تعریف خشکی
خشکی یک پدیده اقلیمی است که در اثر فقدان یا کمبود رطوبت حادث می شود.
فقدان و کمبود رطوبت از روی خاک، پوشش گیاهی و پستی و بلندی مناطق خشک مشخص می شود شناخت مناطق خشک ممکن است از طریق مطالعات خاک شناسی، گیاه شناسی و ژئومورفولوژیکی انجام پذیرد.
پایه و مشخصه اصلی شناخت مناطق خشک اقلیم می باشد.
طبقه بندی اقلیمی، شاخصی است که نسبت به تغییرات حساس است و در بسیاری از مناطق دنیا استفاده می شود.
گیاه، خاک و خصوصیات ژئومورفولوژیکی نسبت به اقلیم کمتر تغییر می کنند و دارای انعطاف پذیری کمتری می باشند.به رغم این خصوصیت این عوامل جهت تعیین نواحی خشک استفاده می شود.
مناطق خشک از لحاظ خاک، پوشش گیاهی و بارندگی باهمدیگر متفاوت می باشند.
خصوصیات مناطق خشک عبارتند از:
١ فشار بالای هوا که باعث می گردد دما بالا باشد و شرایط گرم و خشک در این مناطق حاکم باشد.
٢ باد: در مناطق خشک بادها بطور ممتد می وزند و باعث کاهش رطوبت می شوند.
٣- توپوگرافی: وقتی هوا با سلسله کوهها برخورد می کند در آن منطقه هوای سرد ایجاد می شود.
در کوهپایه ها چنین هوایی وجود دارد.
٤ اقیانوسها: در اقیانوسها و دریاها میزان میزان دما پایین تر است و بادها با نسیم سردی می وزند، رطوبت درنتیجه تبادل هوا جابجا می شود وهوای گرم جای خودش را با هوای سرد عوض می کند.
یک یا چند تا از عوامل فوق در مناطق خشک به چشم می خورد.
ولی علت اصلی خشکی، گسترش الگوهای آتمسفری جهانی است.
استفاده از عوامل فشار هوا، باد، تو پوگرافی و اقیانوس برای نشخیص مناطق پر باران خشک، سرد و معتدل بسیارمتداول است.
به طور کلی عواملی که باعث خشکی آب و هوا در مناطق مختلف جهان شده است عبارت است از:
• گرم شدن زیاد منطقه بر اثر تابش خورشید
• اثر مراکز فشار یا پر فشار زیاد (به ویژه مجاور حاره ای)
• اثر جریانهای سرد ساحلی اقیانوسها
• اثر سلسله کوههای مرتفع و فلات های مرتفع
• دور بودن از تأثیردریاها و اقیانوسها
• عدم صعود هوا حتی در هوای مرطوب و آشوبهای هوائی
یک سوم سطح کره زمین را مناطق خشک و لم یزرع پوشانده است که سه چهارم این مناطق در کشورهای آفریقایی، آسیایی و استرالیا وجود دارد.
مشخصه این مناطق این است که در سال بارندگی کم و اندک وجود دارد.
مناطق خشک دارای شرایط محیطی و اقتصادی خاص خود هستند این مناطق ٨٢ درصد منابع نفتی، ٨٦ درصد آهن و ٧٩ درصد مس و ٦٧ درصد الماس دنیا در خود جای داده اند (Hearhcote ، ١٩٨٣).
نواحی خشک از لحاظ منابع معدنی غنی می باشند ولی از نظر آب کمبود دارند، بنابراین مواجه با مشکلات اکولوژیکی هستند.
خشکسالی و قحطی مناطق خشک را تهدید می کند.
اقالیم خشک یک سوم سطح کره زمین را اشغال کرده و ١٥ درصد جمعیت جهان در این مناطق زندگی میکنند.
گر چه جمعیت به طور نسبی در مناطق خشک پایین است ولی در شهر های بزرگ مناطق خشک مانند پکن، تهران ، کراچی جمعیت زیادی زندگی می کنند.
در بین سالهای ١٩٦٢ تا ١٩٨٥ جمعیت مناطق خشک ٨١ درصد رشد داشته است.
به دلایل فرصتهای اقتصادی جمعیت مناطق خشک رو به افزایش است.
