معرفی مادۀ معدنی شرایط تشکیل و کاربرد آن
کرومیت تنها محصول فاز کروم و محصولات کروم دار شیمیایی است به همین دلیل کرومیت و کروم به یک معنی میباشند.
استفاده می شوند.
“fecr2o4 یاfeo9cr2o3” کانی کروزرمیت عضو گروه اسپنل ها بافرمول این فلزدرترکیب پوستهء جامد زمین منحصرأ در سنگهای آذرین قلیایی مربو به مرحله آغاز تبلو ماگما وسرپانتین های حاصل ازتغییرآنها ظاهرمیشود.دراین سنگها،کروم معمولأ باآهن (دو و سه ظرفیتی)،نیکل،منیزیم وکبالت همراه است، سیلکیتهای قلیایی مانند اولیوین،اوژیت هورنبلند نیزممکن است در ترکیب کروم وجود داشته باشد.
تقسیم بندی کرومیت ها براساس موارد مصرف به چهاردسته: کرومیت با درجه متالوژی،شیمیایی،نسوزوماسه ریخته گری تقسیم بیش از 3/1fe/cr وcr2o3 
استفاده می شود،برای متالوژی کرومیتهای بابیش از46 درصدحد قابل استخراج کرومیت درحال حاضرحدود 38درصدcr2o3 است نوع کانسنگ کرومیت از لحاظ مقدارcr2o3 آن به درجات زیر تقسیم می کنند.
الف – کرومیت درجه 1 که مقدارcr2o3 بیشتر از 48 درصد باشد.
ب – کرومیت درجه دو با مقدارcr2o3 بین 42 تا 48 درصد می باشد.
ج – کرومیت درجه 3 که مقدارcr2o3 کمتر از 42 درصد می باشد.
کانی کرومیت دارای ساخت اتومورف (دانه ریز) و قسمتی گزنومرف دیده می شود و بافت آن در 3 نوع لک دار،پوست پلنگی و کوکاددیده می شود.و رنگ خاکستری آن قهوای و جرم مخصوص آن 3/8 تا 4/8 وسختی آن 5 تا 5/5 می باشد.
کروم فلزی است شفاف و به رنگ آبی روشن که از لحاظ جلای فلزی مشابه پلاتین می باشد ، این فلزدر تماس با هوا به روی آن قشر اکسیدی بسیار نازک ، متراکم و چسبیده و محافظی ایجاد میگردد که بقیه فلزرا از اکسید شدن و خوردگی حفظ می نماید .
این فلزدر خالصترین حالت خود ( بیش از 9/99% cr) به مقدار محدود از طریق روش های ویژه وتبخیر در خلا تولید می شود و به دلیل کاربرد وسیع آن در صنایع ،به عنوان فلز استراتژیک مطرح می باشد.
این فلز به واسطه ویژگیهای فیزیکی خاص ،موارد استفاده وسیعی در صنایع متالوژیکی ، شیمیایی ودیرگدازها ( نسوزها) یافته است وهمچنین در آلیاژهای آهنی وغیرآهنی به منظورایجاد سختی و مقاومت درمقابل اکسایش و خوردگی به کار برده میشود.
نقطه ذوب آن حدود 1600تا1700 می باشد که البته به هنگام مخلوط شدن باچسب های ویژه جهت تولیدمواد نسوزاین نقطه ذوب کاهش می یابد،مقاومت حرارتی کانه کروم به مشخصه ها ومجموع سیلیکاتهای موجود در کانه بستگی دارد.چون ماده اصلی 
موردکاوش دراین مهم کروم ((cr می باشد،لذا به طورخلاصه به ویژگیهای فیزیکی و مکانیکی آن نیز اشاره خواهد شد.
خصوصیات فیزیکی کانسنگ کرومیت در نوع کاربرد آن نیز موثر است،به عنوان مثال صنایع متالوژیکی نوع کلوخه ای کانی را نسبت به کنسانتره آن ترجیح می دهند ، نوع ترد و خرد شونده آنرا درصنایع شیمیایی ترجیح می دهند.
از نظر شکل ظاهری کانسنگ کرومیت را به سه گروه تقسیم می کنند:
A: سخت یا کلوخه B: نرم یا میز C: خاک یا نرمه
بعضی از کرومیت ها به طور خیلی ضعیف در مقابل مغناطیس دست عکس العمل نشان داده،ولی عمدتا چنین خاصیتی راندارند،معمولا دانه های کرومیت درماده معدنی به ابعاد 3- 5/0میلیمتر (عمدتا 5-1) درمتن سنگ دیده می شود،درصد باطله درسنگ معدنی حداقل 3%-2وحداکثرتا%25است،اضافه شدن باطله درسنگ معدن باعث تغییر شکل کروم ازحالت توده ای به دانه های پراکنده می شوند،دانه های کروم در سنگ معدن به اشکال منظم یا نامنظم قرار دارند.از کانی های مشابه آن می توان به کانی های مگنتیت (FE3O4)وفرانگلینیت اشاره نمود.
