فهمیدن مفاهیم پایه سختافزار.
نرمافزار و فنآوری اطلاعات
 
کامپیوتر در زبانفارسی بهرایانهترجمه شده است و درنگاه اول بهدوقسمت سختافزار و نرمافزار تقسیم میشود
 1-سختافزار :منظور وسایل جانبی، قطعات فیزیکی ، مدارها ،دیودها،
 
2-نرمافزار : منظوربرنامههایی است که سختافزاررابهکارمیاندازد.
دریک نگاه مقدماتی بهسختافزار, میتوان آنرا شامل 5 قسمت دانست:
1-Main Memory “ حافظه اصلی “ 
2- secondary Memory “ حافظهجانبی “
سختافزار 3-Input Devices “ دستگاههای ورودی “
4-Centeral Processing Unit “ واحد پردازشگرمرکزی “
5-Output Devices “ دستگاههای خروجی”
رابطه بین آنهارا میتوان با نمودارزیرنشانداد:
data 
 یا دادهها چنین مسیری را طی میکنند:
دادهها از طریق دستگاههای ورودی بهمنظور پردازش وارد میشوند و در حافظه اصلی قرار میگیرند اگر قرار است دادهها بهمدت طولانی در سیستم بماند تا نوبت پردازش آن برسد در حافظه جانبی ذخیره میشود.سپس وقتی نوبت پردازش آن رسید وارد حافظه اصلی شده و از طریق پردازشگر، مورد پردازش قرار میگیرد.
نتیجه وارد حافظه اصلی شده و در صورتیکه لازم باشد مدتی در سیستم بماند تا نوبت نمایش آن در خروجی برسد در حافظه جانبی ذخیره میشود..وقتی نوبت نمایش آن رسید به حافظه اصلی منتقل شده و در خروجی نمایش داده میشود.
مقایسه کار کامپیوتر با بدن انسان:
انسان با حواس پنجگانه اطلاعات را دریافت مینماید.(دستگاه ورودی) 
آنرا در حافظه خود ذخیره مینماید.(حافظه اصلی)
اگر بخواهد آنرا در مدت طولانی نگاه دارد در دفترچه یادداشت مینویسد(حافظه جانبی)
موقع استفاده از دفترچه یادداشت، مجدداً در حافظه میآورد.
مغز آنرا تجزیه و تحلیل میکند و تصمیم مناسب میگیرد.(واحد پردازش مرکزی)
تصمیم مغز به اعضا ء بدن انسان ابلاغ میشود و انسان عکسالعمل نشان میدهد..
(دستگاه خروجی)
دو اصطلاح داده و اطلاعات را در علم کامپیوتر زیاد میشنویم:
data یا داده:به کاراکترها ، علایم ، اشکالی میگویند که هیچ معنی خاصی به مخاطب خود ارائه نمیدهد مثل عدد 021 
 information یا اطلاعات : به دادهای گفته میشود که دارای توصیف ، معنای تعریف شدهای باشد مثلاً کد بین شهری تهران = 021 
فنآوری اطلاعات technology” “ information 
تمام جنبههای مدیریت و پردازش اطلاعات مخصوصاً در داخل یک سازمان یا کمپانی موضوع وسیع it را تشکیل میدهد..
مرکزیت مدیریت اطلاعات با کامپیوترهاست.
بههمین دلیل در مفاهیم پایه فنآوری اطلاعات کامپیوتر را نیز مطالعه میکنیم.
انفورماتیک: واژهای فرانسوی است که از ترکیب دو کلمه انفورماسیون و اتوماتیک بهوجود آمده اسنت.
در مورد کاربرد این واژه اتفاق نظر کامل نیست.
ولی در کشورهای غربی بیشتر بهمعنی “ علوم آگاهی “ یا “ علوم کاربردی کامپیوتر” بهکار میرود.
و معادل آمریکایی آن IT است.
فناوری اطلاعات، با طیفی از تعابیر گسترده مواجه است که گاهی حوزه بهکارگیری آن بسار جزئی است و گاهی بهصورت ها لهای کلیه فعالیتهای بشری را در بر میگیرد.
تعاریف رایج از انفورماتیک در ایران:
انفورماتیک از تقاطع سه تکنولژی ، کامپیوتر اطلاعات ، ارتباطات بهرهگیری میکند.
هدف از بهکار بردن فن انفورماتیک آماده ساختن و پرورش حجمی از اطلاعات است، بهطوریکه این اطلاعات در جای درست و در زمان درست و در اختیار افراد مناسب قرار گیرد.
چهار تکنولژی اصلی و اولیه جهان صنعتی برای تولید کالا و ارائه خدمات عبارت است از: 
مواد اولیه، کارگر ، انرژی ، انفورماتیک.
