دانلود مقاله علائم-تابلوها و تجهیزات ترافیکی

نصب علائم واضح و موثر از جمله ضرورتهای مهندسی راه و ترافیک به منظور بهره وری مناسب از راههای موجود کشور محسوب می شود، جاده ایکه دارای علائم کم و نامناسب است بعنوان یک راه رضایت بخش تلقی نمی گردد، از طرفی استفاده کنندگان از راهها جهت کسب راهنمایی و دریافت اطلاعات مورد نیاز و مقامات مسئول، جهت انجام وظیفه موثر و اعمال قوانین ترافیک، به این علائم متکی بوده و از آنها بعنوان وسائلی که ایمنی تردد جاده ای را افزایش می دهند، استفاده می نمایند.
علائم مذکور نه تنها شامل علامت هائی بر روی پایه ها است بلکه خط کشیها، چشم گربه ایها و سایر تجهیزات ایمنی را نیز در بر می گیرد.

علائم بایستی چنان باشند که بموقع و بطور مشخص راهنمائیهای صحیح را به استفاده کنندگان از جاده ها ارائه نمایند.

اینگونه راهنمائیها بایستی غیر مبهم بوده و بسرعت قابل درک باشند.

آنها را نباید زودتر از زمان مورد نیاز عرضه کرد زیرا امکان ازیاد بردن آنها هنگام تردد وجود دارد همچنین نبایستی آنها را دیرتر از زمان مورد نیاز عرضه نمود زیرا در این صورت مانورها و عملیات بعدی استفاده کنندگان به مخاطره خواهد افتاد.
انواع علائم و خط کشیهای سواره رو و غیره که مورد استفاده قرار می گیرند بایستی همراه با قوانین مرزوط به خود بکار برده شوند.

محدود کردن تعداد انواع علائم موجود به شناخت سریع آنها کمک می کند همچنانکه هماهنگی شکل ، رنگ و حروف بکار برده شده برای هر نوع از علائم نیز برای شناخت سریع آنها مفید است.
این کار باعث ایجاد علائم استاندارد برای مقامات مسئول می شود و در وقت طراحی علائم صرفه جویی می گردد.

این عمل همچنین به دادگاهها کمک می کند تا یک مفهوم یکسان به علائم استاندارد بدهند.
چنانچه شکلها و رنگهای گوناگون رابرای گروههای مختلف علائم بکار بریم، به شناخت سریع آنها کمک می کند، مثلا علائم خطر بشکل مثلث هستند و دارای یک علامت سیاه رنگ همراه با زمینه سفید و حاشیه قرمز می باشند.
هماهنگی علائم به تنهائی کافی نیست .

هماهنگی علائم بدون هماهنگی در کاربرد آنها می تواند ایمنی جاده را مورد تهدید قرار دهد.

برای مثال نصب علائم خطر بفواصل نامناسب از محل در خطر در مناطق مختلف ، راننده ای را که بفاصله مشخصی در منطقه خویش عادت کرده گیج می کند.
جهت کسب حداکثر مزایای یکنواختی علائم راهنمائی نه تنها لازم است که علائم یکنواخت باشند بلکه نحوه استفاده از آنها (نصب و روشنائی ) نیز بایستی یکنواخت باشد.




پیشینه تاریخی
در سالهای گذشته کوششهای قابل توجهی از طرف سازمان ملل متحد، سازمان کشورهای اروپایی و آمریکائی بعمل آمده بود تا بتوان نوعی یکنواختی در مورد علائم راهها و علائم راهنمائی و رانندگی و خط کشی ها برقرار کرد.

در سال 1949 کنفرانسی از طرف سازمان ملل در ژنو بمنظور تجدید نظر و به روز در آوردن سیستم قانون گذاری ترافیک بین المللی منعقد گردید که در زمینه این کنفرانس پروتکل 1949 برای علائم و چراغهای راهنمائی پذیرفته شد.این سند که آنرا پروتکل می نامیدند، سیستمی از علائم را توصیه می کرد که تقریبا به طور کامل متکی به علائم بدون کلمه بود و بر مبنای طرحهای اروپائی طرح ریزی شده بود.
در اوایل دهه 1950 گروهی از کارشناسان سازمان ملل ماموریت یافتند تا این موضوع را مورد مطالعه بیشتری قرار دهند و یک سیستم بین المللی را توصیه کنند که در آن بهترین علایم پروتکل و بهترین علائم سیستم راهنمایی و رانندگی ایالات متحده آمریکا گنجانده شود.