وضعیت فرانگلینیت:معدن سنگ کرومیت به صورت رگه ای وگاهی پوست پلنگی درنقشه250000/1سبزواردرفاصله40کیلومتری شرق سبزوارکه درتاریخ15/12/1384 تحت شماره 236334/4 درسازمان صنایع ومعادن خراسان رضوی به ثبت رسیده است.پس ازطی مراحل میله گذاری ومراحل اداری مختلف طرح اکتشاف ارایه شده 
درتاریخ15/12/1384به شماره23634/4تأیید گردید وپروانه اکتشاف صادرگردید حال پس از اتمام عملیات اکتشافی تقدیم می گردد.
محدوده ی معدن کرومیت اکتشاف شده در فاصله ی 57 کیلومتری شهرستان سبزوار به ساطان آباد (در مسیر شمال شرق)و سپس حدود 17کیلومتری حرکت به سمت جنوب سلطان آباد به روستای فوجی و نورآباد می رسیم که در نزدیکی محدوده ی اکتشافی است می رسیم.کروکی محدوده ی مورد نظر درزیر قابل مشاهده است :
 محدوده ی معدن کرومیت اکتشاف شده در فاصله ی 57 کیلومتری شهرستان سبزوار به ساطان آباد (در مسیر شمال شرق)و سپس حدود 17کیلومتری حرکت به سمت جنوب سلطان آباد به روستای فوجی و نورآباد می رسیم که در نزدیکی محدوده ی اکتشافی است می رسیم.کروکی محدوده ی مورد نظر درزیر قابل مشاهده است : محدوده معدن کرومیت موردنظربه صورت هشت ضلعی ABCDEFGبه مشخصات جدول ذیل براساس پروانه اکتشاف صادرشده ازسوی سازمان صنایع ومعادن خراسان رضوی به مساحت30 کیلومترمربع می باشد این مشخصات ومساحت درج شده درپروانه اکتشاف می باشد.
این محدوده درمنطقه کوهستانی واقع شده است بـدیـن ترتـیـب کـه حـداقـل ارتفاع آن از سطح آبهای آزاد 1500 مـتـر و حـداکـثـر آن 2000 متر می باشد.دارای پوشش گیاهی بوته ای می بـاشـد.دارای آب و هوای کوهستانی است.درفصل زمستان ارتفاعات اکثرا پوشیده ازبرف می بـاشـد.بـارنـدگـی سـالـیانـه منحصربه زمستان و اوایل بهار است که بین150 تا300 میـلیمترگـزارش شـده اسـت دارای چندرودخانه ی فصلی می باشدبااین تفاصیر به طورمتوسط حدود 9ماه از سال امکان فعالیت معدنی وجوددارد.
منطقه موردمطالعه ازکمربند افیولیتی سبزوارواقع درشمال خرده قاره ی ایران مرکزی (شمال گسل کویر بزرگ) است که حوضه رسوبی کپه داغ در شمال را ازفلات ایران مرکزی در جنوب جدا می نماید.این نوار افیولیتی بصورت یک فرازمین مرتفع باروند تقربا خاوری ـ باخـتـری اسـت.
درحـقـیـقت بخشی از نوار افیولیتی حلقوی احاطه کننده خرده قاره ایران مرکزی (افیولیت هـای درونی ) است در منطقه مورد مطالعه این نوار افیولیتی که مرتفع تریـن مـی بـاشـد شامـل حجم عظیمی از سنگهای اولترامافیک (عمدتا رزبوژیت و خیلی کم دونیت و لرزولیت )،توده های کوچک گـابـرویـی وترادفی ضخیم ازگدازه های بازالتی زیر دریایی (دارای ساخت بالشی) همراه با آهک های پلاژیک که تاسه فوقانی و رادیولادیت است که بطور دگر شیب وبا یک قاعـده کنـگـلـومـدایی توسط سنگ ها ی آتشفشانی ورسوبی آتشفشانی ائوسن میانی- بالایی پوشیده شده است.
بنابراین زمان تکامل این مجموعه افیولیتی در که تا سه فوقانی ( سانتونین- کامیانین ) و زمان به هم آمیختگی وجایگزینی آن قبل از ائوسن میانی است.
بـخـش اعـظـم مـنطـقه مورد مطالعه را سنگهای افـیـولـیـتی تشکیل می دهند که همراه با رخنمون های کوچکی ازسنگهای دگرگـونی قدیمی تر می باشند.سنگهای افیولیتی مذکور توسط سنگهای رسوبی،رسوبی- آتشفشانی وآتشفشانی ائوسن بطـور دگر شیب پوشیده شده اند.