تکنولژی چهارم در واقع از سه تکنولژی اول خلق شده و برای کمک بهآنها استفاده میشود.
-انجمن انفورماتیک ایران واژه انفورماتیک را” خودکاری آگاهانه “ تعریف کرده است
-خودکاری : جمعآوری ، دستهبندی ، ذخیرهسازی، دستیابی و استخراج اطلاعات بهطوریکه حداقل نیروی انسانی ممکن بهکار گرفتهشود.
 -خودکاری : جمعآوری ، دستهبندی ، ذخیرهسازی، دستیابی و استخراج اطلاعات بهطوریکه حداقل نیروی انسانی ممکن بهکار گرفتهشود.
1-micro computer 2 - computer mini 3-main frame دستهبندی کامپیوترها -4super computer 5-network 6-laptops 1-micro computer یا pc personal computer “ “ یا کامپیوتر شخصی : تمام تجهیزات در اختیار یک نفر است و روی یک میز جا میگیرد.
2-mini computer : از pc بزرگتر است سریعترکار میکند مقدار بیشتری داده را ذخیره میکند.معمولاً بیش از یک کاربر بهصورت همزمان از آن استفاده میکنند.
3main frame -: ظرف یک ثانیه مساله ای راحل میکند که ساعتها وقت یک mini computer را میگیرد یا حتی روزها وقتmicro computer را میگیردگاهی چند صد کاربرهمزمان دارد.
4-super computer : توان محاسباتی بسیار بالایی دارند.
معمولاًبرای علوم پیچیده مثل نجوم “ محاسبات نجومی”وعلوم فضایی و تحقیق در مسائل ژنتیک یا محاسبات هستهای بهکارمیروند.تعداد کاربران آنها پارامترمهمی در تقسیمبندی نیست ولی اخیراً سوپرکامپیوترهایی ساختهشده است که در هر ثانیه 200 میلیارد دستورالعمل را انجام میدهد.
5- Network : گروهی از کامپیوترها شامل 2 یا بیشتر سیستمهای کامپیوتری کهبه یکدیگر متصل شدهاند.
انواع اتصالات: توپولژی شبکه: Fs : “File server “ : معمولاً دادهها و نرمافزارها روی آن قرار میگیرد و بقیه کامپیوترها با دسترسی بهآن از دادهها و نرمافزارها استفاده میکنند.
در روشBus : یک کابل بهعنوان Bus ، کل مسیر شبکه را طی میکند.
هر کامپیوتر بهطور مستقیم یا توسط یک کابل جانبی بهباس متصل است.
در روش ستارهای : Fs در مرکز و کامپیوترها در اطراف آن هستند.
در روش حلقوی : کامپیوترها با یک کابل بهیکدیگر متصل میشوند.
هر یک میتواند File server اصلی باشد.
اگر یک کامپیوتر خراب شد کل شبکه از کار میافتد.
6-کامپیوتر کیفی : “ laptops” یک کامپیوتر کوچک قابل حملو نقل و بهاندازهای کوچک است که در کیف جا میگیرد و گاهی بهآن Network computer میگویند.
یک کامپیوتر شخصی بسیار کوچک که وزن آن از 6 پوند کمتر است.
جدا از وزن آن یک کامپیوتر شخصی است که صفحه نمایش آن از فنآوری دیگری استفاده میکند.این فنآوری Flat –panel-technologies گفته میشود که صفحه نمایش غیرحجم و سبک وزن تولید میکند جنس آن از کریستال مایع یا “liquid crystal Display” است .
کیفیت آنها بسیار با یکدیگر متفاوت است.
بیشتر آنها به تفکیک VGA محدود میشوند تصاویر بسیار Sharp تولید میکند ولی بهسرعت تصویر عوض نمیشود از نظر توانایی همان فدرت Pc معمولی را دارند Cpu ، حافظه ، دیسک مانند Pc معمولی است ولی قرار دادن آنها در یک بستهکوچک بسیار گران تمام میشود قیمت آنها دو برابر Pc معمولی است آنها با باطری کار میکنند احتیاج به اتصال بهبرق ندارند ولی پس از چند ساعت باید شارژ شوند.
ترمینال : شامل Keyboard، Monitor است و ارتباط شما را با کامپیوتر برقرار میکند تقسیمبندیترمینالها 1- Intelligent Terminal : دستگاهی که شامل حافظه اصلی و یک Cpu است .
