کاربران رایانه های اولیه بر اساس سیستم عامل DOS وبرنامه هایی که ساخته می شد بالتبع تحت این سیستم فعالیت می کردند.
سیستم عامل DOS و برنامه های تحت آن برای ورود و خروج به برنامه.
راهی خاص ودر بیشتر موارد منحصر بفرد را در اختیار کاربر قرار می دادند و کاربر برای اجرا و استفاده از این نرم افزارها مجبور به طی کردن مسیرهای مشخص بود وبرای رسیدن به منو و پنجره جدید حتماً باید منو و پنجره قدیم را پشت سر می گذاشت ,به همین دلیل کاربر هیچگونه اختیای در تنظیم منو, پنجره ها ویا تغییر آنها نداشت .
این خاصت سیستم عامل DOS باعث می شد اکثر تنظیمات و ویژگیهای محیّط برنامه در Source برنامه (متن برنامه اصلی )در نظر گرفته شود و احتیاجی به ثبت آنها در جای دیگری نباشد .
با وجود این سیستم عامل DOS , با استفاده از 3 فایل Config.sys ,MsDos.sys, Autoexec.bat بعضی از تنظیمات برنامه ها, مانند CDRom اختصاص Buffer وغیره را در این فایلهای ثابت نگهداری می کرد.
در حقیقت این فایل ها وظیفه محضر خانه سیستم عامل را بر عهد داشتند که به آنها Registery گفته شد .
پس از سیستم عامل DOS , شرکت مایکروسافت Windows 3x را به بازار عرضه کرد.
Windows 3x بر پایه سیستم عامل DOS بنا شده بود , ولی تفاوتهای بسیار چشم گیری با سیستم عامل DOS پیدا کرده بود .
ظاهر زیباتر و جذاب تر, دسترسی راحتر به اطلاعات ونیز در اندازه , ظاهر ورنگ پنجرها و شیوه ظاهر شدن آنها و حتی اجرا شدن برنامه ها , همه توانایی هایی بود که در این سیستم عامل نوظهور گنجانده شده بود.
بدیهی است که این ویژگیها و تغییرات باید در جایی ثبت می شد تا در راه اندازی مجدد رایانه این تغییرات به حالت اولیه برنگردند.از طرفی فایل های Msdos.sys Config.sys, Autoexec.Bat, فایل های Boot کننده بودند و اگر قرار بود تغییرات در این فایل ها ظبط شود ممکن بود به ساختار آنها صدمه وارد شود.
به همین منظور در Windows 3x فایل هایی با پسوند ini را برای این کار در نظر گرفتند که مهمترین آنها win.ini , system.ini , control.ini بودند.
اطلاعات سیستم عامل را برعهده داشتند .
در نهایت نسل سوم Registery از زمانی شروع شد که سیستم عامل Windows سری 9x آن به بازار عرضه شد.
این سیستم عامل با ساختار وظاهری کاملاً متفاوت ایجاد شده بود و نقطه قوت آن استفاده از رابط گرافیکی (GUI) برای کیفیت برتر نمایش بود .
این سیستم عامل توانایی پشتیبانی و استفاده از سخت افزارهای مختلف را داشته و برنامه های کاربردی زیادی تحت این ویندوز نوشته شد.
یک سیستم عامل خوب باید هر نوع سلیقه ای را ارضا، کند, شرکت مایکرو سافت برای رسیدن به این هدف در سری جدید سیستم عامل خود , تقریباٌ اجازه هر نوع تغییری را با توجه به سلیقه های مختلف به کاربرویندوزمیداد .
طبیعی است این تغییرات که مقدار آن بسیار زیاد است احتیاج به ثبت در Registery بزرگی دارد واز طرفی فایل های win.ini, system.ini, control.ini از نوع فایلهای متنی بودند و در صورت ظبط تغییرات در این فایلها حجم این فایلها بسیار زیاد و بالتبع Load شدن آن سیستم عامل زمان زادی طول می کشید.
به همین منظور این تغییرات روی دو فایل system.dat , user.dat بنانهادند واین دو فایل بر اساس اعداد باینری و اعداد مبنا 16 ساخته شدند.که هم امنییت بیشتری داشتند و هم حجم کمتری اشغال می کردند.
در ویندوز های سری 9x و بالاتر وظیفه رجیستری به عهده دو فایل system.dat , user.dat است .این دو فایل به طور مستقیم از سوی کاربر قابل دسترسی نیستند به همین منظور ویندوز برنامه اجرایی Regedit.exe را که در پوشه windows قرار دارد در اخیار کاربران قرار داده تا در صورت لزوم تنظیمات و مقدارهای جدید را در آن ثبت کنند.
