وقتی که از پشت میکروسکوپ به یک قطره آب، یک بگ درخت و یک مشت خاک می نگری دنیای عجیب و خارق العاده میکروارگانیسم ها در مقابل دیدگانت گشوده می شود.
دنیای موجودات حیرت انگیز که توانایی آنها در هیچ موجود دیگری حتی انسان به چشم نمی خورد.
به راستی چه موجودی می تواند در قدرت رشد با باکتری برابری کند؟
باکتری که شاید یک میلیونیم گرم (میکروگرم) نیز وزن نداشته باشد اما اگر شرایط محیط برای تکثیر تصاعدی آن مناسب باشد، در عرض 72 ساعت انبوه باکتریهای تولید شده وزنی سه هزار برابر وزن کره زمین خواهند داشت و این تنها یکی از جلوه های دنیای شگفت انگیز میکروارگانیسم ها است، دنیایی که در رشته میکروبیولوژی (میکروب شناسی) مورد بررسی قرار می گیرد.
اما میکروارگانیسمها که اساس و پایه علم میکروبیولوژی را تشکیل می دهند، چه هستند؟
محمدعلی آموزگار دانشجوی دوره دکترای میکروبیولوژی دانشگاه تهران در این باره می گوید: میکروارگانیسمها موجودات ریز ذره بینی مانند: باکتریها، ویروسها، قارچهای میکروسکوپی و پرتوزوئرها هستند که با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند.
وی همچنین در مورد جایگاه میکروارگانیسمها در رشته میکروبیولوژی می گوید: علم میکروبیولوژی که گرایشی از علم زیست شناسی است به بررسی و مطالعه میکروارگانیسم ها می پردازد در این علم ارتباط میکروارگانیسم ها با خودشان و همچنین با موجودات عالی تر مانند انسان، حیوانات و گیاهان مورد بررسی قرار می گیرد.
گفتنی است که علم میکروبیولوژی گرایشهای مختلفی دارد که عبارتند از:
الف) گرایش پزشکی: در این گرایش میکروبهایی که برای انسان بیماری زا هستند و چگونگی فغالیت آنها بررسی می شود.
البته این گرایش قسمت کوجکی از علم میکروبیولوژی را برای خود اختصاص می دهد چرا که از میان میکروبهای شناخته شده فقط حدود 170 نوع میکروب، بیماری زا هستند و بقیه میکروبها تا کنون شناخته شده اند، میکروبهای مفید می باشند.
ب) میکروبیولوژی غذایی: بسیاری از مواد غذایی مثل ماست یا پنیر به یاری میکروبها تولید می شوند.
ج) میکروبیولوژی صنعتی: در این گرایش از میکروبیولوژی از میکروبهای مفید برای تولید مواد صنعتی مانند اسیدها و کمپوست میکروبی ( تهیه کود به یاری مواد زاید و زباله ها) استفاده می شود، همچنین از میکروبها در رفع آلودگی های محیط زیست استفاده می گردد.
دکتر علی اکبر محمدی متخصص میکروبیولوژی و رئیس مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی نیز در معرفی این رشته می گوید: رسته میکروبیولوی که با میکروارگانیسمها یعنی موجودات ریز ذره بینی سر و کار دارد، دو جنبه مهم دارد، یکی مبارزه با میکروارگانیسم های خطرناک و بیماری زا که حیاط انسانها، حیوانات و گیاهان را به خطر می اندازند و میکروبیولوژیست با شناسایی روش و مسیر ایجاد بیماریها می تواند این مسیر را متوقف کرده و از چرخه و سیر بیماری جلوگیری کند و جنبه دیگر استفاده بهینه و مناسب از میکروارگانیسم ها برای تولید مواد غذایی و تبدیل بهینه صنایع غذایی مثل تهیه پنیر، ماست و یا حتی نان و همچنین تولید داروهای پزشکی و دامپزشکی می باشد.
در واقع علم میکروبیولوژی در مورد چگونگی استفاده بهینه از میکروارگانیسم ها و جلوگیری از ضررها و زیانهایی که میکروارگانیسم ها می توانند به حیات انسانها، دامها و نباتات وارد کنند، بحث می کند.
در واقع علم میکروبیولوژی در مورد چگونگی استفاده بهینه از میکروارگانیسم ها و جلوگیری از ضررها و زیانهایی که میکروارگانیسم ها می توانند به حیات انسانها، دامها و نباتات وارد کنند، بحث می کند.
