بیماری آسم
کلمه آسم (Asthma) اصطلاحی است که برای توصیف بیماری‌ای به کار می‌رود که مشخصه آن، حملاتی از تنگی نفس است که به علت باریک شدن متناوب مجاری هوایی یا لوله‌های برونش (در ریه‌ها) ایجاد میشود.
عوامل و فاکتورهای مختلفی در ایجاد آسم دخالت دارند.
همچنین این عوامل از فردی به فرد دیگر متفاوت میباشد.
بهترین تعریفی که برای آسم می‌توان بیان نمود، آن است که آسم، وضعیتی است که مجاری هوایی ریه‌ها ملتهب شده و بنابراین به عوامل خاصی بسیار حساس میشوند (عوامل شروع کننده حملات آسم).
این عوامل باعث میشوند که مجاری هوایی تنگ شده و عبور جریان هوا از داخل آن کاهش پیدا نماید و سبب تنگی نفس یا خس خس سینه شود.
بنابراین آسم فقط یک بیماری مشخص نیست بلکه دارای چندین الگوی مختلف میباشد.
آسم دارای شدتهای مختلف، عوامل شروع کننده متفاوت و نتایج درمانی گوناگونی در افراد مختلف میباشد.
به همین دلیل، درمانی که ممکن است برای یک بیمار دچار آسم خوب باشد ممکن است برای بیمار دیگر، نامناسب باشد.اکثر افرادی از بیماری آسم به عنوان حملاتی از تنگی نفس همراه خس خس که در کودکان و بزرگسالان رخ می‌أهد یاد می‌کنند.
این حملات می‌تواند در هنگام فعالیت و یا در هنگام استراحت ایجاد شود و ممکن است خفیف یا شدید باشد.
همچنین بعضی از افراد از عوامل شروع کننده حملات آسم مثل گرده گیاهان، دود و گردوغبار و حیوانات، اطلاعاتی دارند.
بعضی از مردم ممکن است فکر کنند که آسم یک بیماری فقط مخصوص کودکان میباشد.
همچنین عده‌ای دیگر ممکن است آسم را یک بیماری دوره‌ای بدانند که فقط گاهی اوقات نیاز به درمان دارد.
کلمه آسم (Asthma) اصطلاحی است که برای توصیف بیماری‌ای به کار می‌رود که مشخصه آن، حملاتی از تنگی نفس است که به علت باریک شدن متناوب مجاری هوایی یا لوله‌های برونش (در ریه‌ها) ایجاد میشود.
به همین دلیل، درمانی که ممکن است برای یک بیمار دچار آسم خوب باشد ممکن است برای بیمار دیگر، نامناسب باشد.
اگر یک آلرژی بعنوان یکی از عوامل در مورد بیماری آسم شما مطرح میباشد، لازم است که برای تائید این مسئله و شناسایی ماده حساسیت‌زا (آلرژن) آزمایشهایی را به عمل بیاورید.
این آزمایشها ساده بوده و برای انجام آن حدود نیم ساعت وقت لازم است.
یک سری از قطره‌هایی که از مواد مختلف حساسیت‌زا تشکیل شده‌اند مثل مایتهای گردوغبار خانه‌ها، گرده علفها، گرده درختها، پوسته‌هایی از حیواناتی مثل گربه و غیره را بر روی ساعد دست قرار میدهند.
با استفاده از نوک یک سوزن کوچک، پوست زیر هر قطره را به آرامی سوراخ می‌کنند تا اجازه دهند که ماده حساسیت‌زا به زیر پوست نفوذ کند.
بعد از حدود 15 دقیقه، کی واکنش موضعی در این محل می‌تواند رخ بدهد که همانند گزش یک حشره است و قرمز بوده و معمولاً هم دارای خارش میباشد.
خود فرو کردن سوزن به داخل پوست، دردناک نمی‌باشد و فقط به صورت یک خراش است اما خارش آن می‌تواند خیلی شدید بوده و حدود نیم یا یک ساعت طول بکشد.
اندازه واکنش (یعنی اندازه قرمزی دور محل تزریق قطره) را می‌توان برای هر ماده حساسیت‌زایی اندازه‌گیری نمود که این کار می‌تواند نه فقط حساس بودن شما به آن ماده را نشان دهد بلکه می‌تواند بگوید که چقدر شما به فلان ماده خاص حساسیت دارید.
