یکی از مهمترین فناوریهایی که فرصتهای بی نظیری را در اختیار کاربران متحرک قرار می دهد پروتکل برنامه بی سیم یا WAP – استانداردی جهت به کارگیری ارتباطات و برنامه های سرور/ سرویس گیرنده بی سیم – می باشد .
بنابر محاسبات شرکت داده های بین المللی (IDC) ، تعداد Handset های مجهز به WAP از99 میلیون در انتهای سال 2000 به 3/1 بیلیون تا سال 2004 خواهد رسید .
هم اکنون بسیاری دیگر از شرکتهای فروشنده نیز در کنار شرکتهای Handset ، توسعه WAP و پشتیبانی از تجارت موبایل را دربرنامه اهداف خود قرار داده اند .
مایکروسافت قصد دارد سیستم عامل برنامه WAP ای تحت عنوان Mobile Informaton 2001 Server را روانه بازار نماید و تا آخر امسال Microsoft Exchange Server را در اختیار سرویس گیرندگان WAP قرار خواهد داد .
در صورتیکه شرکت شما کاربران متحرکی دارد ، حتماً این مقاله را که به معرفی پروتکل WAP ، معماری و به کارگیری مدلها می باشد ، خواهد پرداخت ، مطالعه کنید .
مبانی WAP :
نخستین بار در ژوئن 1997 چهار شرکت پیشرو تحت عناوین Ericson ، Motorola ، Nokia و Open Wave Systems ( phone.com&unwired planet سابق ) با هدف ایجاد تکنولوژی جدیدی تحت عنوان WAP و انتقال داشته های اینترنتی به دستگاههای موبایل وبی سیم به هم پیوستند .
در دسامبر 1997 ،4 شرکت فوق الذکر به منظورمعرفی WAP به عنوان پروتکل استاندارد وتشویق دیگر شرکتها به عضویت در توسعه این استاندارد گروه WAP را تشکیل دادند و بدین ترتیب 400 شرکت به عضویت گروه WAP در آمدند .
پس از انتشار نخستین نسخه WAP در آوریل 1998 گروه دو نسخه دیگر را نیز منتشر کرد .
نسخه جاری که به عنوان WAP1.2 شناخته می شود در نوامبر 1999 منتشر شده است و در حال حاضر گروه WAP در حال توسعه WAP دیگری در تاریخ ژوئن 2000 می باشد .
WAP به شما اجازه می دهد تا از دستگاههای بی سیم مجهز به به WAP جهت تبادل داده ها با سرورهای اینترنتی سیم دار استفاده کنید .
سیستمهای بی سیم در مقایسه با سیستمهای سیم دار عموماً دارای صفحات کوچکتر ، قدرت پردازش کمتر ، حافظه کمتر ، قابلیتهای ورودی محدودتر و بالاخره تماسهای شبکه ای کندتر ( معمولاً بین 9.5kbps تا 19.2kbps ) می باشند .
جهت ورود به اینترنت ،
کاربر یک URL( به عنوان مثال http:www.acm.com ) را وارد دستگاه WAP – که از WAP جهت ارسال URL به دروازه WAP استفاده می کند – می نماید .
Gateway پس از دریافت درخواست آن را به URL مبتنی بر http معتبر تبدیل می کند .
پس از کنترل سرور DNS جهت یافتن آدرسهای IP مرتبط با URL توسط دروازه ، دروازه WAP از طریق اینترنت یا شبکه IP درخواست http URL را به سرور دارای وب ارسال می نماید .
سرور مبدأ با درخواست دریافتی از دروازه به صورت یک درخواست HTTP معمولی رفتار می کند و از HTTP جهت برگرداندن اطلاعات درخواستی با فرمت html استفاده می کند .
html دارای overhead ( سربار ) بیشتری جهت انتقال کارآمد بر روی نسل جاری تماسهای بی سیم – با پهنای باند پایین تر و کم قدرت تر – می باشد .
WAP از ساده ترین و کارآمدترین زبان نشانه گذاری تحت عنوان زبان نشانه گذاری بی سیم یا WML استفاده می کند .
پس از دریافت اطلاعات مبتنی بر HTTP ، دروازه محتوای html را تبدیل به WML می نماید تا بدین وسیله دستگاه WAP قادر به درک متن باشد .
دروازه حتی از قابلیت رمزنگاری WML به فرمت compact binary که سبب کاهش اندازه بسته می شود – برخوردار است .
حال دروازه از WAP جهت ارسال محتوا به دستگاه موبایل استفاده می کند که به نوبه خود محتوا را رمزگشایی و تفسیر کرده و آن را در ریز پیمایشگر دستگاه به نمایش می گذارد .
WAPGateway دارای سه نقش کلیدی در اجرای درخواست سرویس گیرنده WAP به محتوای وب می باشد .
نخست آنکه سبب ترجمه پروتکل بین سرویس گیرنده WAP و سرور HTTP می گردد .
دوم آنکه سبب تبدیل فرمت محتوا از HTML به WML تحت عنوان Format Transcoding می گردد و سوم آنکه تونل ایمنی ، جهت انتقال داده بین سرویس گیرنده WAP و سرور وب فراهم می سازد .