میکروبیولوژی یا زیست شناسی سلولی مولکولی گاه می شنویم که از رشته میکروبیولوژی با عنوان زیست شناسی سلولی مولکولی یاد می شود برای مثال در بعضی از قسمتهای دفترچه های آزمون سراسری سازمان سنجش آموزش کشور از این رشته با عنوان زیست شناسی سلولی مولکولی یاد شده است و به همین دلیل تعدادی از داوطلبان آزمون سراسری تصور می کنند که رشته میکروبیولوژی همان رشته علوم سلولی مولکولی است و در نتیجه هنگام انتخاب رشته با مشکلاتی روبرو می شوند.
دکتر محمدی درباره تفاوت بین این دو رشته می گوید: در حقیقت علم میکروبیولوژی مادر علوم سلولی مولکولی است چون زمانی که راجع به فیزیولوژی سلول ( به اصطلاح چگونگی کار کردن و سوخت و ساز بدن سلول) صحبت می شود، در واقع ساختار سلول به عنوان یک میکروارگانیسم مورد بررسی قرار می گیرد، اما این باعث نمی شود که دو رشته فوق را یکی بدانیم چون علوم سلولی مولکولی از حیطه فعالیتهای بیرونی میکروب خارج شده و وارد فعالیتهای درونی آن می شود، در حالیکه در علم میکروبیولوژی تأثیرات بیرونی میکروارگانیسم ها مطالعه می شود برای مثال شما در علم میکروبیولوژی نگاه می کنید که میکروارگانیسم مورد نظر شما چه نوع بیماری ایجاد کرده و از روی آثار بیماری حدس می زنید میکروارگانیسمی را که بررسی می کنید چه نوع میکروبی است .
دکتر محمدی همچنین در مورد نام رشته میکروبیولوژی می گوید: با توجه به اینکه امروزه علوم بسیار ریز، جزئی و تخصصی شده است، بهتر است که دو علم میکروبیولوژی و علوم سلولی و ملکولی در کنار یکدیگر و با نام تخصصی به علم زیست شناسی خدمت بکنند نه اینکه یک علم، دیگری را احاطه بکند.
مثلا اگر بخواهیم میکروبیولوژی را زیر مجموعه ای از علوم سلولی و مولکولی بدانیم، اشتباه است چون بعضی از اوقات علوم سلولی و مولکولی کاری به میکروارگانیسم ها ندارد و در مورد سلولهای یوکاریوتی یا سلولهای انسانی صحبت می کند .
فلورا فروزش از زمان رابرت کخ و لویى پاستور تاکنون باسیلوس آنتراسیس در صدر مطالعات باکترى هاى بیمارى زا قرار داشته است.
عامل مولد سیاه زخم در پاییز سال ۲۰۰۱ میلادى مجدداً شیوع یافت، به طورى که منجر به مرگ ۵ تن شد.
همین موضوع اهمیت باکترى باسیلوس را در بیوتروریسم مورد تایید قرار داد.
بیمارى زایى باکترى ناشى از وجود دو پلاسمید بیمارى زا است، یکى از آنها (pxol) سم سه قسمتى را رمز مى کند که شامل فاکتور کشنده (LF)، آنتى ژن حمایتى (PA) یا فاکتور ادم (EF) و آنتى ژن حمایت (PA) مى شود.
در مجموع این سم ها (PA/PA,LF/EF) اعمال زیستى متعدد را در میزبان مورد هدف قرار مى دهد، به طورى که منجر به سرکوب پاسخ هاى ایمنى و در نهایت مرگ میزبان در اثر اختلال در سیستم هاى مختلف مى شود.
از طرف دیگر، پلى ساکارید کپسول (CPS) باعث محافظت باکترى در برابر پاسخ هاى ایمنى میزبان شده و ژن هاى رمزکننده این کپسول به وسیله پلاسمید pxo2 حمل مى شود.
هدف مطالعات در حال انجام، شناسایى مکانیسم هاى مولکولى است که مسبب بیمارى و توانایى بالقوه خنثى کردن آنها یا تولید واکسنى است که توانایى محافظت در برابر باکترى را داشته باشد.
مطالعه مقایسه اى ژنوم مى تواند منشاء نمونه هاى جداشده را که سبب بیمارى مى شوند شناسایى کرده و نیز باعث پى بردن به تکامل عامل بیمارى زا شود.
براى اولین بار در سال ۲۰۰۳ تعیین توالى ژنوم باسیلوس آنتروسیس در بانک اطلاعات TIGR صورت گرفت.