گاهی اوقات از این اطلاعات می‌توان در درمان بیمار نیز استفاده نمود زیرا با این اطلاعت می‌فهمیم که از چه موادی باید دوری و پرهیز نماییم و چه موادی برای ما مشکلی ایجاد نمی:نند.
اشکال کار اینجا است که واکنشهای کوچک ممکن است خیلی هم مهم نباشند و بیماران نباید در مواجهه با چنین موادی واهمه داشته باشند.
من بیماران بسیاری را دیده‌ام که فقط خاطر یک آزمایش خفیف مثبت پوستی به رژیم‌های غذایی خیلی سخت و غیرلازمی پناه برده‌اند که هیچ کمکی هم به درمان آسم آنها نمی‌کند.
آسم شبانه
آسمهایی که در هنگام شب اتفاق می‌افتد را به صورت نوع خاصی از آسم در نظر می‌گیرند.
در حقیقت بیدار شدن از خواب در نیمه‌های شب به خاطر آسم، نشان‌دهنده کنترل بد آسم در چنین افرادی میباشد و ممکن است در هر فردی با هر نوع آسمی ایجاد شود.
در اکثر موارد، با درمان مناسب می‌توان بر این مشکل غلبه کرد اما در بعضی از بیماران،این کار به سختی انجام میشود.
در چنین بیمارانی، برگشت اسید معده به سمت مری (ترش کردن) در هنگام خوابیدن و شب ممکن است باعث تحریک سینه و بروز حملات آسم شود و لازم است که این مشکل معده آنها نیز درمان شود.
بعضی از داروها مثل تئوفیلین‌ها و اسپری‌های گشادکننده برونشها، اغلب در کنترل ودرمان علایم آسم شبانه مفید خواهند بود.
آسم شکننده (Brittle)
آسم شکننده نوع نادری از آسم میباشد.
بیماران مبتلا به آسم شکننده، دچار حملات شدید و ناگهانی آسم، حتی در مواقعی که به نظر می‌رسد آسم آنها بخوبی کنترل شده است می‌گردند.
بعضی از این بیماران قبلاً دچار سابقه آسم بوده‌اند و اکنون دوباره حملات آسم آنها شروع شده است و پزشک نیز به سختی می‌تواند آن را کنترل نماید.
چنین بیمارانی را در بیمارستان بستری می‌نمایند، زیرا خطر مرگ بر اثر آسم در این افراد زیاد میباشد.
به نظر می‌رسد که آلرژی یا حساسیت در این بیماران بسیار شایع میباشد و گاهی اوقات حملات آسم آنها به علت استنشاق یا خوردن چیزی که به آن حساسیت دارند ایجاد میشود.
آسم چگونه شروع میشود
اکثر افراد می‌دانند که بیماری آسم در بعضی از خانواده‌ها بیشتر دیده میشود یعنی یک علت ارثی و ژنتیکی در
این بیماری وجود دارد.
بدون شک، در آسم آلرژیک (آسم اکسترینسیک یا خارجی) عامل وراثت و ژنتیک از اهمیت زیادی برخوردار است در حالیکه در آسمی که آلرژیک نباشد (آسم اینترینسیک یا داخلی) این عامل وراثیت، زیاد مطرح نمی‌باشد.
عامل ژنتیک و وراثت در بروز بیماری آسم به آن صورتی نیست که مثلاً رنگ چشم یا نوع گروه خونی کودکان از والدینشان به ارث می‌رسد.
یک بیمار مبتلا به آسم خیلی شدید، می‌تواند دارای کودکانی باشد که هیچگاه دچار حملات آسم نمی‌شوند.
نقش عوامل محیطی (مثل مواد حساسیت‌زا یا آلرژن‌ها و مواجه شدن با دود سیگار) در بروز بیماری آسم و تشدید آن می‌تواند بسیار مهم باشد.
با اینحال این عوامل در همه افراد به یک اندازه باعث بروز بیماری نمی‌شوند و آن فرد باید استعداد ابتلا به این بیماری را داشته باشد.
مایتهای گردوغبار خانه و سایر عوامل به غیر از عوامل ارثی و ژنتیکی، عوامل بسیاری مسئول بروز اولیه آسم در افراد می‌باشند.
