در اوایل قرن 16 یکی از پزشکان گیاه داروئی در کشور اتریش برای اولین بار مبادرت به شناسائی قارچهای اطراف شهر وین نمود در همان قرن پرورش و استفاده از قارچ در کشور ایتالیا آغاز و با اختراع میکروسکوپ در قرن 17 فعالیت شناسائی قارچها بیشتر و بیشتر شد و پرورش قارچ در گلخانه و سالنهای پرورش قارچ در انگلستان آغاز و به برخی دیگر از کشورهای اروپایی توسعه یافت و در سال 1809 شخصی بنام « لینک » ساختمان بازیدیوسپور را در بازدیدیومیستها مشاهده نمود و اصطلاح بازیدیوم و سیستیدیوم را شخصی به نام لویل در سال 1837 اشائه داد و در سال 1884 دو نفر فرانسوی بنامهای آقایان کنستانتین و ماترشو که عضو انیستیتو پاستور بودند برای اولین بار از روش پاستوریزاسیون ،اسپور قارچ را وادار به جوانه زدن کرده وبذر قارچ را در شرایط استریل ابداع نمودند ودر اوائل قرن 19 کشت سنتی قارچ در غارهای طبیعی در کشور فرانسه آغاز شد ودر اوائل نیمه دوم قرن نوزده از اروپا به آمریکا انتقال ودر سال 1890 مزرعه داران در پنسیلوانیای آمریکا مبادرت به پرورش قارچ نمودند ودر سال 1921 در کشور هندوستان برای اولین بار فردی بنام بوس موفق به کشت دو نوع قارچ از جنس آگاریکوس (دکمه‌ای) بر روی کود حیوانی شد.
سیندن Sinden در سال 1932 تهیه بذر قارچ بر روی غلات را ابداع و لامبرت Lambert از آمریکا اساس تکنولوژی مدرن پرورش قارچ را بنیان نهاد و از سال 1970 در کشور مجارستان پرورش نوعی قارچ بنام پلوروت بر روی کنده درختان انجام میگرفته است.
در ایران برای اولین بار در سال 1335 کشت قارچ دکمه‌ای توسط فردی بنام احیایی در قسمت شمال تهران شروع شد و پس از مدتی در سالهای 1348 الی 1357 واحدهای کشت و تولید قارچ در تهران - کرج و شهر ری افتتاح و فعالیت خود را آغاز نمودند و در اواخر سالهای 1356 تولید بذر قارچ دکمه‌ای توسط آقای پیرایش شروع شد و کشت قارچ صدفی نیز برای اولین بار در سال 1365 توسط آقای مصطفوی کارشناس سازمان کشاورزی در منطقه اوین تهران شروع شد و در سال 1376 ناصر وکیلی بعد از شش سال تلاش علمی وعملی اولین محصول بذر قارچ تولیدی خودکه شامل بذر قارچهای صدفی و دکمه‌ای بود را به همراه دستورالعمل پرورش آن در منزل، در اختیار دانشجویان و پرسنل کادر دانشگاه ارومیه که در کلاسهای آموزشی پرورش قارچ شرکت کرده بودند قرار داده وفعالیت تولیدی خود را در سطح استان آذربایجان غربی آغاز نمود.
در حال حاضر در سطح استان آذربایجان غربی دو شرکت عمده تولید قارچ صدفی ودکمهای بنام قارچ شیوا که در محور ارومیه به سلماس و شرکت « کوهستان » در 85 کشور تولید قارچ از مرز 4000000 تن در سال فراتر رفته است و ایران یکی از این 85 کشور تولید کننده قارچ خوراکی در ...
است که با تولید 7500 تن در سال در جایگاه 24 قرار دارد که با افزایش اطلاعات علمی و استفاده از بذور مرغوب و استفاده از افراد متخصص و اهل فن می توان راندمان تولید را با همین امکانات موجود بالا برد .
طبق آمار ارائه شده از طرف سازمان خوار و بار جهانی FAO حاکی از آن است که با توسعه اقتصادی رژیم غذایی تغییر کرده و مصرف روز افزون قارچ افزایش یافته بطوری که مصرف سرانه میزان تولید و خوراکی آن در چند کشور به شرح ذیل می باشد .
میزان تولید کشور ها بر حسب تن می باشد .
امید است که با افزایش اطلاعات و فن آوری علاقمندان این زمینه بتوانند این محصولات را در میان مردم رواجم دهند .
آشنایی با تقسیم بندی قارچ قارچها به سه گروه تقسیم می شوند : قارچهای خوراکی 2- قارچهای دارویی 3- قارچهای سمی قارچهای خوراکی در اکثر کشورهای جهان خوردن قارچ متداول است .
کشورهای آلمان ، سوئیس ، فرانسه در صدر مصرف کنندگان قرار دارند .
