دانلود تحقیق روشهای نمونه گیری در تحقیق

تصمیم گیری درباره ‌ نمونه برداری گام مهمی در طرح پژوهش است.

تصمیمات مربوط به طرح نمونه برداری شامل شیوه نمونه برداری و حجم می باشد.

در طرح های نمونه برداری احتمالی تعمیم پذیری میسر است ولی در طرح های نمونه برداری غیر احتمالی چنین نیست.

بعضی از طرح های احتمالی کارآمدتر از بقیه هستند.

اگر چه طرح های نمونه برداری غیر احتمالی به سادگی قابل تعمیم نمی باشند ولی برای به دست آوردن انواع خاصی از اطلاعات به طور سریع و ارزان مفید هستنند.

حجم نمونه بر اساس دقت و درستی مورد نیاز برای برآورد پارامترهای جامعه آماری و نیز تغییر پذیری در خود جامعه ‌آماری تعیین می شود.

تعمیم پذیری یافته ها از حجم نمونه به جامعه آماری بستگی دارد به میزان پیشرفته بودن طرح نمونه برداری که به کار گرفته می شود که خود مشتمل است بر حجم نمونه ‌ مورد استفاده در پژوهش .

همچنین ، در کل پژوهش باید دقت شود که نتایج مطالعه به آن بخش جامعه آماری که در نمونه معرفی نشده اند.

تعمیم داده نشود این یک مشکل عمومی در بسیاری از مطالعات پژوهشی است.

داده های گروه نمونه هم برای برآورده کردن پارامترهای جامعه آماری و هم آزمون فرضیه به کار می رود.

کلید واژه: نمونه گیری - جامعه آماری - حجم نمونه - تعمیم پذیری

مقدمه
ما در بسیاری موارد علاقمندیم که درباره مردم، وقایع و پدیده های مختلف، اطلاعات بدست آوریم و اغلب به اعمالی دست می زنیم که احتمالاً آگاهانه نیست اما در منطقی جلوه دادن نتایج این گونه اعمال، از هیچ کوششی مضایقه نمی کنیم.

برای مثال بمنظور آگاهی از مطلبی درباره مردم ، تعدادی از آنان را که می شناسیم یا نمی‌شناسیم (ولی در دستر ما هستند) مورد مطالعه قرار می دهیم و احتمالاً ، پس از طی دوره بررسی ، از این مطالعه نتایجی غالباً کلی ، بدست می آوریم.

اما از آنجا که یکی از هدفهای عمده تحقیقات علوم انسانی دستیابی به اصول و آگاهی‌های معتبری است که قابل تعمیم به جامعه مادر یا عام (یعنی) آن جامعه که شامل همه اعضای حقیقی و حقوقی مجموعه افراد، از همه اعضای تشکیل دهنده یک جامعه وقت گیر،‌هزینه بر و تقریباً غیر ممکن است؛ لذا طبیعی است که تا قبل از گسترش بهره گیری از نمونه در تحقیقات پیشرفت علوم آگاهیها بطیء و کند باشد .

به سخن دیگر، انفجار اطلاعات و آگاهیها در قرن بیستم و بویژه از اواسط همین قرن، مرهون بسط و اشاعه مقوله نمونه گیری در تحقیقات است.

زیرا، در اوایل قرن بیستم یکی از اندیشمندان بنام ویلیام گوزت با درک این نکته که :
«برخی از ویژگیها از جمله پراکندگی متغییر مورد مطالعه در گروههای کوچکی که با رعایت انصاف یا بگونه اصطلاحاً تصادفی و مستقل از یکدیگر از جامعه مادر انتخاب شده باشند از یکسو در بین گروهها و از سوی دیگر با موقعیت همین ویژگیها در جامعه مادر تقریباً مشابه است و به لحاظ مفاهیم آماری با یکدیگر تفاوت معنی داری ندارند» و ارائه آن به جامعه علمی و اقبال جامعه علمی به آن سبب شد تا قید مطالعه متغیر یا متغیرهای مورد نظر در تمامی اعضای جامعه مرتفع گردد و بجای آن مطالعات بر گروههای کوچکی که به روشهای ویژه برگزیده می شود، رایج گردد.