برای مثال، آسمی که در بزرگسالان برای اولین بار ایجاد می‌گردد اغلب به دنبال ابتلا به سرماخوردگی یا یک عفونت ویروسی رخ می‌دهد.
همچنین مواجه شدن با عوامل تحریک کننده در محیط کار ممکن است از عوامل شروع کننده حملات آسم باشد.
با این حال، مهمترین عامل ایجاد کننده حملات آسم (بویژه در کودکان) مواجه شدن با مایتهای گرد و غبار خانه میباشد.
مایتها، جانوران کوچک و ذره‌بینی هستند که از نوک یک سوزن هم کوچکتر می‌باشند.
این جانوران کوچک در فرش‌ها، موکتها، لحاف و تشک و اسباب‌بازی‌های پشمی کودکان زندگی می‌کنند.
در هر تشک، حدود دو میلیون مایت وجود دارد!
همچنین باید بدانیم که فقط پروتئین موجود در مدفوع این مایتها موجب بروز آلرژی و آسم می‌گردند.
وقتی که یک فرد حساس، در طی یک مدت نسبتاً طولانی در مواجهه با مدفوع این مایتها که در هوا پخش هستند بشود، گلبولهای سفید این فرد در مقابل این جسم خارجی (مدفوع مایت) حساس می‌گردد.
وقتی پروتئین مدفوع مایتها از طریق استنشاق وارد ریه میشود، در مخاط برونشها واکنشی رخ داده و موجب التهاب در مجاری هوایی میشود.
این التهاب باعث میشود که مخاط برونشها حساس شود به طوریکه هرگونه مواجهه بعدی با مایتها یا هر عامل تحریک کننده دیگری موجب تنگ و باریک شدن برونشها شده و علایم آسم را ایجاد می‌کند.
چیزهای دیگری هم ممکن است به عنوان عوامل شروع کننده حملات آسم مطرح باشند.
کشیدن سیگار توسط مادر در هنگام حاملگی و بودن در محلی که سایر افراد به کشیدن سیگار مشغول هستند، برای کودکان بسیار خطرناک میباشد.
علل ایجاد آسم وراثت و ژنتیک سیگار کشیدن مادر در هنگام حاملگی در معرض دود سیگار قرار گرفتن کودکانی که والدین سیگاری دارند مواد حساسیت‌زا (آلرژن‌ها) سرماخوردگی و عفونتهای ویروسی مواجهه با مواد حساسیت‌زا در محل کار (آسم شغلی) التهاب مجاری هوایی بنابراین آسم به علت التهاب ایجاد میشود که این التهاب باعث حساس شدن بیشتر مجاری هوایی می‌گردد.
این التهابی که به وجود می‌آید پاسخی است که بدن در مقابل حملاتی که به آن انجام میشود می‌دهد و در بسیاری از بیماریها مثل آرتریت (التهاب مفاصل)، کولیت (التهاب روده) و درماتیت (التهاب پوست) نیز دیده میشود.
مشکلاتی که به دنبال وقوع آن، التهاب و عدم بهبود آن و در نتیجه مزمن شدن (طول کشیدن) آن برای بیماران رخ می‌دهد، همان چیزی است که در آسم دیده میشود.
مجاری هوایی، به طور طبیعی از یک لایه محافظ نازک به نام مخاط یا اپی‌تلیوم پوشانده شده است.
این لایه شامل انواع مختلفی از سلولها میباشد که دارای وظایف مختلفی هستند.
بعضی از این سلولها موادی به نام موکوس (mucus) را ترشح می‌کنند.
همچنین سلولهای دیگری هم وجود دارند که مژکهایی بر سطح آنها قرار دارد و وظیفه آن مژکها این است که مواد ترشحی موکوس را به حرکت در آورده و به لوله‌های برونش می رساند تا از تجمع بیش از حد آنها جلوگیری شود.
این مژکها توسط دود سیگار، تخریب شده و از بین می‌روند و در نتیجه مواد ترشحی موکوس در افراد سیگاری به میزان زیادی تجمع پیدا می‌کند.
به همین دلیل است که سیگاریها دارای سرفه‌های خلط‌داری هستند.
