آب مروارید ________________________________________
توضیح کلی
آب مروارید عبارت است از کدر شدن عدسی چشم.
عدسی چشم یک ساختار شفاف و انعطاف‌پذیر در نزدیکی جلوی کره چشم است.
عدسی کمک میکند تا اشیایی که چشم به آنها نگاه میکند تار به نظر نرسند و نیز در شکست و تمرکز نور روی شبکیه نقش دارد.
عدسی رگ خونی ندارد و توسط زجاجیه که در اطراف آن قرار دارد تغذیه میشود.
اگر تصلب شرایین موجب عدم تغذیه مناسب زجاجیه شود، عدسی چشم نیز منبع تغذیه خود را از دست خواهد داد (این مشکل اغلب در سنین پیری رخ میدهد).
سپس شفافیت و انعطاف پذیری عدسی کم میشود و آب مروارید اتفاق می‌افتد.
آب مروارید ممکن است در یک یا هر دو چشم تشکیل شود.
البته در این حالت، سرعت رشد آب مروارید در دو چشم ممکن است متفاوت باشد.
آب مروارید سرطان نیست.
چیست؟
(Cataract)آب مروارید
آب مروارید از نظر علمی یعنی ایجاد هرنوع کدورت در عدسی چشم.
بصورت طبیعی در داخل چشم انسان درپشت عنبیه عدسی شفافی قرار دارد که به متمرکز کردن شعاعهای نورانی بر روی شبکیه کمک میکند.
همچنین عدسی عنصر اصلی در تطابق برای دید نزدیک میباشد.
علت پیدایش کدروت در عدسی، تغییر در ساختار پروتئینهای آن میباشد که میتواند بصورت مادرزادی یا در اثر ضربه، مصرف بعضی از داروها و سموم، در معرض تشعشعات قرار گرفتن، ابتلا به بیماری قند، و مهمتر از همه بعلت تغییرات سنی اتفاق بیفتد.
نوع اخیر یعنی آب مروارید سنی شایعترین نوع و در حدود بیش از 70% موارد را شامل میگردد.
ایجاد کدورت در عدسی چشم را شاید بتوان به یخ زدگی شیشه پنجره در زمستان شبیه کرد فقط با این تفاوت که پس از ذوب شدن یخ، شیشه دو مرتبه شفاف میگردد اما برای رفع کدورت از عدسی بجز خارج کردن وجانشین نمودن آن با یک نوع مصنوعی راهی دیگری تا کنون برای بشرشناخته نشده است.
البته باید توجه داشت که صرف وجود کدورت در عدسی چشم حتما به معنی نیاز فوری به عمل جراحی نیست.
بعضی ازانواع کدورتهای عدسی یا خیلی خفیف هستند و یا در قسمتهایی از عدسی واقع گشته اند که مانع از رسیدن نور به داخل چشم نمیگردند و طبعا نیاز به درمان نخواهند داشت
به هنگام ایجاد کدورت در عدسی، بعلت ایجاد مانع بر سر راه عبور نوربداخل چشم، بینایی مختل میگردد که با یک یا چند تا از علائم زیر خود را نشان خواهد داد
تاری آرام و تدریجی دید در طی مدت چندین ماه ویا سال در یک یا هر دو چشم
تاری دید در شرایط نوری کم مخصوصا در غروب
پخش نور ( ایجاد وییا افزایش آن نسبت به قبل) بخصوص در هنگام رانندگی در شب در گذرگاههای دو طرفه
تغییردر دید رنگ بخصوص در رنگ آبی؛ در بعضی از انواع تغییر رنگ بقدری است که انگار از پشت یک شیشه زرد رنگ نسبتا مات به اشیاء پیرامونمان نگاه میکنیم
دو بینی در یک چشم و یا سایه دار دیدن
تغییرات مکرر نمره عینک
آب مروارید چه از نظر علت پیدایش و چه از نظر فرم بالینی انواع متعدد دارد.
به همین دلیل علائم بیماری و سیر پیشرفت آن میتواند از یک فرد به فرد دیگر کاملا متفاوت باشد.
