دانلود ‫پروژه آمار توصیفی

نمودارها در مطالعات بهداشتی

مقدمه:نمودارها وسیله‌ای‌ برای‌ نشان‌ دادن‌ نتایج‌ یک‌ مطالعه‌ بهداشتی‌ و نیز داده‌های جمع‌ آوری‌ شده‌ در یک‌ سیستم‌ بهداشتی‌ به‌ مدیران‌، سیاستگزاران‌ ، کارکنان‌ و مردم‌ می‌باشند.

در یک‌ نمودار خوب‌ باید نکات‌ ذیل‌ رعایت‌ گردد :
1 عنوان‌ مناسب‌ و کامل‌ داشته‌ باشد (چه‌ مطالعه‌ای‌ در کجا و چه‌ زمانی‌ ، با چند داده‌ و چه‌ نوع‌ متغیر)
2 عناوین‌ محورهای‌ نمودار مشخص‌ گردد .

3 مقیاس‌ محورها تعیین‌ و بدقت‌ نوشته‌ گردد .

4 در صورت‌ نیاز برای‌ ویژگیهای‌ متغیر راهنما داشته‌ باشد.

5 نام‌ منابع‌ نوشته‌ شوند.

6 نمودارها شماره‌ داشته‌ باشند.

7 از نمایش‌ سلیقه‌ای‌ اطلاعات‌ خودداری‌ شود.

8 در حد امکان‌ باید ساده‌ باشد.

انواع‌ نمودارها:
نوع‌ نمودار با توجه‌ به‌ نوع‌ متغیر مورد مطالعه‌ و یا متغیری‌ که‌ بر مبنای‌ آن‌ داده‌ها جمع‌ آوری‌ شده‌اند مشخص‌ میگردد.

نموارهای‌ متناسب‌ برای‌ متغیرهای‌ کیفی‌ :
بهترین‌ نمودار این‌ متغیرها نمودارهای‌ ستونی‌ و دایره‌ای‌ هستند.

نمودار ستونی(BAR):
نموداری‌ است‌ که‌ فراوانی‌ ویژگی‌ مشاهده‌ شده‌ را بصورت‌ ستون‌ نمایش‌ میدهد.

طریقه‌ رسم‌ نمودار ستونی‌ :
1 دو خط‌ عمود بر هم‌ به‌ عنوان‌ محور مختصات‌ رسم‌ می گردد.

2 ویژگی‌های‌ مشاهده‌ شده‌ متغیر معمولا"در روی‌ خط‌ افقی‌ قرار می گیرند.

3 فراوانیهای‌ مربوطه‌ با مقیاس‌ متناسب‌ معمولا" در روی‌ خط‌ عمودی‌ نوشته‌ می شوند.

4 برای‌ هر ویژگی‌ مشاهده‌ شده‌،ستونی‌ متناسب‌ با فراوانی‌ مربوطه‌ رسم‌ می شود.

5 پهنای‌ ستونها و فواصل‌ بین‌ آنها مساوی‌ انتخاب‌ گردد.

6 ـ می توان‌ ستونها را بصورت‌ افقی‌ نیز نشان‌ داد.

ازنمودارستونی‌ میتوان‌ برای‌ مقایسه‌ دو یاچند گروه‌ داده‌ بااستفاده‌ ازفراوانی‌های‌ نسبی‌ استفاده‌ نمود.

مثال‌1: جدول‌ ذیل‌ توزیع‌ سطح‌ تحصیلات‌ کارکنان‌ مرکز بهداشت‌ شهرستان‌ الف‌ را در سال ‌1378نشان‌ میدهد.

جدول‌ شماره‌1 نمودار دایره‌ای‌(PIE) : نموداری‌ است‌ که‌ فراوانی‌ ویژگی‌ مشاهده‌ شده‌ را در یک‌ دایره‌ نشان‌ میدهد.

طریقه‌ رسم‌ نمودار دایره‌ای‌ : 1 ـ فراوانی‌ نسبی‌ هر ویژگی‌ محاسبه‌ می شود: فراوانی‌ نسبی‌ = فراوانی‌ مطلق‌ تقسیم‌ بر تعداد کل‌ داده‌ ها ضربدر صد 2 ـ محیط‌360درجه‌ای‌ دایره‌ با توجه‌ به‌ فراوانی‌ نسبی‌ هر ویژگی‌ به‌ تعداد مورد نیاز تقسیم‌ میگردد.

