دانلود مقاله دیمکاری

دیمکاری
کلمه دیم در اصل عربی است و در فرهنگ لغت تعریف آن این است :
بارانی که همیشه می بارد در آرامش ، بدون رعد و برق یا درنگ می کند 5 یا 6 روز .

در فارسی هم این کلمه را به شکلهای مختلف داریم .

دیمی ، دیمه و ....

که به کار گرفته می شوند .

کلا دیمکاری به معنای زراعت خودرو یا زراعتی که از آب باران استفاده نماید و برعکس زراعت آبی آورده شده است .

در اصطلاح عامیانه از کلمه دیمی در معنی بی مطالعه و الکی انجام دادن یک کار است که این معنی شاید برای اکثر دیمزارهای کشور ما نیز صادق باشد و کشاورزان هم دیمکاری را با دیمی کاری اشتباه گرفته اند .

در انگلیسی اصطلاحی که برای دیمکاری در نظر گرفته اند است .

اختلاف بین بارندگی و آب باران :
بارندگی کلیه نزولات آسمانی است ، برف ، بارن ، تگرگ و ...

و اصطلاح آن Pereipitation است .

باران : کلمه Rain fall اصطلاح آن است و تعریف آن فقط همان باران تنهاست .

کل متوسط بارندگی در جهان 860 میلی متر می باشد .

میانگین بارندگی سالیانه در آسیا 645 میلی متر و میانگین بارندگی سالیانه در ایران 224 میلی متر است .

به آمار که توجه نماییم میانگین بارندگی ایران یک چهارم جهان بوده و جزء مناطق خشک جهان است .

کل نزولات سالیانه در ایران 335 میلیارد متر مکعب بارندگی است .

میزان تبخیر 242 میلیاردمتر مکعب و نفوذ در خاک 21 میلیارد متر مکعب و بقیه آن هرزآب و روان آب است .

هدف این است که از تبخیر جلوگیری شود که آب کمتری از دسترس خارج شود .

از نظر فرسایش ایران دومین کشور در جهان بعد از اتیوپی می باشد .

( فرسایش خاکی ) این مشکل و فاجعه ای است ، چرا که خاک مدت زمان زیادی را برای تشکیل شدن نیاز دارد .

متوسط راندمان آبیاری در کشور ما 30 درصد است و به همین دلیل دیمکاری یعنی استفاده مفید از آب باران برای ما بسیار مهم بوده و مشکل اصلی دیمکاری در ایران نحوه غلط استفاده ازآب و نزولات جوی می باشد .

کل اراضی قابل کشت در ایران 3/26 میلیون هکتار است .

کل اراضی کشت آبی حدود 7/11 میلیون هکتار و کل اراضی کشت دیم 6/14 میلیون هکتار است .

از این مقدار کل اراضی زیر کشت رفته 6/15 میلیون هکتار می باشد .

اراضی آبی زیر کشت 8/6 میلیون هکتار و اراضی دیم زیر کشت رفته 8/8 میلیون هکتار است .

کل اراضی آیش 9 میلیون هکتار و باغات 7/1 میلیون هکتار است.

در دیم کاری در ایران ، گندم و جو در درجه اول کشت می شوند .

حبوبات مثل نخود و عدس و هندوانه ، زیره سبز ، آفتابگردان و ....

در رده های بعدی هستند .

کمترین مقدار عملکرد دیم گندم در بندر بوشهر به میزان 250 کیلوگرم در هکتار گزارش شده است ، در حالیکه متوسط عملکرد دیم در استرالیا 2000 کیلوگرم در هکتار است .

براساس میزان بارندگی سالیانه اقلیم ها را تقسیم بندی نموده اند .

به شرح زیر :
1 – مناطق خشک : متوسط بارندگی سالیانه کمتر از 250 میلی متر .

2 – مناطق نیمه خشک : متوسط بارندگی سالیانه بین 250 میلی متر تا 500 میلی متر .

3 – مناطق نیمه مرطوب : متوسط بارندگی بین 500 تا 700 میلی متر .

4 – مناطق مرطوب : متوسط بارندگی بیش از 700 میلی متر .

بر اساس همین تقسیم بندی در ایران 74 درصد مساحت کل آن در مناطق خشک ، مثل کویر مرکزی و ...

17 درصد مساحت کشور جزء مناطق نیمه خشک است مثل خراسان و 6 درصد مساحت آن جزء مناطق نیمه مرطوب است مثل قسمتی از حاشیه دریای مازندران طرف شرق و حاشیه کوههای زاگرس و 3 درصد مساحت کشور جزء مناطق مرطوبند ، که در حاشیه دریای مازندران هستند .

با بارندگی کمتر از 200 میلی متر هیچ محصولی شانس موفقیت نداشته و عملیات دیمکاری در مناطقی که میانگین بارندگی بین 250 تا 500 میلی متر باشد انجام می گیرد .

