تا یکی دو دهه قبل شبکه های کامپیوتری معمولاً در دو محیط وجود خارجی داشت: 
• محیطهای نظامی که طبق آئین نامه های حفاظتی ویژه بصورت فیزیکی حراست می شد و چو.ن سایت های ارتباطی خودشان هم در محیط حفاظت شده نظامی مستقر بود و هیچ ارتباط مستقیم با دنیای خارج نداشتند، لذا دغدغه کمتری برای حفظ اسرار و اطلاعات وجود داشت.
(نمونه بارز این شبکه ARPANET در وزارت دفاع آمریکا بود)
• محیط های علمی و دانشگاهی که برای مبادله دستاوردهای تحقیقی و دسترسی به اطلاعات علمی ازشبکه استفاده می کردند و معمولاً بر روی چنین شبکه هایی اطلاعاتی مبادله می شد که آشکار شدن آن ها لطمه چندانی به کسی وارد نمی کرد.( اداراتی هم که اطلاعات محرمانه و سری داشتند معمولاً از کامپیوترهای Mainframe استفاده می کردند که هم مدیریت و حراست ساده تری نیاز دارد و هم کنترل کاربران آن بصورت فیزیکی ساده است)
با گسترش روز افزون شبکه های به هم پیوسته و ازدیاد حجم اطلاعات مورد مبادله و متکی شدن قسمت زیادی از امور روزمره به شبکه های کامپیوتری و ایجاد شبکههای جهانی چالش بزرگی برای صاحبان اطلاعات پدید آمده است.
امروز سرقت دانشی که برای آن هزینه و وقت، صرف شده یکی از خطرات بالقوه شبکه های کامپیوتری به شمار می آید.
در جهان امروز با محول شدن امور اداری و مالی به شبکه های کامپیوتری زنگ خطر برای تمام مردم به صدا درآمده است و بر خلاف گذشته که خطراتی نظیر دزدی و راهزنی معمولاً توسط افراد کم سواد و ولگرد متوجه مردم بود امروزه این خطر توسط افرادی تحمیل می شود که با هوش و باسوادند(حتی با هوش تر از افراد معمولی) و قدرت نفوذ و ضربه به شبکه را دارند.
معمولاً هدف افرادی که به شبکه های کامپیوتری نفوذ یا حمله می کنند یکی از موارد زیر است:
• تفریح یا اندازه گیری ضریب توانایی فردی یا کنجکاوی (معمولاً دانشجویان!)
• دزدیدن دانشی که برای تهیه آن بایستی صرف هزینه کرد (راهزنان دانش)
• انتقام جویی و ضربه زدن به رقیب
• آزار رسانی و کسب شهرت از طریق مردم آزاری (بیماران روانی)
• جاسوسی و کسب اطلاعات از وضعیت نظامی و سیاسی یک کشور یا منطقه
• رقابت ناسالم در عرصه تجارت و اقتصاد
• جا به جا کردن مستقیم پول و اعتبار از حسابهای بانکی و دزدیدن شماره کارتهای اعتبار
• کسب اخبار جهت اعمال خرابکاری و موذیانه (توسط تروریستها)
بهر حال امروزه امنیت ملی و اقتدار سیاسی و اقتصادی به طرز پیچیده ای به امنیت اطلاعات گره خورده و نه تنها دولتها بلکه تک تک افراد را تهدید می کند.
برای ختم مقدمه از شما سئوال می کنیم که چه حالی به شما دست می دهد وقتی متوجه شوید که شماره حساب بانکی یا کارت اعتباریتان توسط فرد ناشناس فاش شده و انبوهی هزینه روی دست شما گذاشته است؟
پس به عنوان یک فرد مطلع از خطراتی که یک شبکه کامپیوتری را دنبال می کند این فصل را دنبال کنید.