بنابراین، دانشمندان فرصت بیشتری برای مطالعات متعددتری یافتند و متعاقب آن دستیابی به اطلاعات بیشتر در زمان کمتر مقدور شد.

لذا، محققان در تمامی معارف بشری از جمله در علوم انسانی به گزینش نمونه از جامعه مادر رو آوردند؛ بهمین جهت آگاهی هر چه بیشتر آنان از چگونگی نمونه گیری صحیح در تحقیقات محققان را در دستیابی به اطلاعاتی دقیق تر و معتبرتر و نیز در یافتن توجیه و توضیح رساتری از یافته ها یاری می کند.

در بسیاری از تحقیقات علوم انسانی که بمنظور مطالعه و بررسی مثلاً انگیزشها، رفتارها و ویژگی های گروهی معدود و بدون توجه به چگونگی معیارهای درست گزینش نمونه صورت گرفته است ، نتیجه گیری های کلی به چشم می خورد به سخن دیگر محققان این دست از تحقیقات ، تلاش دارند نتایج حاصل از مطالعه ای محدود و بدون ضابطه را به گروه بزرگتری تعمیم دهند، که همین امر سبب اشاعه بی اعتمادی و بی اعتقادی مردم نسبت به تحقیقات و نتایج آنها ، حتی از نوع دقیق و حساب شده می گردد.

برای مثال ، ممکن است فردی که نمی توان او را محقق نامید از مطالعه سردستی درباره تعدادی محدود از جوانان نتیجه می گیرد که:
«جوانان خطاکارند!» یا بعد از مطالعه محدود دیگری عنوان می کند که «امروزه مردم دارای ارزشهای اخلاقی نیستند!»
پی بردن به اساس اظهاراتی این چنین، حتی اگر «محقق لعاب کار!» آنرا توأم با ارائه چند جدول کوچک و بزرگ کرده باشد، بسیار آسان است.

زیرا، او برای بدست آوردن این گونه توجیهات ، تجزیه و تحلیل نمونه‌های معدودی از تجارب محدود خود یا دوستان و آشنایان از امور مبادرت می کند.

که در هر دو صورت می توان به علت محدودیتها در گزینش نمونه و همچنین وجود تعصبات و تمایلات شخصی در نتیجه گیری ها، نتایج حاصل را بی ارزش و ناروا دانست.

تعریف جامعه آماری
جامعه ‌آماری عبارت است از کلیه عناصر و افرادی که دریک مقیاس جغرافیایی مشخص (جهانی یا منطقه ای) دارای یک یا چند صنعت مشترک باشد.

(حافظ نیا)
عضو جامعه آماری
یک عضو جامعه آماری جزیی از کل جامعه ‌ آماری است اگر 1000 کارگر در یک سازمان خاصی جامعه ‌ آماری مورد نظر یک محقق را تشکیل دهند.

هر کارگر یک عضو جامعه ‌ آماری به شمار می آید.

(صائبی –شیرازی- اوماسکاران)
چارچوب جامعه آماری
چارچوب جامعه ‌ آماری فهرستی از همه اعضای جامعه ‌آماری است که از بین آن گروه نمونه انتخاب می شود.

فهرستی از دانشجویان کلاس می تواند چارچوب جامعه ‌ آماری برای تحقیق درباره دانشجویان کلاس باشد.

با آنکه چارچوب جامعه ‌ آماری در تهیه فهرستی از هر عضو موجود در جامعه ‌ آماری مفید است .

اما ممکن است همیشه به عنوان یک سند جاری و روزآمد تلقی نشود.

برای نمونه اعضایی که به تازگی سازمان یا دانشگاه را رها کرده اند و نیز اعضایی که به تازگی به سازمان یا دانشگاه پیوسته اند، ممکن است در یک روز مفروض نامشان در صورت حقوق بگیران سازمان یا دفاتر آمار دانشگاه وجود نداشته باشد.

