کاربران رایانه های اولیه بر اساس سیستم عامل DOS وبرنامه هایی که ساخته می شد بالتبع تحت این سیستم فعالیت می کردند.
سیستم عامل DOS و برنامه های تحت آن برای ورود و خروج به برنامه.
راهی خاص ودر بیشتر موارد منحصر بفرد را در اختیار کاربر قرار می دادند و کاربر برای اجرا و استفاده از این نرم افزارها مجبور به طی کردن مسیرهای مشخص بود وبرای رسیدن به منو و پنجره جدید حتماً باید منو و پنجره قدیم را پشت سر می گذاشت ,به همین دلیل کاربر هیچگونه اختیای در تنظیم منو, پنجره ها ویا تغییر آنها نداشت .
این خاصت سیستم عامل DOS باعث می شد اکثر تنظیمات و ویژگیهای محیّط برنامه در Source برنامه (متن برنامه اصلی )در نظر گرفته شود و احتیاجی به ثبت آنها در جای دیگری نباشد .
با وجود این سیستم عامل DOS , با استفاده از 3 فایل Config.sys ,MsDos.sys, Autoexec.bat بعضی از تنظیمات برنامه ها, مانند CDRom اختصاص Buffer وغیره را در این فایلهای ثابت نگهداری می کرد.
در حقیقت این فایل ها وظیفه محضر خانه سیستم عامل را بر عهد داشتند که به آنها Registery گفته شد .
پس از سیستم عامل DOS , شرکت مایکروسافت Windows 3x را به بازار عرضه کرد.
Windows 3x بر پایه سیستم عامل DOS بنا شده بود , ولی تفاوتهای بسیار چشم گیری با سیستم عامل DOS پیدا کرده بود .
ظاهر زیباتر و جذاب تر, دسترسی راحتر به اطلاعات ونیز در اندازه , ظاهر ورنگ پنجرها و شیوه ظاهر شدن آنها و حتی اجرا شدن برنامه ها , همه توانایی هایی بود که در این سیستم عامل نوظهور گنجانده شده بود.
بدیهی است که این ویژگیها و تغییرات باید در جایی ثبت می شد تا در راه اندازی مجدد رایانه این تغییرات به حالت اولیه برنگردند.از طرفی فایل های Msdos.sys Config.sys, Autoexec.Bat, فایل های Boot کننده بودند و اگر قرار بود تغییرات در این فایل ها ظبط شود ممکن بود به ساختار آنها صدمه وارد شود.
به همین منظور در Windows 3x فایل هایی با پسوند ini را برای این کار در نظر گرفتند که مهمترین آنها win.ini , system.ini , control.ini بودند.
اطلاعات سیستم عامل را برعهده داشتند .
در نهایت نسل سوم Registery از زمانی شروع شد که سیستم عامل Windows سری 9x آن به بازار عرضه شد.
این سیستم عامل با ساختار وظاهری کاملاً متفاوت ایجاد شده بود و نقطه قوت آن استفاده از رابط گرافیکی (GUI) برای کیفیت برتر نمایش بود .
این سیستم عامل توانایی پشتیبانی و استفاده از سخت افزارهای مختلف را داشته و برنامه های کاربردی زیادی تحت این ویندوز نوشته شد.
یک سیستم عامل خوب باید هر نوع سلیقه ای را ارضا، کند, شرکت مایکرو سافت برای رسیدن به این هدف در سری جدید سیستم عامل خود , تقریباٌ اجازه هر نوع تغییری را با توجه به سلیقه های مختلف به کاربرویندوزمیداد .
طبیعی است این تغییرات که مقدار آن بسیار زیاد است احتیاج به ثبت در Registery بزرگی دارد واز طرفی فایل های win.ini, system.ini, control.ini از نوع فایلهای متنی بودند و در صورت ظبط تغییرات در این فایلها حجم این فایلها بسیار زیاد و بالتبع Load شدن آن سیستم عامل زمان زادی طول می کشید.