1-1) سرویسهای امنیتی در شبکه ها
تهدید های بالقوه برای امنیت شبکه های کامپیوتری بصورت عمده عبارتند از:
• فاش شدن غیر مجاز اطلاعات در نتیجه استراق سمع داده ها یا پیامهای در حال مبادله روی شبکه
• قطع ارتباط و اختلال در شبکه به واسطه یک اقدام خرابکارانه
• تغییر و دستکاری غیر مجاز اطلاعات با یک پیغام ارسال شده
بایستی با مفاهیم اصطلاحات زیر به عنوان سرویسهای امنیتی آشنا باشید:
الف) محرمانه ماندن اطلاعات : دلایل متعددی برای یک سازمان یا حتی یک فرد عادی وجود دارد که بخواهند اطلاعات خود را محرمانه نگه دارد.
ب) احراز هویت : بیش از آنکه محتوای یک پیام یا اطلاعات اهمیت داشته باشد باید مطمئن شوید که پیام حقیقتاً از کسی که تصور می کنید رسیده است و کسی قصد فریب و گمراه کردن ( یا آزار) شما را ندارد.
 ب) احراز هویت: بیش از آنکه محتوای یک پیام یا اطلاعات اهمیت داشته باشد باید مطمئن شوید که پیام حقیقتاً از کسی که تصور می کنید رسیده است و کسی قصد فریب و گمراه کردن ( یا آزار) شما را ندارد.
ج) سلامت داده ها : یعنی دست نخوردگی و عدم تغییر پیام و اطمینان از آنکه داده ها با طالاعات مخبر مثل یک ویروس کامپیوتری آلوده نشده اند.
د) کنترل دسترسی: یعنی مایلید دسترسی افرادی ا که مجاز نیستند، کنترل کنیدو قدرت منع افرادی را که از دیدگاه شما قابل اعتماد به شمار نمی آیند از دسترسی به شبکه داشته باشید.
ه) در دسترس بودن: با این تفاضیل، باید تمام امکانات شبکه بدون دردسر و زحمت در اختیار آنهایی که مجاز به استفاده از شبکه هستند، باشد و در ضمن هیچ کس نتواند در دسترسی به شبکه اختلال ایجاد کند.
زمانی که یکی از سرویسهای امنیتی پنج گانه فوق نقض شود می گوییم به سیستم حمله شده است.
معمولاً یک شبکه کامپیوتری در معرض چهار نوع حمله قرار دارد: حمله از نوع وقفه: بدین معنا که حمله کننده باعث شود شبکه مختل شده و مبادله اطلاعات امکان پذیر نباشد.
حمله از نوع استراق سمع: بدین معنا که حمله کننده به نحوی توانسته اطلاعات در حال تبادل روی شبکه را گوش داده و بهره برداری نماید.
حمله از نوع دستکاری داده ها : یعنی حمله کننده توانسته به نحوی اطلاعاتی را که روی شبکه مبادله می شود تغییر دهد یعنی داده هایی که در مقصد دریافت می شود متفاوت با آن چیزی باشد که از مبدأ آن ارسال شده است.
حمله از نوع افزودن اطلاعات: یعنی حمله کننده اطلاعاتی را که در حال تبادل روی شبکه است تغییر نمی دهد بلکه اطلاعات دیگری را که می تواند مخرب یا بنیانگزار حملات بعدی باشد، به اطلاعات اضافه می نماید (مثل ویروس ها) به حمله ای که هنگام شروع با بروز اختلال در شبکه علنی می شود و در کار ارسال یا دریافت مشکل ایجاد می کند “حمله فعال” می گویند.
برعکس حمله ای که شبکه را با اختلال مواجه نمی کند و ظاهراً مشکلی در کار ارسال و دریافت به وجود نمی آورد “حمله غیر فعال” نامیده می شود و از خطرناکترین انواع حمله ها به شبکه به شمار می رود.
در ادامه این فصل دو راه کلی برای حراست و حفظ امنیت اطلاعات در یک شبکه کامپیوتری معرفی می شود: حراست و حفاظت داده ها و شبکه از طریق نظارت بر اطلاعات و دسترسی ها به کمک سیستم هایی که “دیوار آتش” نامیده می شود.