3 ـ یک‌ دایره‌ رسم‌ شده‌ و قطعه‌های‌ متناسب‌ با درجه‌ تعیین‌ شده‌ هر ویژگی‌ در آن‌ رسم‌ می شوند.

مثال‌2: جدول‌ ذیل‌ تعداد پرونده‌ بیماری‌ بر حسب‌ نوع‌ بیماری‌ را در مرکز بهداشتی‌ درمانی‌ الف‌ در سال‌1378نشان‌ میدهد.

جدول‌ شماره ‌2 اگر بخواهیم‌ چند مجموعه‌ از داده‌ها را با هم‌ مقایسه‌ نماییم‌ با رسم‌ چند نمودار دایره‌ای‌ در کنار هم‌ میتوان‌مقایسه‌ را انجام‌ داد.

نمودارهای‌ متناسب‌ با متغیرهای‌ کمی‌ : معمولا"از نمودارهای‌ خطی‌ ، پلی‌گون‌ ، هیستوگرام‌ و در صورت‌ طبقه‌بندی‌ داده‌ها میتوان‌ از نمودارهای‌ستونی‌ و دایره‌ای‌ نیز استفاده‌ نمود.

نمودار خطی(run chart): برای‌ نشان‌ دادن‌ تغییرات‌ یک‌ متغیر در طول‌ زمان‌ بکار میرود.

طریقه‌ رسم‌ : 1 ـ دو خط‌ عمود بر هم‌ به‌ عنوان‌ محور مختصات‌ رسم‌ می شود.

2 ـ در روی‌ محور افقی‌ زمان‌ مورد نظر نوشته‌ شده‌ و به‌ فاصله‌های‌ مساوی‌ تقسیم‌ می شود.

3 ـ در روی‌ خط‌ عمودی‌ فراوانی‌های‌ مشاهده‌ شده‌ نوشته‌ می شوند.

4 ـ در محل‌ تلاقی‌ خط‌ افقی‌ و عمودی‌ متناسب‌ با ویژگی‌ و فراوانی‌ یک‌ نقطه‌ گذاشته‌ می شود.

5 ـ نقطه‌ها با خط‌ مستقیم‌ به‌ هم‌ وصل‌ می شود.

مثال3 : جدول‌ ذیل‌ امتیاز ارزشیابی‌ خانه‌ های‌ بهداشت‌ استان‌ آذربایجان‌ شرقی‌ را در سالهای 1378_1373نشان‌ میدهد.

جدول شماره 3 نمودار هیستوگرام(نمودار پلکانی‌ فراوانی‌HISTOGRAM): برای‌ نشان‌ دادن‌ شکل‌ و مرکز یک‌ توزیع‌ و نحوه‌ پراکندگی‌ داده‌ها در مورد معمولا" متغیرهای‌ پیوسته‌ بکارمیرود .

طریقه‌ رسم‌ نمودار هیستوگرام‌ : 1 ـ تشکیل‌ جدول‌ توزیع‌ فراوانی‌ 2 ـ تعیین‌ دامنه‌ تغییرات‌ 3 ـ تعیین‌ تعداد گروهها با استفاده‌ از جدول‌ ذیل‌ و تعداد داده‌ ها : تعداد گروهها را مساوی‌ ریشه‌ دوم‌ تعداد داده‌ ها در نظر میگیرند و یا از جدول‌ ذیل‌ با توجه‌ به‌ تعداد داده‌ها استفاده‌ میشود.

4 ـ تعیین‌ فاصله‌ یا پهنای‌ طبقات:‌ دامنه‌ تغییرات‌ تقسیم‌ بر تعداد گروه‌ = پهنای‌ طبقات‌ چگالی‌ فراوانی‌ = تعداد فراوانی‌ گروه‌ تقسیم‌ بر نسبت‌ بزرگتر بودن‌ فاصله‌ گروه‌ 5 ـ رسم‌ دو محور افقی‌ و عمودی‌ 6 ـ نوشتن‌ مقادیر ویژگی‌ در روی‌ محور افقی‌ 7 ـ نوشتن‌ فراوانی‌ ها در روی‌ محور عمودی‌ 8 ـ رسم‌ ستون‌ متناسب‌ با تعداد فراوانی‌ هر گروه‌ 9 ـ وصل هر ستون‌ به‌ ستون‌ بعدی‌ ‌ با استفاده‌ از فراوانی‌ نسبی‌ میتوان‌ دو یا چند هیستوگرام‌ را با هم‌ مقایسه‌ نمود.