( پشت صفحه 1 : بارشها براساس مدت طبقه بندی می کنند .

بطور کلی بارشها به انواع کوتاه ، متوسط و دراز مدت تقسیم می شوند .

بارانهای کمتر از 6 ساعت کوتاه مدت ، بین 6 تا 24 ساعت بارانهای با مدت متوسط و به بارانهایی که بیش از یک روز دوام داشته باشند دراز مدت گفته می شود )
دلایل و علل پیدایش مناطق خشک در جهان :
1 – دور بودن از دریاها و اقیانوس ها
2 – وجود موانع فیزیکی مثل کوهها که اجازه نمی دهند ابرهای باران زا به قسمتهای دیگر کشور بروند .

3 – وجود بادهای گرم که باعث خروج توده های هوا از منطقه می شوند .

4 – وجود توده های خشک و پایدار هوا که مانع از جریانهای کنوکسیون می شوند .

در کشور ما دو عامل اول از موانع اصلی اند .

رطوبت نسبی : میزان رطوبت موجود در هوا تقسیم بر میزان حداکثر رطوبتی که همان حجم هوا در یک درجه حرارت ثابت می تواند داشته باشد .

نقطه شبنم : وقتی که ظرفیت رطوبت هوا به حدی کاهش می یابد که مقداری از بخار آب موجود در آن به صورت قطرات آب ریزش کند می گوییم هوا به نقطه شبنم رسیده است .

به کوههای مانند البرز که در مجاورت مناطق مرطوب آبی باشند و از حرکت توده های هوا اشباع از بخار آب به مناطق پشت خود جلوگیری کنند سایبان بارندگی گفته می شود .

خصوصیات بارندگی در ایران : پر باران ترین مناطق ایران در شمال و غرب کشورمان است .

پر باران ترین منطقه کشور بندر انزلی با میانگین سالیانه 2000 میلی متر در سال و کم باران ترین منطقه کشور کویر مرکزی با میانگین بارندگی سالیانه کمتر از 50 میلی متر است .

هرچه از طرف غرب به طرف شرق برویم از میزان بارندگی کاسته می شود و هر چه از شمال به سمت جنوب حرکت کنیم باز هم بارندگی کمتر می گردد .

مناطق شمالی کشور دارای ثبات بارندگی بیشتر هستند .

ضریب تغییر : ضریب تغییر بارندگی در شمال چیزی حدود 15 درصد می باشد ولی در مناطق دیگر حدود 45 درصد است .

هرچه این ضریب کمتر باشد به بارندگی بیشتر اعتماد پیدا می کنیم و هرچه مقدار cv بیشتر شود اعتماد به بارندگی کمتر است .

مثل تغییرات بارندگی در بندر انزلی که بین 1700 تا 2300 میلی متر است .

پس cv کمتر ثبات بارندگی بیشتر و cv بیشتر ثبات بارندگی کمتر که در بندر انزلی cv آن 300 میلی متر است .(300 تا 2000 ) Cv هرچه کمتر میزان تغییرات بارندگی از یک سال به سال دیگر کمتر و هرچه cv بیشتر باشد تغییرات بارندگی از یک سال به سال دیگر بیشتر است .

بارندگی چهار خصوصیت دارد : 1- مدت بارندگی 2 – مقدار بارندگی 3 – شدت بارندگی 4 – احتمال وقوع بارندگی 1 – مدت بارندگی : عبارت است از شروع بارندگی تا پایان بارندگی ( شروع تا اتمام یک بارندگی ) 2 – مقدار بارندگی : مقدارآب نازل شده طی مدت بارندگی را مقدار آب بارندگی می گویند .

(برحسب mm) 3 – شدت بارندگی : مقدار ارتفاع بارش به مدت زمان بارندگی : شدت بارندگی خصوصیت مهم یک بارندگی است .

حال این شدت تا چه مقداری مناسب است یا تا چه مقدار نامناسب ؟

اگر شدت بارندگی کمتر یا مساوی نفوذ آب در خاک باشد مناسب ولی اگر بیشتر شد باعث فرسایش یا روان آب می شود .

(منحنی توضیح داده شود) 4 – احتمال وقوع بارندگی : برآورد احتمال وقوع مقدار مشخصی بارندگی در یک منطقه بر حسب درصد را احتمال بارندگی گویند .باید دید محصولی را که دیم می کاریم با چه درصدی می شود روی آن حساب کرد و با چه درصدی نمی شود .

حال باید برآورد کنیم که در مشهد در فروردین ماه چقدر باران خواهد بارید .

در 19 سال مثلا بارندگی فروردین مشهد را به ترتیب از بیشترین به کمترین مرتب می کنیم : 1- 86 11- 68 تعداد سالها = n 2- 85 12- 68 احتمال وقوع بارندگی = P 3- 84 13- 66 تعداد سالهای استفاده شده از باران = 4- 79 14- 64 5- 78 15- 60 6- 78 16- 60 7- 76 17- 59 8- 75 18- 59 9- 74 19- 58 10- 74 مثلا میخواهیم بدانیم احتمال اینکه 79 میلی متر یا بیشتر در مشهد باراندگی داشته باشیم چقدر است ؟

پس احتمال 20% خواهد بود .

