همه محیطهایی که در آنها زندگی جریان دارد محیط زیست نامیده میشود.
به عنوان مثال استخر آب ، یک شهر ، اقیانوس و کویر همگی انواعی انواعی از محیط زیست به حساب میآیند.
در محیط زیستی عوامل غیر زنده مانند خاک ، آب ، گازها و غیره به همراه جانداران وجود دارند.
موجودات زنده با هم و با محیط غیر زنده خود ارتباطی متقابل برقرار میسازند.
این ارتباطها برای بقای محیط زیست بسیار لازمند.
کارشناسان محیط زیست هنگام بررسی ، مناطق زیستی را مورد مطالعه قرار میدهند.
هر منطقه زیستی شامل موجودات زنده ویژه عوامل غیر زنده است اکوسیستم نام دارد و دانشی که به بررسی اکوسیستمها میپردازد.
اکولوژی نامیده میشود.
عوامل زنده اکوسیستم 
جانداران را براساس نقشی که در محیط دارند به دستههای زیر تقسیم میشوند 
1.
موجودات تولید کننده (گیاهان سبز) 
2.
موجودات مصرف کننده(جانوران) 
3.
موجودات تجزیه کننده (باکتریها و قارچها) 
ارتباط موجودات زنده با هم دیگر 
مهم ترین ارتباط غذایی است که به صورت زنجیره غذایی و شبکه غذایی در جریان است.
علاوه بر ارتباط کلی میان جانداران که به صورت زنجیره غذایی نشان داده میشود.
انواع دیگری از ارتباط نیز میان آنها وجود دارد که در آن الزاما ارتباط غذایی منجر به از بین رفتن طرفین نمیشود بلکه در این نوع ارتباط جانداران به زیستن در کنار هم ادامه میدهند.
ارتباط غذایی 
زنجیره غذایی 
اگر وابستگی غذایی یک موجود زنده را با موجود زنده دیگر به صورت A→B نمایش دهیم بدین معنی است که موجود زنده A غذای موجود زنده B است و به عبارت دیگر B از A تغذیه میکند.
بدین ترتیب میتوانیم روابط غذایی زیر را که بین چند موجود زنده برقرار میشود نشان دهیم.
در این روابط هر موجود زنده به صورت حلقهای از یک زنجیر با موجود زنده دیگر مربوط میشود.
هر یک از این روابط را یک زنجیره غذایی مینامند.
در تمام این زنجیرههای غذایی حلقه اول یک گیاه سبز است حلقه دوم یک جاندار گیاهخوار است و حلقههای بعدی را موجودات گوشتخوار تشکیل میشوند.
شبکه غذایی 
چند زنجیره غذایی که با یکدیگر ارتباط داشته باشند یک شبکه غذایی را بوجود میآورند.
شبکه حیات 
همه شبکههای غذایی با یکدیگر ارتباط دارند بطوری که همه موجودات زنده کره زمین یک شبکه غذایی بزرگ را تشکیل میدهد این شبکه غذایی بزرگ ، شبکه حیات نام دارد.
نوع دیگر ارتباط جانداران با هم 
رقابت 
در رقابت یک موجود به چیزهایی که مورد نیاز موجود زنده دیگر نیز هست احتیاج پیدا میکند.
مثلا جانوران بین یافتن غذا و لانه سازی و غیره با هم رقابت میکنند.
در عمل رقابت گاهی دو رقیب با یکدیگر با خبر نیستند.
بعضی از رقابتها میان جانداران یک گونه و برخی دیگر در بین جاندارانی که از گونههای متفاوت است صورت میگیرد.
موضوع مورد رقابت اغلب جانوران غذاست.
رقابت تختصاص به جانوران ندارد.
گیاهان نیز برای بدست آوردن نور ، آب و کانیها با هم به رقابت میپردازند.
هم زیستی 
هم زیستی یعنی زندگی کردن با یکدیگر و با هم زیستن اما در اکولوژی منظور از هم زیستی هر نوع ارتباط نزدیک میان دو نوع موجود زنده است صورتهایی از هم زیستی عبارتند از: 
هم سفرگی 
در این نوع هم زیستی یکی از افراد ، نه سود میبرند و نه زیان و دیگری سود میبرد.
مانند رابطه چسبیدن ماهی بادکشدار ، بدن کوسه ماهی ، که ماهی بادکش دار در این رابطه سود میبرد.
