دانلود مقاله طرز استفاده از موبایل در ایران

طرز استفاده از موبایل در ایران
چکیده
این مقاله بر اساس مشاهدات نگارنده و مصاحبه های موردی به طور کلی در این خصوص بحث می کند که چگونه تلفنهای همراه سبک زندگی ایرانیان را تغییر داده اند، به عنوان تسریع کننده بروز رفتارهایی منزجر کننده عمل کرده اند، و نیز چگونه در ایجاد نوع تازه ای از رفتار مصرف کننده و ارتباطی تأثیر گذاشته اند.

مقاله به بررسی ایجاد کدهای کاملا جدید اجتماعی در ایران بوسیله رفتار مردم می پردازد.

در این مقاله این مسئله مورد توجه قرار خواهد گرفت که چگونه امکان استفاده از یک تلفن همراه، حداقل در مراحل اولیه نفوذ در جامعه، به یک ارزش اجتماعی تبدیل می شود.

مقاله به تناقضات موجود میان رفتار فردی و استفاده از تلفن همراه در مکانهای عمومی می پردازد که به معنی صحبت کردن در جایی است که افراد دیگر می توانند آنرا بشنوند.

مقاله برخی موضوعات را در خصوص ماهیت تغییر یابنده سبک زندگی ایرانیان مورد توجه قرار می دهد که به خاطر ورود تلفنهای همراه به بازار مصرف ایران بروز کرده است: اینکه آیا مردان بر خلاف استفاده از تلفنهای ثابت، بیشتر از زنان وقت خود را با صحبتهای تلفنی میگذرانند؛ اینکه آیا استفاده از تلفنهای همراه فقط به گروههای سنی مشخصی اختصاص دارد؛ اینکه آیا طبقه و ثروت در تملک تلفنهای همراه نقشی اساسی دارد یا نه؛ و اینکه آیا گسترش فرهنگ استفاده از تلفنهای همراه موجب کاهش استفاده از باجه های تلفن همگانی خواهد شد یا نه.

مقاله خاطرنشان می کند که تلفن همراه با از بین بردن سلسله مراتب قدیمی موجب ایجاد فضای فردگرایانه گسترده تری میگردد: امکان انجام مکالمات خصوصی تر را فراهم می کند؛ هیچ کس نمی تواند انواع ارتباطات راه دور را کنترل نماید؛ و تلفن دیگر جزو دارایی های سازمانهای دولتی محسوب نمی شود.

در عصر تلفنهای همراه، این افراد، و نه جامعه، هستند که نقش اصلی را ایفا می کنند.

واژه های کلیدی: رفتار مصرف کننده، مشترکان تلفن همراه ، کد اجتماعی، سبک زندگی، فضای فردگرایانه ، فاصله زمان- مکان .

جنبه های جامعه شناختی تلفن همراه
هدف اصلی این مقاله تحلیل جامعه شناختی گسترش تلفن همراه بر اساس مشاهدات نگارنده و مصاحبه های موردی، در میان ایرانیان است.

تلفنهای همراه تاکنون از تحلیلهای جامعه شناختی بدور مانده اند.

آنها توجه جامعه شناسان و علوم رسانه ای را جلب نکرده اند و بررسی تأثیر آنها در زمینه های مختلف زندگی اجتماعی مورد غفلت قرار گرفته است.

بنابراین ما هیچ نظریه منسجمی در خصوص کارکردهای ویژه و عواقب ارتباطات از طریق تلفن همراه در دست نداریم.

فقدان رغبت برای تحقیق علمی در این خصوص، که کمتر از تلاش برای انجام تحقیق درباره شبکه جهانی اینترنت می باشد، در سالهای اخیر با تأسیس یک سایت اینترنتی در خصوص تحقیقات جامعه شناختی بر روی تلفن همراه، مورد توجه قرار گرفته است (Geser, 2003).

همانگونه که گیزر به درستی خاطرنشان کرده است، نظریه پردازان اخیر مدرن نظیر مانوئل کاستلز و آنتونی گیدنز در رویکرد نظری خود فقط به اینترنت و ترکیب رایانه های شخصی و ارتباطات تلفنی توجه کرده اند.