هر تغییری در رجیستری بسرعت اعمال می شود و هیچگونه تاُییدی را از کاربر نمی گیرد, به همین منظور باید توجه داشت در صورت عدم وجود آگاهی کافی در باره ریجستری به هیچ وجه نباید دستورها و مقدارهای آن را تغییر داد .
ساختمان و نحوه عملکرد ریجستری
* ساختمان رجیستری :
برای اجرای Regedit از منو Start گزینه Run را انتخاب کرده و کلمه regedit.exe را تایپ کنید و Ok را بزنید .
این برنامه دارای دو پنجره میباشد که پنجره سمت چپ دربرگیرنده شاخه ها و ریشه های رجیستری و پنجره سمت راست شامل دستورات و مقادیر آن است .
در پنجره سمت چپ یک ریشه به نام MyComputer و چهار ریشه به نامهای زیر وجود دارد :
۱- HKEY_CLASSES_ROOT : شامل تناظر پسوند فایلها و تنظیمات سیستم است .
2- HKEY_CURRENT_USER : شامل تنظیماتی است که مختص کاربر فعلی است .
3- HKEY_LOCALL_MACHINS : شامل تنظیماتی که به صورت سراسری اعمال میشود و به کاربر وابسته نیست .
4- HKEY_USERS : شامل تنظیمات کاربران از جمله کاربر فعلی است .
5- HKEY_CURRENT_CONFIG : شامل تنظیمات سخت افزار موجود میباشد .
در پنجره سمت چپ یک ریشه به نام MyComputer و چهار ریشه به نامهای زیر وجود دارد : ۱- HKEY_CLASSES_ROOT : شامل تناظر پسوند فایلها و تنظیمات سیستم است .
2- HKEY_CURRENT_USER : شامل تنظیماتی است که مختص کاربر فعلی است .
3- HKEY_LOCALL_MACHINS : شامل تنظیماتی که به صورت سراسری اعمال میشود و به کاربر وابسته نیست .
4- HKEY_USERS : شامل تنظیمات کاربران از جمله کاربر فعلی است .
5- HKEY_CURRENT_CONFIG : شامل تنظیمات سخت افزار موجود میباشد .
این ۵ شاخه به نوبه خود دارای زیرشاخه هایی است که مقادیر آن در پنجره سمت راست رجیستری نشان داده میشود که مقادر این شاخه ها به سه دسته نوشتاری، عددی و باینری تقسیم میشوند .
* نحوه ساختن یک دستور و انتخاب نوع آن : ۱- ابتدا مسیر دستور را از پنجره سمت راست انتخاب کنید .(انتخاب مسیر) ۲- در پنجره سمت راست، راست کلیک کرده و از گزینه New یکی از سه نوع String Value, DWORD Value و Binary Value را مشخص کنید.
(انتخاب نوع مقدار ) ۳- سپس نام دستور را به جای New Value #1 تایپ کرده و Enter را بزنید.(تایپ دستور) روی نام دستور دو بار کلیک کرده و مقدار مورد نظر را در پنجره ظاهر شده وارد کنید و Ok را بزنید.(مقدار) * نحوه ساختن یک کلید در زیرکلید دیگر : هر یک از اجزای سمت راست پنجره رجیستری را کلید و شاخه هایی که زیر هر کلید قرار دارد را زیر کلید می نامند .
برای ساختن یک زیر کلید : ۱- بر روی کلید مورد نظر راست کلیک کنید .
۲- وارد منوی New و سپس گزینه Key را انتخاب کنید .
۳- نام کلید را به جای New Value #1 وارد کرده و Enter را میزنیم تا کلید ثبت شود .
توجه : 1- برای پاک کردن هر مقدار و یا دستور کافی است روی آن کلیک کرده و دکمه Del را بزنیم .
2- برای مشاهده تغییرات رجیستری باید ویندوز را Restart کنیم کار با ریجستری * دستکاری رجیستری : ویرایشگررجیستری(REGEDIT.EXE) در تمام نسخه های ویندوز موجود میباشد ، شما را قادر می سازد که رجیستری ویندوز را ببینید و در آن به جستجو و دستکاری بپردازید(البته اید توجه داشته باشید که این برنامه را در منوئی شروع نمی توانید پیدا کنید).
همانطور که اشاره شد ویرایشگر رجیستری فایلی به نام REGEDIT.EXE می باشد که در شاخه ای که ویندوز را نصب کرده اید موجود می باشد.
برای اجرای آن چندین روش موجود میباشد که راحت ترین آنها استفاده از گزینه RUN می باشد.بدین ترتیب که گزینه RUN را از منوی START انتخاب کنید و در آن عبارت REGEDIT را تایپ نموده و سپس دکمه OK را کلیک کنید.اگر ویندوز شما این ویرایشگر را داشته باشد آن را اجرا خواهد نمود.