این تعیین توالى مربوط به گونه غیربیمارى زا Ames بود که فاقد دو پلاسمید غیربیمارى زا است.
در قدم بعد TIGR ژنوم نژادى کاملاً بیمارى زا که حاوى هر دو پلاسمید است را تعیین توالى کرد و نوع نژاد باسیلوس آنتراسیس را مورد بررسى قرار داد.
همچنین تعداد دیگرى از نژادهاى باسیلوس آنتراسیس تعیین توالى شد.
به تازگى آرشیو جمع آورى شده اى در NCBI ایجاد شده است که مجموعه اطلاعات را به هم مرتبط مى سازد و تعیین توالى نهایى، اطلاعات جامعى را از کنار هم قرار دادن ژنوم فراهم مى کند.
اولین اطلاعات قرار گرفته در آرشیو مربوط به یکسرى از خویشان نزدیک باسیلوس آنتراسیس است.
اخیراً یافته نهایى چشمگیرى با توجه به باکترى خویشاوند یعنى باسیلوس سرئوس منتشر شده است.
اگرچه باسیلوس سرئوس سبب بیمارى با شدت بسیار کمترى نسبت به باسیلوس آنتراسیس است و این تفاوت عمدتاً به وجود دو پلاسمید سمى در باسیلوس آنتراسیس نسبت داده مى شود، اما با بررسى هاى صورت گرفته، باسیلوس آنتراسیس عضوى از همان کلاستر فیلوژنى باسیلوس سرئوس است.
از آنجایى که باسیلوس سرئوس عامل ایجاد بیمارى شبیه سیاه زخم در فرد بیمار شناخته شد، در نتیجه براى تعیین توالى ژنوم G9241 (سویه جدیدى از باسیلوس سرئوس) تعیین توالى WGS مورد قبول واقع گردید.
دو پلاسمید بیمارى زا در باسیلوس سرئوس وجود دارد، یکى تقریباً مشابه pxol است که حاوى همان ژن هاى سمى است و دیگرى pBc218 است که آنالوگ پلاسمید pxo2 بود و احتمالاً حاوى کلاستر سنتز کپسول پلى ساکارید است.
این یافته ها، خویشاوندى نزدیک باسیلوس آنتراسیس و باسیلوس سرئوس را اثبات مى کند و همچنین نشان مى دهد که بیمارى سیاه زخم مى تواند توسط سویه دیگرى از باسیلوس آنتراسیس ایجاد شود.
مسمومیت غذایی - استافیلوککی علائم بیمار 1 تا 6 ساعت بعدازخوردن غذای آلوده به ED مراجعه میکند همراه با تهوع شدید، استفراغ، و کرامپهای شکمی که به سمت اسهال پیش میرود.
او بسیار ill؛ رنگپریده، با تعریق، تاکیکارد، اورتوستاتیک بوده و ممکنست از پارستزی یا احساس درحال مردن شاکی باشد.
سایر افرادیکه همان غذا را خوردهاند هم ممکنست این علائم را داشته باشند.
بهرحال معاینه فیزیکی باعث اطمینان میشود.
تندرنسشکمی خفیف هم بطور لوکالیزه وجود دارد که بعلت کشیدگی اپیگاستریوم یا ماهیچه رکتوس شکم در اثر استفراغ است.
آنچه باید انجام داد: · بطور کامل معاینه کرده و تستهای لازم برای رد انفارکتوس میوکارد، اولسر پارهشده، آنوریسم dissecting، یا هر بیماریی که بدین صورت تظاهر میکند را انجام دهید.
· درضمن، محلول داخلوریدی 0.9% NaCl یا رینگرلاکتات تجویز کرده و بیمار را درنظر بگیرید، و علائمحیاتی و معاینهفیزیکی را تکرار کنید.
در بیماران کوچکتر که دارای ذخیره کلیوی و کاردیوواسکولار برای هیدریشن سریع هستند، تجویز 2-1 لیتر درعرض یکساعت اغلب تمام علائم را بهبود میبخشد.
· درصورتیکه بیمار بهتر شده و قادر به خوردن مایعات است، او را مرخص کرده و از او بخواهید درعرض چندساعت بعد غذایش را بیشتر کند، با محلول رهیدریشن خوراکی (ORS) مانند زیر شروع کند: o 4/3 قاشق چایخوری نمک o یک قاشق چایخوری سودای پخته (جوششیرین) o یک فنجان مربای پرتقال (آب لیمو) o چهار قاشق سوپخوری شکر o چهار فنجان آب خوردن و احساس او باید درعرض 1 تا 2 روز بهبود یابد.