از نظر علت پیدایش، آب مروارید به گونه های زیر تقسیم بندی میگردد
آب مروارید سنی: شایعترین نوع
آب مروارید مادرزادی
آب مروارید ناشی از ضربه
آب مروارید ناشی از بیماریهای التهابی مزمن داخل چشمی
آب مروارید ناشی از بیماریهای متابولیک مانند بیماری قند
آب مروارید ناشی ازتشعشعات مانند نور ماوراء بنفش، اشعه ایکس وغیره
آب مروارید ناشی از مصرف بعضی از داروها مانند کورتون ویا سموم مانند نفتالین
به هر شکل علت هر چه باشد در اکثر این موارد درمان جراحی است که عدسی کدر شده خارج وبا یک عدد لنز مصنوعی جایگزین میگردد.
روشهای غیر جراحی مانند عینک و یا دارو در درمان آب مروارید تقریبا جایگاهی ندارند و فقط ممکن است برای مدت کوتاهی جهت بهبود نسبی دید استفاده گردند تا بیمار آمادگی عمل را پیدا نماید.
بد نیست که بدانیم آب مروارید شایعترین بیماری چشم است که نیاز به عمل جراحی دارد و شاید بتوان گفت در تمام دنیا شایعترین عمل جراحی است که درتمامی بدن انجام می گیرد.
از طرفی دیگر باز هم بد نیست بدانیم که بسیاری از صحبنظران معتقدند که جراحی آب مروارید و جایگزینی آن با عدسی مصنوعی شاید موفقترین روش درمانی در تمام طب باشد
با افزایش امید به زندگی در جوامع پیشرفته و رو به پیشرفت، تعداد افرادی که دچار آب مروارید در اثر سن میشوند رو به فزونی است.
بعبارت دیگر با استدلال میتوان گفت اگر همه افراد به اندازه کافی عمر کنند بالاخره روزی فرا خواهد رسید که نیاز به عمل آب مروارید پیدا کنند.
چرا که در واقع آب مروارید یک پروسه طبیعی پیری است که از عوامل دیگر مانند نژاد، جنسیت، تغذیه، آب وهوا وغیره نیز تاثیر می پذیرد.
یعنی مجموعه یک یا چند تا از این عوامل سبب میگردد که بعضی از افراد در سنین پایینتر گرفتار آب مروارید گردند وبرخی دیگر در سنین بالاتر مبتلا گردند.
در کتب چشم پزشکی غربی آماری وجود دارد که 75% افراد بالای 75 سال درجات متفاوتی از کدورت عدسی یا همان آب مروارید را در چشمشان دارند.
در مملکت ما اینچنین آمار دقیقی وجود ندارد ولی بنظرمیرسد در جوامعی مانند ما، نرخ شیوع این بیماری باید در همین میزان ویا حتی بیشترباشد که احتمالا علت آن تفاوت نوع تغذیه و یا آب وهوا میباشد
آب مروارید رسیده (در این حالت عدسی چشم کاملا کدر شده است) و دو طرفه که بینایی را بشدت و در حد فقط تشخیص حرکت اشیاء کاهش داده است
امروزه پیشرفت تکنولوژی و نیاز روزافزون به دید بهتر و کاملتر از یکطرف و بهبود شگرف تکنیکهای عمل جراحی آب مروارید از سوی دیگر سبب گشته تا آب مروارید در مراحل ابتدایی تری نسبت به یکی دو دهه قبل مورد مداوا قرار گیرد و انواع پیشرفته و شدید آن مانند آنچه در عکس مقابل دیده میشود کمتردر جوامع پیشرفته یافت میگردد
علایم شایع
• تاری دید که ممکن است در نور روشن بدتر باشد.
تاری دید ممکن است اول بار وقتی توجه فرد را جلب کند که به هنگام شب در حال رانندگی باشد و به نظر وی برسد که نورها پخش میشوند یا هاله‌ای دور آنها وجود دارد.