ویرایشگر رجیستری(REGEDIT) یک ویرایشگر دیگر که در ویندوزهای 2000 یا NT قابل استفاده می باشد REGEDIT32.EXE است که قسمتهایی را که در ویرایشگر استاندارد قابل استفاده نیست در این ویرایشگر می توانید استفاده کنید، شما همچنین در آن قادر به دیدن و تغییر در قسمت های سری ویندوز خواهید بود.
همچنین نیز می توانید مقادیر رشته ای REG_EXPAND_SZ , REG_MULTI_SZ را ایجاد و ویرایش نمایید.
ساختن میانبر برای اینکه هر گاه می خواهید ویرایشگر رجیستری را اجرا نمایید مراحل فوق را تکرار نکنید بهتر است که یک میانبر (SHORT CUT) از آن بر روی میز کار (DESKTOP) بسازید.طریقه ساختن آن بدین ترتیب است که در قسمتی از میز کار (DESKTOP) که هیچ آیکونی نیست راست کلیک نمایید و در منویی که باز می شود گزینه NEW را انتخاب کنید و سپس در زیر منوی آن گزینه SHORTCUT را انتخاب کنید.
آنگاه در پنجره ای که باز میشود در COMMAND LINE عبارت REGEDIT را تایپ کنید و دکمه NEXT را کلیک کنید و در پنجره جدیدی که باز می شود عبارت REGISTERY EDITOR را تایپ کنید و سپس دگمه FINISH را کلیک کنید.از این به بعد شما می توانید با دابل کلیک بر روی این میانبر به محیط ویرایشگر ویندوز دسترسی پیدا کنید.
بعد از اینکه شما REGEDIT را اجرا نمودید پنجره ای ظاهر می شود که در سمت چپ آن ساختار درختی و در سمت راست آن مقادیر شاخه انتخاب شده قرار دارد.
کسانی که با WINDOWS EXPLORER سروکار داشته اند شباهت آن را با REGEDIT کاملا درک می کنئد.برای گسترش یک شاخه فقط کافیست که بر روی علامت [+] که در سمت چپ اسم هر شاخه قرار دارد یک بار کلیک کنید و یا بر روی شاخه مورد نظر دابل کلیک کنیدو برای دیدن محتویات و متغیر های هر شاخه یک بار بر ر وی آن کلیک کنید و در سمت راست لیست متغیرهای مقادیر را می توانید ببینید.شما نیز می توانید متغیر یا یک شاخه نیز بسازید یا آن را حذف کنید.
مثلا برای ساختن یک شاخه یا متغیر باید اعمال زیر را انجام دهید.از منوی EDIT گزینه NEW را انتخاب کنید ، برای ساختن شاخه باید گزینه KEY را انتخاب کنید و برای ساختن یک متغیر باید نوع متغیر مورد نظر را انتنخاب کنید.البته این کار را نیز می توانید با راست کلیک در صفحه نیز انجام دهید.همچنین قادر به حذف یا تغییر نام شاخه یا متغیر می باشید.
نکته : توجه داشته باشید که همیشه قبل از ویرایش و تغییر در رجیستری از آن یک نسخه پشتیبان تهیه کنید.
مخصوصا برای افرادی که تازه با آن آشنا شده اند چون با تغییر یا حذف یک متغیر یا شاخه ممکن است مجبور شوید که سیستم عامل کامپیوتر خود را دوباره نصب کنید.
وارد کردن( IMPORTING ) و صادر کردن (EXPORTING) تنظیمات رجیستری یکی از قابلیتهای مهم رجیستری ویندوز توانایی آن در وارد کردن (IMPORT) تنظیمات رجیستری از فایل متنی و صادر کردن(EXPORT) آن به فایل متنی است.
به این وسیله شما می توانید در صورت صدمات احتمالی به رجیستری آن را به حالت قبل برگردانید.برای این کار کافی است که قبل از آنکه رجیستری را ویرایش کنید به منوی REGISTERY رفته و گزینه “Export Registery File” را انتخاب کنید و پس از وارد کردن نام فایل آن را ذخیره کنید.
نکته : ” فایلی را که اطلاعات رجیستری در آن ذخیره می کنید یک فایل متنی می باشد که می توانید توسط یک ویرایشگر متن محتوای آن را مشاهده کنید.و مهمتر آنکه توجه داشته باشید که در هنگام ذخیره کردن رجیستری اگر شاخه ای را انتخاب کرده باشید ، فقط اطلاعات شاخه و زیر شاخه های آن در فایل ذخیره می شوند.پس هنگام ذخیره کردن اطلاعات کل رجیستری دقت داشته باشید که شاخه ریشه یعنی “My Computer” را انتخاب کرده باشید.“ اگر پس ار تغییر در رجیستری از تغییرات خود پشیمان شده اید کافیست که دوباره با منوی “Registery” و گزینه “Import Registrey File” را انتخاب کنید و سپس در کادر محاوره ای که باز می شود به آدرس فایلی که ذخیره کرده اید رفته و آن را باز نمایید در این صورت کدی مانند زیر را در آن می بینید: REGEDIT4 [HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\Setup] “SetupType”=dword:00000000 “CmdLine”=”setup-newsetup” “SystemPrefix”=hex:c5,0b,00,00,00,40,36,02 توجه داشته باشید که فایلهایی که ذخیره می کنید با پسوند .reg هستند و با دستکاری این فایلها و Import کردن آنها به رجیستری مانند این است که رجیستری را مورد تغییر قرار داده باشید.
