بررسی و تحلیل تقاضا- ظرفیت خط تجهیزات مورد نیاز
کلیاتی درباره محور آزادی- امام حسین
سالیان بسیاری محور جاده مخصوص ،خیابان آزادی، خیابان انقلاب، و خیابان دماوند، تنها مسیرهای مستقیم ارتباطی شرقی –غربی و غربی- شرقی تهران محسوب میشد، ولی با احداث شبکه های منحنی در شمال و جنوب این محور طی سال های اخیر، حجم زیادی از سفرها به سمت این مجاری هدایت می شود، لیکن به دلیل مسیر مستقیم و عبور از «مرکز» شهر، محور آزادی- انقلاب- امام حسین سهم وسیعی از سفرهای شهری را به خود اختصاص داده است.
محورهای ساخته شده طی 20 سال اخیر که تا حدودی عبور و مرور شرقی-غربی و بالعکس تهران را پوشش می دهند، عبارتند از:
1- محور شیخ فضل الله نوری- شهید مدرس- اتوبان رسالت
2- محور شهید همت –شهید مدرس – شهید بابایی
3- محور ستارخان- فاطمی- دکتر بهشتی- قدوسی- گلبرگ
4- محور خیابان قزوین – مولوی- خراسان- خاوران
5- محور خیابان امام خمینی- امیر کبیر- ری- آهنگ
6- محور کمربندی آزادگان
دلایل اهمیت محور آزادی- انقلاب- فردوسی- امام حسین
میدان آزادی
شاید بتوان میدان آزادی را از نظر توزیع مسافر، مهم ترین میدان پایتخت به شمار آورد.
محورهای انقلاب-آزادی ، آیت الله سعیدی، جاده مخصوص کرج، اتوبان کرج، محمد علی جناح مسافرین را از نقاط مختلف به میدان آزادی انتقال می دهند.
مهم ترین این محورها، محور کرج-تهران از طریق اتوبان و جاده مخصوص کرج می باشد، مسافرین از کرج و شهرکهای تابعه (فردیس، گلشهر، رجائی شهر و….) و با استفاده از خطوط حومه ای ویژه خود، وارد میدان آزادی شده و پس از انتخاب محور مورد نظر، ادامه مسیر می دهند، همچنین ساکنین شهرکهای اطراف محور جاده مخصوص کرج (شهید فکوری، اکباتان، پاس، آزادی، تهرانسر و…) نیز حجم زیادی از سفرهای ورودی و خروجی به میدان آزادی را موجب می شوند.
محور محمد علی جناح نیز از معدود محورهایی است که رفت و آمد ساکنین منطقه 5 شهرداری تهران را پوشش میدهد.
میدان انقلاب
میدان انقلاب از میادین مهم توزیع کننده سفرها در شهر تهران است.
هریک از چها محور ورودی به میدان انقلاب دارای اهمیت و ارزش خاص خود می باشند.
محور شمالی، تامین کننده عبور و مرور محلات کارگر شمالی، کوی نصر، بلوار کشاورز و مناطق شمالی تر تهران می باشد.
محور جنوبی که از میدان راه آهن آغاز می گردد، در طول مسیر خود میادین گمرک، قزوین و پاستور را پوشش می دهد.
میدان فردوسی
میدان فردوسی نیز از مناطقی می باشد که مسافرین از آن به عنوان محلی مناسب برای تغییر مسیر سفرها استفاده می نمایند.
محور جنوبی میدان، عهده دار هدایت مسافران به میدان امام خمینی و بازاراست.
محور شمالی میدان نیز دسترسی به خیابان های شهید بهشتی، شهید مطهری و بلوار کریمخان را ممکن می سازد.
میدان امام حسین
میدان امام حسین از میادین مهم توزیع کننده سفرها در شرق تهران محسوب می گردد.
حجم بالای مسافر در دو محور دپوی شرق- میدان امام حسین و میدان خراسان- میدان امام حسین موجب گردید تا از سوی مسئولین مربوطه، دو خط اتوبوس برقی در سال های اخیر برای محور اخیر الذکر در نظر گرفته شود.
اتوبوس برقی محور دپی شرق- امام حسین در حال حاضر در دست بهره برداری می باشد و کار عملیات ساخت و نصب تجهیزات اتوبوس برقی محور دوم با سرعت در حال انجام است.