رمز گذاری اطلاعات به گونه ای که حتی اگر کسی آنها را دریافت کرد نتواند محتوای آن را بفهمد و از آن بهره برداری کند.
برای تمایز دو مورد فوق مثال عامیانه زیر بد نیست: چون احتمال سرقت همیشه وجود دارد اولاً شما قفلهای مطمئن و دزدگیر برای منزل خود نصب می کنید و احتمالاً نگهبانی می گمارید تا ورود و خروج افراد را نظارت کند (کاری که دیوار آتش انجام می دهد) ثانیاً چون باز هم احتمال نفوذ می دهید لوازم قیمتی و وجه نقد را در گوشه ای مخفی می کنید تا حتی در صورت ورود سارق موفق به پیدا کردن و بهره برداری از آن نشود.
با تمام این کارها باز هم اطمینان صد در صد وجود ندارد چرا که هر کاری از یک انسان باهوش بر می آید.
2)دیوار آتش دیوار آتش سیستمی است که در بین کاربران یک شبکه محلی و شبکه بیرونی (مثلاً اینترنت)قرار می گیرد و ضمن نظارت بر دسترسی ها، در تمام سطوح ورود و خروج اطلاعات را تحت نظر دارد.
مدلی ساده برای یک سیستم دیوار آتش در شکل (1) ارائه شده است.
در این ساختار هر سازمان شبکه داخلی خود را با دنیای خارجی قطع کرده و هر نوع ارتباط خارجی از طریق یک دروازه که در شکل (1) نشان داده شده، انجام شود.
شکل (1) نمودار کلی بکارگیری یک دیوار آتش قبل از آنکه اجزای یک دیوار آتش را تحلیل کنیم باید عملکرد کلی و مشکلات استفاده از یک دیوار آتش را بررسی کنیم.
بسته های IP قبل از مسیریابی روی شبکه اینترنت ابتدا وارد دیوار آتش می شوند و منتظر می مانند تا طبق معیارهای حفاظتی و امنیتی پردازش شوند.
پس از پردازش و تحلیل بسته سه حالت ممکن است اتفاق بیفتد: الف) اجازه عبور بسته صادر شود.(Accept Mode) ب)بسته حذف گردد.
(Blocking Mode) بسته حذف شده و پاسخ مناسب به مبداء آن بسته داده شود.
(Response Mode) (به غیر از پیغام حذف بسته می توان عملیاتی نظیر اخطار، ردگیری، جلوگیری از ادامه استفاده از شبکه و تو بیخ هم در نظر گرفت) در حقیقت دیوار آتش محلی است برای ایست و بازرسی بسته های اطلاعاتی به گونهای که بسته ها بر اساس تابعی از قواعد امنیتی و حفاظتی، پردازش ده و برای آنها مجوز عبوز یا یک عدم عبور صادر می شود.
اگر P مجموعه ای از بسته های ورودی به سیستم دیوار آتش در نظر گرفته شود و S مجموعه ای متناهی از قواعد امنیتی باشد داریم: X=F(p,s) F تابع عملکرد دیوار آتش و X نتیجه تحلیل بسته (شامل سه حالت Accept,Biocking,Response) خواهد بود.
همانطوری که همه جا عملیات ایست وبازرسی وقتگیر واعصاب خردکن است دیوار آتش هم به عنوان یک گلوگاه می تواند منجر به بالا رفتن ترافیک، تاخیر، ازدحام و نهایتاً بن بست در شبکه شود ( بن بست زمانی است که بسته ها آنقدر در حافظه دیوار آتش معطل می شوند تا طول عمرشان تمام شود و فرستنده اقدام به ارسال مجدد آنها کرده و این کار به طور متناوب تکرار شود) به همین دلیل دیوار آتش نیاز به طراحی صحیح و دقیق دارد تا از حالت گلوگاهی خارج شود .( تأخیر در دیوار آتش مجموعاً اجتناب ناپذیر است فقط بایستی به گونه ای باشد که بحران ایجاد نکند.) 3)مبانی طراحی دیوار آتش از آنجایی که معماری شبکه بصورت لایه به لایه است، در مدل TCP/IP برای انتقال یک واحد اطلاعات از لایه چهارم بر روی شبکه باید تمام لایه ها را بگذراند و هر لایه برای انجام وظیفه خود تعدادی فیلد مشخص به ابتدای بسته اطلاعاتی اضافه کرده و ان را تحویل لایه زیرین می دهد.