علیرغم اینکه توجه ایشان به این ابداع بی نظیر بجا می باشد، اما باید گفت که ایشان تقریبا به کلی از امکانات ارتباطی که تلفنهای همراه به وجود آورده اند، غفلت کرده اند.

دیدگاههایی نظیر آنچه که گفته شد از این واقعیت اساسی چشم پوشی کرده اند که امروزه تلفنهای همراه، در مقایسه با رایانه و فنآوریهای اینترنتی، توسط اقشار بیشتری از مردم در سرتاسر دنیا مورد استفاده قرار می گیرد، و بنابراین تاثیر قویتری در زندگی اجتماعی، سبک زندگی، و رفتار مصرفی ایشان به جای می گذارد.

در تحقیقی در ایرلند، از پاسخگویان جوان خواسته شد بگویند که اگر به تنهایی در جزیره ای دورافتاده قرار داشته باشند، چه نوع وسیله ارتباطی را ترجیح می دهند.

52 درصد از ایشان تلفن همراه را ترجیح دادند، در حالیکه فقط 18 درصد خواهان تلویزیون بودند (Hession 2001 cited in Geser 2003).

معلوم نیست که این مسئله در مورد ایران صادق باشد.

با این وجود، مشاهدات نشان داده اسشت که مردم برای تفریح و اوقات فراغت شان در زندگی اجتماعی، جایی بخصوص برای تلفن همراه باز می کنند.

استفاده از تلفن همراه می تواند امکان دستکاری زمان کار را به زمان فراغت ممکن سازد.

همچنین مبلغی که مردم صرف پرداخت صورت حسابهای ماهیانه تلفنهای همراه شان میکنند، بیشتر از اینترنت یا تلفن ثابت است.

پس، بدون تردید شایسته است که تغییر بنیادین در فهم افراد از خود و دنیا که بواسطه شیوع ارتباطات ارزان و انبوه تلفن همراه ایجاد شده است، مورد توجه بیشتر محققان قرار گیرد (Townsend 2000).

استفاده کنندگان تلفن همراه در ایران
در سالهای پایانی قرن بیستم تعداد مشترکان تلفن همراه در دنیا به مرز 1.4 میلیارد نفر رسید، که برای اولین بار بیشتر از تعداد خطوط تلفن ثابت بود.

در سال 1994، یک دهه پس از آنکه ارنی وایز نخستین مکالمه تلفن همراه در بریتانیا را انجام داد، شرکت مخابرات ایران، شبکه تلفن همراه ایران را راه اندازی کرد.

اکنون، طی کمتر از یک دهه پس از آن، در 20 ژانویه 2004 (30 دی 1382) حدود 3,416,868 از ایرانیان مشترک شبکه تلفن همراه بوده و بسیاری نیز سعی می کنند یکی را پیش خرید کنند (شرکت مخابرات ایران، 2004).

از وقتی که تلفنهای همراه به بازار آمده اند، ما هر روز بیشتر و بیشتر از تلفن استفاده می کنیم.

اگرچه آمار دقیقی در این مورد وجود ندارد اما روند افزایشی استفاده از تلفن همراه امری بدیهی است.

این روند افزایشی در سایر کشورها نیز دیده می شود.

بطور مثال در کل دنیا که یک ششم از افراد از تلفن همراه استفاده می کنند.

تعداد استفاده کنندگان تلفن همراه در بریتانیا طی دو دهه پس از ارین وایز، در سال 2000، 50 درصد جمعیت این کشور را شامل شد.

با این حال، اگر به مورد ایران دقت نماییم، متوجه می شویم که شمار استفاده کنندگان از تلفن همراه در ایران خبر از وقوع یک انقلاب در استفاده از وسیله ای ارتباطی و تغییر در الگوی رابطه و رفتار می دهد.

همانطور که نمودار نشان می دهد در فاصله کمتر از یک دهه در سال ‌13٨٣، حدود پنج هزار کیلومتر و در سال ‌13٨٤ تاکنون حدود ‌١١ هزار کیلومتر به پوشش جاده‌یی تلفن همراه افزوده شده و در مجموع پوشش جاده‌های اصلی کشور به ‌٢٦ هزار کیلومتر افزایش یافته است.

