دانلود تحقیق پرورش قارچ

وجود گرما و هوای مرطوب در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری محدودیتهای عمده ای در امر کشت و پرورش بسیاری از قارچهای خوراکی متداول، مانند قارچ دکمه ای agaricus bisporus و شی تاکه Lentinula edodes ایجاد میکند.

قارچ چینی با رشد بر روی کاه برنج، قارچی مناسب برای مناطق گرمسیری بوده و در این مناطق از اهمیت زیادی برخوردار است.

کشت و پرورش قارچهای صدفی، نسبت به سایر قارچهای خوراکی، بسیار ارزان و کم هزینه است.

انتخاب و پرورش این قارچ در صنایع تولید غذایی، برای کشاورزانی با درآمدهای محدود، میتواند منبع درآمدی مناسب باشد.

گونه های پلوروتوس از جمله قارچهای خوراکی میباشند که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری از رشد مطلوبی برخوردارند.

در حال حاضر گونه های متعددی از قارچ پلوروتوس شناخته شده اند که با برخورداری از قدرت تولید بالا و کیفیت مناسب، در شرایط حرارتی بالا نیز رشد مطلوبی دارند.

بسیاری از گونه های پلوروتوس میتوانند بر روی چوبهای پوسیده یا در حال پوسیدن و نیز در سطح تمام چوبهای سخت و بقایای چوبی از جمله خاک اره و ضایعات کاغذ و بقایای قهوه (تفاله قهوه، پوستها، ساقه ها و برگها)، ساقه های سبز موز، پوست غوزه پنبه، کنجاله پنبه، بقایای آگاو، کنجاله سویا و بسیاری از مواد لیگنوسلولزی دیگر رشد کنند.

کشت پلوروتوس در کشورهای جنوب شرقی اسیا، اروپا و آمریکا بسیار رایج است و در طول فصول رشد، میتوان آن را پرورش داد.

اغلب گونه های آن رشد میسیلیومی بالایی داشته و به راحتی مواد سلولزی را کلونیزه میکنند به گونه ای که قادرند این مواد را قبل از تخمیر (کمپوست شدن) تجزیه نموده و مورد استفاده قرار دهند.

لذا قدرت ساپروفیتی بالایی دارند.

از نظر تغذیه و رفع گرسنگی و نیز احیای اقتصاد کشاورزی، در کشورهای در حال توسعه پرورش گونه های پلوروتوس به سایر قارچهای خوراکی، از اهمیت و امتیاز بالایی برخوردار است.

در سال 2000 میزان تولید قارچ صدفی از 169000 متریک تن در سال 1987، به 909000 متریک تن در سال 1990 افزایش یافته است.

آنچه درمورد قارچهای صدفی مهم و قابل توجه است، تبدیل توده سابستریت بستر به اندامهای باردهی قارچ و راندمان بیولوژیکی آن اغلب با بیش از 100 درصد است که از نظر تولید قارچ در دنیا، حداکثر میزان تولید محسوب میگردد.

در مراحل تجزیه و تخریب کاه خشک، حدود 50 درصد توده، به صورت گاز دی اکسید کربن، 20 درصد به صورت آب ، 20 درصد به صورت کمپوست مصرف شده، 10 درصد نیز تبدیل به ماده خشک اندام باردهی قارچ میشود.

به طوری که این مقدار ماده خشک، معادل تبدیل 25 درصد توده تر سوبسترای بستر به قارچ تازه است.

این امر کاملا به مرحله و زمان برداشت قارچ نیز بستگی دارد.

قارچهای صدفی حاوی پروتئینهای اصلی و ضروری بوده که بر اساس وزن خشک قارچ مقدار آن برابر 35 – 15 درصد در منابع علمی گزارش شده است.

این قارچها همچنین حاوی مقادیر قابل توجهی از اسیدهای آمینه آزاد است.

به علاوه این قارچها مملو از ویتامینهای مفید از جمله ویتامین C ، ویتامین B میباشد.

تفاوتهای موجود در گونه های قارچ صدفی، از نظر میزان مواد غذایی، به چند عامل بستگی دارد.

از جمله مقدار پروتئین قارچ تحت تاثیر نوع ماده مصرفی در بستر و میزان سوبسترا میباشد.