شـاید بـتـوان قـدیـمی تـریـن واحـد هـای سنگی موجود درمنطقه را یک سری سنگ های دگرگونی آمـفـیـبـولـیـت و آمـفـیـبـولیت شیت قلمداد نمود که در قسمت های معدودی دیده مـی شـونـد الـبـتـه با مرز گـسـلـه هـمـراه با سنگ های افیولیتی این سنگها احتمالا دارای سنپالئوزوئیک و یا قدیم تر باشند.
قـابـل ذکـراست که سنگـهـای بازیکی منطقه شامل گدازه های بازالتی وآندزیت بازالت و توف است.سنگهای اولترابازیک نیزشامل پریدوتیت،پیروکسنیت ودونیت های سرپانتینی شده است که کرومیت ها درارتباط با همین سنگها هـسـتـنـد.باید گـفت که کرومیت ها در این منطقه بصورت رگه ای وعدسی یافت میشوند.
درمورد چگونگی تشکیل ماده ی معدنی کرومیت؛ این طور می توان گفت که درمراحل اولیه تـبـلـور تـفـریـقـی کانیهای الیوین،پیروکسن وکرومیت دراثرحجم بالا درکف چمبره ماگمایی ته نشین می شوند و بدین ترتیب کرومیت بصورت عدسی و رگه ای درلابلای سنگهای اولترامافـیـک ( دونیت ،پریدوتیت ،پیروکسنیت) تشکیل می شود.شکل ووسعت کانسارکرومیت تابع ترکیب شیمیایی ماگما و بطور کلی تغییرات چون فشار و حرارت و نیز ترکیب و نـیز سرد شدن ماگماو همچنین تابع حرکاتی است که در ضمن سرد شدن و یا بعـد از آن تـحمل کرده است.
بعـنوان مثال اگـر کـاهـش درجه حرارت بکندی صورت گیرد کریستالهای کرومیت بعلت وزن مخصوص بالادربسـترمـاگما سقوط میکند که لدین ترتیب عدسیها و رگه های کرومیت را بوجود میآورد .
درحالیکه کاهش درجه حرارت به سرعت صورت گیرد گلوله های کرومیت با کتانـی اولـیـویـن کانسار پوست پلنگی را تشکیل می دهند.
میتوان گفت عواملی چون :وجود سنگهای اولترامافیکی و مخصوصا سرپانتین در محیط وهمچنین وجودعوامل تکتونیکی از قبیل چین ها،گسل ها وشکاف ها درحقیقت درپی باز شدن شکافـهـای عـمیـق ونـفوذ توده های اولترابازیکی ،کرومیت نیز همراه آنها به سطح می آید.
هـمـچـنـیـن مـی تـوان چنیـن تصورکرد که کرومیت میزالی است که دردرجه ی حرارت بالا تـشکیل گـریده عمدتا پریدوتیت ها وسرپانتین ها که ازآن مشتق می شود وجود دارد.
قابل توضیح اسـت کـه سنـگهـای دگـرگـونی همراه با سنگهای افیولیتی و با مرزگسله در داخـل آنـها یـک سـری سـنـگـهـای آمـفیبولیت و آمفیبول شیست گارنت دار دیده می شود (عـلـوی تـهـرانـی1977) کـه احـتمالا سنگهای رسوبی و آتشفشانی قدیمی تر (پالئوزیک و یا قدیمی تر) از سنگ های افیولیتی هستند که تحت تاثیر یک دگرگونی ناحیه ای قرار گرفته اند.همچنین درموردسـنگهای افیولیتی میتوان گفت که مجموعه ی افیولیتی سبزوار عمدتا از سنگهای اولتر ابـازیک تشکیل شده که بخش اعظم این سنگ های اولترابازیک خود ترکیب هارزبـورژیــتی دارند.بیش از 90درصد سنگهای اولترابازیک ومیزان کمی از آنها دونـیـت و لـرزولـیـت می باشند.تـرادف سنگهای افیولیتی در منطقه مورد مطالعه نسبتا منظم بوده وبه طرف جنوب می باشد.به طوریکه با مرزگسله برروی اولترابازیک ها گدازه های بـازالـتـی زیر دریایی همراه باآهک های پلاژیک قرارمی گیرند.توده های گـابـرویـی به مـیـزان کـمـی در بـین آنها دیده می شوند که سنگهای اولترابازیک را قطع نموده و اغلب خارج از محـدوده مورد مطالعه گسترش دارند.
در مناطقی که دایک های رود یـنگـیـتـی تـراکم بیشتری دارند.
سنگ های هـارزبـورژیـتـی بشدت سرپانتینیتی شده ودارای رنگ روشن (سبزمایل به زرد) با سطوح فرسایـش مـلایم مـی باشند،درحالی که در بخش هایی که دایک های دیابازی حضور نداشته یا گسترش کمی دارند ، سنگ های هارزبورژیتی نسبتا سالم بوده و دارای رنگ ظـاهـری تـیـره و فرسایش خشن می باشند.