در زیر مخاط، لایه دیگری وجود دارد به نام لایه زیرمخاطی، که این لایه بر روی صفحات مارپیچ عضلات قرار دارد.
در هنگامی که یک بیمار مبتلا به آسم، مواد تحریک کننده‌ای مثل گرده گیاهان را استنشاق می‌کند، این عضلات منقبض میشوند.
سه فرآیند مجزا وجود دارد که منجر به تنگ شدن مجاری هوایی و بروز تنگی نفس همراه خس خس میشوند.
اول، لایه زیرمخاطی در مجاری هوایی متورم میشود.
دوم، سلولهایی که در مخاط وجود دارند مقدار بیشتری موکوس ترشح می‌کنند و سوم، عضلات منقبض می‌گردند.
در نتیجه این سه فرآیند، مجاری هوایی تنگ و باریک میشوند و سبب می‌گردد که هوا به سختی بتواند وارد و خارج ریه‌ها شود.
در این حالت تنگی نفس همراه با خس خس ایجاد می‌گردد.
انواع مختلف درمانهایی که برای آسم ایجاد شده است، هر یک به یکی از این سه فرآیند حمله می‌کند تا از تنگ شدن مجاری هوایی جلوگیری نماید.
در بیماری آسم، علایم بیماری ممکن است بدون هیچگونه دلیل واضحی رخ دهند و یا اینکه ممکن است در اثر مواجه شدن شخص با عوامل برانگیزاننده‌ای مثل گرده گیاهان در تابستان ایجاد شود.
به همین طریق هم، مجاری هوایی می‌توانند از حالت تنگ شدن به حالت طبیعی برگردند بدون اینکه دارویی مصرف شود (به طور خودبخودی) و یا اینکه از یک داروی تسکین دهنده استفاده شود.
درمانهای آسم علاقه زیادی نسبت به سایر درمانهایی که برای آسم وجود دارد (بغیر از درمانهای دارویی) در بین بیماران مبتلا به آسم وجود دارد.
این امر بیشتر به این دلیل است که این افراد نسبت به عوارض جانبی داروهایی که استفاده می کنند نگران هستند و از طرف دیگر، آنها عقیده دارند که درمان با مواد طبیعی (مثل داروهای گیاهی) بسیار بهتر از مواد و داروهای شیمیایی است.
با وجود اینکه تقریباً تمام درمانهای دارویی که برای آسم بکار می‌رود، اثر بخشی آنها آزمایش شده و نتایج مطلوبی از آنها بدست آمده است، اما در موارد سایر درمانهای طبیعی هنوز آزمایشات کافی بعمل نیامده است.
به همین دلیل پزشکان ترجیح میدهند که بجای استفاده از درمانهای طبیعی، از درمانهای دارویی که اثر آنها کاملاً مشخص شده است، استفاده نمایند.
درمانهای طبیعی مثل استفاده از طب سونی، طب گیاهی، هومیوپاتی و هیپنوتیزم می‌تواند به بعضی از بیماران کمک نماید.
البته افرادی هم که در امر درمانهای طبیعی مشغول به کار هستند، داستانها و ماجراهایی در مورد اثربخشی درمانهایی که از آنها استفاده می‌کنند بیان می‌دارند و معتقدند که این درمانها بسیار بهتر از درمان با داروهای شیمیایی است.
امروزه بحث و مجادله بر سر اینکه کدام روش درمانی بهتر است، به شدت در جریان است، گروهی معتقدند که فقط داروهای شیمیایی موثر هستند و گروه دیگر اعتقاد دارند که بهترین درمان، درمان طبیعی میباشد و داروهای شیمیایی را بعنوان سم می‌شناسند.
خود من معتقدم که حقیقت در بین این دو عقیده قرار دارد واز هر دوی آنها باید استفاده شود، گرچه اعتقاد من بیشتر بر روی درمانهای دارویی استاندارد قرار دارد.
با اینحال بیمار باید بعنوان یک کل در نظر گرفت و نه اینکه آن را فقط به عنوان یک مورد آسم نگه کنیم.
به عقیده و اعتقاد بیمار باید احترام بگذاریم و در مورد آن با او بحث نماییم.
اغلب، بیمار به هر دو روش درمانی اعتقاد دارد.
همیشه باید