نکته : از این پس به هر آدرس رجیستری عنوان ”کلید“ را بر می گزینیم.
حذف کردن یک کلید یا متغیر با استفاده از فایلهای Reg همانطور که عنوان شد شما می توانید با تغییر در فایلهای Reg نیز رجیستری را تغییر دهید ، حال به نکته هایی در این مورد می پردازیم.
برای حذف کردن یک کلید فقط کافیست که علامت منها را در ابتدا ی کلید قرار دهید.به مثال زیر توجه کنید ، در این مثال ما کلید Setup را حذف می کنیم.
[-HKEY_LOCAL_MACHINE \ SYSTEM \ SETUP] و همچنین برای حذف کردن یک متغیر کافیست که علامت منها را در مقابل آن قرار دهیم .
به مثال زیر توجه کنید: “SetupType”=- [HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\Setup] همانطور که گفته شد برای اعمال این تغییرات باید آن را به عنوان ورودی به رجیستری بفرستید که این عمل را با استفاده از Import کردن توضیح دایم ، اما این کار را نیز می توان با دابل کلیک کردن بر روی فایل و تایید پیامی مبنی بر تایید این عمل ، را انجام دهید و در صورتی که این کار با موفقیت انجام شود پیامی صادر می شود.
سوئیچ ها و پارامترهای خط فرمان Regedit برنامه Regedit چند سوئیچ دارد که می توان به صورت خطی آنها را به کار برد و هر کدام عمل خاصی را انجام می دهند و معمولا آنها را در فیلهای دسته ای (Batch File) قرار می دهند.
شکل کلی فرمان Regedit به این صورت است: regedit.exe [options] [filename] Filename نام فایلی است که به عنوان ورودی (Import) می خواهیم به رجیستری بفرستیم و از سوئیچ های زیر می توانیم به عنوان Option استفاده کنیم: /S: هنگامی که فیلی را به وسیله خط فرمان به رجیستری می فرستیم پیامهایی صادر می شود.
اگر بخواهیم که این پیامها صادر نشوند همراه سوئیچ /s از آن استفاده می کنیم.
/E : خروجی دادن (Export) از رجیستری به فایل مانند: regedit /e file.reg HKEY_USERS\.DEFAULT در مثال بالا از کلید HKEY_USERS\.DEFAULT به فایل file.reg خروجی داده میشود .
/L:system : به وسیله این سوئیچ می توانید محل فایل System.dat را مشخص کنید.
/U:user : به وسیله این سوئیچ می توانید محل فایل User.dat را مشخص کنید.
/C: فشرده سازی رجیستری ( فقط در ویندوز 9 ) در ویندوز 98 به طور اتوماتیک هر بار که ویندوز اجرا می شود و شروع به کار می کند از رجیستری یک پشتیبان تهیه می کند.البته شما با استفاده از یوتیلیتی Scanreg.exe نیز می توانید این کار را انجام دهید.
اگر رجیستری شما خراب شد چه باید بکنید؟
در تمامی نسخه های ویندوز یک مکانیسم پشتیبانی رجیستری ویندوز که کاملا قابل اطمینان است وجود دارد ، اما به شما توصیه می شود که هرگز تنها به آن اطمینان نکنید و همیشه خودتان نیز پشتیبان تهیه کنید .
در ویندوز 98 ، در مسیر شاخه ای که ویندوز را نصب نموده اید (معمولاc:\windows) چندین فایل مخفی وجود دارد از قبیل system.day و user.dat که رجیستری فعلی را نگهداری می کنند و فایلهای system.da0 و user.da0 که پشتیبان رجیستری می باشند.
در هنگامی که رجیستری را با استفاده از مکانیسم ویندوز می خواهید بازیابی کنید ، اعمال زیر را باید انجام دهید: 1- از منوی Start گزینه Shutdown را انتخاب کنید و در پنجره جدیدی که باز می شود گزینه Restart in MS-DOS mode را انتخاب کنیئد و دکمه OK را کلیک کنید.