تفاوت میزان ترکیب غذایی و عملکرد قارچهای نژاد پلوروتوس بسیار محرز است.

برای اطلاع بیشتر به مقالاتی که در رابطه با خواص غذایی قارچهای صدفی ایل کاتان (1991) رای و همکاران (1988) و بانو و راجاراتنام (1988) مراجعه کنید.

در خصوص مشکلات موجود در زمینه پرورش قارچهای صدفی، به طور اهم به سه نکته باید توجه کرد:
1 – این قارچ خیلی سریع و زود فاسد میشود، به نحوی که فقط به مدت چند روز در فروشگاههای مواد غذایی قابل نگهداری است.

2 – به علت پخش گسترده اسپورهای قارچ در سالنهای پرورش، سلامت کارگران حساس با خطر جدی مواجه است.

نژادهای بدون اسپور یا کم اسپور قارچ که زواید کوتاه و گوشت ضخیم تری دارند، مدت زمان بیشتری هم قابل نگهداری میباشند.

همچنین پرورش دهندگان قارچهای صدفی، این ارقام را بیشتر مورد توجه قرار میدهند.

3 – حشرات زیادی وارد محل پرورش قارچهای صدفی میشوند که اقدامات لازم برای پیشگیری و مبارزه با آنها، امری ضروری است که پرورش دهندگان باید مورد توجه قرار دهند.

در مقایسه با سایر قارچهای خوراکی، قارچ صدفی بسیار مورد توجه حشراتی چون Phorid و Sciarid میباشد.

این حشرات با حرکت سریع و چرخشی خود در فضا و محیط اطراف قارچهای مزبور و قارچهای بالغ، موجب پراکندگی و انتشار اسپور آنها در محیط میشوند.

2- تاکسونومی قارچ صدفی:
بیان یک تعریف دقیق از قارچها مشکل است آنها موجوداتی هتروترف میباشند و جذب کننده غذا هستند بعضی از آنها دارای ریسه میباشند که بر روی سوبستره (منبع غذایی) گسترش می یابد.

یا به درون آنها رخنه میکنند و همچنین ممکن است دیواره سلولی داشته باشند.

که معمولا جنس آن از کیتین میباشد (بعضی ها در دیواره سلولی سلولز دارند).

موجوداتی چند هسته و اوکاریوت (هسته غشاء دار) میباشند به صورت ساپروفیت، همزیست و انگلی زندگی میکنند ثابت میباشند و در سطح جهان انتشار جغرافیایی دارند و بدین ترتیب به سلسله گیاهان و جانوران تعلق ندارند و در سلسله جداگانه قارچها (Fungus) طبقه بندی میشوند.

قارچ صدفی (Pleurotus.Spp) جزء راسته اگاریکالز و رده بازیدیومیست میباشد که جایگاه تاکسونومی آن در نمودار زیر نشان داده شده است.

سلسله Fungi
شاخه Amastigomycota
زیر شاخه Amastigomycotina
رده Basidiomycetes
زیر رده Homo Basidiomgcetidae
سری Hymenomycetes
راسته Agaricales
خانواده Pleurotaceae
جنس Pleurotus
3- گونه های قارچ صدفی
قارچ صدفی دارای گونه های متفاوت با خصوصیات رویشی و مرفولوژی گوناگون میباشد و در سراسر دنیا انتشار دارد.

در هر کشور بنا بر ذائقه و فرهنگ مردم آن و شرایط اقلیمی منطقه گونه ها و رقم های خاص، رشد و پرورش می یابند.

انتخاب گونه مناسب با شرایط آب و هوایی منطقه و فرهنگ و ذائقه مردمان آنجا شرط اساسی موفقیت در تولید تجاری این قارج میباشد.

مثلا در مناطق گرمسیر گونه فلوریدا که مقاومت خوبی به گرما از خود نشان میدهد انتخاب مناسبی خواهد بود.

بعضی از گونه های قارچ صدفی که در دنیا پرورش داده میشوند عبارتند از:
Pleurotus.