همیاری 
در این نوع هم زیستی دو موجود زنده هر دو از یکدیگر بهره میبرند- همیاری ممکن است داوطلبانه و یا اجباری باشد.
همیاری گلسنگها اجباری است و قارچی که در ساختمان گلسنگ بکار رفته بدون جلبک سبز قادر به ادامه حیات است میان باکتریها و گیاهان تیره نخود نیز همیاری است - همیار s شته و مورچه حالت اجباری دارد.
زندگی انگلی 
در این نوع همزیستی یک موجود (انگل) سود میبرند و موجود دیگر (میزبان) زیان.
زندگی صیادی 
مستقیمترین رابطه غذایی هنگامی وجود دارد که جاندار دیگر را بخورد.
هر مصرف کنندهای که جانداری دیگر را بکشد و بخورد یک صیاد است و جانداری که خورده شود صید نام دارد.
عوامل غیر زنده اکوسیستم 
گرما 
بیشتر از اشعه مادون قرمز بخشی از نور خورشید به دست میآید و در فعالیتهای موجودات زنده نیز انرژی به صورت گرما آزاد میشود.
دما 
یکی از عوامل غیر زنده محیطی است و تغییرات زیادی دارد و کلیه جانداران به نحوی با این تغییرات سازش پیدا کردهاند سازش باعث بقای جانوران میشود.
نور 
نور نقش مهم در غذاسازی تولید کننده دارد.
گازها 
مهمترین گازهایی که در اتمسفر وجود دارند عبارتند از : اکسیژن و دیاکسید کربن.
که اکسیژن در تنفس و در اکسید کربن در فتوسنتز نقش دارد.
آب 
آب به صورت تبخیر شده وارد اتمسفر میشود و به صورت برف و باران به زمین برمیگردد.
مواد شیمیایی 
به دو صورت کانی و آلی در اکوسیستمها وجود دارد مواد آلی ناشی از تجزیه موجودات زنده ، در اکوسیستمهای مختلف مورد استفاده جانداران قرار میگیرد.
مواد کانی نیز به ترکیبات مختلف مثل نمک خوراکی یا کلریدسدیم که در غذای آدمی مهم است و یا کودهای شیمیایی که در حاصل خیزی خاک اهمیت دارد
حفاظت محیط زیست
بحث در مورد روابط انسان و طبیعت یک بحث قدیمی است.
آیا انسان برای این خلق شده است که بر طبیعت غلبه کند، آقا و صاحب آن شود یا اینکه به دلیل جنگ علیه طبیعت ، دیوانه است.
مدتهای مدیدی چنین میاندیشیدند که طبیعت با نیروی فوقالعاده تصفیه کننده و تنظیم کنندهاش ، تعرضات انسان را هضم خواهد کرد و کشفیات علمی زیانهای احتمالی پیشرفت را خنثی خواهد نمود، جهان افسار گسیخته است.
جمعیت ، جنگلزدایی و مصرف انرژی با خطر برهم زدن نظم موزون و شگفتانگیز مکانیزم جهان ، سرعت میگیرند.
یک سرود محلی فرانسوی چنین میگوید: آسیابان تو در خوابی ، آسیابت خیلی تند میچرخد ...
.
حفاظت از حیونات و گیاهان بومی؛ چرا؟
انسان هوشمند ...
یا انسان ویرانگر؟
جد گاو اهلی امروزی در سال 1627 در لهستان کشته شد.
گورخر کواگای معروف نیز که به واسطه پوشش پوستش نیمه اسب و به واسطه گردنش نیمه گورخر بود، در سال 1880 در آفریقای جنوبی ناپدید شد.
گاهی اوقات هیچ چیز جلوی خشم ویرانگر انسان را نمیگیرد.
سازمان بین المللی حفاظت از طبیعت تعداد 5 هزار جانور را در فهرست قرمز انواع مورد تهدید قرار داده است.
شاید بعضی بگویند: خوب ، که چی؟
مگر دایناسورها حدود 655 میلیون سال پیش ، از کره زمین محو نشدند؟
مسلما بلایای طبیعی یا تغییرات آب و هوایی باعث دگرگونیهای مهمی در میراث جانداران ما شدهاند.