قسمت اعظم کار یک دیوار آتش تحلیل فیلدهای اضافه شده در هر لایه و سرآیند هر بسته می باشد.
در بسته ای که وارد دیوار آتش می شود به تعداد لایه ها (4 لایه ) سرآیند متفاوت وجود خواهد داشت معمولاً سرآیند لایه اول (لایه فیزیکی یا Network Interface در شبکه اینترنت) اهمیت چندانی ندارد چرا که محتوای این فیلد ها فقط روی کانال فیزیکی از شبکه محلی معنا دارد و در گذر از هر شبکه یا مسیریاب این فیلدها عوض خواهد شد.
بیشترین اهمیت در سرآیندی است که در لایه های دوم ،سوم و چهارم به یک واحد از اطلاعات اضافه خواهد شد: در لایه شبکه دیوار آتش فیلدهای بسته IP را پردازش و تحلیل می کند.
در لایه انتقال دیوار آتش فیلدهای بسته های TCP یا UDP را پردازش و تحلیل می کند.
در لایه کاربرد دیوار آتش فیلدهای سرآیند و همچنین محتوای خود داده ها را بررسی می کند.
(مثلاً سرآیند و محتوای یک نامه الکترونیکی یا یک صفحه وب می تواند مورد بررسی قرار گیرد.) با توجه به لایه لایه بودن معماری شبکه لاجرم یک دیوار آتش نیز لایه به لایه خواهد بود به شکل (2) دقت کنید: اگر یک بسته در یکی از لایه های دیواره آتش شرایط عبور را احراز نکند همانا حذف شده و به لایه های بالاتر ارجاع داده نمی شود بلکه این امکان وجود دارد که آن بسته جهت پیگیری های امنیتی نظیر ثبت عمل و ردگیری به سیستمی جانبی تحویل داده شود.
سیاست امنیتی یک شبکه مجموعه ای متناهی از قواعد امنیتی است که بنا به ماهیتشان در یکی از سه لایه دیوار آتش تعرف می شوند به عنوان مثال : قواعد تعیین آدرس های ممنوع در اولین لایه از دیوار آتش قواعد بستن برخی از سرویسها مثل Telnet یا FTP در لایه دوم قواعد تحلیل سرآیند متن یک نامه الکترنیکی یا صفحه وب در لایه سوم شکل (2) لایه بندی ساختار یک دیوار آتش 1-3) لایه اول دیوار آتش لایه اول در دیوار آتش بر اساس تحلیل بسته IPو فیلد های سرآینداین بسته کار می کند و در این بسته فیلدهای زیر قابل نظارت و بررسی هستند: آدرس مبداء : برخی از ماشینهای داخل یا خارج شبکه با آدرس IP خاص “حق ارسال” بسته نداشته باشند و بسته های آنها به محض ورود به دیوار آتش حذف شود.
آدرس مقصد: برخی از ماشینهای داخل یا خارج شبکه با آدرس IP خاص “حق دریافت” بسته نداشته باشند و بسته های آنها به محض ورود به دیوار آتش حذف شوند.
(آدرسهای IP غیر مجاز توسط مسئول دیوار آتش تعریف می شود).
شماره شناسایی یک دیتاگرام :بسته هایی که متعلق به یک دیتاگرام خاص هستند حذف شوند.
شماره پروتکل: بسته