مثال4 : جدول‌ ذیل‌ نتایج‌ ارزشیابی‌ با چک‌ لیست‌ خانه‌ های‌ بهداشت‌ را در سال 1378 نشان‌ میدهد.

جدول شماره 4 نمودار فراوانی‌ تجمعی(CUMULATIVE POLYGONE): پراکندگی‌ تجمعی‌ را بیان‌ میکند و میتوان‌ از فراوانی‌ تجمعی‌ ساده‌ و نسبی‌ در رسم‌ آن‌ استفاده‌ نمود.

_ برای‌ نشان‌ دادن‌ پیشرفت‌ اجرای‌ یک‌ فعالیت‌ برنامه‌ریزی‌ شده‌ مفید است‌ .

_ هرگز بسوی‌ پایین‌ میل‌ نمیکند .

_ متغیرهای‌ کمی‌ پیوسته‌ بصورت‌ خطی‌ و یا منحنی‌ و متغیرهای‌ کمی‌ گسسته‌بصورت‌ پلکانی‌ نمایش‌ داده‌ میشوند .

بر اساس‌ این‌ نمودارها میتوان‌ صدکهای‌ مختلف‌ مثل‌ صدک ‌ 25 ، 50 و ...

را محاسبه‌ نمود.

مثال 5: جدول‌ ذیل‌ اطلاعات‌ ایمنسازی‌ کودکان‌ زیر یکسال‌ را بر علیه‌ سرخک‌ در خانه‌ بهداشت‌ الف‌ در سال1377 نشان‌ میدهد.

تعداد کودک‌ زیر یکسال‌ در این‌ روستا با توجه‌ به‌ رشد جمعیت 100نفر حدس‌ زده‌ شده‌ است.

جدول شماره 5 نمودار چندگوش(POLYGONE): نمودارخطی‌ است‌ که‌ برای‌ مقایسه‌ دو توزیع‌ روی‌ یک‌ نمودار و یا برای‌ متغیرهای‌ کمی‌ گسسته‌ گروه‌بندی‌ شده‌ استفاده‌میشود.

مشابه‌ هیستوگرام‌ بوده‌ و از وصل‌ کردن‌ وسط‌ ستونهای‌ هیستوگرام‌ بدست‌ می‌آید.

مثال6: جدول‌ ذیل‌ اطلاعات‌ مربوط‌ به‌ DMFT دانش‌ آموزان‌ ابتدایی‌ شهرستان‌ الف‌ را نشان‌ میدهد.

جدول شماره 6 نمودار ساقه‌ و برگ (Stem and Leaf Plot): یک‌ نمودار منعکس‌ کننده‌ توزیع‌ فراوانی‌ و هیستوگرام‌ است‌ و ضمن‌ نشان‌ دادن‌ شکل‌ هیستوگرام‌ داده‌ های‌ اصلی‌ را نیز نشان‌ میدهد.

طریقه‌ رسم‌ : 1ـ تعیین‌ تعداد گروهها 2 ـ یک‌ خط‌ عمودی‌ رسم‌ میشود.

3 ـ اولین‌ رقم‌ سمت‌ چپ‌ هر گروه‌ در طرف‌ چپ‌ خط‌ عمودی‌ (ساقه‌) یادداشت‌ میگردد.

4 ـ رقم‌(های‌) بعدی‌ در سمت‌ راست‌ خط‌ عمودی‌ نوشته‌ میشوند.

5 ـ میتوان‌ آن‌ را با داده‌ های‌ مرتب‌ شده‌ درست‌ نمود .

درنمودارمرتب‌ شده‌ با یک‌ نگاه‌ حداکثر فراوانی‌ ها و کمترین‌ وبیشترین‌مقادیرمشاهده‌شده‌مشخص‌میگردد.