Ostreatus
P.Eryngir
P.Florida
P.Flacellatus
P.Cystidiosus
P.Cotnucopiae
P.Sajor-Cajo
P.Sapidus
P.Pulmonarius
هرکدام از این گونه ها دارای رقمهای زیادی میباشند که شرایط بهینه بستر و اقلیمی خاص خود را جهت تولید ایده ال نیاز دارند.

اکثر قارچهای صدفی که در ایران پرورش داده میشود و به طور تجاری بذر آنها در بازار موجود است، مربوط به گونه های اوستراتوس، ساجر کاجو، پولمونارویس و فلوریدا میباشد.

یا اینکه از رقمهای این گونه های میباشند که این رقمها توسط شماره خاص از یکدیگر بر اساس خصوصیات آناتومی، مرفولوژی، و پرورشی تفکیک داده میشوند.

4- اصول پرورش قارچ صدفی 4-1 مکان پرورش قارچ تفلید از طبیعت امری است که همواره در انتخاب مکان پرورش قارچ راهگشا خواهد بود و هر چه بتوان به محیط رشد طبیعی قارچها نزدیک گردید و واحد تولیدی را در آنجا بنا نمود به خموفقیت بیشتر نزدیک شده ایم.

لذا باید ملاحظه نمود که در شرایط طبیعی قارچها در کجا رشد میکنند و محیط های مرطوب، خنک و سالم بهترین مکان جهت انتخاب میباشند.

لذا از لحاظ تامین رطوبت تا حدودی دما، حاشیه دریای خزر و جنگلهای اطراف آن انتخاب مناسبی خواهند بود.

در استان اصفهان حاشیه زاینده رود ظرایط اقلمیمی مناسبی خواهد داشت.

چون که هم از نظر آب و هوایی ایده آل میباشند و چون شالی کاری در این مناطق انجام میگیرد وجود کاه و کلش فراوان و ارزان برنج بستر کشت مناسبی فراهم خواهد آورد.

هر چند که پرورش قارچ درون محیط سر بسته صورت میپذیرد و درون سالن میتوان به طور مصنوعی شرایط ایده آل را ایجاد نمود ولی به صرف انرژی نیاز خواهد داشت تا رطوبت، دما و تهویه مناسب را ایجاد نمود و همیشه باید در نظر داشت که شرایط بهینه ایجاد شده به طور مصنوعی به هر حال متفاوت با شرایط طبیعی ایده آل خواهد بود.

در وسط کویر لوت نیز درون سالنهای مجهز و با امکانات پیشرفته نیز میتوان شرایط مصنوعی و مناسب رشد قارچ را ایجاد نمود ولی باید در نظر داشت که چقدر انرژی صرف ایجاد این شرایط میگردد و آیا چقدر صرف اقتصادی کار را کاهش میدهد؟

و چقدر کیفیت کار را پایین می آورد لذا هر چه بتوان به کاهش محیط ای بکر و طبیعی با آب و هوایی مرطوب و معتدل و اقلیم مناسب نزدیک شد و واحد تولیدی را در آنجا احداث نمود بر کیفیت و کمیت کار افزوده میگردد و صرفه اقتصادی مجموعه افزایش خواهد یافت.

پس از حصول اطمینان از آب سالم مکان مورد نظر و انجام آزمایشات تجزیه آب باید اقدام به ایجاد ساختمانهای مربوطه نمود.

تولید قارچ درون سالنهای پلاستیکی و ساختمانهای ایجاد شده با مصالح ساختمانی امکان پذیر است که هر کدام از این دو روش محاسن و معایب خاص خود را دارا میباشد و این تولید کننده است که بر اساس توان اقتصادی و امکانات موجود یکی را انتخاب میکند.

4-1-1سالنهای پلاستیکی ایجاد گلخانه های پلاستیکی به سبب هزینه اولیه کم جهت احداث، دارای مزیت میباشند.

همچنین به دلیل اینکه در زمستان با اندک نور خورشید گرم خواهند شد و رطوبت را درون خود به خوبی محبوس میکنند مورد توجه میباشند ولی فرسوده شدن سریع و عدم عایقبندی مناسب از معایب این روش میباشد.

البته جهت افزایش میزان عایقبندی جدارها میتوان تمهیداتی اعمال نمود.

