دانلود تحقیق شناسایی و تیپلوژی سازه های اسیب پذیر مناطق شهری و روستایی در برابر زلزله

همانطور که مستحضر هستید، ایران یکی از 10 کشور بلاخیز جهان است که هر ساله خسارات مادی و جانی بسیار سنگین را متحمل می شود.
اکثر زلزله های گذشته ایران بیشتر از ماهیتی روستایی برخوردار بوده و سازه های آسیب دیده و خراب شده عموماً ساز های یک طبقه خشتی، سنگی، آجری و از نظر سکونت به صورت تک خانوار بوده اند.

بعد از وقوع این زلزله ها، عملیات امداد و نجات به صورت خودامدادی و با وسایل ابتدایی نظیر بیل و کلنگ صورت می گرفته و به ندرت نیاز به عملیات پیچیده جستجو با کمک تجهیزات مکانیکی پیشرفته بوده است.
متأسفانه در حال حاضر در صورت وقوع زلزله در هر یک از شهرهای بزرگ لرزه خیز ایران مثلاً تهران ، تبریز ، مشهد با توجه به آسیب پذیری لرزه ای سازه های ساختمانی آنها، ابعاد خرابیهای سازه ای بسیار گسترده و تعداد افراد محبوس در آوارهای ایجاد شده، بسیار زیاد خواهد بود که اهمیت شناسایی تیپ لوژی سازه های آسیب پذیر در مناطق شهری و روستایی را بیش از پیش مورد توجه قرار می دهد.

با شناسایی سازه های آسیب پذیر و تخریب و بازسازی مجدد آنها می توان از برزو فاجعه ای انسانی تا حد زیادی کاست.

بیان مسئله
عنوان تحقیق شناسایی و تیپلوژی سازه های آسیب پذیر مناطق شهری و روستایی در برابر زلزله می باشد.

به طور جزئی و دقیق تر یعنی بیان نارسایی های محدوده مورد مطالعه در برابر زلزله، راهکارهای تدوین تدابیر اصولی در جهت رسیدن به یک الگوی صحیح و مقاوم در برابر زلزله و بررسی این موضوع در سه دوره قبل، حین و بعد از حادثه.

اهمیت و ضرورت تحقیق
در کشور ما به اصول ساخت و ساز توجه خاصی نمی شود، هرکس با هر سلیقه و با هر تحصیلاتی اقدام به ساخت و ساز مسکن می نماید که نتیجه آن خانه های غیرمقاوم و غیراستانداردی است که هر لحظه جان افراد بی گناه را تهدید می کند.
در این تحقیق سعی شده به شناسایی تیپ لوژی سازه های آسیب پذیر در مناطق شهری و به خصوص روستایی بپردازیم تا شاید با خواندن این مطالب اندکی به فکر فرو برویم که براستی چرا به این امر مهم و حیاتی که یکی از اساسی ترین نیازهای ما به شمار می رود، توجه بیشتری ننموده ایم و شاید بتوانیم نگاه مسئولان مربوطه را به اهمیت هرچه بیشتر ساخت و ساز و تدوین اصول و قوانینی در جهت بهتر ساختن خانه ها، جلب نماییم.
اهداف تحقیق:
1- آشنایی با بافت روستا و شهر
2- آشنایی با مصالح بنایی
3- آشنایی با سازه های آجری، فلزی، بتنی
4- بررسی آسیب پذیری سازه های روستایی و شهری
5- ارائه راههای مقاوم سازی
6- ارائه راهکارهای اصولی در مقابله با خطر
7- بررسی مراحل قبل، حین و بعد از بحران

ادبیات و پیشینه تحقیق
تحقیق در مورد مقاوم سازی سازه ها و شناسایی تیپ لوژی سازه های آسیب‌پذیر در ایران را می توان به زمان ایجاد رشته های عمران در ایران نسبت داد.