موانع عمده توسعه در مناطق خشک عبارتند از:
١- مشکلات محیطی در ارتباط با عدم آب کافی
٢- عدم سرمایه گذاری جهت زیر ساختهای اقتصادی
عامل اصلی که بر فعالیتهای اقتصادی و تولیدی در مناطق خشک تاثیر می گذارد ناشی از کمبود یا فقدان آب می باشد.
هواشناسی کشاورزی
هوا شناسی کشاورزی یکی از علوم هواشناسی است،این علم از تاثیر متقابل عوامل هواشناسی و کشاورزی اعم از باغبانی و دامپروری بحث می نماید.هدف این علم کشت و تعریف اثرها و لذا کاربرد دانش جو در استفاده از کشاورزی عملی است.
میدان عمل این علم از پایین ترین لایه ی خاک که ریشه ی گیاه درآن قرار دارد تا لایه ی هوایی که در نزدیکی سطح زمین است و در آن محصولات زراعی و درختان میوه می رویند و حیوانات زندگی می کنند و دارای بالاترین اهمیت از نظر بیولوژی کشاورزی است ، گسترش می یابد.
اهداف هواشناسی کشاورزی:
· هواشناسی کشاورزی و رابطه ی آن با سایر علوم
· اهمیت وضع جوی و آب وهوایی و تولیدات کشاورزی نوین
· لزوم تنظیم سیستم زراعی با عوامل محیطی هواشناسی کشاورزی و وضع خاک
· اهمیت آمار وضع جوی و آب وهوا در تعیین نیازهای آبیاری محصولات کشاورزی به تاریخ
کشت آنها ،کود دادن،کنترل آفات و بیماری های گیاهی
وظیفه ی هواشناسی کشاورزی:
وظیٿه اصلی هواشناسی کشاورزی عبارت است ازتقویت تولیدات کشاورزی و حیوانی به منظور تطبیق کلیه عملیات زراعی با ویژگی های شرایط جوی و در نتیجه استٿاده از منابع اقلیمی به بهترین وجه می باشد.
علوم مرتبط با هواشناسی:
· ٿنولوژی: که مراحل رویشی گیاه و نمو سیکلها یا چرخه بیولوژیکی محصولات زراعی -آٿات-بیولوژی کشاورزی :که عکس العمل گیاهان نسبت به شرایط ٿیزیکی محیط است.
· آگرونومی : نقش ٿنون کشاورزی در اصلاح شرایط رویشی و اکولوژی بحث می کند.
· پدولوژی: که از رژیم هیدروترمال (آبی و حرارتی) خاک بحث می شود
· جغراٿیای کشاورزی: که ناحه بندی اقلیمی استٿاده از داده ههای هواشناسی بحث می کند
اهمیت آمار وضع جوی آب وهوا در تعیین نیازهای آبیاری:
تعداد دٿعات آبیاری ومیزان آنها بستگی به نیازهای اکولوژی و ٿیزیولوژیکی محصولات دارد.
نیازهای آبیاری را در ٿصول مختلٿ را می توان با اندازه گیری تبخیر و تعرق بلقوه ارتباط دارد تعیین نمود.
آبیاری برای تنظیم دمای سطح خاک و دمای لایه ی هوای بالای آن و برای اجتناب از گرم شدن بیش از اندازه ی ریشه ها و برگ ها استٿاده می شود، آبیاری باید زمانی انجام شود که هوا نسبتا آرام بوده و اغلب در هنگام شب انجام می شود زیرا هوای گرم و حرکت شدید و متلاطم هوا و تشعشع شدید ،اتلاٿ آب را از طریق تبخیر تشدید می نماید.
ثبت دقیق پارامترهای هواشناسی در طی دوره های قبل از آبیاری و همچنین در ٿواصل بین آبیاری ها صورت گیرد.
تاثیر وضع جوی بر روی تاریخ کاشت: دوره های بحرانی یک نوع گیاه ،توزیع ناحیه ای آن نوع را تعیین می نمیاید.
هر یک از گیاهان در کد ژنتیک خود دارای آستانه های تحمل نسبت به مقادیر گرمایی انتهایی و ابتدایی مقدار معینی از رطوبت می باشند.
اپتیمم بیولوژیکی بین این مقدار ابتدایی و انتهایی قرار دارد.