آیا این میتواند دلیلی باشد برای آنکه ، انسان به شخصه ، مصیبت فقر و حتی انهدام جهان زنده را سازماندهی کند؟
 ضرورت حفاظت از موجودات زنده ضرورت حفاظت از موجودات زنده ، دست کم به چهار دلیل است.
زنجیره حیات جهان زنده زنجیره حیاتی باور نکردنیای است که نابودی حتی یک حلقه آن بدون کیفر نمیماند.
جانوران محتاج گیاهان هستند که قادرند انرژی خورشیدی را به غذا تبدیل کنند.
گیاهان برای انتقال دانههای گرده و بارور کردن آنها ، محتاج جانوران هستند و بقای جانوران منوط است به بقای طعمههایشان.
یک گنجینه درمانی پزشکان ، هزاران گیاه را در آمازون ، هند ، آسیای جنوب شرقی و چین به طریقه سنتی استفاده میکنند.
جانوران بویژه آبزیان منشا داروهای بسیار زیادی هستند.
80 درصد از جمعیت کشورهای در حال توسعه با داروهای طبیعی معالجه میشوند.
یک انبار وسیع مواد خوراکی و محصولات کشاورزی ما به تنوع زیستی وابستهاند.
طبیعت مخزن بزرگ مواد خوراکی است که هنوز چندان مورد استفاده قرار نگرفته است.
انسان در انتخاب مواد غذائیش کاملا محافظهکار است.
معدنی برای صنعت نشاستهها ، شیره بعضی از نباتات ، روغنهای گیاهی ، چربیهای گیاهی یا حیوانی ، دیر زمانی است که مورد استفاده تمامی شاخههای صنعت قرار میگیرند.
گیاهانی مانند نیشکر ، چغندرقند و گندم ، امیدهای شناخته شده انرژی سبز هستند.
بهره برداری مفرط از انواع جانوران علت تهدید بیش از 3/1 از انواع موجودات ، بهره برداری مفرط از آنهاست.
انسان برای تهیه کالاهای مفید ، لوزام زیبایی یا کالاهای جالب توجه ، انواع موجودات را به شیوهای کنترل نشده مورد بهره برداری قرار داده است.
عاج فیلها ، شاخ کرگدنها ، پوست تمساحها ، کاسه لاکپشتان حیوانات آزمایشگاهی و ...
جنسهای تجارتهای پرسود هستند.
جانوران تنها موجوداتی نیستند که مورد بهره برداری مفرط واقع شدهاند.
بهره برداری از جنگل باعث کاهش و حتی نابودی انواع گیاهان شده است.
چگونه از طبیعت حمایت کنیم؟
حفظ پارکها یکی از طرق نجات انواع موجودات و مسکن طبیعی آنها عبارت است از ایجاد حفاظتگاهها یا پارکها ، اولین قانون در بسیاری از پارکها به حمایت و نگهداری مربوط میشود.
برای احیا زنجیره حیاتی که شامل حیوانات شکاری و طعمهها میشود، بسیاری از انواع موجودات کمیاب باید دوباره وارد شوند.
گاهی اوقات لازم است که انسان به بعضی از انواع موجودات مزاحم نظم دهد و بالاخره نباید فراموش کرد که محیط طبیعی غالبا نیاز به نگهداری دارد.
حفاظتگاههای گیاه شناسی و باغ وحشها هنگامی که یکی از انواع موجودات در مرز نابودی قرار دارد، میتوان با انتقال آن به خارج از مسکن طبیعی و قرار دادن آنها در یک حفاظتگاه گیاه شناسی یا در یک باغ وحش در صدد نجات نهایی آن برآمد.
در فرانسه ، چهار حفاظتگاه گیاه شناسی وجود دارد.
مقررات حفاظت از طبیعت میتواند از سه طریق زیر انجام شود.
حمایت قانونی از انواع موجودات ، حمایت قانونی از محلهای ویژه ، فضاها ، حفاظتگاهها و ...
، سلاح قدرتمند ، اما گرانقیمت خرید زمین ، در فرانسه سازمان حفاظت محیط زیست در طی 15 سال ، 6 درصد از طول سواحل دریایی یا دریاچهای را خریداری کرده است.
شش اهرم برای عمل قوانین قانون مربوط به موسسات ناسالم یا خطرناک به سال 1917 برمیگردد.
