستگاههای کاری یا پایانه ها به سیستم دسترسی دارند.
هر کاربر می تواند از طریق یکی از برنامه های کاربردی Online که در پاراگراف قبلی نام برده شدند به بانک اطلاعاتی دسترسی داشته باشند.
این کاربران همچنین از طریق