دانلود مقاله شاخص های بورس اوراق بهادار

مقدمه یکی از الزامات اساسی برای ره پیمودن به سمت توسعه و پیشرفت ، توجه به سرمایه و سرمایه گذاری است و در لوای سرمایه گذاری است که امور دیگر مانند افزایش تولید ، افزایش رفاه و ایجاد اشتغال محقق خواهد گردید.

بورس اوراق بهادار ، یکی از عناصر اصلی در بازار سرمایه هر کشور است و شاخص به عنوان یکی از ابزارهای اصلی در جهت شناسایی بورس به شمار می رود .

مقاله حاضر در راستای اهمیت شاخص بازار بورس ، به توضیحاتی در این زمینه پرداخته است .

سرمایه به عنوان یکی از نهادهای مهم تولید، در کنار دیگرنهادهای تولید مثل نیروی کار، منابع طبیعی، فن آوری، مدیریت و فرهنگ از اهمیتی فراوان برخوردار است.

پویایی بازار سرمایه هر کشوری نشان دهنده وضعیت این نهاد مهم تولید و نشان گر درصد توسعه یافتگی آن کشور است.

بورس اوراق بهادار تهران به عنوان مهمترین و اساسی ترین بازارهای سرمایه ایران، فعالیت خود را از دهه 1340 آغاز نموده و تا به حال راه پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است.

یکی از معیارهای مهم در ارزیابی مالی کشورهای مختلف چگونگی وضعیت شاخص است.

بورس تهران اگرچه سابقه ای دیرینه (متجاور از چهاردهه) دارد، تنها از سال 1368 به محاسبه شاخص کل قیمت و از سال 1376 به بعد به محاسبه شاخص های فرعی دیگر پرداخته است.

متن حاضر به بررسی شاخص های بورس اوراق بهادار پرداخته است از جمله موضوعاتی که مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیاتی در مورد بازارهای مالی و ابزارهای مورد معامله در آنها، بررسی شاخص در سطح بین الملل و بررسی شاخص سهام در بورس تهران می باشد.

1- ابزارهای بازاز پول مثل : اوراق خزانه قراردادهای بازخرید 2- ابزارهای بازار سرمایه، مثل اوراق سهام و قرضه 3- ابزارهای شفته : اوراق اختیار و تاخت ابزارهای قابل معامله طبقه بندی کلی بازارها و ابزارهای مالی سرمایه گذاری مستقیم ابزارهای غیرقابل معامله (مثل حساب پس انداز بانکی) دارائیهای مالی سرمایه گذاری غیرمستقیم (صندوق های سرمایه گذاری) (در بازارهای سازمان یافته) بازار پول تقسیم بندی های بازار سرمایه بازار سرمایه از نظر سررسید ابزار مورد معامله از نظر عمر ابزار مورد معامله : 1- بازار اولیه : بازاری که در آن وام گیرنده اوراق بهادار جدیدی را منتشر می کند و در ازای وجه نقد به سرمایه گذار (خریدار) می فروشد.

2- بازار ثانویه : بازاری که در آن اوراق بهادار منتشره در بازارهای اولیه داد و ستد می شود، مثل بازار بورس 3- بازار سوم : شامل کلیه بازارهای خارج از بورس است که در آن اوراق بهاداری که در بورس پذیرفته شده اند، داد و ستد می شوند.

4- بازار چهارم : هنگامی که به وجود می آید که دو سازمان بزرگ (افراد ثروتمند) بدون دخالت کارگزار اوراق بهاداری را مستقیماً معامله می کنند.

بنابراین در بحث مربوط به شاخص ها در این جا بازار بورس و اوراق سهام و قرضه مد نظر هستند.

شاخص : واژه شاخص (index) به معنای نمودار، نماینده، نشان دهنده و نمایاننده می باشد.

از نظر کاربری شاخص کمیتی است که نماینده چند متغیر همگن می باشد.

شاخص وسیله ای برای اندازه گیری و مقایسه پدیده هایی است که دارای ماهیت و خاصیت مشخصی هستند.

بنابراین بر مبنای شاخص می توان تغییرات ایجاد شده در متغیرهای معینی را در طول یک دوره بررسی نمود.