قوانین متعدد جالب توجه در زمینههای مختلف مربوط به محیط زیست پایه گذاری شده است، بویژه قوانین 1961 و 1980در مورد آلودگی آب ، 1975 در مود فضولات ، 1985 در مورد کوهستان ، 1986 در مورد ساحل دریاها 1987 در مورد خطرهای جدی دیگر.
اگر این قوانین به نحو احسن اجرا شوند و میان مجریان قوانین همکاری و هماهنگی وجود داشته باشد، میتوان تا حدودی به حفظ محیط زیست امیدوار بود.
انگیزه های اقتصادی یا مالیاتی چهار نوع انگیزه اقتصادی مالیاتی به اجرا در آمدهاند.
وضع مالیاتی برای جریمه کردن کالا یا فعالیتهایی که برای محیط زیست نامساعد هستند، کاهش مالیات یا پرداخت سوبسید برای کالاهایی که از آلودگی محیط زیست میکاهند مانند بنزین بدون سرب و انگیزههای دیگر.
شهروندان و انجمنهای فعال دولت یا اجتماعات محلی ممکن است در وظیفه خود در حفاظت از محیط زیست اشتباه کنند.
یا کمکاری کنند.
بنابراین در صورت فقدان دولت قدرتمند شهروندان خودشان باید بسیج شوند تا بتوانند از محیط زیست حمایت کنند.
آموزش محیط زیست: قوانین مالیاتها ، نمیتوانند شهروندان را مجبور به محترم شمردن محیط زیست کنند.
مگر آنکه این احترام از طریق آموزش به آنها القا شود.
تحقیقات علمی مسلما ، فقدان اطمینانهای علمی ، مسئولین سیاسی یا اقتصادی را از اتخاذ تصمیمها و ازپش بینی نامعلوم ، معاف نمیکند.
تحقیق علمی مربوط به محیط زیست بسیار ضعیف است.
دو کشور متحده آمریکا و آلمان 60 درصد از تحقیق جهانی در زمینه محیط زیست را به خود اختصاص میدهند.
در سطح اروپا بسیاری از برنامههای جامعه اقتصادی در مورد محیط زیست است.
اقدام بین المللی زمین یکی است اما جهان چنین نیست.
این فرمول یادآوری میکند که بشر کشتیسوار است.
اما به تعداد دولتها ، کاپیتان وجود دارد.
به لطف خدا ، ضرورت همکاری بینالمللی در آغاز قرن 21 ، تشدید شده است.
ویژگیهای زیست محیطی ایران سیمای طبیعی ایران را دو ویژگی عمده شکل میدهد: وجود بخشی از کوههای اروپا - آسیا و عبور گستردهترین کمربند بیابانی کره زمین.
این کمربند بیابانی از آفریقا آغاز شده و از طریق عربستان و حتی عراق به ایران و آنگاه به پاکستان و هند ، منتهی میگردد.
از سوی دیگر بیابانهای آسیای مرکزی نیز از چین تا شرق دریای خزر گسترده شدهاند.
بنابراین ما باید شاهد سرزمینی بیابانی و اسپتی در ایران باشیم و آنچه که باعث شده تا نواحی خشک داشته باشیم، به دلیل وجود کوههای بلند و جوان است که این شرایط سخت آب و هوایی را تعدیل بخشیدهاند و گاه بین نواحی بیایانی و اسپتی مرز قائل شدهاند.
ویژگیهای آب و هوایی ایران بازدارندگی قابل ملاحظهای به مناطقی مربوط میشود که در معرض بادهای بارانآور و نیز در کنار موانع کوهستانی قرار داشته باشند.
برای شناخت بیشتر آب و هوای یک کشور ، مطالعه گردش عمومی جو کره زمین ، موقعیت جغرافیایی (قرار گرفتن ایران در عرض جغرافیایی 40- 25 درجه شمالی) ضرورت به نظر میرسد.
تودههای هوایی که ایران را تحت تاثیر قرار میدهند به صورت زیر هستند: تودههای هوایی دریایی گرمسیری ، قارهای گرمسیری ، قارهای قطبی ، دریایی قطبی ، قارهای شمالگان و دریایی استوایی.
ورود سیستمهای پرفشار و کم فشار نیز به ایران آثار متفاوتی را اعمال میکنند، ولی آنچه که بیش از همه موجب خشکی بیش از حد فلات ایران میشود، استقرار کمربند پرفشار جنب گرمسیری است که در فصل گرم در ایران عمل میکند.
بیشترین بارندگی در