یونجه نباتی علوفهای از خانواده بقولات است که امروزه کشت آن به سرعت در حال توسعه است.
مصرف این محصو به علت کیفیت بالا و خوش خوراکی و همچنین دارا بودن ذخایر غذایی، مانند: پروتئین و مواد غذایی مختلف از قبیل: کلسیم و حتی انواع ویتامینها (به ویژه ویتامینهای A, C) از اهمیت بالایی در تغذیه و سلامت دام برخوردار است.
توسعه کشت نباتات علوفهای، بالاخص یونجه علاوه بر تامین قسمتی از کمبود غذایی مورد نیاز دامهای استان برای کشاورزی و حفظ منابع طبیعی و اقتصاد استان، حائز اهمیت است.
 تولید یونجه با کیفیت بالا 
 از یونجه به صورتهای مختلف بهرهبرداری میشود.
این گیاه به صورت علوفه خشک، سلویی، چرای مستقیم و علوفه سبز درو شده و به مصرف میرسد.
کیفیت آن در تناوب با گیاهان دیگر بیرقیب و بینظیر است.
برای دستیابی به عملکرد بالا و کیفیت خوب مزارع یونجه، مدیریت ویژهای لازم است که کشاورزان باید آن را درنظر بگیرند.
موفقیت در کشت یونجه و پایداری آن به 3 مرحله وابسته است: 
 1.
مرحله استقرار گیاه؛ 
 2.
نگهداری از گیاهان؛ 
 3.
برداشت صحیح و اصولی.
 یکی از راههای افزایش عملکرد یونجه، استقرار و پایداری گیاه یا به عبارتی تراکم و قوی بودن مزرعه است.
در یک مزرعه با گیاهان مقاوم و باثبات، ضمن داشتن عمکلرد بالا، توان رقابت با علفهای هرز نیز افزایش مییابد، استقرار ضعیف یونجه، تراکم علفهای هرز را در مزرعه زیاد کرده و موجب رشد بیشتر آنها خواهد شد.
 
 طول هر کرت، بسته به ساختمان خاک و چگونگی شیب زمین متغیر است.
در خاکهای شنی رسی طول هر کرت را نسبت به خاکهای رسی شنی کمتر درنظر میگیرند.
حداقل طول کرتهای زراعت یونجه، معمولاً 50 متر و حداکثر آن گاهی به 100 متر هم میرسد.
بعد از آماده شدن ردیفها و کرتها، نهرهای مخصوص آبیاری احداث خواهد شد.
 پس کشت بهاره یونجه با شخم عمیق زمین در پاییز، آغاز میشود.
سپس در بهار پس از یک شخم دیگر (در صورت لزوم) دیسک زدن، دندانه زد، مرزکشی و سرانجام نهرکنی مزرعه یونجه آماده برای آبیاری خواهد شد.
 البته مطالعه کشت یونجههای یکساله (M.
Scutellata)در طرح مقایسه عملکرد یا بررسی فصل کاشت یونجه یکساله در منطقه گرگان و دشت، تایید کننده این مطلب است که بهترین فصل کاشت این گونه در منطقه پاییز بوده و حداکثر تولید ماده گیاهی (بیوماس) آن در فاصله زمانی فروردین اردیبهشت به دست میآید.
 
 
 
 کودهای مورد نیاز زراعت یونجه 
 کودهای فسفاته، ازته، سولفات پتاسیم، گوگرد و ریزمغذیهای قبل از شخم و کشت یونجه مصرف میشوند و سپس اقدام به شخم زدن میکنیم.
در صورت استفاده از کود حیوانی، بهتر است دو ماه قبل از کاشت بوسیله شخم با خاک مخلوط شود.
بهترین راه برای شناسایی کمبود مواد غذایی در خاک، آزمون خاک است که قبل از یونجهکاری اقدام به تهیه نمونه خاک مینماییم.
 ازت 
 به دلیل همزیستی گیاه با باکتریهای تثبیت کننده ازت خاک Rhizobium meliloti انتظار میرود که یونجه قسمت عمده نیاز خود را از طریق باکتریهای تثبیت کننده همزیست دریافت کنند، ولی به دلیل شرایط آب و هوایی و خواص فیزیکی و شیمیایی خاکها و چینبرداری زیاد و در صورت عدم تلقیح بذر به باکتری بهتر است کود ازته را قبل از کاشت مقدار 30-20 کیلوگرم در هکتار (به عنوان کود استارتر) و پس از هر چین 25-20 کیلوگرم در هکتار به صورت سرک مصرف کنیم.