به همین منظور این تغییرات روی دو فایل system.dat , user.dat بنانهادند واین دو فایل بر اساس اعداد باینری و اعداد مبنا 16 ساخته شدند.که هم امنییت بیشتری داشتند و هم حجم کمتری اشغال می کردند.
در ویندوز های سری 9x و بالاتر وظیفه رجیستری به عهده دو فایل system.dat , user.dat است .این دو فایل به طور مستقیم از سوی کاربر قابل دسترسی نیستند به همین منظور ویندوز برنامه اجرایی Regedit.exe را که در پوشه windows قرار دارد در اخیار کاربران قرار داده تا در صورت لزوم تنظیمات و مقدارهای جدید را در آن ثبت کنند.
هر تغییری در رجیستری بسرعت اعمال می شود و هیچگونه تاُییدی را از کاربر نمی گیرد, به همین منظور باید توجه داشت در صورت عدم وجود آگاهی کافی در باره ریجستری به هیچ وجه نباید دستورها و مقدارهای آن را تغییر داد .
ساختمان و نحوه عملکرد ریجستری
* ساختمان رجیستری :
برای اجرای Regedit از منو Start گزینه Run را انتخاب کرده و کلمه regedit.exe را تایپ کنید و Ok را بزنید .
این برنامه دارای دو پنجره میباشد که پنجره سمت چپ دربرگیرنده شاخه ها و ریشه های رجیستری و پنجره سمت راست شامل دستورات و مقادیر آن است .
در پنجره سمت چپ یک ریشه به نام MyComputer و چهار ریشه به نامهای زیر وجود دارد :
۱- HKEY_CLASSES_ROOT : شامل تناظر پسوند فایلها و تنظیمات سیستم است .
2- HKEY_CURRENT_USER : شامل تنظیماتی است که مختص کاربر فعلی است .
3- HKEY_LOCALL_MACHINS : شامل تنظیماتی که به صورت سراسری اعمال میشود و به کاربر وابسته نیست .
4- HKEY_USERS : شامل تنظیمات کاربران از جمله کاربر فعلی است .
5- HKEY_CURRENT_CONFIG : شامل تنظیمات سخت افزار موجود میباشد .
در پنجره سمت چپ یک ریشه به نام MyComputer و چهار ریشه به نامهای زیر وجود دارد : ۱- HKEY_CLASSES_ROOT : شامل تناظر پسوند فایلها و تنظیمات سیستم است .
2- HKEY_CURRENT_USER : شامل تنظیماتی است که مختص کاربر فعلی است .
3- HKEY_LOCALL_MACHINS : شامل تنظیماتی که به صورت سراسری اعمال میشود و به کاربر وابسته نیست .
4- HKEY_USERS : شامل تنظیمات کاربران از جمله کاربر فعلی است .
5- HKEY_CURRENT_CONFIG : شامل تنظیمات سخت افزار موجود میباشد .
این ۵ شاخه به نوبه خود دارای زیرشاخه هایی است که مقادیر آن در پنجره سمت راست رجیستری نشان داده میشود که مقادر این شاخه ها به سه دسته نوشتاری، عددی و باینری تقسیم میشوند .
* نحوه ساختن یک دستور و انتخاب نوع آن : ۱- ابتدا مسیر دستور را از پنجره سمت راست انتخاب کنید .(انتخاب مسیر) ۲- در پنجره سمت راست، راست کلیک کرده و از گزینه New یکی از سه نوع String Value, DWORD Value و Binary Value را مشخص کنید.
(انتخاب نوع مقدار ) ۳- سپس نام دستور را به جای New Value #1 تایپ کرده و Enter را بزنید.(تایپ دستور) روی نام دستور دو بار کلیک کرده و مقدار مورد نظر را در پنجره ظاهر شده وارد کنید و Ok را بزنید.(مقدار) * نحوه ساختن یک کلید در زیرکلید دیگر : هر یک از اجزای سمت راست پنجره رجیستری را کلید و شاخه هایی که زیر هر کلید قرار دارد را زیر کلید می نامند .