تعداد مشترکان تلفن همراه تا پایان دی ماه سال 1384 به بالغ بر ‌٥/٨ میلیون مشترک رسید که در استان تهران ‌٥/٣ میلیون مشترک و در شهر تهران بالغ بر سه میلیون مشترک خواهیم داشت.

بدین ترتیب ضریب نفوذ تلفن همراه درکل کشور از ‌٦/٥ درصد در سال ‌13٨٢ به ‌٦/١٢ درصد و در شهر تهران از ‌١٩ درصد به حدود ‌٤٣ درصد رسید.

در سال ‌13٨٣، ‌١٤٣ شهر جدید و در سال 1384 ‌١٣٠ شهر جدید، تحت پوشش شبکه‌ی تلفن همراه قرار گرفته‌اند، به عبارت دیگر علاوه بر افزایش تعداد مشترکان در نقاط ثبت‌نامی ‌و توسعه‌ی شبکه‌ی موجود شهری، ‌٢٧٣ شهر جدید دیگر از سال 1383 تا نیمه های سال 1384 تحت پوشش شبکه‌ی تلفن همراه قرار گرفته و در مجموع شهرهای تحت پوشش تلفن همراه کشور به ‌٩٨١ شهر رسیده است.

روزانه به طور متوسط ‌٩ میلیون SMS در شبکه‌ی تلفن همراه کشور رد و بدل می‌شود که بیشترین آن در ساعت ‌٢٣ شب انجام می‌شود.

(نقل از مدیرعامل شرکت ارتباطات سیار خبرگزاری دانشجویان ایران 29/9/1384 ) تلفن همراه و فاصله میان زمان – مکان یکی از ساز و کارهای حیاتی برای سنخ شناسی اجتماعی "فاصله زمان – مکان" است.

با این مفهوم می توان قابلیت افراد یک جامعه را در کنترل و تخصیص منابع زمانی و مکانی برای استفاده در روابط قدرت تبیین کرد.

بسط فاصله زمان – مکان تخصیصی (همراه با چیزهایی دیگر) بیانگر توسعه نیروهای تولیدی است؛ بسط فاصله زمان – مکان تخصیصی بیانگر توسعه ابزار مراقبتی است.

افزایش چنان فاصله هایی بیانگر دستاوردهای بشری است: زمانی که توزیع دسترسی به امکانات، نابرابر باشد، بسط فاصله زمان - مکان منجر به افزایش قابلیت برخی از عاملان اجتماعی می شوند.

بنابراین عموما کسانی که به منابع دسترسی بیشتری داشته باشند، خواهان جلوگیری از افزایش فاصله زمان – مکان خواهند بود.

در کشورهای غیرسرمایه داری، صاحبان قدرت سیاسی با توجه به منابع تخصیصی مایل هستند فاصله زمان – مکان در حوزه های گوناگونی نظیر کاهش قلمرو مالکیت خصوصی کاهش یابد در حالیکه ظرفیتهای برنامه ریزی دولت، ملی شدن ، تحت کنترل قرار گرفتن مؤسسات اقتصادی، توسعه کنترل دولت محور بر منابع اقتداری افزایش می یابد، تا ظرفیتهای منابع تخصیصی کاهش یافته و فاصله زمان – مکان افزایش یابد.

در مقابل، در شروع یک دوره رشد اقتصادی، بورژوازی تمایل دارد دولت را وادار کند تا کنترل اش بر اقتصاد را گسترش دهد.

تقلیل گرایی امکان افزایش ظرفیتهای بورژوازی را فراهم می کند.

سرمایه داران با استفاده از قدرتی که ریشه در نابرابری دسترسی به منابع تخصیصی دارد سعی می کنند با تلاش در جهت کاهش فاصله زمان- مکان اقتداری، از کاهش فاصله زمان – مکان تخصیصی جلوگیری کنند.

در هر حال، محرک اصلی بسط فاصله زمان – مکان برخاسته از اشکال متفاوت تضاد و رقابت در جوامع است.

در جوامع طبقاتی (سرمایه داری) این امر قبل از هر چیز از تضاد بر سر منابع تخصیصی شروع می شود که به صورت رقابت اقتصادی میان کارخانجات سرمایه داران روی می دهد؛ در جوامعی که طبقات به روشنی تعریف نشده اند، این تضادها بر سر منابع اقتداری نظیر ارتش و یا رقابتهای منطقه ای صورت می گیرد.