برخی از شرکتهای فروشنده از WAPGateway تحت عنوان سرور proxy یاد می کنند چرا که سبب اتصال ترافیک WAP و وب می گردد .
معماری WAP : WAP مجموعه ای است از پروتکلهای ارتباطاتی بی سیم با معماری لایه بندی ای مشابه مدل شبکه تماسهای اینترنت سیستم باز (OSI) شرکت استاندارد بین المللی (ISO) .
مدل ISO OSI دارای 7 لایه می باشد .
اما چنانچه در جدول ذیل مشاهده می نمایید WAP دارای 6 لایه است .
شایان ذکر است که هر یک از این لایه ها از عملکرد خاصی برخوردارند و جهت تبادل WAP به صورت کامل با لایه بالایی و پایینی خود در تعاملند .
به عنوان مثال زمانی که سرویس گیرنده WAP درخواست URL ای را به دستگاه WAP ارسال می کند ، دستگاه درخواست موجود در لایه آغازین برنامه را پزدازش کرده و پس از عبور آن از لایه های دیگر ، درخواست را به Gateway بر روی لایه شبکه می فرستد .
اجازه دهید نگاهی بر لایه های WAP داشته باشیم : محیط برنامه بی سیم (WAE) درلایه برنامه حاوی 6 جزء اصلی است : میکروپیمایشگر ، WML,WML Script,WTA ، پروتکل Push over the air(OTA) و پروتکل Push Access (PAP) .
میکروپیمایشگر به مانند پیمایشگرهای معمولی ، درخواستهایی را ارائه می دهد و نتایجی دریافت می کند .
آنگاه نتایج را تفسیرکرده و آنها را بر روی صفحه نمایش یعنی دستگاه WAP نمایش می دهد .
میکروپیمایشگر حاوی هر دو تفسیر WML و WML Script می باشد .
WML نیز به مانند HTML اطلاعاتی در مورد نحوه فرمت کردن و نمایش داده ها در اختیار می گذارد .
WML تا حد زیادی از XML مشتق می شود .
WML Script به مانند جاوا منطق برنامه نویسی برنامه ها را فراهم می کند .
شایان ذکر است که برخی ریزپیمایشگرها علاوه بر WML از HTML و Handheld Device Markup Language (HDML) استفاده می کنند .
HDML اصلاح شده HTML می باشد که توسط Open wave توسعخ یافته است و تا پیش از ظهور WML ، غالباً در تلفنهای سلولی مورد استفاده قرار می گرفت .
به عنوان مثال Mobile Explorer Microsoft از html پشتیبانی کرده و Open Wave Up Browser از HDML پشتیبانی می کند .
جهت دریافت تماسها به هنگام پیمایش و جستجو ، WTA خصایص تلفنی را به WAP اضافه می کند .
Push OTA و PAP به سرورهای مبدأ مجهز به WAP اجازه می دهد تا از طریق WAP Gateway اطلاعات را به سرویس گیرنده های WAP ارسال کند .
در لایه نشست ، پروتکل نشست بی سیم (WSP) یک سری خدمات Session برای تبادل داده ها میان سرویس گیرنده WAP و WAP Gateway یا سرویس گیرنده WAPو سرور مبدأ که از WSP پشتیبانی می کنند ، ارائه می دهد .
WSP هر دو مدل سرویس connection-oriented و connectionless session را ارائه می نماید .
connection-oriented session بر روی پروتکل حمل بی سیم (WTP) که در بالای پروتکل دیتاگرام بی سیم (WDP) لایه بندی شده است اجرا می شود .
سرویس connectionless session نیازی به WTP ندارد و بر روی WDP اجرا می شود .
لایه WTLS ، سرویسهای مجوزدهی اختیاری و رمزنگاری را برای هر دو نشست فراهم می سازد .
WTP خدمات گردش کار را فراهم می سازد و با استفاده از اطلاعات و ارسال مجدد ، از موفقیت عمل انتقال اطمینان حاصل می کند .
WTP از سه کلاس گردش کار استفاده می کند : - درخواست یک طرفه غیر معتبر ( کلاس 0 ) - درخواست یک طرفه معتبر ( کلاس 1 ) - در خواست دو طرفه معتبر ( کلاس 2 ) در گردش کار کلاس 0 زمانیکه فرستنده پیامی را به گیرنده می فرستد ، گیرنده نمی تواند پیام را تأیید کند و فرستنده هم منتظر تأیید نمی ماند .
شما می توانید از گردش کارکلاس 0 در شبکه پی جویی معمولی که تضمینی بر دریافت کلیه پیامها توسط پی جوها ندارد استفاده کنید .
در گردش کار کلاس 1 گیرنده به هنگام دریافت پیام ، فرستنده را تأیید می کند .
فرستنده می تواند در صورت عدم دریافت تأیید ، مجدداً پیام را منتقل کند .
شما می توانید از گردش کار کلاس 1 در شبکه های پی جویی بهتر که تضمینی بر دریافت کلیه پیامهای ارسالی توسط پی جوها دارند استفاده کنید .