گزارش آنها که در سال 1952 به اتمام رسید بنام پیش نویس کنوانسیون 1953 معروف است.
در سال 1957 کشورهای آمریکای مرکزی یک سیستم علائم راهنمایی و رانندگی را مورد تصویب قرار دادند که کلا بر مبنای پیش نویس کنوانسیون 1953 پایه ریزی شده بود.
در سال 1963 کشور کانادا پروتکل را بر طبق نیازهای خود تطبیق داد و در سال 1964 انگلستان پروتکل را برای علائم جاده های بریتانیا اقتباس کرد .

در سال 1967 کمیته اقتصادی سازمان ملل متحد برای اسیا و خاور دور (اکافه) نوعی سیستم علائم را توصیه نمود که شبیه سیستمی بود که در پیش نویس کنوانسیون 1953 پیشنهاد شده بود و در همان سال دهمین کنگره آزادراههای پان آمریکن توصیه نمود که کشورهای آمریکائی بعنوان رهنمون ، آئین نامه اینترامریکن را برای ابزار کنترل یکنواخت ترافیک بپذیرند.
سیستم علائم در این آئین نامه شبیه سیستمی است که در پیش نویس کنوانسیون 1953 گنجانده شده بود.
بعلت اینکه پروتکل و همچنین پیش نویس کنوانسیون 1953 مورد استفاده وسیع قرار گرفته و احتیاج به بازنگری داشتند، سازمان ملل در سال 1968 کنفرانسی درباره ترافیک جاده ها در وین منعقد نمود.

این کنفرانس یک پیش نویس کنوانسیون درباره علائم و چراغها تهیه نمود که بنام کنوانسیون 1968 وین معروف است.
قسمتهائی از پروتکل و پیش نویس کنوانسیون 1953 در کنوانسیون 1968 وین گنجانده شده است.

دولت وقت ایران نیز در کنفرانس وین شرکت نمود و یکی از امضاء کنندگان این کنوانسیون بود.

همچنین در ماه می (may) 1976 تصویب نامه دولت ایران مورد کنوانسیون ترافیک جاده ها و کنوانسیون 1968 وین درباره علائم و چراغهای راهنمائی جاده ها به دبیر کل سازمان ملل تسلیم گردید.
در سال 1974 کنفرانس وزیران ترابری کشورهای اروپائی سندی را ، بنام قوانین اروپائی ترافیک جاده ها ، علائم و چراغهای راهنمائی منتشر کرد.

این عمل نوعی هماهنگی با کنوانسیون 1968 وین و موافقت نامه اروپائی 1971 و 1973 ژنو می باشد و توسط کشورهای عضو بعنوان قوانین آزادراههای اروپا پذیرفته شده است.

کلیات عملکرد و طبقه بندی علائم علائم به منظور کنترل و هدایت ترافیک و افزایش ایمنی راهها بکار می روند لذا آنها را باید فقط در محلهائی بکار برد که بتوان به آسانی به اهداف فوق رسید.

علائم خطر اگر بطور وسیع در جایی بکار برده شوند که احتمال خطر نمی رود، نمی توانند باعث افزایش ایمنی راه گردند.

از طرف دیگر در جائیکه کنترل و هدایت لازم بوده و احتمال خطر وجود داشته باشد عدم نصب آنها به نفع استفاده کنندگان از راه نمی باشد.

علاوه بر خط کشی سواره رو و علائم موقتی ، سه نوع علائم اصلی جاده وجوددارد.

هر نوع از این علائم دارای شکل اساسی مربوط به خود است و همانطور که در فصلهای بعدی گفته خواهد شد استفاده از بعشی رنگها فقط برای بعضی از انواع علائم محدود می گردد.