 در این صورت، عملکرد و دوره پایداری گیاه کاهش مییابد.
لذا بسیار مهم است که قبل از کاشت یونجه، با علفهای هرز به صورت جدی مبارزه شود.
یونجه از جمله محصولاتی است که دارای بازدهی اقتصادی خود بوده و در صورتی که کاملاً از آن مواظبت شود، میتوان تا پنج سال از این زراعت بهرهبرداری کرد.
 تهیه زمین یونجه را میتوان در دو فصل بهار و پاییز کشت نمود.
در کشهای پاییزه، قبل از شروع بارندگی، خاک را به عمق 30-25 سانتیمتر (بسته به ساختمان خاک) شخص عمیق میزنند، بعد از فرا رسیدن بهار یا یکی دو هفته قبل از کشت در صورت لزوم، شخم دیگری، این بار در جهت عمود بر شخم پاییزه، زده میشود.
این شخم باعث خرد کردن کلوخه و دفن مابقی علفهای هرز و بقایای گیاهی میشود.
بعد از شخم بهاره، دیسک میزنند و در صورت وجود بقایای خشتی یا ریشه علفهای هرز باید به وسیله دندانه آنها را جمعآوری کرده، سپس زمین را تسطیح میکنند.
عمل تسطیح دوباره در جهت عمود بر هم انجام میگیرد.
تسطیح زمین در زراعتهای مکانیزه یونجه، اهمیت دارد.
فواصل ردیفهای کشت یونجه را 50-20 سانتیمتر انتخاب میکنند.
این گیاه مهمترین گیاه علوفهای دنیا و اولین گیاه علوفهای اهلی شده، به شمار میرود که بشر اولیه آن را به درستی به عنوان یک گیاه با ارزش از لحاظ تغذیه دام تشخیص داده است.
مرکز جغرافیایی یونجه را اغلب ایران میدانند و باید گفت که کاشت یونجه از دیرباز در ایران معمول بوده است و به عنوان ملکه گیاهان علوفهای و همچنین طلای سبز شناخته شده است.
از آنجایی که ریشههای یونجه سبب تثبیت نیتروژن در خاک میشوند، کشت آن برای تناوب زراعی، بسیار مطلوب است، زیرا علاوه بر توسعه و بهبود خاک، نیتروژن تثبیت شده برای محصولات بعدی فراهم میشود.
خصوصیات گیاهشناسی یونجه گیاهی است دارای ریشه راست و عمیق که از رشد مریستم انتهایی ریشهچه، حاصل میشود.
به موازات پیدایش ریشه اولیه، قسمت زیر لپه نیز رشد کرده و لپه را از خاک خارج میکند.
ساقه اصلی یونجه دارای انشعابهای بسیار زیاد و ظریفی است که هر کدام برگهای مرکب زیادی را در بر دارد.
توصیه قدرت اسیدی یا pH مطلوب خاک برای کشت یونجه را باید حدود 7 (یا خنثی) درنظر گرفت.
pH بالاتر از 7 (قلیایی) برای زراعت یونجه مناسب و کمتر از 7 (اسیدی) نامناسب است.
به همین دلیل زراعت یونجه در خاکهایی که در آنجا میزان بارندگی بالا و خاک نیز اسیدی است، یا عمل نمیآید و یا در صورت پاگرفتن زراعت، عملکرد آن بسیار ناچیز و طول عمر آن کوتاه است.
بنابراین برای فراهم آوردن شرایط مناسب رشد و نمو برای یونجه در خاکهای اسیدی، باید به خاکهایی که pH کمتر از 7 دارند، به مقدار لازم آهک داد.
آهک را باید حدود 6 ماه قبل از کاشت، به خاک اسیدی اضافه کرد و یا میتوان نصف آن را در موقع کشت و نصف دیگر به عنوان سرک به زمین داد .
تاریخ و روش کاشت میزان بذر لازم برای کشت یک هکتار یونجه، 25-20 کیلوگرم در هکتار است.