در گردش کار کلاس 2 ، گیرنده به پیغام فرستنده پاسخ می دهد یا اینکه نتایج را درخواست می کن .
زمانیکه فرستنده نتیجه را دریافت می کند ، می بایست گیرنده را تأیید کند .
درصورتیکه فرستنده نتیجه ای دریافت نکرد فرستنده مجدداً درخواست خود را ارسال می کند .
در صورتیکه گیرنده هم پس از ارسال نتیجه پیامی دریافت نکرد ، مجدداً نتیجه را ارسال می کند .
شما می توانید از گردش کار کلاس 2 در شبکه تجاری بی سیم که نیازمند اعتبار بالایی است استفاده کنید .
شبکه های بی سیم از امواج رادیویی جهت انتقال داده استفاده می کنند .
شبکه های بی سیم نسبت به شبکه های سیم دار آسیب پذیرتر بوده و به محافظت بیشتری نیاز دارند .
WAP با در اختیار گذاشتن WTLS سبب امنیت داده های خصوصی و ارائه مجوز سرویس گیرنده در سرور بین سرویس گیرنده های WAP و Gateway می گردد .
WTLS مشتق از IPTLS یا Secure Sockets Layer (SSL) است لکن ساده تر و کارآمدتر از TLS و SSL می باشد .
WTLS ا زمجوز PKI ( ساختارکلید عمومی ) جهت مجوزدهی سرویس گیرنده ها و WAPGateway ها به هم و رمزنگاری و امضای دیجیتالی داده ها استفاده می کند .
مجوزهای WTLS می توانند به صورت مجوزهای X.509 یا ریز مجوز باشند که کوچکتر و ساده تر از X.509 می باشد .
گروه WAP ، WAP را جهت اجرا بر روی هر شبکه بی سیمی همچون سیستم جهانی ارتباطات متحرک (GSM) ، دسترسی چندگانه تقسیم کد (CDMA) و داده پاکت دیجیتالی سلولی (CDPD) طراحی کرده است .
WAP با استفاده از WDP به این مقصود دست می یابد .
این امر سبب ایجاد یک رابط دائمی به لایه های بالاتر گشته و باعث می شود WAE,WSP,STP و WTLS مستقل از فرستنده ها عمل کنند .
توسعه دهندگان برنامه بی سیم می توانند برنامه را توسعه داده و آن را برروی هر سیتم WAP ای به کار بگیرند .
ضمناً WDP سبب بخش بندی بسته و سرهم کردن مجدد آنها ، شناسایی خطای داده و تصحیحات لازم می گردد .
به کارگیری WAP : WAP با اقبال قابل توجهی از سوی شرکتهای صنعتی مواجه گردید .
هم اکنون شرکتهای فروشنده گوشیهای دستی همچون اریکسون ، میتسوبیشی ، موتورلا، نئوپوینت و نوکیا یا تلفنهای مجهز به WAP ای را روانه بازار کرده و یا در صدد ارائه آن هستند .
حاملین بی سیم و تأمین کنندگان خدمات همچون AT&T wireless و BT Cellnet خدمات WAP ای را به شرکتها و مشتریان ارائه می دهند .برخی از سایتهای خبری اصلی و موتورهای جستجو همچون اخبار BBS و Yahoo با استفاده از WML از WAP پشتیبانی می کنند .
مشتریان می توانند از طریق تأمین کننده خدمات خود و با استفاده از تلفنهای سلولی مجهز به WAP به این سایتها دست پیدا کنند .
برخی فروشنده های برنامه ها و سیستم عاملها همچون مایکروسافت و سان مایکروسیستم با توسعه سیستم عاملهای کاربردی WAP درصدد دستیابی بهتر به محیط ارتباطی WAP برآمدند .
هم اکنون اغلب سازمانهای IT نیازمند به کارگیری خدمات WAP برای کاربران متحرک خود می باشند .
4 مدل اصلی کاربردی WAP عبارتند از : دو ردیفه ، سه ردیفه ، چهار ردیفه و پنج ردیفه .
مدل دو ردیفه متشکل است از سرویس گیرنده های WAP و سرور همه منظوره که با توجه به استانداردهای WAP و اینترنت اقدام به ارسال داده ها می کنند .
سرویس گیرنده WAP و سرور از WTLS جهت ایجاد یک تونل ایمن دوطرفه ( به منظورتبادل داده ها ) استفاده می کنند .
به هر جهت می بایست یادآور شد که طراحی و به کارگیری HTML و WML به موازات هم در یک سرور امکان پذیر نیست .
مدل سه ردیفه در مقایسه با حالت دو ردیفه ، با سرور مبدأ موجود کاری نداشته و WAPGateway را بین سرویس گیرنده WAP و سرور مبدأ قرار می دهد .
WAPGateway تأمین کنده سرویس WAP ، کار پردازش امنیتی ، تبدیل پروتکل و Transcoding فرمت را بر عهده دارد و تنها کاری که شرکت کاربر می بایست انجام دهد آن است که به عضویت تأمین کننده