• دو تا دیدن اشیا (گاهی)
• کدر شدن و رنگ سفید شیری در آمدن مردمک ها (تنها در مراحل پیشرفته)
علل
• روند طبیعی پیری
• آسیب به چشم
• در بیماریهای که قند خون بالاست، مثل دیابت شیرین
• التهاب، مثل اووئیت (التهاب آن قسمتهایی از چشم که عنبیه را می‌سازد)
• داروها، به خصوص کورتیزون و مشتقات آن
• قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس، امواج میکرو ویو و اشعه مادون قرمز
• علل ارثی، و نیز اثرات سرخجه روی چشم جنینی که مادرش در اوایل حاملگی مبتلا به این بیماری میشود.
• گالاکتوزمی (بیماری ارثی در شیرخواران که باعث ناتوانی در هضم شیر میشود).
عوامل افزایش دهنده خطر سن بالای 60 سال وجود هر کدام از علل فهرست شده
عوامل افزایش دهنده خطر سن بالای 60 سال وجود هر کدام از علل فهرست شده پیشگیری خانم‌هایی که در سنین باروری هستند، در صورتی که سرخجه نگرفته‌اند یا واکسن آن را نزده‌اند، باید علیه آن واکسینه شوند.
مصرف داروهای کورتیزونی یا هرگونه داروی دیگری که بر عدسی تأثیر می‌گذارد باید به دقت تحت‌نظر قرار داشته باشد.
بیماریهای چشمی‌ای که ممکن است باعث آب مروارید شوند، مثل ایریت (التهاب خود عنبیه ) و اووئیت، باید سریعاً درمان شوند.
به طور منظم از عینک آفتابی مناسب استفاده کنید.
رژیمی دارای مقادیر مناسب از ویتامین ـ آ و بتا کاروتن داشته باشید.
عواقب مورد انتظار معمولاً با جراحی خوب میشود.
بعضی آب مرواریدها هرگز آن قدر در بینایی اختلال ایجاد نمی‌کنند که نیازمند جراحی باشد.
در سیر تشکیل آب‌مروارید، تعویض مرتب عینک ممکن است به بینایی کمک کند.
عوارض احتمالی از دست دادن بینایی عوارض پس از عمل جراحی، از جمله پارگی چشم، چسبندگی‌ها، عفونت، و جدا شدن شبکیه از محل خود درمان اصول کلی معاینه چشم (با افتالموسکپ) تشخیص آب مروارید را تأیید میکند.
درمان معمولاً شامل عمل جراحی است.
در صورتی که بینایی چندان زیاد تحت‌تأثیر قرار نگرفته باشد، میتوان از عینک‌هایی که بیشترین فایده را داشته باشند بهره جست.
در صورتی که بینایی بدتر شود یا آب مروارید باعث التهاب و فشار در چشم شود، عدسی چشم با جراحی برداشته میشود.
هم‌اکنون روشهای مختلفی برای بیهوشی، بستری کردن بیمار، و تصحیح بینایی پس از عمل جراحی وجود دارد.
عمل جراحی را میتوان با یا بدون بستری کردن بیمار در بیمارستان به انجام رساند.
اگر هر دو چشم آب مروارید داشته باشند، معمولاً با هم عمل نمی‌شوند.
زمان مناسب برای عمل جراحی آب مروارید آنچه که بصورت سینه به سینه نقل میگردد اینست که باید صبر کرد تا آب مروارید " رسیده" و آماده عمل گردد.
اما امروزه از مقبولیت سخن فوق بشدت کاسته شده و پیشرفت تکنولوژی و نیاز روزافزون به دید بهتر و کاملتر از یکطرف و بهبود شگرف تکنیکهای عمل جراحی آب مروارید از سوی دیگر سبب گشته تا آب مروارید در مراحل ابتدایی تری نسبت به یکی دو دهه قبل مورد مداوا قرار گیرد.
آنچه که امروزه با صراحت گفته میشود اینست که موعد عمل جراحی تابعی از نیازهای بینایی روزمره بیمارمیباشد که در افراد مختلف کاملا متفاوت است وبر این اساس موعد عمل جراحی از یک بیماربه بیمار دیگرفرق خواهد کرد.