2- به مسیر شاخه ای که ویندوز را در انجا نصب کرده اید تغییر مسیر دهید.(مثلا c:\windows) 3- دستورات زیر را به کار ببندید: Attrib –h –r –s system.dat Attrib –h –r –s system.da0 Copy system.da0 system.dat Attrib –h –r –s user.dat Attrib –h –r –s user.da0 Copy user.da0 user.dat 4- سیستم خود را دوباره راه اندازی (Restart)کنید.
اگر این عمل هم باز موجب ترمیم رجیستری نشد ، بر روی دیسک سخت سیستم شما فایلی به نام system.1st وجود دارد که هنکامی ویندوز 98 را برای اولین بار با موفقیت نصب می کنید ، این فایل ایجاد می گردد.شما باید این فایل را پیدا کنید و دستورات زیر را اعمال کنید: Attrib –r –s –h system.1st در اینجا فرض شده است که ویندوز در مسیر(c:\windows) نصب شده است.
Copy system.1st c:\windows در ویندوز NT شما می توانید با استفاده یکی از دو روش “Last Know Good” یا Rdisk رجیستری را باز گردانید ترمیم رجیستری هر چه تعداد نرم افزارهایی که در ویندوز نصب هستند ، بیشتر باشد ، طبعا حجم رجیستری هم بالا می رود ، تا جایی که اگر تعداد نرم افزارهای نصب شده در ویندوز زیاد باشد این حجم از دو برابر حجم اولیه آن هم بالاتر می رود .
هر چند می دانیم که با Uninstall کردن هر نرم افزار اطلاعات مربوط به آن نرم افزار از رجیستری پاک می شود و حجم رجیستری پایین می آید ، اما همیشه این کا به طور کامل انجام نمی شود ، به علت مشکلاتی که برنامه هایUninstall در ویندوز دارند ، پس از حذف کردن هر نرم افزار در ویندوز مقداری از اطلاعات آن در رجیستری باقی می ماند .
برای ویندوزهایی که مدت زیادی هست که بر روی یک کامپوتر نصب شده اند و بر روی آنها نرم افزارهای زیادی نصب و حذف شده است ، کاملا این امر محسوس است ، یعنی اگر حتی تمام نرم افزارهای نصب شده در ویندوز را نیز Uninstall کنیم باز حجم فایلهای رجیستری زیاد است.
مشکل دیگری که ممکن است پیش بیاید این است که پس از مدتی که برنامه هایی را در ویندوز نصب و Uninstall کردیم ، ممکن است نرم افزارها در رجیستری تغییراتی ایجاد کرده باشند که باعث بهم ریختن تنظیمات ویندوز شود و در نتیجه ویندوز درست کار نکند ، که در صورت بروز چنین مشکلی ، می توان از یکی از نرم افزار های مخصوص ترمیم و تعمیر رجیستری استفاده کرد .
در ادامه چند نمونه از رایج ترین و پرکاربردترین این گونه نرم افزارها همراه با طریقه استفاده از آنها به صورت مختصر ذکر شده است.
Scanreg.exe : این برنامه جزء فایلهای استاندارد ویندوز است که ، در شاخه Windows ، زیر شاخه Command قرار دارد ، این برنامه تحت سیستم عامل MS-DOS قابل اجرا است .
که همراه با پارامتر های زیر می توان از آن استفاده کرد ، البته باید توجه داشت که در صورتی که در ویندوز باشیم ، این برنامه قادر به اجرا شدن نمی باشد .
به این دلیل که این برنامه می خواهد فایلهای مربوط به رجیستری را دست کاری کند و چون در هنگام اجرای ویندوز ، این فایلها توسط سیستم عامل باز نگه داشته می شوند و دائما با آنها کار می شود پس برای این برنامه دسترسی به آنها ممکن نیست .
برای حل این مشکل باید با گزینه های Command Prompt only ویا Previous version of MS-DOS سیستم بوت شده باشد .
اما نحوه کارکرد این نرم افزار ، از پارامترهای زیر بر طبق نیاز خود می توانید استفاده کنید، که فرم کلی صدا زدن این برنامه همراه با توضیح مختصری در مورد پارامتر های آن در زیر آمده است .
Scanreg.exe [/پارامتر] /Backup : یک نسخه پشتیبان از فایلهای رجیستری تهیه می کند .
/Restore : می توان به نسخه های پشتیبانی را که قبلا گرفته شده بازیابی کرد .
( این پارامتر در صورتی که ویندوز از کار افتاده باشد بسیا کارآمد است ) /Fix : برای تصحیح و رفع مشکلات درون رجیستری به کار می رود .
/Opt : برای بهینه کردن اطلاعات رجیستری به کار برده می شود .
در صورتی که حجم فایل های رجیستری شما بیش از حد معمول است می توانید از دو پارامتر قبل با هم به صورت زیر استفاده کنید ، به احتمال زیاد مشکل شما تا حدودی رفع خواهد شد .