سنگ هـای اولـتـرابـازیک اغـلـب بر روی رســوبـات جوان رانده شده وخود به صورت مخلوط های رنگین دیده می شوند که ازسنگهای اولترابازیک،رادیولاریت وآهکپلاژیک تشکیل شده است.
درخصـوص سـنـگـهـای هـارزبـورژیـی می توان گفت که بخشی ازمجموعه افیولیتی در منطقه مورد مطالعه را سنگهای هارزبورژیتی تشکیل می دهندکه شامل توده های سـیـاه رنگ تا مایل به قهوهای تیره غنی از کانی اورتوپیروکسن (برنزیت)می باشند که دارای تلالو خاصی است.
در بخش هایـی که دایـک های دیـابازی به میزان زیادی آنها را قطع نموده شدیدا سرپانتینیتی گردیده و به مجموعه ای از خرد شده به رنگ سبز روشن دیده میشوند.
در خصوص سنگهای دونیتی ولرزولیتی باید گفت که درداخل سنگ های هارزبورژیتی بلوک های کوچکی از سنگ های دونیتی و لرزونـیتی دیده می شوند که به طور پراکنده در کل منطقه به خصوص در مـنـاطـقی که عدس های کـرومـیـتـی تراکم دارند رخـنمون داشته و در کمر پایین عدسی های کرومـیـتـی را تشکیل می دهند سنگهای دونیتی دارای رنگ ظاهری قهـوه ای روشـن تا سبز مایل به زرد و شکست خاکستری بوده و فرسایش صاف دار و اغلب نیز شدیدا سر پانیتی شده اند.
توده های بزرگ اولترابازیک عمدتاهارزبوژیتی را یک سری دایک دیابازی قطع نموده که نفوذ این دایک ها باعث سرپانیتی شدن شدید توده های مذکور گردیده وخود دایک ها نیز تماما تجزیه و بـه مجموعه ای از دیوپسید،گارنت ،پرهنیت وسیلیس تبدیل شده اند که پدیده تجزیه شدن فوق را در اصطلاح رودینگتیزاسیون می نامند .
رودینگیتی شدن خود پدیده ای اولیه در دایک های دیابازی است که در ارتباط با دگرگونـی کـف اقیانوس می باشد.
(دگـرگـونی کـف اقـیانوسflow metamorphism ocean یه دگر گونی استاتیک و کششی است که سرپانتینیتی شدن اولترابازیک ها و اسپیلیتی شدن بازاست،نیزدر ارتباط با آن می باشد.) دراثر این پدیده دایک های مذکوربه صورت بلوک ها وعدسی ها سخت وسفیدرنگی درآمده که فرسایش خشن تری نسبت به سنگ های اولترابازیک سرپانتینیتی در برگیرنده دارند.درمورد توده های گابرویی باید اشاره کردکه سنگ های اولترابازیک هارزبوریتی را یک سری توده های گابرویی و میکـروگـابرویـی تـیـره رنگ متوسط تا ریزبلورغنی از بلورهای پیروکسن وپلاژیوکلازقطع نموده که بعضا دارای جهت یافتگی بوده و سری های کومـولـیـت (گـابرو های لایه لایه) در مجموعه افیولیتی را تداعی می نماید.بـعـد از واحـد هـارزبـورژیـتـی سـرپانـتینی شده بیشترین رخنمونهای سنگ مربوط به مـجـمـوعه افـیـولیتی موجد درمـنطقه را میتوان گدازه های بازالتی زیر دریایی عنوان نـمود.این واحد شامل ترادف ضخیمی از گدازه های بازالتی با ساخت بالشی و حفره دار (ساخت بادامکی ) به رنگ سیاه تا سبز تیره بوده و حفرات آنها توسط کلسیت و سیلیس پر شده اند.
درمورد آهک های پلاژزیک می توان گفت که در داخل گدازه های بازالتی زیر دریایی و بالاترین بخـش های آنها لایه های آهکی ریز دانه به رنگ کرم ،صورتی و قرمز دیده مـی شـود کـه اغلب ستیغ های بلندی را برروی مجموعه افیولیتی تشکیل می دهند.نازک لایه و دارای ساخت نواری بوده و بین لایه های نازک چرت قرمز(رادیولاریت) نیز در آنها دیده می شود .
به صورت بلوک های تکـتـونیزه نیز همراه با گدازه های بازالتی در داخـل مخـلـوط رنـگـی دیـده مـی شـونـد کـه هـمـراه بـا آنها شیل های رادیولردا قرمز و رادیـولاریـت وجـود دارد.آهـک های مذکور کم و بیش رس