برای ساختن یک زیر کلید : ۱- بر روی کلید مورد نظر راست کلیک کنید .
۲- وارد منوی New و سپس گزینه Key را انتخاب کنید .
۳- نام کلید را به جای New Value #1 وارد کرده و Enter را میزنیم تا کلید ثبت شود .
توجه : 1- برای پاک کردن هر مقدار و یا دستور کافی است روی آن کلیک کرده و دکمه Del را بزنیم .
2- برای مشاهده تغییرات رجیستری باید ویندوز را Restart کنیم کار با ریجستری * دستکاری رجیستری : ویرایشگررجیستری(REGEDIT.EXE) در تمام نسخه های ویندوز موجود میباشد ، شما را قادر می سازد که رجیستری ویندوز را ببینید و در آن به جستجو و دستکاری بپردازید(البته اید توجه داشته باشید که این برنامه را در منوئی شروع نمی توانید پیدا کنید).
همانطور که اشاره شد ویرایشگر رجیستری فایلی به نام REGEDIT.EXE می باشد که در شاخه ای که ویندوز را نصب کرده اید موجود می باشد.
برای اجرای آن چندین روش موجود میباشد که راحت ترین آنها استفاده از گزینه RUN می باشد.بدین ترتیب که گزینه RUN را از منوی START انتخاب کنید و در آن عبارت REGEDIT را تایپ نموده و سپس دکمه OK را کلیک کنید.اگر ویندوز شما این ویرایشگر را داشته باشد آن را اجرا خواهد نمود.
ویرایشگر رجیستری(REGEDIT) یک ویرایشگر دیگر که در ویندوزهای 2000 یا NT قابل استفاده می باشد REGEDIT32.EXE است که قسمتهایی را که در ویرایشگر استاندارد قابل استفاده نیست در این ویرایشگر می توانید استفاده کنید، شما همچنین در آن قادر به دیدن و تغییر در قسمت های سری ویندوز خواهید بود.
همچنین نیز می توانید مقادیر رشته ای REG_EXPAND_SZ , REG_MULTI_SZ را ایجاد و ویرایش نمایید.
ساختن میانبر برای اینکه هر گاه می خواهید ویرایشگر رجیستری را اجرا نمایید مراحل فوق را تکرار نکنید بهتر است که یک میانبر (SHORT CUT) از آن بر روی میز کار (DESKTOP) بسازید.طریقه ساختن آن بدین ترتیب است که در قسمتی از میز کار (DESKTOP) که هیچ آیکونی نیست راست کلیک نمایید و در منویی که باز می شود گزینه NEW را انتخاب کنید و سپس در زیر منوی آن گزینه SHORTCUT را انتخاب کنید.
آنگاه در پنجره ای که باز میشود در COMMAND LINE عبارت REGEDIT را تایپ کنید و دکمه NEXT را کلیک کنید و در پنجره جدیدی که باز می شود عبارت REGISTERY EDITOR را تایپ کنید و سپس دگمه FINISH را کلیک کنید.از این به بعد شما می توانید با دابل کلیک بر روی این میانبر به محیط ویرایشگر ویندوز دسترسی پیدا کنید.
بعد از اینکه شما REGEDIT را اجرا نمودید پنجره ای ظاهر می شود که در سمت چپ آن ساختار درختی و در سمت راست آن مقادیر شاخه انتخاب شده قرار دارد.
کسانی که با WINDOWS EXPLORER سروکار داشته اند شباهت آن را با REGEDIT کاملا درک می کنئد.برای گسترش یک شاخه فقط کافیست که بر روی علامت [+] که در سمت چپ اسم هر شاخه قرار دارد یک بار کلیک کنید و یا بر روی شاخه مورد نظر دابل کلیک کنیدو برای دیدن محتویات و متغیر های هر شاخه یک بار بر ر وی آن کلیک کنید و در سمت راست لیست متغیرهای مقادیر را می توانید ببینید.شما نیز می توانید متغیر یا یک شاخه نیز بسازید یا آن را حذف کنید.