مثلا یک پوشش دو لایه از پلاستیک که ما بین آن پوشال برنج قرار گرفته باشد توصیه میشود این کار علاوه بر عایق نمودن جدارها از برخورد مستقیم نور خورشید به کمپوست ها و از بین بردن قارچها جلوگیری میکند.

امتیاز خوب این روش تامین رطوبت درون محیط پرورش به سادگی و عدم زایل شدن رطوبت میباشد.

لذا چنانچه سرمایه اولیه جهت احداث ساختمانهای گرانقیمت در دسترس نباشد جهت شروع، سالنهای پلاستیکی قابل توصیه می باشند.

4-1-2سالنهای ایجاد شده با مصالح ساختمانی جهت ایجاد یک واحد تولیدی قارچ صدفی به صورت مجهز قسمتهای زیر مورد نیاز است: الف – آزمایشگاه تولید بذر ب – انبار ذرخیره کاه و کلش ج – سالن کشت د – سالن انتظار 4-1-2-1 آزمایشگاه تولید بذر یک آزمایشگاه به دستگاه‌‌های عمده زیر نیاز مند است: 1 – انکوباتور 2 – اتو کلاو 3 – هود میکروبیولوژی 4 – یخچال صنعتی البته وسایل دیگری نیز مورد نیاز میباشد که عبارتند از: چراغ آزمایشگاه، دیگ اجاق گاز جهت جوشاندن غلات، قفسه جهت طبقه بندی، ظروف آزمایشگاهی و...

یک واحد تولید قارچ در صورتی موفقیت خود را تضمین خواهند نمود که بذر مورد نیازش را بتواند تولید کند، چون هیچ گونه ضمانت دائمی از بابت بذرهای خریداری شده از بیرون وجود ندارد.

لذا توصیه میگردد قبل از هر کار به ایجاد یک آزمایشگاه تولید بذر اقدام گردد تا واحد تولیدی در مراحل بعدی با مشکل مواجه نگردد.

بسیار مشاهده گردیده است که تولید کنندگان زیادی از این نظر ضررهای هنگفتی متحمل گردیده اند.

چنانچه انکوباتور در دسترس نباشد، میتوان یک اطاق کاشی کاری و قفسه بندی شده و کاملا بهداشتی را جهت این کار انتخاب نمود.

لازم است این اطاق قبلا کف و دیوارها و حتی سقفش کاشی یا سرامیک شده باشد و کاملا صاف و قابل شستشو و ضد عفونی باشد که بعد از قفسه بندی آن را میشویند و ضد عفونی مینمایند و به عنوان یک انکوباتور بزرگ از آن استفاده میکنند.

فقط کافی است دمای درون آن 25 درجه سانتیگراد نگهداری گردد.

اتوکلاو و هود میکروبیولوژی و یخچال صنعتی جزء ضروریات است که باید تهیه گردند.

یک آزمایشگاه از قسمتهای زیر تشکیل شده است.

1 – اتاق تلقیح 2 – اتاق انکوباتور 3 – اتاق آماده سازی بذور غلات در اطاق آماده سازی بذور غلات را پس از جوشاندن درون دیگ جوش، روی میزهای مخصوص ریخته و با اضافه کردن پودر سنگ گچ و کربنات کلسیم دما و رطوبت آن را تنظیم میکنند، سپس درون کیسه های پلی اتیلن یا شیشه های پیرکس ریخته و درب آن را با پنبه میبندند و در اتوکلاو میگذارند.

پس از اتوکلاو کردن منتظر میمانند تا دمای آن پایین بیاید.

سپس این کیسه ها را درون اتاق تلقیح برده و زیر هود میکروبیولوژی و تحت شرایط استریل میسیلیوم های پرورشی قارچ مورد نظر را به آن اضافه میکنند.

سپس سریعا درب آن را توسط پنبه مسدود نموده و به اتاق انکوباتور منتقل مینمایند.

آن را در دمای 25 درجه سانتیگراد به مدت 7 تا 12 روز نگهداری میکنند، پس از سفید شدن کامل کیسه توسط میسیلیوم قارچ، اسپان آماده کشت میباشد.

حال چنانچه چند روزی امکان انتقال این اسپان بر روی بستر کشت موجود