ولی به طور جدی بعد از زلزله 1369 رودبار و منجیل تحقیقات زیادی در این زمینه انجام شده که بیشتر این تحقیقات مربوط به مرکز تحقیقات مسکن و شهرسازی می باشد.
البته بعد از زلزله بم و برجاگذاشتن خسارات مالی و جانی بسیار، اندکی مسئولان مربوطه در جهت مقاوم سازی سازه های آسیب پذیر به جنبش وادار نموده است و این در حالی است که کشور ژاپن از 50 سال پیش اقدامات مقاوم سازی سازه ها را آغاز کرده و امروز به جایی رسیده است که در برابر زلزله 7 ریشتری یا اصلاً خسارت نمی بیند یا میزان این خسارت بسیار ناچیز است.

جامعه آماری
در این تحقیق کل شهرها و روستاهای ایران به طور خلاصه مورد بحث و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و حالات کلی شهرها و روستاها مد نظر می باشد.

روش تحقیق
بیشتر مطالب و اطلاعات موجود در این تحقیق به صورت کتابخانه ای و از طریق اسناد و مدارک و به طریق فیش برداری بوده و در بعضی موارد به صورت مشاهده میدانی در مورد چند شهر و روستا بوده است.

تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق: عنوان تحقیق «شناسایی و تیپلوژی سازه های آسیب پذیر در مناطق شهری و روستایی در برابر زلزله» است.

اما چرا در برابر زلزله؟

وقوع زلزله اثر روحی و روانی بیشتری در جامعه نسبت به سایر عوامل دیگر دارای می باشد و علت تشدید اثر روحی و روانی زلزله به دلیل: وقوع یکباره زلزله عدم پیش بینی و حالت غافل گیرانه اثرات تخریبی بسیار مهلک خسارت جانی و مالی بسیار ایجاد بحران در جامعه در ابتدای امر باید بدانیم زلزله چیست و چگونه بر ساختمانها اثر می گذارد؟

زلزله انرژی آزاد شده در اثر عوامل مختلف (حرکت پوسته زمین) آتش فشانها، که باعث لغزش جرمهای زیادی از سنگ ها در طول صفحه گسل می شود.

اثرات کلی زمین لرزه ها الف) حرکات مستقیم سازه ها حرکات مستقیم سازه ها، حرکتی است که مستقیماً از طریق اتصال سازه به زمین حاصل می شود دو اثر اصلی این حرکت عبارتند از یک اثر بی ثباتی که به علت تکان بوجود آمده و یک اثر بی ثباتی که به علت نیروی اینرسی است که موجب آن سازه با حرکت ایجاد شده مقابله می نماید.

ب) گسلهای سطحی زمین ممکن است شامل شکافها، حرکتهای عمودی، نشست کلی یک منطقه، حرکات زمین و غیره باشد.

ج) امواج جذر و مدی حرکات زمین می توانند امواج عظیمی را بر سطح دریاها ایجاد کند که این نیز می تواند خسارات عمده ای به مناطق حاشیه ساحلی وارد نماید.

د) جاری شدن سیل، آتش سوزی، انفجار گاز و غیره گسل ها با حرکات زمین ممکن است موجب خسارات به سدهای آب مخازن آب، کناره رودخانه ها خطوط لوله کشی و غیره شود که به دنبال آن احتمال دارد انواع مختلفی از حوادث ناگوار را به بار آورد.

چگونه زلزله بر ساختمان اثر می کن؟

زمین هنگام وقوع زلزله تکان می خورد و بطور ناگهانی و به سرعت به جلو و عقب حرکت می کند.

این حرکت ممکن است در هر امتدادی باشد.

یک حرکت بالا و پایین نیز بخصوص در مجاورت مرکز زلزله وجود دارد.

پی های ساختمان با زمین حرکت می کند.

ولی اینرسی بقیه ساختمان باعث تأخیر کمی در به حرکت درآوردن قسمتهای بالاتر ساختمان می گردد.

این تأخیرات که در ساختمان ترک ایجاد می شود که نمونه بارزی از خسارات زلزله می باشد.

نیرویی که زلزله بر ساختمان وارد می کند بستگی به حرکت زمین و وزن ساختمان دارد.