مثلا برای ساختن یک شاخه یا متغیر باید اعمال زیر را انجام دهید.از منوی EDIT گزینه NEW را انتخاب کنید ، برای ساختن شاخه باید گزینه KEY را انتخاب کنید و برای ساختن یک متغیر باید نوع متغیر مورد نظر را انتنخاب کنید.البته این کار را نیز می توانید با راست کلیک در صفحه نیز انجام دهید.همچنین قادر به حذف یا تغییر نام شاخه یا متغیر می باشید.
نکته : توجه داشته باشید که همیشه قبل از ویرایش و تغییر در رجیستری از آن یک نسخه پشتیبان تهیه کنید.
مخصوصا برای افرادی که تازه با آن آشنا شده اند چون با تغییر یا حذف یک متغیر یا شاخه ممکن است مجبور شوید که سیستم عامل کامپیوتر خود را دوباره نصب کنید.
وارد کردن( IMPORTING ) و صادر کردن (EXPORTING) تنظیمات رجیستری یکی از قابلیتهای مهم رجیستری ویندوز توانایی آن در وارد کردن (IMPORT) تنظیمات رجیستری از فایل متنی و صادر کردن(EXPORT) آن به فایل متنی است.
به این وسیله شما می توانید در صورت صدمات احتمالی به رجیستری آن را به حالت قبل برگردانید.برای این کار کافی است که قبل از آنکه رجیستری را ویرایش کنید به منوی REGISTERY رفته و گزینه “Export Registery File” را انتخاب کنید و پس از وارد کردن نام فایل آن را ذخیره کنید.
نکته : ” فایلی را که اطلاعات رجیستری در آن ذخیره می کنید یک فایل متنی می باشد که می توانید توسط یک ویرایشگر متن محتوای آن را مشاهده کنید.و مهمتر آنکه توجه داشته باشید که در هنگام ذخیره کردن رجیستری اگر شاخه ای را انتخاب کرده باشید ، فقط اطلاعات شاخه و زیر شاخه های آن در فایل ذخیره می شوند.پس هنگام ذخیره کردن اطلاعات کل رجیستری دقت داشته باشید که شاخه ریشه یعنی “My Computer” را انتخاب کرده باشید.“ اگر پس ار تغییر در رجیستری از تغییرات خود پشیمان شده اید کافیست که دوباره با منوی “Registery” و گزینه “Import Registrey File” را انتخاب کنید و سپس در کادر محاوره ای که باز می شود به آدرس فایلی که ذخیره کرده اید رفته و آن را باز نمایید در این صورت کدی مانند زیر را در آن می بینید: REGEDIT4 [HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\Setup] “SetupType”=dword:00000000 “CmdLine”=”setup-newsetup” “SystemPrefix”=hex:c5,0b,00,00,00,40,36,02 توجه داشته باشید که فایلهایی که ذخیره می کنید با پسوند .reg هستند و با دستکاری این فایلها و Import کردن آنها به رجیستری مانند این است که رجیستری را مورد تغییر قرار داده باشید.
نکته : از این پس به هر آدرس رجیستری عنوان ”کلید“ را بر می گزینیم.
حذف کردن یک کلید یا متغیر با استفاده از فایلهای Reg همانطور که عنوان شد شما می توانید با تغییر در فایلهای Reg نیز رجیستری را تغییر دهید ، حال به نکته هایی در این مورد می پردازیم.
برای حذف کردن یک کلید فقط کافیست که علامت منها را در ابتدا ی کلید قرار دهید.به مثال زیر توجه کنید ، در این مثال ما کلید Setup را حذف می کنیم.
[-HKEY_LOCAL_MACHINE \