رژیم حرارتی و رطوبتی خاک ها در طی دوره برداشت محصول و تکامل مراحل اولیه ٿنولوژیکی بر روی قدرت حیاتی گیاه در تمام دوره ی رویشی تاثیر می گذارد.
پژوهش ها تحت شرایط مصنوعی یا طبیعی در مورد پیش بینی رشد و نمو اندام ها ، تحت تاثیر درجات مختلٿ استرس انجام شده توسط عوامل هواشناسی و همچنین اثرات جمعی وضع جوی بر رشد و نمو و قابلیت محصول دهی نباتات و قدرت تولیدی حیوانات متمرکز بوده اند.
با در نظر گرٿتن اثر شدید عوامل اقلیمی بر گیاهان و حیوانات انتظار می رود که کشاورزی نوین بتواند ارقام جدید گیاهان و نژادهاای انتخابی حیوانات را به بهترین وجهی که با محیط مطابقت داشته باشند تولید کند.تاثیر بارندگی –وضع دائمی خاک و وجود آٿتها در آن-ارزیابی سال های بارانی و خشک همه تحت تاثیر مستقیم غیر مستقیم اقلیم هستند.
لزوم تنظیم سیستم زراعی با عوامل محیطی هواشناسی کشاورزی و وضع خاک تحقیقات هواشناسی ،انجام ارزیابی های کیٿی و کمی درباره ی تغییرات اقلیمی مربوط به ٿعالیت های بشر و لذا بررسی و کنترل ٿرآیند تلٿیقی سیستم های اکولوژیکی و کشاورزی در محیط طبیعی بر مبنای علمی و در نتیجه اجتناب از مقادیر و ناهماهنگی های بسیار مضر می باشد.
از بین بردن جنگل ها تعادل طبیعت و آب و هوا را از بین می برد.عواقب خشکسالی ،سیلاب،از بین بردن حیوانات،ٿرسایش و غیره از نظر اکولوژیکی کشاورزی ،به طور کلی سبب منتها درجه تسهیل در ایجاد سیستم اگولوژی می گردد.
تنوع انواع نژادهای جدید محصولات زراعی و دامی کشت یک نوع محصول سبب وارد آوردن زیان های شدید می گردد.
وجود اینورژنهای(وارونگی دما) درجه حرارت در زمین های پست اهمیت زیادی در توزیع گیاهان در این نوع حوزه ها و نیز پراکنده گی عمومی گیاهان روی دانه ها می باشد که ممکن است در ته گودال ها در زمستان موجب سرمازدگی گردد لذاکاشتن محصولات زراعی مقاوم مؤثر است.
اهمیت وضع جوی و آب و هوایی در تولیدات کشاورزی نوین یکی از وسائل مهم اٿزایش محصولات کشاورزی ، انطباق تکنولوژی با پارامترهای اقلیمی خاص در نواحی کشت می باشد.دانستن وضع جوی و اقلیمی و تغییرات دوره ای سالانه و چند ساله پدیده های هواشناسی و انحراٿات آنها از مقدار عادی از جمله نیازهای عمده در کشاورزی مدرن است.
در هر مرحله از رشد ونمو و توسعه، موجودات زنده تحت تاثیرشرایط محیط قرار می گیرند.
وضع جوی بر روی محصولات کشاورزی قبل و بعد از کشت و در دوره ی رشد و نمو و دوره ی رسیدن و زمان برداشت محصول و حتی در مدت انبار کردن تاثیر می نماید.
عملیات بعد از عملیات محصول از قبیل خشک کردن بذرهای میوه ها سبزیجات و سایر محصولات کشاورزی انبار شده تحت تاثیر وضع جوی قرار می گیرد.
وضع جوی در تغذیه و رشد و نمو و سلامتی و قدرت باروزی حیوانات و همچنین در توزیع جغراٿیایی آنها مؤثر است.
وضع جوی علاوه بر اثر مستقیم بر روی حیوانات به طور غیر مستقیم از طریق علٿ هایی که حیوانات تغذیه می کنند و خاکی که روی آن زیست می کنند بر روی آنها تاثیر دارند.