Scanreg.exe /opt /fix RegClean.exe : این برنامه را می توانید به طور رایگان از سایت ماکروسافت یعنی www.microsoft.com به دست آورید ، این برنامه در محیط ویندوز اجرا می شود ، پس از اجرا ، به بررسی رجیستری می پردازد و اطلاعات غیر ضروری را حذف و یا اطلاعات مهم از بین رفته را ترمیم می کند.
Norton Utilities : یک بسته نرم افزاری بسیار سودمند است ، با اجرای قسمت Windoctor ، این برنامه اشکالات ویندوز شما را پیدا کرده و به شما نمایش می دهد همچنین می تواند این اشکالات را که اکثرا در رجیستری قرار دارند به صورت خودکار درست کند.
Fixit Utilities 2000 : این نرم افزار نیز امکانات زیادی برای کار با رجیستری در اختیار ما قرار می دهد ، امکاناتی نظیر ترمیم و یا پاکسای یا یکپارچه سازی محتویات رجیستری .
تا کنون ا نرم افزار هایی به شما معرفی شد که برای ترمیم وتصحیح اشکالات در رجیستری بودند ، اما نرم افزارهای زیادی نیز وجود دارد که با دست کاری کردن رجیستری ، کارهایی زیبا وجالبی انجام می دهند و یا به ما اجازه دسترسی به امکانات خاصی از ویندوز را می دهند ، که در اینجا فقط به ذکرنام و آدرس اینترنتی بعضی از رایجترین و قدرتمندترین آنها اکتفا می کنیم .
X-Setup …………………………………….….http://ww.xteq.com/ Tweak Me ………………………….……….…http://www.tweak.me.de/ WinBoost ………………………………………..http://www.winboost.com/ ترفند ریجستری هر شاخه اصلی با آیکون Folder نمایش داده می شود که به آنها اصطلاحا Hive نیز گفته می شود.
هر شاخه خود می تواند شامل زیر شاخه هایی باشد تا نهایتا به متغیرها یا مقادیر برسند.
در متغیرها است که اطلاعات واقعی رجیستری ذخیره می شود در رجیستری سه نوع متغیر وجود دارد که عبارتند از :String , Binary , Dword که هر کدام از آنها در شرایط خاصی قابل استفاده می باشد.
به طور شش شاخه اصلی در رجیستری وجود دارند که هر کدام بخشی از اطلاعات ذخیره شده در رجیستری را نگهداری می کنند که در اینجا اشاره ای کوتاه بر هر کدام داریم: HKEY_CURRENT_USER: این شاخه به بخشی از اطلاعات شاخه HKEY_USERS اشاره می کند که در آن خصوصیات و اطلاعات کاربر فعلی از قبیل نام کاربر، تنظیمات میز کاری (Desktop) ، تنظیمات منوی شروع (Startmenu) و ...
در سیستم نگهداری می شود.
HKEY_CLASS_ROOT: این شاخه شامل اطلاعاتی از قبیل :نگاشت پیوستگی فایلها برای پشتیبانی از ویژگی کشیدن و رها کردن (Dtrag-and-Drop) ، اطلاعات OLE ، میانبرهای ویندوز(Shortcuts) ، و هسته اصلی واسط کاربری ویندوز (User Interface) میباشد.
HKEY_LOCAL_MACHINE : این شاخه شامل اطلاعاتی در مورد خصوصیات سیستم کامپیوتر از قبیل سخت افزار ، نرم افزار و دیگر مشخصه های کامپیوتر می باشد، که ان اطلاعات برای تمام کاربرانی که از سیستم استفاده می کنند یکسان می باشد.
HKEY_USERS : این شاخه محتوای اطلاعات انتخابات و تنظیمات مربوط به هر کاربر می باشد.هر کاربر یک SID در این شاخه دارد .
HKEY_CURRENT_CONFIG : این شاخه نیز به شاخه HKEY_LOCAL_MACHINE اشاره میکند و در ارتباط میباشد و شامل پیکربندی سخت افزار سیستم می باشد.
* پنج نوع متغیر نیز وجود دارد که هر کدام در زیر شرح داده شده اند: REG_BINARY : این نوع متغیر داده نوع باینری خام را ذخیره می کند.اکثرا اطلاعات سخت افزار و اجزاء در این نوع متغیر ذخیره می شود و همچنین در ویرایشگر رجیستری ویندوز قابلیت نمایش این نوع متغیر به صورت هگزا دسیمال نیز وجود دارد.
REG_DWORD : این نوع متغیر برای نمایش داده های 4 بایتی و همچنین برای ذخیره کردن مقادیر منطقی درست یا غلط(TRUE OR FALSE) به کار میروند.بدین ترتیب که برای نمایش غلط ار عدد "0" و برای نمایش درست از "1" استفاده میشود .