بنابراین لبه تعیین کننده فاصله زمان – مکان بر اساس اینکه کدام نوع از منبع "اساس قدرت" در جامعه باشد، تفاوت می کند، و همین مسئله مشخص می کند که کدام بعد از فاصله در تضادهای اجتماعی تعیین کننده تر خواهد بود (Giddens, 1981: p 50.

Giddens, 1979: p 94).

ظهور تلفنهای همراه باعث ایجاد کاهشی قابل توجه در "فاصله زمان – مکان" گردید که آن نیز به نوبه خود منجر به کاهش توانایی برخی از افراد بخصوص در کنترل منابع شد.

عصر تلفن همراه به نابرابریهای موجود در توزیع و دسترسی به منابع پایان داد.

این امر توأمان به کاهش ظرفیتهای برنامه ریزی دولتها و افزایش قلمرو مالکیت خصوصی افراد منجر شد.

بدین ترتیب، اجتماعات بی تلفن، که بر اساس رویکرد گیدنز (1981)، می توان آنها را به عنوان جوامع طبقاتی طبقه بندی کرد، و علی الخصوص نوع روستایی آنها، می توانند از نظام مخابراتی خود که متصلب، دارای فناوری پایین، کم دوام، غیرفراگیر و مبتنی بر تلفن ثابت است، خلاص شوند.

اگر این روند ادامه یابد، شمار مشترکان تلفن همراه از تعداد مشترکان تلفن ثابت پیشی خواهد گرفت.

این همانا فشرده شدن زمان – مکان در جامعه است.

شاید بتوان گفت اینها نشانه هایی از ظهور مدرنیته متأخر می باشند که در آن، فناوری میان بری را فراهم می کند که جوامع طبقاتی به جوامع دانایی محور گذر کنند.

شرکت مخابرات ایران نظامی از تلفن همراه را برنامه ریزی کرده است که در آن شما به ازای دریافت خدمات، هزینه پرداخت می کنید (شرکت مخابرات ایران، 2004).

این امر می تواند صدها میلیون تن را قادر سازد از تلفن همراه استفاده نمایند، در حالیکه ممکن بود آنها به دلایل مالی یا بوروکراتیک هرگز نتوانند صاحب یک خط تلفن ثابت شوند.

بنابراین، بدیهی است که تلفنهای همراه در آینده باعث دگردیسی گسترده ای در سبک زندگی ایرانیان خواهند گردید.

این امر پیشاپیش در پیدایش نوع جدیدی از رفتار مصرف کننده قابل مشاهده است که روابط ما را تغییر داده است.

تلفنهای همراه با ضربه زدن به سلسله مراتب قدیمی، باعث بسط فضای فردیت گشته اند و بدین سبب افراد می توانند از چندین تلفن همراه خصوصی استفاده کنند.

ظهور تلفنهای همراه باعث تسریع تحولات رفتاری گشته است.

سرگذشت کوتاه تلفن همراه در ایران، قابل تفکیک از دگرگونیهای اجتماعی و رقابتی ایشان نیست.

گسترش فردیت به معنای آنست که آنچه شنیده می شود صدای افراداست، نه جامعه.

مصرف تظاهری تلفن همراه تعداد استفاده کنندگان تلفن همراه در ایران نسبت به جمعیت آن با نسبت آن در جهان توسعه یافته یکسان نیست.

اما، همانگونه که اشاره کردم هر کسی می تواند به آسانی دامنه استفاده روزافزون از آن را در اماکن عمومی یا خصوصی مشاهده نماید.

می توان علت اینکه استفاده کنندگان از تلفن همراه را مصرف کنندگان تظاهری می نامیم با استفاده از اصطلاح "مصرف تظاهری" که در نظریه طبقه مرفه تورشتاین وبلن (1975 [1899]) به کار رفته است، توضیح داد: علت خودنمایی در استفاده تظاهری از تلفن همراه کسب پایگاه اجتماعی است.

پس، علیرغم اینکه تعداد استفاده کنندگان تلفن همراه در خیابانهای تهران کمتر از تعداد آن در لندن یا توکیو است (حدود یک نفر از هر 20 نفر در ایران دارای تلفن همراه است)، اما اغلب اینطور به نظر می آید که تعداد استفاده