هرچه ساختمان سنگین تر باشد، نیروی وارده بر آن بیشتر خواهد بود و به همین دلیل است که ساختمانهای سبک وزن و به خصوص سقف های سبک در مناطق زلزله خیز مطلوب است.

ساختمانهایی که برای تحمل نیروی زلزله طراحی نشده اند، در اثر زلزله آسیب های گوناگون با درجات مختلف می بینند.

عوامل تشدید کننده آسیب پذیری ساختمان وزن زیاد ساختمان (بتنی) مقاومت کم مصالح در برابر کشش و برش ضعف و یا احیاناً فقدان اتصالات اجرایی ساختمان کیفیت ضعیف اجرای ساختمان ایجاد خستگی و در نتیجه از دست رفتن مقاومت با گذشت زمان و طولانی شدن نوسانات زلزله «خستگی ناشی از بارگذاری و باربرداری» مطالعه بافت بیرونی روستا و شهر عوامل بسیاری بر بافت بیرونی روستا و شهر تأثیرگذار است که یکی از مهمترین عوامل، محیط طبیعی است که خود نیز شامل اقلیم و اوضاع جغرافیایی مثلاً کوهها، رودها، مراتع و چشمه ها می شود.

در بخش اقلیم مثلاً بافت بیرونی شهر یزد که در منطقه گرم و خشک واقع شده با کردستان که در ارتفاعات است بسیار متفاوت بوده یا در بحث اوضاع جغرافیایی مثلاً روستایی که در وسط دو رشته کوه قرار گرفته ممکن است شکل خطی داشته باشد و روستایی که در دشت واقع شده می تواند به اشکال منظم و نامنظم با گستردگی متفاوت بوجود آورد.

پراکندگی و تراکم واحد روستایی و شهری پراکندگی در شهرها بیشتر به دلیل دسترسی آسان تر به مراکز تجاری خدماتی، راهنمای ارتباطی و ...

است یعنی در هر جا این امکانات بیشتر باشد تراکم در آن منطقه بیشتر است و هرچه امکانات و منابع در یک قسمت شهر باشد پراکندگی هم در همان منطقه کمتر و تراکم بیشتر خواهد بود.

اما در روستا ها پراکندگی روستا می تواند در امتداد جاده ارتباطی باشد یا در شرایط خوش آب و هوا پراکندگی بیشتر است.

مثلاً در شمال کشور روستاها پراکنده تر از مناطق کویری و خشک است.

بررسی تأثیر روابط اجتماعی در بافت روستا و شهر همانطور که مستحضر هستید روستاهای ما از یکی از سه ساخت ایلی، دهقانی، ایلی – دهقانی تشکیل شده است.

روستاهایی که ساخت ایلی دارند.

یعنی مثل حالت کوچ نشین هر فصل را در یک روستا می گذرانند و این روستاها مثلاً در زمستان خالی از سکنه می گردد.

روستاهایی که ساخت دهقانی دارند یعنی سابقهْ طولانی معیشت و سکونت را در یک منطقه دارا می باشند و روستاهایی که ساخت ایلی – دهقانی دارند، روستاهایی هستند که از گروه ایلی بوده و بنا به دلایل مختلف، از وضعیت اولیه خود دست شسته یا به اجبار یکجانشین شده اند.

که هرکدام از این روستاها بافت مخصوص به خود دارند.

در شهرهای اصیل که سابقه شهرنشینی در آنها زیاد است و مهاجرت پذیری کمتری دارند با شهرهایی که مهاجرت پذیری زیادی دارند و در هر لحظه خیل عظیمی از افراد با فرهنگهای متفاوت به آن وارد می شود، تفاوت چشمگیری دارد.

مطالعه کالبدی بافت روستا و شهر در مطالعه کالبدی به دو موضوع شکل مجموعه و عناصر مجموعه و ارتباط آنها می پردازیم.