ممکن است محقق این مسأله را تشخیص دهد و درباره آن نگران نباشد.

زیرا تعداد کمی از کمبودها و بیش بودها شاید تفاوت زیادی را برای مطالعه بوجود نیاورد.

حتی اگر هم محقق نگران آن باشد و وقت و تلاش لازم را هم صرف کند تا چارچوب جامعه ‌ آماری جدید را بدست آورد، باز ضمانتی وجود ندارد که چارچوب جدید فهرست درستی از همه اعضای جامعه ‌ آماری به محقق بدهد(محمد صائبی و محمود شیرازی)
تعریف نمونه
«نمونه عبارتست از تعدادی از افراد جامعه که صفات آنها با صفات جامعه مشابهت داشته و معرف جامعه بوده، از تجانس و همگن با افراد جامعه برخوردار باشند (دکتر محمدرضا حافظ نیا)
مفهوم نمونه هدف محقق شناسایی جامعه و تعیین پارامترهای مربوط به آن است.

برای این کار یا باید به کلیه افراد جامعه مراجعه کند و صفت یا ویژگی مورد نظر تحقیق خود را در آنها جویا شود؛ یا باید تعدادی از افراد جامعه را مورد مطالعه قرار دهد و از طریق جمع کوچکترین و با روش معینی، پی به صفات و ویژگیهای جامعه ببرد.

بدیهی است اگر جامعه مورد نظر کوچک و حجم و تعداد افراد آن کم باشد، می تواند آن را به طور کامل مطالعه نماید.

ولی اگر جامعه بزرگ باشد و امکانات و مقدورات وی اجازه ندهد، ناچار است از بین افراد جامعه تعداد مشخصی را به عنوان نمونه برگزینند و با مطالعه این جمع محدوده، ویژگیها و صفات جامعه را مطالعه کرده ، شاخصها و اندازه‌های آماری آن را محاسبه کند.

(دکتر محمدرضا حافظ نیا)
نمودار رابطه گروه نمونه با جامعه آماری تعریف نمونه گیری نمونه گیری یعنی انتخاب تعدادی از افراد، حوادث و اشیاء‌از یک جامعه تعریف شده به عنوان نماینده آن جامعه انواع روشهای نمونه گیری نمونه گیری تصادفی ساده نمونه گیری تصادفی ساده نوعی نمونه گیری است که در آن هر یک از اعضای جامعه‌ مورد مطالعه‌جهت انتخاب شدن شانس مساوی دارند.

در این روش ، افراد یا اشیای مورد نیاز به صورت تصادفی از فهرست اعضای جامعه که به همین منظور تهیه تنظیم و شماره گذاری شده است انتخاب می شوند.

مطابق قانون شانس و احتمال افراد انتصاب شده باید دارای ویژگیهایی همانند ویژگیهای جامعه ای که از آن انتخاب شده اند باشند.

به عنوان مثال برخی از آنها باید مسن، عده‌ای جوان، بلند قد، کوتاه، فقیر، ثروتمند باشند یکی از مشکلات این روش تهیه و تدوین فهرست افراد جامعه است، زیرا خیلی از مواقع این فهرست قبلا تهیه و تنظیم نشده است.

(دکتر علی دلاور) نمونه گیری منظم (سیستماتیک) نمونه گیری منظم به منظور انتخاب یک نمونه از جامعه تعریف شده بکار برده می شود.

در این روش اعضای نمونه از طریق فهرستی از افراد یا اعضای جامعه که به منظور نمونه گیری تهیه شده است انتخاب می شوند.

بنابراین، از این روش هنگامی استفاده می شود که تمام اعضای جامعه تعریف شده وقبلاً بصورت تصادفی فهرست بندی شده باشند.

فرض کنید می خواهیم از یک جامعه 2000 نفری که قبلاً فهرست بندی شده است 100 نفر دانش آموزان را انتخاب کنیم.