علاوه بر این برای نگهداری پارامترهای گرداننده ددستگاهها و سرویس دهنده ها از اسن نوع پارامتر لستفاده می کنند.و در REGEDT32 قابلیت نمایش به صورت باینری ،هگزا و دسیمال را دارد.
REG_EXPAND_SZ : این یک نوع متغیررشته ای فابل گسترش می باشد که نرم افزار ها جهت بعضی اعمال خود از این متغیر استفاده می کنند.برای مثال در ویندوز 2000 یاNT به جای عبارت %SYSTEM ROOT% با مقدار واقعی خود یعنی مسیر نصب ویندوز (مثلا C:\WINDOWS) جایگزین می شود.
باید توجه داشته باشید که این نوع متغیر فقط در ویرایشگرهای پیشرفته رجیستری از قبیل REGEDT32 قابل استفاده است.
REG_MULTI_SZ : این نوع متغیر رشته ای چند گانه می باشد که برای مقادیری که شامل یک لیست یا چندین مقدار میباشد به کار می رود که هر مقدار با کاراکتر NULL از بقیه جدا می شود.
REG_SZ : این نوع متغیر رشته ای استاندارد می باشد که برای ذخیره کردن متن قابل خواندن توسط کاربر استفاده می شود.
انواع دیگر نوع داده که در ویرایشگرهای استاندارد قابل استفاده نیستند عبارتند از : REG_DWORD_LITTLE_ENDIAN : که یک عدد 32 بیتی از نوع LITTLE_ENDIAN را می توانند در خود ذخیره کنند.
REG_DWORD_BIG_ENDIAN : که یک عدد 32 بیتی از نوع BIG_ENDIAN را می توانند در خود ذخیره کنند.
REG_LINK : که یک پیوند نماد ین یونیکد می باشد و به طور داخلی استفاده میشود و نرم افزارها قادر به استفاده کردن از آن نمی باشند.
REG_NONE : که نوع خاصی برای آن تعریف نشده است.
REG_QWORD : این نوع متغیر می تواند یک عدد 64 بیتی را در خود ذخیره کند.
REG_QWORD_LITTLE_ENDIAN : این نوع متغیر نیز می تواند یک عدد 64 بیتی با فرمت LITTLE_ENDIAN را در خود ذخیره کند .
REG_RESOURCE_LIST : لیست منبع گرداننده های دستگاه ها می باشد.
ریجستری واقع رجیستری را می توان به عنوان بانک اطلاعاتی معرفی کرد که برای نگهداری تنظیمات و گزینه های نسخه های 32 بیتی ویندوز همچون ویندوز 95،98،ME و NT/2000 مورد استفاده قرار می گیرد.
و شامل اطلاعات و تنظیماتی است که برای تمام قطعات سخت افزاری ، نرم افزاری ، کاربران و تنظیمات مربوط به خود سیستم مورد استفاده قرار می گیرد.
هر زمان که کاربری تغییری در تنظیمات مربوط به Control Panel یا File Associations ، System Policies ایجاد کند و یا برنامه نرم افزاری جدیدی را نصب کند ، این تغییرات در رجیستری ویندوز ثبت شده و باقی می مانند.
فایل های فیزیکی که رجیستری را تشکیل می دهند بسته به نسخه ویندوز شما در محل و مکان خاصی نگهداری می شوند، در ویندوز 95 و 98 بصورت دو فایل مخفی در پوشه ویندوز قرار دارند و با نام های USER.DAT و SYSTEM.DAT شناخته می شوند .
در نسخه ME علاوه بر این دو فایل ، فایل دیگری نیز به نام CLASSES.DAT به آنها اضافه شده است.در حالیکه در نسخه های NT/2000 ویندوز فایلها در آدرس SystemRoot%\System32\Config % قرار گرفته اند.این فایلها را نمی توان بصورت مستقیم ویرایش کرد و برای انحام چنین کاری نیاز به ابزار رایجی که با نام ویرایشگر رجیستری شناخته می شود می باشد در رجیستری برخلاف سایر برنامه های موجود در ویندوز ، خبری از پنجره ها و منوهای زیبای گرافیکی نیست اما با استفاده از آن می توان به قدرتی دست یافت که این قابلیت ها در هیچ روش دیگری وجود ندارد .
آیا تا به حال فکر کرده اید که اگر درایور کارت گرافیک خود را عوض کنید ، ویندوز در مرتبه بعدی شروع بکار خود از کجا بداند که به جای درایوری که خودش در هنگام نصب تعیین کرده است ، باید از این درایور جدید استفاده کند .
به عبارت دیگر چگونه سیستم عامل پارامتر ها و گزینه های مختلفی را که انتخاب کرده اید یا برای سیستم تان مناسب است ، بخاطر می سپارد .