2- Smart terminal : توان پردازش دارد ولی نه بهاندازه ترمینال باهوش 3- terminal Dumb : ترمینال معمو لی در شبکه ترمینال یک Pc یا Workstation است که به Main frame وصل شده است Pc معمولاً یک برنامه Emulator ترمینال را اجرا میکند و frame Main فکر میکند که آن مانند هر ترمینال دیگر است.
انواع ترمینالهای باهوش “Intelligent” Vt100 “Video terminal 100” Vt200 Tn3270 Vt100 اولین ترمینالی است که یک پردازشگر همهمنظوره را برای کنترل کدهای جدید Ansi  بهکاربرد این کنترل کدها بهوسیله Dec در سال 1978 معرفی شد کهبهسرعت مشهور شد و کنترل کدهای آن عملاً استاندارد شد مخصوصاً IBM آنرا پذیرفت.
Intelligent terminal : “ترمینالی شامل مانیتور و صفحه کلید “ که شامل قدرت پردازش است .
ترمینال باهوش شامل حافظه و یک پردازنده برای انجام نمایش خاص است.
برعکس ترمینال گنگ توان پردازش ندارد و بایستی کاملاً متکی بهکامپیوتر مرکزی باشد.
Smart terminal : کمی توان پردازش دارد ولی نهبهاندازه ترمینال باهوش ، آنها مدارهای منطقی برای انجام عملیات نمایش مثل چشمکزدن و پررنگ نشاندادن دارند.
Dumb terminal : اصلاً توان پردازشندارند.
پایانه گنگ : وسایلی (شامل یک صفحه نمایش و یک صفحهکلید) بودند کهبهسادگی ورودی را از کاربر پذیرفتند و نتایج را نمایش میدهند دراین حالت تمام عملیات پردازش و نگهداری دادهها توسط کامپیوتر Server انجاممیشود.
پایانه هوشمند : کاربران شبکه از پایانه هوشمند استفاده میکنند پایانههای هوشمند کامپیوترهایی از نوع Pc هستند کهخود نیزدارای قابلیت پردازش و نگهداری اطلاعات بهصورت “ محلی “ هستند.
اجزاء اصلی یک 1-اجزاء داخل Case کامپیوتر شخصی 2- اجزاء خارج Case اجزاء داخل Case : پردازشگر، حافظه , Rom) (Ram Mother board , کارت گرافیکی , کارت شبکه , کارت صوتی : Hard diskاجزاء خارج Case Keyboard , Mouse : , Monitor 1-عمودی روی سطح میز قرار میگیرد: Tower unit Case 2-افقی روی سطح میز قرار میگیرد: unit Desktop در بعضی کتابها : واحد کنترل Cpu=AlU+ AlU:arithmetic and logic unit : control unit واحد کنترل واحد کنترل: هر دستور کامپیوتری از حافظه خارج میشود پس از تشخیص نوع، دستور ، مدارات خاصی شروع بهکار میکنند تا دستور مورد نظر اجرا شود واحد کنترل تشخیص میدهد که چه مداراتی باید کار کنند تا عمل خواسته شده اجرا شود.
Cpu : داخل Case است .
پردازشگر اصلی: ریزپردازندههای معروف توسط شرکت Intel ساختهشدهاست.
انواع ریزپردازندهها کهتوسط Intel ساختهشده .
کامپیوترهای XT : technology Extended 8086 8088 80186 کامپیوترهای AT : technology advanced 80286 80386 80486 80586 آدرس از Cpu بهحافظهاصلی RAM روی یک مجموعه از سیمها بهنام bus address فرستاده میشود.محتوای حافظه به CPU طی مجموعه سیمهای دیگری بهنام data bus منتقل میشود.
بعد از پردازشگر 486 کامپیوترهای Pentium بهبازار ارائهشدکه به سرعت تکامل یافت.
: pentium pro که 3.3 میلیون ترانزیستور دارد و در سال 1993 ارائهشد.
II pentium که 5 .7 میلیون ترانزیستور دارد و با سرعتهایی بین 266-233 مگاهرتز و 333-300 مگاهرتز و 32 کیلوبایت cache سطح 1 و 512 کیلوبایت cache سطح 2 ارائه شد.
III pentium : 70 دستورالعمل جدید برای امکانات چندرسانهای و سهبعدی دارد.
pentium IV : که 144 دستورالعمل جدید برای محاسبات اعشاری بادقت بسیار بالا و1.4 تا 1.5 گیگاهرتز سرعت دارد.
حافظه : اطلاعات در حافظه بهصورت 0و1 ذخیره میشود.
0 یا 1 بیت گفته میشود واحدهای بزرگتر از بیت : بایت، کیلوبایت، مگابایت ، گیگابایت ، ترابایت است.