برای این منظور ابتدا تعداد اعضای جامعه را به تعداد اعضای نمونه تقسیم می کنیم سپس به صورت تصادفی شاره ای را که مساوی یا کوچکتر از عدد به دست آمد (20) انتخاب می کنیم (به عنوان مثال شماره 8) شماره 8 به عنوان نقطه شروع انتخاب می‌شود.

سرانجام افرادی را که شماره های آنها در فهرست جامعه 8، 28، 48، 68 ، است انتقاد می کنیم و این عمل را تا انتخاب 100 نفر ادامه می دهیم .(دلاور) نمونه گیری طبقه ای در روش نمونه گیری اتفاقی ساده فرض بر این بود که افراد جامعه از تجانس نسبی برخوردار و همگون هستند؛ ولی همیشه اینطور نیست که افراد جامعه از تجانس و همگونی برخودار باشند، بنابراین به زیربخشها و زیر گروههای خاصی که از تجانس درون گروهی برخوردارند قابل تقسیم بندی هستند.

در این جوامع استفاده از روش اتفاقی ساده مناسب نیست ، چون ممکن است تمام یا اکثر افراد نمونه از یک گروه یا قشر برگزیده شوند و بنابراین، معرف کل جامعه نخواهند بود برای حل این مشکل در انتخاب افراد نمونه از روش طبقه بندی استفاده می شود؛ یعنی اینکه افراد جامعه با توجه به صفات درون گروهی خود به طبقات مختلفی تقسیم می‌شوند و افراد نمونه به تناسب از بین تمامی طبقات انتخاب می گردند؟؛ مثلاً اگر محققی بخواهد علائق مردم یک جامعه شهری یا روستایی را نسبت به یک امر سیاسی یا اجتماعی جو یا شود، ناچار است این جامعه را بر اساس متغیر سن ، جنس ، سواد و...

طبقه بندی کند، یعنی یک یا چند متغیر را مبنای کار قرار دهد؛ زیرا علائق گروههای سنی با یکدیگر تفاوت دارد (محمدرضا حافظ نیا) روش نمونه گیری طبقه بندی باعث می شود که اولا توزیع نمونه در کل طبقات جامعه به طور متناسب صورت پذیرد؛ ثانیاً اختصاصات و ویژگیهای کلی جامعه مشخص شود؛ ثالثاً ویژگیهای هر یک از طبقات نیز مورد توجه و مطالعه قرار گیرد.

نمونه گیری خوشه ای نمونه گیری خوشه ای عبارت است از انتخاب واحد تحلیل و به عبارتی واحد اصلی مطالعه از طریق طی چند مرحله نمونه گیری پیوسته.

این گونه نمونه ها به دو دسته تقسیم می شوند: خوشه محض که مربوط به جامعه سلسله مراتبی در یک مکان خاص است؛ مانند دانشگاه یا سازمان اداری خوشه – فضایی که از الگوی ترکیبی سازمان سلسله مراتبی در چهارچوب تقسیمات کشوری تبعیت می کند .

یا اینکه نظام تصمیمات کشوری به عنوان چارچوب نمونه گیری برای پدیده مورد مطالعه مانند روستاها یا خانوارهای شهری در نظر گرفته می شود.

این نوع نمونه گیری هنگامی کاربرد دارد که امکان تعیین چهارچوبی برای جامعه آماری وجود نداشته باشد و محقق نتواند نمونه مورد نیاز را به روشهای احتمالی ساده یا طبقه بندی شده انتخاب کند.

این روش را از آن جهت که در چند مرحله انجام می گیرد و واحد تحلیل در مرحله پایانی انتخاب می شود، روش نمونه گیری چند مرله ای و از آنجا که در سطوح مختلف انجام می شود روش خوشه ای و گروهی می گویند و هر سطح معادل یک مرحله و به روش عنوان یک خوشه یا گروه شناخته می شود.

البته به این نکته باید توجه داشت که الزاماً روش خوشه ای یا سلسله مراتب ناحیه و