باید توجه داشت که بذر یونجه را قبل از کشت با باکتری مخصوص یونجه آغشته میکنند.
کاشت باید سطحی انجام شود (2-1 سانتیمتر)، زیرا در غیراینصورت احتمال پوسیدگی بذر زیاد است.
فقط در خاکهای سبک میتوان عمق کاشت را بیشتر گرفت.
یونجه را میتوان در اوایل پاییز پس از برداشت محصولات تابستانه یا اوایل بهار کاشت.
داشت آبیاری بخصوص در اوایل دوره رشد اهمیت دارد.
به طور کلی، فواصل آبیاری بین 12-7 روز است.
باید توجه داشت که یونجه جوانه زده نسبت به زیادی و یا کمبود آب آبیاری، شوری خاک و یا سله بستن سطح خاک، حساسیت خاصی نشان میدهد.
به همین منظور بهتر است بعد از هر دو چین یونجه، حدود 80-50 کیلوگرم اوره به صورت سرک مصرف نمود.
برداشت برداشت یونجه به دو طریق دستی و ماشینی صورت میگیرد.
در زراعتهای کوچکتر، یونجه را با داسهای مخصوص درو نمود، سپس به جمعآوری آن اقدام مینمایند که میتوان آن را به صورت تر به مصرف تعلیق دام رسانید یا آن را برای ذخیره زمستان خشک نمود.
در صورتی که بخواهند یونجه را به صورت خشک در زمستان استفاده کنند، فسفر در صورتی که فسفر قابل استفاده خاک کمتر از 5p.p.m باشد، مصرف 200 کیلوگرم در هکتار کود سوپر فسفات تریپل مورد نیاز است.
به طور متوسط میزان فسفر اکثر خاکها بین 5-10p.p.m است و در صورتی که آزمون خاک انجام نشده باشد، مقدار 150-100 کیلوگرم در هکتار کود سوپرفسفات تریپل استفاده گردد.
کودهای فسفاته به دلیل عدم تحرک در خاک باید در عمق مناسب جاگذاری شوند، بهتر است بوسیله شخم با خاک مخلوط شود.
علائم کمبود فسفر در یونجه توقف رشد، تاخیر در گلدهی و باریک و ضعیف شدن رنگ تیره گیاه میباشد.
پتاس پتاسیم بعد از ازت، بیشترین عنصر غذایی مورد نیاز یونجه است.
نظریه برداشت مکرر از محصول مقادیر قابل توجهی پتاسیم از خاک خارج میشود.
افزودن پتاسیم سبب افزایش مقاومت گیاه به بیماری و نیز جلوگیری از خوابیدگی و افزایش محصول در واحد سطح میشود.
در اثر کمبود پتاس، رشد ساقهها و ریشهها کم میشود و لکههای کوچک سفید یا زردرنگ در اطراف برگچهها نمایان میشود و در برخی موارد حاشیه برگها به رنگ قرمز یا قهوهای درآمده و برگچهها به صورت فنجانی به سمت پایین متمایل میشوند و در صورت تشدید کمبود، برگها میریزند.
دو نوع کود پتاسه وجود دارد که سولفات پتاسیم بهتر است قبل از کاشت توسط شخم با خاک مخلوط شود و از کود کلرور پتاسیم به صورت سرک مصرف شود.
در اراضی شور، کود کلرور پتاسیم توصیه نمیشود، ولی به طور متوسط 150-100 کیلوگرم در هکتار قبل از کاشت و پس از هر چین به همراه کود ازته مقدار 50 کیلوگرم در هکتار به صورت سرک توصیه میشود.
گوگرد نیاز بعضی از گیاهان مخصوصاً یونجه به گوگرد بیشتر از فسفر است.
گوگرد را میتوان به مقدار 1000-500 کیلوگرم در هکتار همراه با باکتری تیوباسیلوس و یا مقدار زیادی کود حیوانی توسط شخم با خاک مخلوط نمود.
در اثر کمبود گوگرد، برگهای بالایی گیاه به رنگ زرد روشن درمیآیند و در صورت تداوم کمبود، رشد و بلوغ گیاه به تاخیر افتاده و یا متوقف میشود.
برگها باریک و دراز میشوند و انشعابات بوته غیرعادی و به تدریج مزرعه تنک میشود.