این راز قدرتمند در رجیستری سیستم نهفته است.
رجیستری انبار مرکزی است که ویندوز از آن برای ذخیره همه چیزهای مربوط به پیکر بندی سیستم استفاده می کند .از آنجا که هر نوع تغییر غیر اصولی در آن سبب از کار افتادن برنامه ها و حتی خود سیستم عامل می شود و همچنین ساختار بندی اطلاعات در آن به نحو پیچیده ای است که ممکن است هر کاربرتازه کاری را دچار سردرگمی کند که نتیجه آن نیز تنها اختلال در برنامه ها خواهد بود ، به شما توصیه می کنم قبل از شروع به انجام تغییرات سعی در افزایش مهارتها و اطلاعات عمومی خود نمائید .البته دسترسی به برنامه Editor آن به سادگی دسترسی به برنامه های دیگر نیست .
در واقع می توان آن را بعنوان یکی از برنامه های پشت پرده ویندوز دانست که شامل پارامتر های سخت افزاری ، مشخصات اجسام مختلف ، پارامترهای مربوط به خود سیستم عامل و نیز پارامتر های برنامه های کاربردی می شود .
در این سری از مباحث سعی می کنیم تا شما را با کلیات رجیستری آشنا کرده ، سپس در قسمتهای مختلف و دسته بندی شده نکات مفید و کلیدی که می توان در رجیستری اعمال کرد را مطرح می کنیم.
برای اجرای این برنامه می توانید دستور Regedit را در کادر Run منوی Start وارد کنید.
اما از آنجا که با هر نوع تغییر در رجیستری ممکن است تنظیمات سیستم عامل شما دچار مشکل شود ، بهتر است قبل از هر کار اقدام به تهیه نسخه پشتیبان از این برنامه کنید.
بدین منظور یکی از روشهای زیر را بکار گیرید : الف) استفاده از System Restore این برنامه تحت ویندوز های Xp و ME قابل اجرا است .
برای استفاده از این برنامه قبل از تغییر در رجیستری، بر روی دکمه Start ، کلیک کرده و گزینه Accessories را از منوی Programs انتخاب کرده سپس در System Tools گزینه System Restore را انتخاب کنید.
سپس گزینه را Create a restore point انتخاب کنید .
دکمه Next را کلیک کرده و از دستورالعملهای آن پیروی کنید.
ب) استفاده از ویرایشگر رجیستری کاربران ویندوز 2000 می توانند با استفاده از گزینه Export موجود در خود برنامه Regedit اقدام به تهیه پشتیبان از رجیستری کنند.
بدین منظور با اجرای دستور Regedit در گزینه Run منوی Start برنامه ویرایشگر رجیستری را فعال کنید .
سپس گزینه Export Registry File را انتخاب کنید .
ج) کپی دستی فایل های رجیستری کاربران سیستم عامل ویندوز 98 و یا 95 می توانند با کپی کردن فایل های User.dat و system.dat که در محل نصب ویندوز قرار دارند از آنها نسخه پشتیبان تهیه کنند .
البته در ویندوز Me فایل دیگری نیز با نام Classes.dat وجود دراد .
توجه داشته باشید از آنجا که این فایل ها بصورت مخفی و سیستمی هستند قبل از آنکه بتوانید آنها را مشاهده کنید باید تنظیمات مربوط به مشاهده این فایل ها را در ویندوز اجرا کنید .( در ادامه به شرح این فایل ها می پردازیم ) آشنایی با فایلهای User.dat و System.dat در رجیستری برای ایجاد رجیستری برنامه Setup ویندوز ، دو فایل به نامهای User.dat و System.dat را ایجاد می کند.
که از نوع پنهان سیستمی و فقط خواندنی هستند و در داخل پوشه اصلی ویندوز قرار می گیرند.
فایل User.datبرای ذخیره اطلاعات کاربر طراحی شده است و در آن فایل اطلاعات زیر ذخیره می شوند : 1-کاغذ دیواری ، الگوی رنگ ، گزینه ها ی ماوس، گزینه های Accesibility و دیگر پارامترهایی که در پنجره Control Panel تعیین می شوند .
2- نمادهای روی Desktop 3-پوشه ها ، میانبر های موجود در منو 4- پیکر بندی تعریف شده برای پنجره Windows explorer 5- پارامترهای تعیین شده برای Accessories ویندوز 6- اتصالات شبکه و کلمات رمز هر زمان که از ویندوز خارج می شوید سیستم کپی پشتیبان جدیدی از فایل User.dat را ایجاد می کند .
این کپی پشتیبان نیز از نوع پنهان ، سیستمی و فقط خواندنی است و نام آن User.DA0 می باشد .
اگر به هر دلیلی فایل User.dat خراب شده و یا از بین برود سیستم از این فایل استفاده می کند .