علائم بازدارنده و حکم کننده ( انتظامی ) این علائم شامل مجموعه علائمی است که مربوط به ضرورت ، ممنوعیت و یا محدودیت می گردند.

این نوع از علائم ممکن است مجبور کننده یا ممنوع کننده باشند و کلا باستثناء دو علامت خاص، همگی مدور هستند.

این استثنائات عبارتند از علامت ایست که هشت گوشه است و علامت رعایت حق تقدم عبور که مثلث متساوی الاضلاع است و راس آن رو به پائین است .

علائم بازدارنده و حکم کننده ممکن است دارای صفحات متمم در پائین باشند که بدینوسیله در رساندن پیام ، علامت مورد نظر را کمک می کنند.

علائم خطر ( اخطاری ) این علائم مربوط به خطراتی است که راننده در مسیر با آن روبرو خواهد شد مانند علامت "پیچ" این علائم بشکل مثلثهای متساوی الاضلاع هستند که راس آنها معمولا روبه بالا است.

این علائم دارای یکی ـ دو استثناء هستند، مانند علامت تعیین جهت که نشان دهنده تغییر سریع جهت یا انحراف جاده می باشد و علامت خطر در بعضی از تقاطع های خطوط راه آهن و همچنین مثلث معکوس که جزء علائم انتظامی بوده و به منظور هشدار دادن یک توقف یا رعایت حق تقدم می باشد.

صفحات مستطیل شکل ممکن است در پائین علامت هشدار دهنده بکار روند تا بدینوسیله اطلاعات داده شده را تکمیل نمایند.

علائم اخباری ( اطلاعاتی ) علائم اخباری معمولا اطلاعات مربوط به مسیر، مکانها ، وسائل و امکانات مورد علاقه رانندگان را ارائه می دهد.

اکثر علائم اخباری بشکل مربع مستطیل هستند ولی بعضی علائم جهت نما دارای یک انتهای نوک تیز می باشد.

طرح و کاربرد علائم برای اینکه یک تابلو وظیفه محوله اش را انجام دهد باید قادر باشد پیغام خود را به رانندگانی که با سرعت مجاز در جاده مسافرت می کنند بطور واضح برساند.

برای نیل به این منظور یک تابلو باید دارای فاصله دید مناسب جهت قرائت، ارزش رسیدن به هدف صحیح ، سادگی محتوی ، طرح ، روشنائی و انعکاس دهندگی موثری باشد.

در تهیه علائم در حین طراحی و ساخت ، باید از افزایش بهای غیر ضروری آنها جلوگیری کرد.

از مشخصات فوق الذکر خوانا بودن مهمترین آنهاست و این عمل بوسیله اندازه حروفی که بکار برده می شوند تعیین می گردند.

ولی اختلاف رنگ ، زمینه و نوع حروف بکاربرده شده نیز مهم می باشد.

ارزشی که یک تابلو به منظور ارتقاء یک " هدف" خواهد داشت متکی به رنگ و اندازه آنست.

یک تابلو بزرگ ارزش هدفی کافی را در هر رنگی خواهد داشت، ولی انتخاب محل نصب که ارزش هدفی تابلو را از بین نبرد برای تابلوهای کوچکتر در مناطق شهری ممکن است با مشکلاتی توام باشد.

برای سادگی محتوی و طرح ، انتخاب پیامهای سمبولیک، موثرترین راه خواهد بود ولی هرجا ضرورت ایجاب نماید، پیغام باید در کلماتی که بسرعت قابل فهم هستند خلاصه شود.

حروف اختصاری کمتر رضایت بخش می باشند زیرا معنی آنها باید یادگرفته شده و به خاطر آورده شود.

در پیشنهاد طراحی تابلوهائی که مخصوصا بوسیله مسئولین راهها سفارش داده می شوند از بکاربردن لغت اختصاری باید پرهیز کرد.

اندازه ، مهمترین عامل در هزینه تابلو می باشد بنابراین تابلو باید طوری طراحی شود که خوانائی لازم را بدون ضایع کردن فضا ارائه دهد.