شاخص های بازار اوراق بهادار معمولاً شاخص های بازار اوراق بهادار مربوط به سهام و اوراق قرضه هستند.

با توجه به اهمیت و کاربرد فراوان شاخص های سهام، تمرکز بیشتری بر شاخص های مذکور خواهیم داشت.

متداول ترین سؤالی که در خصوص بازارهای سهام پرسیده می شود این است که وضعیت بازار امروز چگونه است؟

برای پاسخ به این سؤال نیاز به گزارش ترکیبی از عملکرد بازار است که به صورت میانگین ها و شاخص را نشان داده شده است.

به خاطر تعدد زیاد بازارهای سهام (اعم از داخلی و خارجی) شاخص های متعددی برای بازار سهام وجود دارد که در این بخش روش های محاسبه و مهمترین شاخص ها بررسی می شود.

شاخصهای قیمت سهام شاخصهای قیمت سهام در تمامی بازارهای مالی دنیا، به مثابه یکی از مهم‌ترین معیارهای سنجش عملکرد بورس اوراق بهادار ، از اهمیت و توجه زیادی برخوردارند.

شاید مهم‌ترین دلیل این توجه روزافزون ، این امر باشد که شاخصهای مزبور از تجمیع حرکتهای قیمتی سهام تمامی شرکتها یا طبقه خاصی از شرکتهای موجود در بازار بورس ، به دست می‌آیند و در نتیجه بررسی جهت و اندازه حرکتهای قیمتی را در بازار سهام ، امکان‌پذیر می‌سازند.

در واقع گسترش نظریه‌ها و نوآوریها مالی در یکی دو دهه اخیر بر پایه نقش محور ی توجه به حرکت عمومی بازار به چند دلیل مفید و مهم است : 1- کاربرد اصلی و عمده شاخصها ، محاسبه بازدهی کل بازار، یا عناصر مشخصی از بازار در یک دوره معین ، و استفاده از نرخهای بازده محاسبه شده به مثابه مبنایی برای قضاوت درباره پرتفویهای مختلف است .

2- شاخصها همچنین برای توسعه و ایجاد پرتفوی شاخصی به کار می‌روند .

برای اکثر مدیران سرمایه گذاری ، معمولا کسب بازدهی فراتر از بازدهی بازار در طولانی مدت و به طور مداوم مشکل می‌باشد .در این صورت یک راهکار ساده ، سرمایه‌گذاری در پرتفویی است که قابل رقابت با پرتفوی بازارمی‌باشد .

این ایده منجر به ایجاد صندوقهای شاخصی شده است که هدف آنها پیگیری عملکرد شاخصهای مشخص بازار ، در طول زمان می‌باشد .

3- قیمت سهام ، اغلب بیانگر انتظارات بازار از وضعیت اقتصادی شرکتهاست .

از این رو شاخصهای بازار نمایانگر وضعیت و عملکرد آتی کل اقتصاد می‌باشند .

تحلیلگران اوراق بهادار ، مدیران پرتفوی و سایر متصدیان اقتصادی ، از شاخصهای بازار ، برای بررسی متغیرهاییکه حرکت کل قیمتهای سهام را تحت تاثیر قرار می‌دهند ، استفاده می‌کنند .

برای مثال میتوان به تحلیل رابطه بین بازده سهام یا اوراق قرضه در ایالات متحده ، ژاپن و المان اشاره کرد .

4- سایر گروههای علاقمند به شاخصها ، تحلیلگران فنی هستند .

آنها بر این باورند که " تغییرات تاریخی قیمتها " می‌تواند برای پیش‌بینی حرکات آتی آنها استفاده شود .

برای مثال ، به منظور پیش‌بینی حرکات قیمتی سهام در آینده، آنها نمودار قیمت و حجم تغییرات شاخصهای بازار سهام ، همانند شاخص داوجونز را ترسیم می‌نمایند.

5- در نهایت اینکه نظریه پرتفوی و رفتار بازار سرمایه ، نشان داده است که ریسک مرتبط با یک دارایی ریسک‌دار، فقط ریسک سیستماتیک است.

این ریسک بیانگر رابطه نرخ بازده دارایی موردنظر، با بازده پرتفوی بازار می باشد.