مثال 7 : اطلاعات‌ ذیل‌ سن‌ زنانی‌ که‌ در سال‌1377در یک‌ مرکز بهداشتی‌ درمانی‌ نمونه‌برداری‌ پاپ‌ اسمیر انجام‌ داده‌اند رانشان‌ میدهد: نمودار ساقه‌ و برگ‌ سن‌ زنانیکه‌ در سال ‌1377 نمونه‌ برداری‌ گردن‌ رحم‌ انجام‌ داده‌اند.

2404432 2 598997879687958 * 031334103212243130101414 3 56998758695667979686796569585966 * 23400233323041200340020240401324020203431203420333 4 67559557966967776577759556767567556 * 2110031003120122002023000120 5 55575 * 4200 6 نمودار ساقه‌ وبرگ‌ بعد از مرتب‌ نمودن‌ داده ها: 0223444 2 556777888899999 * 000011111112223333334444 3 55555566666666667777888899999999 * 00000000000000011122222222222333333333333344444444 4 55555555555666666666777777777779999 * 0000000000001111112222222333 5 55557 * 0024 6 با نگاه‌ به‌ نمودار میتوان‌ میانه‌ ، صدک‌ 25 و صدک‌ 75 را مشخص‌ نمود .

رسم نمودار توسط نرم افزار SPSS کادرهای مکالمه برای مشخص کردن نمودارها و گراف ها را می توان از طریق منوی Graphs یا به عنوان گزینه هایی در درون روندهای گوناگونی بدست آورد .

برای مثال دستور Frequencies دارای گزینه ای به نام Charts می باشد .

صرف چند لحظه وقت برای بررسی نامها و برچسبهای متغیری که قرار است بر روی نمودارها و گرافها ظاهر شود ، ارزشش را دارد .در مواردی ممکن است شما بخواهید قبل از رسم آنها بعضی از اسامی را در فایل داده ها تغییر بدهید .اگر بعضی از داده ها در فایل داده ها مفقود است ، به خاطر داشته باشید که ورود داده های مفقود یا عدم ورود آنها را در نمودار مورد نظر مشخص کنید (به عنوان مثال در یک نمودار میله ای).

داده های مفقود را می توانید با غیر فعال کردن گزینه Display groups defined by missing values درون کادر مکالمه Options کنار بگذارید.

در صورتی که پیش بینی نمی کنید که ویرایش زیادی صورت بگیرد، در صورت تمایل سریعتر این است که در ابتدای کار عنوانی را اضافه نمایید (هرچند در نمودارهای مستطیلی تنها در مرحله ویرایش می توان عنوان اضافه کرد).

برای این کار بر روی دکمه Titlesکلیک کرده و عنوان مناسب را تایپ نمایید.

باید یک نکته را تذکر دهم که لازم نیست تمام چهارگوش های درون یک کادر مکالمه را تکمیل نمود .برای مثال می توان چهارگوش Label Cases by را(در صورتی که چنین گزینه ای لازم نباشد)خالی گذاشت.(در مجموعه داده های بزرگ، استفاده از Label Cases by می تواند خروجی را با تعداد بیش از حد برچسبها ، شلوغ و به هم ریخته کند.)اینکه آیا اطلاعات کافی درون یک کادر مکالمه مشخص شده است را می توان با توجه به دکمهOK و اینکه آیا عمل می کند یا خیر ،متوجه شد .اگر این دکمه هنوز غیر فعال باشد به مفهوم آن است که اطلاعات بیشتری باید قبل از اجرای دستور وارد شود.

مشاهده گراف ها و نمودارها بر روی صفحه نمایش بعد از آنکه یک گراف یا نمودار توسط SPSS کامل شد، در پنجره ای با عنوان Output1 در نمایشگر SPSS ظاهر می شود.ممکن است لازم شود در پنجره به سمت پایین حرکت کنیم ، یا به طور سریعتر بر روی آیکون آن در سمت چپ نمایشگر SPSS کلیک نمائیم.اگر بر روی پنجره دیگر کلیک نمائیم با در منوی Window پنجره دیگری را انتخاب نماییم، نمایشگر SPSS به طور موقت ناپدید می شود.