اگر فرض شود که یک راننده همیشه زمان معینی را برای درک پیغام تابلو بخصوصی لازم دارد، هرقدر سرعت حرکت او بیشتر باشد باید از فاصله بیشتری از تابلو شروع بخواندن پیغام نماید و تا قبل از انحراف توجه راننده به جاده ، خواندن پیام را به پایان رساند.

یک راننده برای خواندن علائم، نباید مجبور باشد چشمان خود را بیش از ده درجه از جاده روبروی خود منحرف نماید بنابراین تا قبل از اینکه موقعیت زاویه ای او به بزرگتر از این حد برسد، باید عمل خواندن را تمام کرده باشد.

این موضوع به اضافه مدت زمان لازم برای خواندن و فاصله بین علامت و کناره سواره رو معین کننده فاصله ایست که باید بار اول برای یک سرعت فرضی قابل خواندن باشد.

با در نظر گرفتن این ملاحظات ، طرحهائی با اندازه های مختلف برای علائم درست شده اند که برای سرعتهای مختلف مناسب باشند.

برای علائم جهت نما و اخباری خوانا بودن کلمات دارای اهمیت فراوان می باشد و اندازه های مختلف حروف مورد استفاده قرار می گیرد.

برای علائم سمبولیک ، اندازه های مختلف ارائه گردیده اند.

حروفی که تقریبا برای تمام علائم راهها بزبان انگلیسی انتخاب می شود از نوع حروف کوچک با حرف اول بزرگ ، یک نوع الفبا است که در نوع اول حروف روشن روی زمینه تیره و در نوع دیگر حروف تیره روی زمینه روشن نقش بسته است.

انواع مختلف علائم، علاوه بر شکلهای متمایز، دارای ترکیبات رنگی متنوعی می باشند.

تعداد رنگهای مختلفی که می توان بطور مفید روی علائم مورد استفاده قرار داد، توسط ملاحظات زیباشناسی و فنی محدود می گردند.

با استاندارد کردن انواع علائم ، باید یکنواختی در کاربرد، استقرار ، ارتفاع نصب ، روشنائی و انعکاس دهندگی آنها ( با در نظرگرفتن محدودیتهای شرایط محیطی ) حفظ گردد.

همانطور که تاکنون تاکید شده ، یکنواختی در استفاده از علائم دارای اهمیت درجه اول می باشد.

علائم ترافیک باید در هنگام تاریکی به اندازه روز روشن و موثر باشند.

بنابراین علائم را باید روشنائی داد و این عمل را می توان مستقیما توسط یک منبع نور درونی یا بیرونی و یا با تولید انعکاس ایجاد نمود.

توصیه می گردد که بطور کلی ، همه علائم خطر، بازدارنده و حکم کننده و جهت نما را در صورتیکه فاصله آنها تا چراغ الکتریکی بیش از 50 متر باشد، در تمام ساعات تاریکی توسط یک منبع درونی یا بیرونی روشن نگاه داشت.

هدف این عمل آنست که روشن نگاهداشتن علائم را در جائیکه یک منبع اصلی برق وجود دارد به تدریج الزامی نمود.

بعلاوه علائمی که بدین طریق روشن نگاهداشته می شوند باید شب نما باشند تا درصورتیکه منبع برق قطع شود به وظیفه خود ادامه دهند.

با چند استثناء مانند علائم توقف ممنوع ، هرجا که علائم روشن نگاهداشته نمی شوند، باید آنها را منعکس کننده نمود.

لازم به تذکر است که کلیه علائم باید منعکس کننده نور باشند.

استقرار علائم چهار جنبه را باید در مورد استقرار علائم در نظر گرفت: 1 ـ انتخاب محل نصب آنها در کناره راه نسبت به تقاطع ، خطر یا سایر جنبه هائی که به این موضوع مربوط می شود.

2 ـ نحوه قرار گرفتن آنها نسبت به کناره سواره رو و سایر جوانب مربوط به مقطع عرضی.

3 ـ