بنابراین ضروری است که وقتی ریسک سیستماتیک یک دارایی ریسک دار (سهام)، محاسبه می‌شود، بازدهی آن با بازدهی یک شاخص جامع بازار ، مرتبط می‌شود.

به طور خلاصه شاخصهای بازار سرمایه ، در موارد زیر استفاده می‌شود : مبنایی برای ازیابی عملکرد مدیران حرفه‌ای سرمایه‌گذاریایجاد نظارت بر صندوقهای سرمایه‌گذاری شاخصی اندازه‌گیری نرخهای بازده بازار در مطالعات اقتصادی پیش‌بینی حرکات آتی بازار (توسط تحلیلگران فنی )شاخصی برای پرتفوی بازار دارائیهای ریسک‌دار ، به هنگام محاسبه ریسک سیستماتیک دارائیها.اهمیت شاخص قیمت سهام شاخص قیمت سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس ، یکی از معیارهای مهم در ارزیابی اقتصاد کلان هر کشور است که نشان‌دهنده وضعیت اقتصادی آن کشور نیز می‌باشد.

این شاخص از آنجا که متاثر از حیات اقتصادی کشور می‌باشد ، در سالهای بهبود رونق اقتصادی، روندی افزایشی را می‌پیماید و در سالهای بحرانی و رکود ، فرایند کاهش را طی می‌نماید.

نگاهی به شاخص قیمت بورس تهران گواهی براین مدعاست و بیانگر آن است که در سالهای 1376 و 1377 که اقتصاد کشور با بحران کاهش قیمت نفت و تبع آن رکود مواجه بوده است، شاخص قیمت بورس نیز فرآیندی نزولی را طی نموده است، لازم به یادآوری است که در کاهش شاخص قیمت بورس در سالهای مزبور، ناکارآمدی شرکتهای پذیرفته شده در بورس (علاوه بر مسایل اقتصادی کلان) نیز نقش داشته است.

علاوه بر اهمیت شاخص قیمت به عنوان یک نماگر اقتصادی در تحلیل‌های کلان ، وضعیت این شاخص در تحلیلهای خرد و برای سرمایه‌گذاران کوچک نیز مهم است.

شاید بتوان ادعا کرد که هر سرمایه‌گذاری در بورس ، در وهله اول به تغییرات قیمت سهام برای جذابیت سرمایه‌گذاری در بورس در مقایسه با دیگر دارایی‌های جایگزین مانند (مسکن، ارز، سپرده بانکی و اوراق مشارکت) توجه دارد.

توجه به شاخص قیمت بورس در هر کدام از تصمیم‌گیری یادشده بالا یکی از ضرورتهای بنیادین است .

به بیان کوتاه باید بگوییم چنانچه شاخص قیمت، کاهش یابد، به نوعی بیانگر آن است که قیمت سهام مختلف در مجموع کاهش یافته و این چیزی است که سرمایه گذاران از آن می‌هراسند .

همین مفهوم را درباره افزایش شاخص نیز میتوان گفت.

چنانچه فرض شود سرمایه گذاران دردامنه بسیار متنوع از سهام شرکت‌های مختلف سرمایه گذاری کرده‌اند، با افزایش شاخص قیمت سهام ، ارزش بدره سرمایه‌گذاری آنها افزایش و با کاهش شاخص قیمت ، ارزش بدره سرمایه‌گذاری آنها کاهش یافته است.

یکی دیگر از موارد کاربرد شاخص قیمت این است که تصمیم گیران مالی می‌توانند با استفاده از نرخ تغییرات شاخص قیمت ، وضعیت سرمایه‌گذاری خود را با دیگر نرخهای مهم اقتصادی کشور مانند نرخ تورم و نرخ سود بدون خطر بانکها مقایسه و جذابیت سرمایه‌گذاری در بورس را دریابند.

روش محاسبه شاخص قیمت در بورس روزانه بر روی صفحه‌های روزنامه و مجله‌ها و صفحه‌های نمایش کامپیوترها و مانند اینها، اطلاعات مربوط به شاخصهای قیمت بورس درج شده است.