استفاده از احتمال وقوع بارندگی این است که می توانیم گیاهی را مناسب با میزان آبی که در مشهد به صورت بارندگی موجود است بکاریم .

مثلا گیاه ما باید گیاهی باشد که با احتمال 75% بتواند با 60 میلی متر آب بسازد .

( در دیمکاری بهتر است که احتمال 75 % درصد را در نظر بگیریم یعنی 75 سال موفقیت و 25 سال شکست ) .

میانگین بارندگی یک منطقه برای ما یک مشخصه درست و کافی برای تصمیم گیری نیست چرا که ممکن است در یک سال باران زمانی ببارد که گیاه ما به آب نیازی نداشته باشد و یا یک سال زمانی ببارد بیشتر برای گیاه ما مفید باشد .

پس یک مشخصه مناسبی نیست .

باران موثر : مقدار باران نازل شده که مورد استفاده قرار گیرد که معمولا به بارندگی که حداقل 10 تا 15 سانتی متر خاک را خیس کند باران موثر می گوئیم و یا میزان بارندگی در هر نوبت 20 تا 50 میلی متر باشد .

درجه تاثیر بارندگی : رابطه بین زمان نزول باران و رشد گیاه را مشخص می کند یعنی تاثیر بارن در رشد گیاه چقدر است .

یعنی در هر مرحله از رشد گیاه چقدر تاثیر دارد که باعث بهبود عملکرد گیاه می شود .

شدت بارش وقتی بیشتر از سرعت نفوذ آب در خاک باشد مناسب نیست و شدت بارشی مطلوب است که کمتر و یا حداکثر مساوی با سرعت نفوذ آب در خاک باشد .

علاوه بر وضعیت آب و هوایی و میزان بارندگی سالیانه که از مهمترین عوامل افزایش تولید در زراعت دیم هستند عوامل دیگری که می تواند در افزایش تولید در زراعت دیم موثر باشند عبارند از : 1-خصوصیات خاک زراعی 2- ماشین آلات و ادوات کار در ارتباط با زراعت دیم 3- طرز تهیه زمین و روش کار در زراعت دیم به منظور ذخیره سازی رطوبت در خاک 4 – استفاده صحیح و به موقع از نهاده ها در زراعت دیم 5 – مبارزه با علفهای هرز قبل از بیان خصوصیات خاک زراعی بی مناسب نیست که ذکر شود که خاک یکی از منابع طبیعی بسیار مهم برای زندگی و بقاء انسان و حیوان به شمار می آید و بجز هوا و گرما آنچه که در اختیار بشر است از خاک حاصل می شود .

خاک از تجزیه و تخریب سنگهای مادر تحت تاثیر عوامل مختلف محیطی مانند آب و هوا ، پستی و بلندی و فعالیت موجودات زنده با گذشت زمانهای بسیار طولانی بری زیست و حیات بوجود آمده است .

دانشمندان علوم خاکشناسی معتقدند که برای تشکیل یک سانتی متر خاک زراعتی 700 تا 1000 سال زمان لازم است و بنابراین دوام و بقاء انسان به این چند سانتی متر خاک بستگی دارد و در واقع خاک اساس و بنیان کشاورزی است .

خصوصیات خاک در مناطق خشک و نیمه خشک : همانطور که گفتیم آب نقش حیاتی و حساس در توسعه و تکامل خاک دارد .

بنابراین در مناطق خشک و نیمه خشک که با کمبود آب روبرو هستیم فرآیند خاکزایی به کندی صورت می گیرد .

فعالیتهای خاکزایی که عوامل متعددی در آنها دخالت دارند سبب می شود که تجزیه و تخریب سنگهای مادری و تبدیل آنها به خاک انجام پذیرد .

در فعالیتهای خاکزایی دو عامل اساسی باید وجود داشته باشد .

یکی آب و یکی درجه حرارت مناسب .

در مناطق خشک و نیمه خشک به علت اینکه در بیشتر مواقع آب کافی در دسترس نیست طول مدت فعالیتها کوتاهتر و در نتیجه توسعه خاک کندتر صورت می گیرد .

این مسئله باعث بوجود آمدن ویژگی تمام خاکهای مناطق خشک یعنی کم بودن عمق خاک می گردد .

از طرفی به علت عدم رطوبت کافی و نبودن پوشش گیاهی مناسب فرسایش در این مناطق شدیدتر انجام می گیرد و همان خاک کم عمق تر هم در معرض فرسایش و نابودی قرار می گیرد .

به همین دلیل توصیه می کنیم که خاکهای این مناطق شخم خیلی عمیق نخورند .

از نظر شیمیایی کانیهای رسی سازنده این