از مهمترین قارچهای خوراکی می توان قارچ دکمه ای ، انواع قارچهای صدفی ، قارچ والواریا ( چینی ) ، مورالها ، قارچ مرغوب چوب یا رقص پروانه ای ، قارچ کوپرینوس یا مرد پشمالو ، قارچ گوش چوب و قارچ خوراکی شی تا که یا قارچ جنگل ، ....
اشاره کرد .
این قارچها را می توان در محیط مصنوعی پرورش داد و جزء قارچهای زراعی می باشند .
تعدادی از قارچها غیر زراعی بوده که به صورت وحشی در مراتع و مزارع دیده می شوند.
علاوه بر این قارچهای خوراکی دارای ویتامینهای محلول در آب B.K.C و ویتامینهای محلول در چربی A.D.E را دارا می باشد .
2.قارچ سمی در طی قرون متمادی قارچها به خصوص انواع وحشی و سمی آن موجب ترس و وحشت مردم می شدند و راجع به سمی بودن قارچها بین مردم افسانه ها و داستانهای زیادی نقل گردیده است .
برخی از قارچها وجود دارند کممه اگر همراه با الکل مصرف شوند سمی و کشنده بوده ولی مصرف آنها به تنهایی اثر سوئی ندارد .
از این قارچها می توان به قارچ های مرکب ( coprinus ) و مورالها (Morchella ) اشاره کرد.
مسمومیتهای ناشی از قارچهای سمی را در سه گروه زیر مورد بررسی قرار می دهند : الف ) قارچهایی که بر روی سیستم عصبی اثر می گذارند .
قارچهایی که حساسیت به الکل ایجاد می کنند .
آمانیت قرمز یا زرد ( A manita muscarica ) عامل بسیاری از مسمومیت های قارچی می باشد .
قارچهای مخدر نیز از جمله قارچهایی می باشند که بر سیستم عصبی تاثیر می گذارند .
مصرف این قارچها باعث می شوند که شخص صداها و مناظری را که وجود ندارد ، حس کند و دچار اوهام می گردد .
آمانیت قرمز یا زرد یکی از قارچهای مخدر می باشد .
ب ) قارچهایی که بر روی دستگاه گوارش اثر دارند .
ج) قارچهایی که مصرف آنها موجب از بین رفتن سلولها می شوند مانند آمانیتا فالوئید .
3.قارچهای دارویی استفاده از قارچها به عنوان دارو از زمانهای دور مرسوم بوده به طوری که آزتکها از قارچ به عنوان مواد توهم زا در فالگیری استفاده می کردند .
یکی از مهمترین آنتی بیوتیکها که امروزه در مبارزه با بیماریهای عفونی کاربرد دارد ، پنی سیلین می باشد که ارزش حاصل از آن از قارچها می باشد .
رتین ( Retine) یکی از ترکیبات ضد سرطانی است که وجود آن در قارچ خوراکی (a.campestris) گزارش شده است .
آفات و بیماری های قارچهای خوراکی 1.آفات به هر موجود زنده که به محصول صدمه بزند آفت می گویند مانند : مگس سرکه : 1.
چشم سفید 2.
چشم قرمز کنه ورود کنه ها به داخل سالن از طریق کود مرغی ، خاک پوششی ، کلش آلوده و کمپوست های غیر استاندارد می باشد .
راه مبارزه با آنها مالاتیون رقیق شده 2 در 1000 است .
نماتد ها پادمان این حشرات به راسته کولمبو تعلق داشته و جزء حشرات اولیه بی بال هستند که با کمک دم چنگال مانند خود بطرف جلو حرکت می کنند .
موش ها و حلزون ها 2.
بیماری ها بیماری های قارچی کپکی : الف ) زیتونی ب) سبز ج) قهوه ای د) ماتیکی ه)کپک سیاه بیماری های قارچی عمدتاً به کمپوست حمله می کنند .
الف ) بیماری زیتونی زمانی بوجود می آید که دمای داخلی کمپوست از 60 درجه بالاتر رود و هیچ راه درمانی ندارد و کمپوست سیاه می شود .
علایم ایجاد زمانی است که در سه روز اولیه داخل کیسه عرق سفید می کند .
ب ) کپک سبز : رنگ سبز تیره و زبر است که از عدم کنترل ورود افراد به داخل سالن و ضد عفونی کفشها ، برای کنترل و از بین بردن آن از سم بنومیل 2 در 1000 استفاده می شود که باید با سرنگ به محل آلوده زده شود و بمدت 2 روز با پلاستیک روی آن منطقه را بپوشانیم .
ج) قهوه ای : اگر رطوبت بیش از 90 % شود ایجاد می شود و رنگ کمپوست را سیاه می کند .
د) ماتیکی : این نوع بیماری به رنگ نارنجی و صورت ظاهر می شود و زبر است که در اثر عدم ضد عفونی پاهای افراد بوجود می آید و راه از بین بردن آن با استفاده از سم بنومیل و کاهش دما به 4-5 درجه سانتیگراد بمدت 72-48 ساعت است .