بهصورت زیر: 1 بایت = 8 بیت 1 کیلوبایت= 210 بایت = 1024 بایت 1 مگابایت = 220 بایت = 1024*1024 بایت 1 گیگابایت = 230 بایت = 1024*1024*1024 بایت 1 ترابایت = 240 بایت = 1024*1024*1024*1024 بایت 1-Integer 2-Floating point اطلاعات در حافظه 3-کاراکتر 4- اطلاعات صوتی 5-اطلاعات تصویری کاراکتر : جدول AscII یا EBCDIC اطلاعات صوتی : با ذخیره مختصات نقاط اطلاعات تصویری : صفحه تصویر بهنقاط یا pixel تقسیم میشود.
مثلاً 800*600 هر نقطه بایت (100 ) یا 3 بیت برای 8 رنگ مطرح میشود.
کامپیوترهای Digital تمام اطلاعات را عددی ذخیره میکنند.
یک دستورالعمل در ماشین معمولاً 31 12 11 7 6 0 سلسله مراتب حافظه را میتوان چنین نمایش داد: محوطه موقت حافظه محوطه دائمی حافظه Ram : حافظه با دستیابی مستقیم Random Access Memory Rom : حافظه تنها خواندنی Read only Memory اطلاعاتی که در Ram ذخیره میشود بههر ترتیبی میتواند دستیابی شود و نوشتهشود یا پاکشود.
اطلاعاتی که در Rom ذخیره میشود نیز دستیابی مستقیم است و این اطلاعات دائمی است نمیتواند پاک شود یا دوبارهنویسی شود.
1- static Ram انواع Ram 2-Dynamic Ram در DRAM مدار برای یک بیت شامل یک ترانزیستور کهبهصورت سویچ عمل میکند.
و یک capacitor (خازن) و یک دستگاه است که میتواند شارژ (charge) را ذخیره نماید.
بیت 1 در DRAM با یک خازن شارژ شده ذخیره میشود.
بیت 0 در DRAM با یک خازن شارژ نشده ذخیره میشود.
برای ذخیره بیت 1 در DRAM ، ترانزیستور در آن مکان روشن میشود معنیاش آن است که سویچ بسته است و اجازه میدهد جریان بهداخل خازن برود و آنرا شارژ کند آنگاه ترانزیستور خاموش میشود معنیاش آن است که سویچ باز است و خازن را شارژ شده نگاه میدارد.
ذخیره صفر، شارژ از خازن خارج میشود در حالیکه ترانزیستور روی on است و سپس ترانزیستور خاموش میشود برای خواندن یک مقدار در یک bit location DRAM، یک کاشف مدار (detector circuit) معین میکند که آیا شارژ در خازن هست یا خیر.
در SRAM ، مدار برای یک بیت شامل جندین ترانزیستوراست که مداوم اطلاعات ذخیرهشده را refreshمیکند .
کامپیوتر اطلاعات را در SRAM سریعتر از DRAM بازیابی میکند ولی مدارهای داخل SRAM توان بیشتری مصرف میکنند مدار یک SRAM bit بزرگتر است بنابراین یک SRAM chip بیتهایی کمتر از یک DRAM chip با همان اندازه ذخیره میکنند.بههمین دلیل SRAM وقتی استفاده میشود که سرعت دستیابی مهمتر از اندازه حافظه یا مصرف توان است.
زمانیکه cpu صرف خواندن یانوشتن یک بیت در حافظه میکند برای کارایی کامپیوتر مهم است این زمان، زمان دستیابی نام دارد.
زمان دستیابی DRAM فعلی بین 60 و 80 نانوثانیه ( بیلونیم ثانیه) است.
زمان دستیابی SRAM ، 4 مرتبه سریعتر از DRAM است .
حافظه داخلی هر ماشین به واحدهای قابل آدرس بیت یا word تقسیم میشود.
وقتی کامپیوتر یک دستور خواندن را اجرا میکند قسمتی از دستورالعمل مشخص میکند چه آدرسی در حافظه مورد دستیابی قرار میگیرد.
آدرس از CPU بهحافظهاصلی (RAM) روی یک مجموعه از سیمها بهنام address bus فرستاده میشود مدارهای کنترلی این آدرس را بهکار میگیرند تا بیتها را در مکان مشخص RAM انتخاب کنند.
محتوایآنها به CPUطی مجموعه سیمهای دیگری بهنام data bus برگردانده میشود.
ROM : نوعی دیگر از حافظه داخلی برای ذخیره مجموعه پایه از دستورالعملهاست که این (Basic input –output system) Bios گفتهمیشود و آن چیزی است که کامپیوتر وقتی روشن میشود ابتدا بهآن نیاز