بعنوان مثال یک آب مروارید مختصر درفردی که شغلش رانندگی است، نیاز وی به دید خوب و کامل در روز و شب ایجاب می کند سریعتر مورد عمل قرار گیرد ودر مقابل یک خانم خانه دار با آب مروارید متوسط که از عهده فعالیتهای روزمره خود بخوبی بر می آید این امکان را دارد که تا مدتها عمل را به تاخیر بیندازد.
پس بصورت یک قانون کلی میشود گفت که هر زمان آب مروارید بینایی را در حدی کاهش دهد که انجام امور روزمره فرد را مختل نماید، آن موقع موعد عمل خواهد بود علاوه بر اصل کلی فوق نکات زیرنیز در تعیین زمان عمل میتواند مد نظر قرار گیرد همچنین "آب مروارید کاملا رسیده" خطری برای ایجاد آب سیاه در چشم محسوب میگردد که بیمار را مجبور به عمل در شرایط اضطراری خواهد نمود.
عملی که میتواند با فراغ بال و در شرایط کاملا انتخابی انجام گیرد مطمئنا انجام آن در شرایط اضطرار از کیفیت آن خواهد کاست.
شکل فوق چشم بیماری را نشان میدهد که در شرایط اضطراری بعلت ایجاد آب سیاه ناشی از آب مروارید رسیده تحت عمل قرار گرفته است در تکنیکهای امروزی عمل جراحی آب مروارید که با شکاف کوچک انجام میگیرد بر خلاف تکنیکهای قدیمی تر، هرچه شدت ودانسیته آب مروارید کمتر باشد عمل خروج عدسی ساده تر و سریعتر و کم عارضه تر انجام میگیرد و بنابراین بعضی از صاحبنظران عمل آن را در مراحل ابتدایی تر توصیه مینمایند وجود بعضی از بیماریهای همراه نیز میتواند زمان عمل آب مروارید را پس و پیش نماید.
بعنوان مثال بیماری که نیاز به عمل آب سیاه دارد و همچنین درجاتی از آب مروارید در چشمش مشهود میباشد، در اینگونه موارد همزمان با عمل آب سیاه ، عمل آب مروارید نیز توسط پزشک معالج توصیه میگردد.
انجام هردو عمل بصورت همزمان صرفه جویی قابل توجه ای در وقت، هزینه، و تعداد سفرهای به اتاق عمل مینماید بعضی از افراد که خواهان تصحیح عیوب انکساری مانند نزدیک بینی یا دوربینی هستند و درجات خفیفی از آب مروارید در چشمشان وجود دارد میتوانند بجای انجام اعمال جراحی لیزر و لیزیک، عمل آب مروارید را بصورت زودرس انجام دهند.
عمل آب مروارید وجایگذاری لنز مصنوعی داخل چشمی مناسب میتواند بخش عمده ای از عیب انکساری را همزمان با درمان آب مروارید انجام دهد که باز در این حالت صرفه جویی قابل توجه ای در وقت، هزینه، و تعداد سفرهای به اتاق عمل بیمار مینماید زمان عمل در آب مروارید نوع مادرزادی مقوله کاملا متفاوتی از آنچه گفته شد میباشد.
در اینجا بعلت اینکه سیستم بینایی وراههای بینایی در مغز کودک در حال تکامل میباشد، آب مروارید سبب تنبلی شدید یک و یا هر دو چشم میگردد و بنابراین تاخیر در عمل صلاح نمی باشد.
البته در اینجا نیز نباید فراموش کرد که آب مروارید مادرزادی اشکال بالینی بسیار متفاوتی دارد ودر بعضی از انواع آن که اختلال دید قابل توجه ای را ایجاد نکرده، میتوان با نظر پزشک معالج صبر نمود.
یادمان باشد در مورد آب مروارید مادرزادی نکات ظریف بسیاری وجود دارد که در حوصله این بحث نیست ودراین مورد حتما به نظریه چشم پزشک معالج کودک عمل گردد داروها معمولاً دارو برای این بیماری لازم نیست.
فعالیت هیچ محدودیتی برای آن وجود ندارد، فقط اگر بینایی در شب دچار مشکل شده است در شب رانندگی نکنید.
رژیم غذایی رژیم خاصی توصیه نمی‌شود.
جایگاه لیزر در اعمال جراحی آب