ه) کپک سیاه : دلیل این بیماری مخلوط شدن کلش با خاک است که نیتروژن بالا می رود و بصورت شبه قارچ ( پیتیوم ) است که باید از محدوده 2 سانتی آن را بکنیم .
2- بیماری فوزادیوم : بیماری که به خود قارچ حمله می کند و علائم آن چروکیده شدن قارچ است و کلاهک قارچ حالت برق زننده ای دارد و بصورت چوب پنبه ای ( توخالی می شود ) برای از بین بردن آن از سولفات مس + سولفات آمونیوم 1000×3 استفاده می شود .
3-تریکودرما : از علائم ظاهری این بیماری ایجاد لکه های سبز رنگ بر روی قارچ است .
و بعد از چند روز به قهوه ای تغییر می کند و قارچ فاسد است .
4-مومی شدن : این بیماری هم به پین ها و هم به قارچهای بزرگ حمله می کند .
رشد پین ها در اتراین بیماری متوقف شده و قارچهای بزرگتر خشک و چرمی می شوند .
دلیل آن در اثر ضد عفونی ناقص است و با سم پاشی با فرمالین رقیق پس از فلاش اول بر سطح کمپوست سمپاشیم کنیم .
5-تیغه های اشک ریز ( کوپرینوس ) : قارچهای سیاه رنگ کوچک که روی کمپوست رشد می کند و از کلاهک فود ماده سیاه رنگی خارج می کند که به محض ریخته شدن منجر به افت کیفیت محصول می شود .
دلیل آن اختلاف دما و رطوبت است و بمحض دیده شدن باید آنها را از کمپوست کنده و سوزاند .
6-باکتریایی : اگر میزان رطوبت روی کمپوست زیاد شود بوجود می آید و گودال کوچک .
روی بستر ایجاد می کند و باعث لذج شدن قارچ می شود که باید قارچ را سریعاً برداشت کنیم .
7- بیماری بلاچ تند : در اثر ازدیاد رطوبت بیش از 90 % ظاهر می شود و علایم آن بصورت گرمای کوچک قهوه ای مایل به زرد رنگ روی کلاهک های خیلی جوان می باشد .
این بیماری شبیه کپک قهوه ای می باشد.
8-بیماری ورتیسلیوم ( پوسیدگی خشک ) از مهمترین بیماری های قارچی در سالن های پرورش قارچ خوراکی در ایران می باشد که از بالا رفتن دما و تهویه نامناسب و رطوبت بالا بوجود می آید که شکل حباب خشک که به صورت جوستها و یا حبابهای خشک کوچکی بصورت توده ای بی شکل یا پیازی شکل ایجاد می شود .
که در نهایت آب خود را از دست داده و خشک و چرمی می گردند و علایم دیگری نیز مانند لکه ها و زخمهای بافت مرده که در تمام مراحل رشد ظاهر می شوند.
لکه ها بصورت نقاط آبسوخته و به رنگ قهوه ای مایل به خاکستری یا قهوه ای روشن با حالت نامنظم بر روی کلاهک دیده می شود .
علایم دیگر اینکه ترکیدن و کنده شدن پوست پایه : که بصورت ایجاد شکاف در سطح کلاهک و پایه قارچ خوراکی و کنده شدن پوست پایه قارچ ظاهر می شود در نهایت امر بیماری پوسیدگی خشک باعث از بین رفتن بافتها و چرمی شدن آنها می گردد .
کنترل و مبارزه با بیماری ورتیسلیوم : باید خاک پوششی را با فرمالین 37 یا 40 درصد ضدعفونی کنیم و یا با قارچ بخش های پروکلراز ، منگنز ، زینب ، کلروتالونیل ، کاپتان ، مانب ، تیرام ، با غلظت 1000×2 روی کمپوست بپاشیم .
9- بیماری دنبلان کاذب : عامل این بیماری از کپک ها بوده و به همین دلیل این بیماری کپک گچی نیز گفته می شود .
و پنجه دوائی آن به شکل قارچ خوراکی سفید است و برای تشخیص در روز 13 اگر رنگ میسلیوم به کرم و صورتی تغییر کرده معلوم است که بیماری است و اگر شدید باشد 75 درصد محصول را نابود می کند و اگر زود با آن مبارزه نکنیم کمپوست را خفه می کند و راه مقابله با آن ضد عفونی خاک پوششی و پس از خاک دهی پایین آوردن دما به 15-14 درجه بمدت 2-3 روز .
10 بیماری تار عنکبوت : عامل این بیماری آلوده خاک پوششی می باشد که روی خاک تارهای سفید مثل تاعنکبوت است که باعث فاسد شدن می شود که باید سریعاً کمپوست را از سالن خارج کنیم و اگر روی قارچ بود باید با دستمال قارچ را تمییز کنیم و برای مقابله با آن باید خاک پوششی را با فرمالین 15 درصد ضدعفونی کنیم و یا از قارچ کش ها استفاده کنیم .
آشنایی با قارچ صدفی کشت و پرورش قارچ