· درصورتیکه علائم آهستهتر بهبود مییابد، یک ضداستفراغ یا آنتیاسپاسموتیک تکدوز مانند شیاف پروکلرپرازین 25mg یا قرص دیسیکلومین 20mg تجویز کنید.
· اگر هیپوتنشن یا سایر علائم هنوز باقی است و اگر بیمار قادر به رهیدریشن خوراکی نیست، باید بستری شود.
آنچه نباید انجام داد: · فوراً برای قطع تهوع و استفراغ از داروها (مانند Compazine, Tigan) استفاده نکنید.
چون مانع دفع سموم شده و کمکی در رفع عدمتعادل آبوالکترولیتها که مسئول اصلی بسیاری از علائم هستند نمیکند.
· بعلت فوق، بسرعت داروهایی (مانند Lomotil, Imodium) برای کرامپ و اسهال تجویز نکنید.
· در تجویز مایعات وریدی دریغ نکنید.
· دربیماران واضح تستهای آزمایشگاهی گرانقیمت درخواست نکنید.
· بدون یک هیستوری خوب، فرض را بر مسمومیت غذایی نگذارید.
توضیحات اکثر علائمی که همراه با هر نوع گاستروانتریت دیده میشود بنظر میرسد مربوط به عدم تعادل الکترولیتها و دهیدریشن است.
که حتی میتوانند درغیاب اسهال و استفراغ فراوان، و مقاوم دربرابر رهیدریشن خوراکی قابلتوجه باشند، چون روده قادر به جذب مواد نبوده، و باعث جمعشدن چندین لیتر مایع در لولهگوارش میشود.
رینگرلاکتات محلول انتخابی برای رهیدریشن وریدی است، تقریباً الکترولیتهای سرم طبیعی را دارد، و آنرا میتوان بسرعت انفوزیون کرد.
رینگرلاکتات تقریباً فقدان الکترولیتها ناشی از اسهال را جبران میکند، درحالیکه اگر ناشیاز استفراغ باشد –چون کلراید بیشتر دفع شده است- نرمالسالین بهتر است.
اکثر موارد مسمومیت غذایی در ED ناشیاز سم استافیلوکک است، که وقتی غذا گرم نگهداشته میشود رشد میکند.
سموم شیمیایی هم همین علائم را دارند، اما شروع علائم زودتر است.
علائم سایر سموم غذایی باکتریال معمولاً بین 6-1 ساعت بعداز خوردن شروع میشده، تهوع و استفراغ کمتر و کرامپ و اسهال بیشتر و دوره آن طولانیتر است.
منبع غذایی آلوده مشخص علت را روشن میکند.
حلزون صدفدار مطرحکننده ویبریو پاراهمولیتیکوس، برنج مطرحکننده باسیلوس سرئوس، گوشت و تخممرغ مطرحکننده استافیلوکک، کامپیلوباکتر، کلستریدیوم، سالمونلا، شیگلا، E.
Coli انتروپاتیک، یا یرسینیا است.هرگاه فردی دچار اسهال شود، بطور طبیعی میتواند مربوط به آخرین غذای خورده شده باشد.
هوشیار باشید تشخیص مسمومیت غذایی را در بیماران (بویژه آنهایی که قصد شکایت از متصدی غذا دارند) بدون درگیری سایر افراد یا آزمایش نمونه غذای مسموم نگذارید.
http://www.iauk.net/index.php?pageaction=opencmsdetail&cms_id=95&parent_id=228 یکشنبه 1 تیر ماه 1382 14:50اگر فصلهای سرد سال یعنی پاییز و زمستان را فصل عفونت های ویروسی در نظر بگیریم و اگر فصل بهار را فصل بیماری های آلرژیک بدانیم ، تابستان ، فصل گرما را باید فصل مسمومیت های غذایی بنامیم.
هرچقدر هوا روبه گرمی می رود ، شیوع اسهال و استفراغ هم که شایع ترین علت آنها عفونت های گوارشی است ، بیشتر می شود.
گرمای هوا به مواد غذایی ای که در نگهداری درستشان در خانه ها، کارگاه های تولید ، انبارها ، فروشگاه ها و رستوران ها و هر کجای دیگر سهل انگاری می شود ، رحم نمی کند و