بهتر است که آن را بستهبندی نموده تا از ضایع شدن آن جلوگیری شده و حمل و نقل آن سادهتر شود.
در زراعتهای وسیع، از نظر اقتصادی بهتر است که از ماشین برداشت و بستهبندی استفاده شود.
یونجه کاشته شده در اوایل پاییز را نباید همان سال برداشت نمود.
یونجه جوان و تازه کشت شده را باید مواظبت کرد تا در سالهای بعد محصول مرغوبتر و بیشتر تولید کند.
در برداشت یونجه لازم است دقت شود که ساقه آن حدو 5 سانتیمتر از سطح زمین بریده یا چیده شود، نه اینکه کنده شود.
برای سرعت بخشیدن به رشد ریشه و شاخ و برگ گیاه لازم است یونجه را در سال اول کاشت یا چین اول هنگان گل دادن کامل برداشت نمود.
ولی بهترین تاریخ برداشت در سالهای بعد، زمانی است که نیمی از بوتههای مزرعه به گل رفته باشد، زیرا در زمان گل دادن کامل یا از گل افتادن و به بذر نشستن، الیاف زیاد و مواد قابل هضم کمتری دارد.
چینهای به موقع، موجب تنومندی بوتهها میشود و همچنین در زمین گل کردن کامل به دلیل خوابیدگی بوته، همچنین کاهش میزان برگ و افزایش الیاف ساقه علوفه از ارزش غذایی پایینی برخوردار است.
بیماری های یونجه Diseases of Lucern الف - بیماری های قارچی 1 – بیماری سفیدک داخلی یونجه Downey Mildew of lucern عامل بیماری Peronospora trifoliurum f.sp.
medicaginsis-sativa سفیدک داخلی یونجه از شایعترین بیماریها در یونجه بشمار می رود.
با اینحال این بیماری بندرت خسارات شدید وارد میآورد.
شرایط مساعد برای این بیماری شرایط آب و هوایی خنک و مرطوب می باشد.
برگها در ابتدا رنگ پریده شده و بتدریج زرد میشوند و بنظر پیچ خورده میرسند.
در مراحل پیشرفته لکه ها قهوه ای می شوند و اطراف آن زردی دیده میشود.
در زیر برگ پوشش ظریف و خاکستری تا بنفش رنگ قارچ در شرایط مرطوب ظاهر می شود.
این بیماری در بهار و در پاییز مشکل ساز می باشد.
پوشش قارچی شامل اسپورانژیومها و اسپورانژیوفوری است که دارای انشعابات دوشاخه است.
کنترل بیماری 1 – ارقام مقاوم به این بیماری وجود دارد.
2 –در صورت شدید بودن بیماری برداشت سریع یونجه و کم کردن فاصله چین ها توصیه می شود.
برداشت موجب برداشته شدن اکثر بافت های آلوده وکاهش رطوبت در کانوپی محصول می شود.
3 – تناوب با محصول غیر لگوم 2 – زنگ یونجه Alfalfa rust عامل بیماری Uromyces striatus f.sp.
medicaginis زنگ یونجه از شایعترین بیماری های قارچی یونجه در کشور می باشد.
این زنگ یک زنگ ماکروسیکل و دومیزبانه می باشد.
میزبان حدواسط این زنگ گیاهان فرفیون می باشد و مراحل اوریدیا، تلیا و بازیدیا بر روی یونجه و مراحل پیکنیا و ائیسیا در فرفیون دیده می شود.
جوش های اوردیایی با رنگ مایل به قرمز اغلب در قسمت زیری برگها دیده می شوند.
برگهایی که آلودگی شدیدی دارند زرد شده و پیش از موعد فرو می ریزند.
این بیماری در شبدر نیز دیده می شود.
کنترل بیماری استفاده از ارقام مقاوم از بین بردن فرفیون های اطراف مزرعه کم کردن فاصله چین ها 3 – لکه قهوه ای یونجه Alfalfa Brown Spot عامل بیماری Pseudopeziza medicaginis یکی از مهمترین بیماریهای گیاهان زراعی می باشد که باعث افت شدید عملکرد و کیفیت محصول می شود.
علایم بر روی برگهای جوان ظاهر می