البته می توان به سادگی آن را با انتخاب مجدددر منوی Window برگرداند.کاربران می توانند با تغییر نسبت نمای نمودارها ، انها را باریکتر نمایند.

جهت تغییر نسبت نما، منوی زیر را انتخاب نمایید Charts : Edit : Option و سپس مقدار چهار گوش Chart Aspect Ratio را به 1 تغییر داده و OK را کلیک نمایید.

در ادامه چند تا از نمودارها را با توجه به کاربرد آنها می گم و توضیحات بیشتر را در مثالهایی که در مطالب بعدی خواهم گفت ارائه می دهم.

(A نمودارهایی که برای خلاصه کردن شرح و یا ارائه اطلاعات بکار برده می شوند.

نمودار میله ای ساده Bar Chart نمودار میله ای کنار هم قرار گرفته Clustered Bar Chart نمودار میله ای روی هم قرار گرفته Stacked Bar Chart نمودار سه بعدی 3D Bar Chart نمودار Histogram با منحنی نرمال Histogram With Normal Curve نمودار Box Plot با دامنه Interquartile نمودار ساقه و برگ Stem And Leaf Plot (Bنمودارهایی برای متغیرهای پیو سته عددی یا رقمی در میان گروهبندی ها نمودار Box Plot با دامنه Interquartile نمودار میله ای از خلاصه آمار در میان گروهبندی ها نمودار سه بعدی از خلاصه آمار در میان گروهبندی ها نسبت به دو متغیر (C نمودارهایی برای نگاهی به دامنه تغییرات و توزیع اطلاعات اطلاعات در میان گروهبندی های Ordinal,Nominal نمودار میله ای یا Bar Chart نمودار قطاعی(دایره ای) یا Pie Chart رسم گرافها1 1.

نمودار میله ای خوشه ای : می توان انواع گوناگونی از نمودارهای میله ای(Bar Charts) رسم کرد.فرض کنید می خواهیم یک نمودار میله ای برای توزیع فراوانی گروه خونی در یک نمونه 32 تایی از افراد رسم کنیم و می خواهیم توزیع گروه خونی در مردها را با توزیع آن در زنها مقایسه کنیم .

به عبارت دیگر ، می خواهیم به جای داشتن یک نمودار میله ای ساده (با یک میله برای هر یک از چهار گروه خونی)،دو خوشه از میله ها داشته باشیم که هر خوشه فراوانی گروههای خونی مختلف را درون نمونه مردها و زنها نشان می دهد.نمونه ای از یک نمودار میله ای خوشه ای(Clustered bar graph) در شکل زیر نشان داده شده است .

برای بدست آوردن این نمودار میله ای خوشه ای ،مراحل زیر را دنبال کنید: منوی زیر را انتخاب کنید: Graphs : Bar..

تا کادر مکالمه ی Bar Charts را بدست آورید.

گزینه Clusteredرا با کلیک کردن بر روی دیاگرام وسطی انتخاب نمایید .

با این کار حاشیه سیاه (که ابتدا دور گزینه Simple قرار دارد) به سمت پایین حرکت کرده و بر روی دیاگرام Clustered قرار می گیرد.

بر روی دکمه Define کلیک کنید تا کادر مکالمه ی دیگری باز شود که دارای عنوان طولانی : Define Clustered Bar : Summaries for Groups of Cases می باشد.

یک نمودار میله ای خوشه ای می خواهیم که در آن میله ها برای نشان دادن جداگانه توزیع های فراوانی گروه خونی در مردها و زنها به صورت پهلو به پهلو در یک نمودار کنار هم قرار داشته باشند تا بتوان آنها مقایسه کرد.در پنجره ی متغیرها در سمت چپ کادر مکالمه ، اسامی متغیرهای شما ظاهر می شود.هنگامی که هر یک از این متغیرها (با کلیک کردن بر روی آنها)، انتخاب شوند پیکانهایی که در سمت چپ دو چهارگوش متنی پایینی (Define Clusters byوCategory Axis ) قرار دارند، قابل انتخاب می شود.(بالا ترین چهارگوش که دارای عنوان Variable می باشد، تا زمانی که پایین ترین گزینه یعنی other summary function انتخاب نشده است.غیر قابل