در مورد شکل مجموعه، از مطالعه نماها و مقاطع مجموعه های نمونه برداری شده چنین می توان اظهار داشت که 1-روستاها از نظر ظاهری از تنوع خاص برخوردار نبوده، یکنواختی و سادگی در نما و مقاطع آنها تحت تأثیر سادگی جامعه روستایی و مظاهر آن قرار دارد، در صورتی که در شهرها نماها و مقاطع از تنوع فراوانی برخوردار هستند.

2-شکل پلان ها نیز تحت تأثیر عوامل اجتماعی، شرایط طبیعی قرار گرفته است.

عناصر مجموعه شامل 1 - بناها که ممکن است مسکونی یا خدماتی یا مختلط باشد 2 - عبوری ها که شامل راهها، کوچه ها و فضاهای باز عمومی باشد.

در روستا استقرار بناها تابع قاعده و قانون خاصی نیست و عناصر مجموعه تقریباً قابل ارزش گذاری نسبت به یکدیگر نمی باشد ولی در شهرها بناها باید بر اساس برنامه ریزی و ومجوز شهرداری ها باشد.

البته در خیلی از موارد کنترل لازم در این زمینه صورت نمی گیرد.

آشنایی با سازه های شهری و روستایی بیشتر سازه های روستایی در ایران به دلیل عدم توجه مسئولین و نبود فرهنگ ساختمان ایمن نداشتن توان مالی مردم، اکثراً خشتی و گلی و یا با مصالح بنایی با قدمت زیاد است.

در واقع ساختمانهای خشتی در مقابل زلزله های 4 تا 5 ریشتر به راحتی آسیب می بینند.

در این نوع ساختمانها، همه دیوارها بار را تحمل می کنند.

دیوارها خیلی قطور و قطر آنها ممکن است به یک متر هم برسد.

هر ساله برای جلوگیری از تخریب سقف اقدام به گلکاری سقف می نماید که این امر به ضخامت سقف و افزایش بار ساختمان و در نتیجه آسیب پذیر بودن در برابر زلزله می افزاید.

عدم وجود در انطباق، رعایت نکردن تناسب ارتفاع جداره با عرض راهرو «کوچه های باریک» عدم وجود راههای ارتباطی مناسب با خارج روستا، عدم وجود شبکه امدادرسانی علاوه بر مقام نبودن خانه های روستایی در زمان حادثه بر وخامت اوضاع می افزاید.

در شهرهای ما، سازه های مختلفی می توان یافت ولی اکثر ساختمانها فلزی یا بتنی هستند البته در حاشیه شهرها یا محله های فقیرنشین هنوز هم سازه هایی با مصلح بنایی یا خشتی وجود دارد، که در زمان زلزله آسیب پذیری زیادی خواهند داشت.

در واقع پوسیدگی و قدمت ساختمانها، غیرمقاوم بودن اثر سازه ها، عدم تطابق توان ساختمان با کاربری آن، رعایت نکردن تناسب ارتفاع جداره با عرض راهرو، عدم آموزش و آشنایی مردم برای مقابله با زلزله، عدم وجود راههای فرار، نبود ستادی برای پیش بینی، مقابله، ساماندهی، عدم دسترسی به منابع امدادی، دارویی، نبود تجهیزات آواربرداری و امدادی ویژه، نبودن برنامه ریزی اصولی و عدم مشارکت و هماهنگی سازمانهای دیگر می تواند خسارات ناشی از زلزله را افزایش چشمگیری می دهد.

سازه های آجری برای مناطق زلزله خیر 3 و 4 استفاده از سازه های آجری مسلح ساز می باشد.

در اینگونه سازه ها دیوارهای آجری از جنس بلوک های توخالی ساخته می شوند.

اینگونه که بلوکهای بتنی توخالی توسط میلگرد به یکدیگر مسلح می شوند.

دیوارهای آجری بتن مسلح قابلیت جذب نیروی برشی سیار را دارا می باشند.

مواردی که در اینگونه دیوارها قابل بحث می باشد به شرح ذیل است: وجود ترکهای ریز در سطح سازه های بتن آرمه می تواند به علت انقباض بتن، تغییرات درجه حرارت دمای محیط و انبساط بتن، نشست تکیه گاهها و نیروی