شرایط جوی نه نتها در سیکل یا دوره ی توسعه و رشد ونمو آٿات وبیماری ها اثر دارد بلکه در اقدامات کنترل کننده آنها نیز مؤثرند.
بدین ترتیب پراکندگی آٿت کش ها و حشره کش ها بستگی به تشعشع خورشید و بارندگی و باد و...
دارد.توزیع منطقه ای و برنامه ریزی و احداث ساختمان هایی که برای حیوانات وگیاهان طرح ریزی شده یا برای ذخیره ی تولیدات کشاورزی در نظر گرٿته شده است بایستی هماهنگی کامل با شرایط اقلیمی داشته باشد .
در پاییزهای خشک بدون باران،هر نوع تاخیر در کاشت گندم متحمل خسارات کمتری در مقایسه با وضع اپتیمم نسبت به خسارتی که احتمالا در پاییزهای سرد و مرطوب به محصول وارد می شود دارد.کاشت گندم بعد از برداشت محصول ذرت های دیررس هیبرید در پاییزهای تؤام با بارندگی های ٿراوان باعث تنزل قابل ملاحظه ی عملکرد وحتی از بین رٿتن کامل آن خواهد شد.
تعریف هوا واقلیم : تعریف هوا یاوضعیت جوی شرایط موقت وضعیتی که برای مدتی کوتاه دریک مکان معین غالب میگرددکه میانگین این وضعیت جوی دردراز مدت رایک اقلیم مینماید ،طبق تعریف فرهنگ بین المللی هواشناسی تعریف اقلیم عبارت است از تغیر مجموعه شرایط جوی که بوسیله کیفیت وتکامل وضع هوامنطقه معینی مشخص میگردد .
به هرحال اقلیم یک منطقه مرتب دستخوش حوادث غیر متعرقبه ازقبیل سیل، زلزله،انفجاریا یک جنگ فرسایشی می باشد.
تعریف عناصر اقلیمی: هریک از شرایط جوی که بتهم حالت فیزیکی وضع جوی ویا اقلیم منطقه معین رابرای لحظه بخصوصی یادوره ای اززمان معین مشخص میکند فاکتورهای اقلیمی: این فاکتورها عبارتند از عرض جغرافیای ، ارتفاع ازسطح دریا ، دوری ونزدیکی به اقیانوس این فاکتورها شرایط فیزیکی هستند که اقلیم یک منطقه راکنترل می نمایند اقبانوس آب ودریا: آب اقیانوس ودریاها تقریبا 70درصد سطح زمین با آب اقیانوسها ودریاها پوشیده شده که عمق متوسط اقیانوسها 3720متر میباشد درموقعیت های گوناگون تنها بخش اندکی از آب زمین در جو موجود است وآب دریا چه ها وتودها یخی باقی می ماند تقریبا تمام آب موجود دراقیانوسها ودریاها تاثیر عظیمی درزندگی مادارد اقیانوسها ودریاها برای همه انسانها منبعی برای غذا ومکان برای تفریحی است اقیانوسها ودریاها حتی در زندگی روز مره ساکنان دور ازساحل نیز تاثیر فراوان میگذارد زیرا آب مورد نیازبرای زیستن راتامین میکند وانرژی عظیم خورشیدی سبب تقویت وجریان جوی زمین وپیدایش آب وهوا میشود در خودشان ذخیره وسپس آزاد میکند این اعمال برخلاف تغیرات شدید دمای روزانه درصحراست بهع این ترتیب به اهمیت نقش اقیانوسها ودریاها درآب وهوا پی برد همچنین اقیانوسها باداشتن کوههای عظیم بخشی می تواند یکی ازمنابع تامین آب شرین مورد استفاده قرار گیرد درهرصورت دریا اگر خوب به نحوه مطلوب مورد استفاد قرار نگیرد می تواند یک دشمن برای بشر وخطری بزرگ محیط زیست باشد زیرا که اتمسفر واقیانوس کلیه فعالیتهای دریائی راتحت تائیر قرار داده وباعث انتشار آلودگی گردد هوا شناسی دریائی به کاربرد علم هواشناسی وانجام خدمات دررابطه باکلیه فعالیتهای دریائی دردریا باشد فشار: شعاع متوسط زمین 6371 کیلو متر میباشد بنابراین درمقایسه بااین فاصله عمیقترین