به راستی این اطلاعات چگونه محاسبه شده و چه استفاده ای از آنها می توان نمود؟

برای آشنایی با روش محاسبه شاخص ، بورس کوچکی را در نظر بگیرید که در آن تنها دو سهم مورد مبادله قرار می گیرد برای آشنایی با روش محاسبه شاخص ، بورس کوچکی را در نظر بگیرید که در آن تنها دو سهم مورد مبادله قرار می گیرد جدول 1 .

اعداد فرضی برای محاسبه شاخص با توجه به جدول درمی‌یابیم که قیمت سهم شرکت "الف " در طول یک سال ، 25 درصد افزایش یافته است (افزایش از 8000 به 10000) و قیمت سهم شرکت "ب " در همین مدت، 71 درصد افزایش یافته است (افزایش از 7000 به 12000) چنانچه از این دو تغییر یک میانگین ساده حسابی بگیریم، 48 درصد به دست می‌آید.

به بیان دیگر می‌توان نتیجه گرفت که قیمت این دو شرکت در سال 1385 نسبت به سال 1384، به طور متوسط 48 درصد افزایش یافته است.

مفهوم ارایه شده در بالا ، یک میانگین ساده از تغییرات قیمت را نشان می دهد .

از جمله مفروضهای میانگین ساده آن است که وزن اهمیت شرکت‌ها ، یکسان تلقی می گردد ولی در دنیای واقعی ، ضریب اهمیت هر شرکت به تعداد سهام مورد معامله آن شرکت وابسته است .

بدین منظور در اقتصاد ، ابتدا برای هر دوره به محاسبه یک شاخص می‌پردازند و پی در پی آن از طریق محاسبه نرخ تغییرات شاخص هر سال نسبت به سال قبل، متوسط (درصد) تغییرات قیمت را مشخص می‌نمایند .

برای محاسبه شاخص ، رابطه‌هایی به کار می‌رود که مهم‌ترین آنها عبارتند از : شاخص قیمت پاشه (PI) شاخص قیمت لاسپیزر(LI) شاخص قیمت فیشر (FI) qoi : تعداد سهام منتشره در سال پایه qki : تعداد سهام فشرده در سال مورد نظر poi : قیمت سهام در سال پایه Pki : قیمت سهام در سال موردنظر PI : شاخص قیمت پاش در سال مورد نظر LI : شاخص قیمت لاسپیرز در سال مورد نظر FI : شاخص قیمت فیشر در سال مورد نظر باید توجه داشت، چیزی که متوسط تغییرات قیمت بورس را نشان می‌دهد نه خود شاخص قیمت بلکه نرخ تغییرات شاخص نسبت به دوره قبل است.

لازم به یادآوری است که شاخص‌های قیمت اوراق بهادار معمولا به صورت روزانه و در بورسهای معتبر دنیا به صورت آنی و لحظه‌ای(زمان واقعی)محاسبه می‌گردد.

گفتنی است که اگر در رابطه‌های بالا ، همه شرکتها گنجانده شوند ، شاخص کل قیمت بورس بدست می‌آید و چنانچه در این رابطه فقط شرکتهای مالی و سرمایه‌گذاری قرار گیرند ، شاخصهای مالی ، و اگر فقط شرکتهای تولیدی و صنعتی قرار گیرند شاخص صنعت بدست می‌آید.

شیوه محاسبه شاخص ها در بازارهای سرمایه دنیا طراحی و محاسبه شاخص های قیمت سهام در بازارهای سرمایه دنیا به روش های مختلفی انجام می شود، که هر یک ضعفها و قوتهای خاص خود را دارا می باشند.

یکی از مهمترین دلیل های این گستردگی آن است که شاخص های بازار بورس، از تجمیع حرکت قیمتی سهام صدها شرکت حاضر در بازار به دست می آیند.

شاخص های قیمت سهام، معمولاً بر پایه دو ویژگی زیر دسته بندی می شوند : 1- شیوه وزن دهی 2- روش میانگین گیری از دیدگاه شیوه وزن دهی، شاخص ها را می توان در سه دسته زیر جای داد : 1- شاخصهای قیمتی بی وزن 2- شاخص های قیمتی با وزن برابر 3- شاخص های قیمتی با وزنی برابر با ارزش بازاری سهام «شاخص