از آنجایی که دو محور یاد شده حجم انبوهی از شهروندان را به محدوده کوچک میدان امام حسین هدایت می نمایند و تغییر مسیر این همه مسافر در استعداد و قابلیت این میدان نیست، بنابراین وقت بسیاری از مردم در این میدان به هدر می رود.
مراکز آموزشی
دانشگاه های مهم صنعتی شریف، تهران، تربیت معلم ، آزاد اسلامی مرکزی، امیر کبیر و آزاد اسلامی جدید الاحداث در ضلع غربی میدان انقلاب- حد فاصل خیابان رستم و خیابان اسکندری- در این محور مستقر هستند.
در ضمن تعدادی از سفرهای روزانه به مقصد دانشگاه های علم و صنعت و خواجه نصیر الدین طوسی از طریق این محور صورت می گیرد.
همچنین در فواصل حدود 300 متری این محور، دهها واحد تحصیلی وزارت آموزش و پرورش از قبیل دبستان، مدرسه راهنمایی و… قرار دارند که روزانه تعداد قابل توجهی از سفرهای شهری این محور را به خود اختصاص می دهند.
مراکز اداری-بیمارستان ها -فرودگاه مهرآباد- ترمینال های مسافربری بین شهری
خیابان آزادی- انقلاب، مسیر اصلی مسافرین پروازهای داخلی و خارجی فرودگاه مهرآباد ، ترمینال اتوبوسرانی بین شهری غرب، استقبال و بدرقه کنندگان آنها، کارکنان فرودگاه و هواپیمایی کشوری می باشد که هزاران سفر از طریق آن صورت میپذیرد.
وجود بیمارستان های متعدد در سمت و سوی این محور نیز موجب سفرهای شهری به منظور ارائه و یا دریافت خدمات پزشکی، عیادت بیماران، سفرهای کارکنان بیمارستان ها و… می گردد.
وزارت کار، سازمان تامین اجتماعی، ساختمان دادگستری، اداره کل راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ، جهاد سازندگی، مراکز مخابراتی، دفتر مرکزی برخی از رسانههای گروهی، موزه سازمان میراث فرهنگی، آژانس های هواپیمایی ، شرکتهای بیمه و..
مراکزی هستند که روزانه موجبات هزاران عبور و مرور شهری را در این محور فراهم می سازند.
سفرهای جدید عبور این محور از هسته مرکزی شهر و وجود مراکز متنوع و فراوان خرید در اطراف محور، دسترسی آسان و سریع به بازار تهران با استفاده از وسایل نقلیه عمومی ویژه و استقرار مراکز اصلی فروش کتاب و… موجب جلب نظر افراد بسیاری می شود که به قصد خرید از خانه های خود خارج می شوند.
سفرهای تفریحی این محور علاوه بر آنکه تعداد بسیاری از سینماها و پارکها را در خود جای داده است، مسیر مناسبی برای دسترسی به مراکز تفریحی دیگر نقاط شهر نیز به شمار می رود.
وضعیت موجود محور محور 10350 متری میدان آزادی تا امام حسین را می توان به لحاظ شرایط فیزیکی و ترافیکی به چهار محدوده تقسیم نمود: قطعه اول: از میدان آزادی تا چهار راه نواب به طول 4 کیلومتر و عرض متوسط 42 متر( از جدول پیاده روشمالی تا جدول پیاده جنوبی) می باشد که 5 خط عبور (Lane) به شرق و 5 خط عبور به غرب را سرویس می دهد.
دو نهر آب در باند شمالی و جنوبی، جزیره میانی در آکس خیابان، ترافیک باند کندرو و تندرو و جهت شرق و غرب را متمایز می سازند، تردد خودروها در این قطعه غالباً روان می باشد.
قطعه دوم: از چهار راه نواب تا میدان انقلاب به طول 1200 متر و عرض 22 متر میباشد که 3 خط عبور به سمت شرق و 3 خط عبور به سمت غرب را شامل میشود.
به علت توقف اتوبوس های شرکت واحد و سوار و پیاده شدن مسافرین آنها، تردد در حد فاصل خیابان کاوه تا میدان انقلاب در اکثر مواقع با اشکال همراه است.
قطعه سوم:از میدان انقلاب تا میدان فردوسی به طول 2550 متر و عرض 22 متر می باشد که دو خط به سمت شرق و دو خط به سمت غرب و دو خط ویژه در جهت شرقی و غربی از قسمت میانی خیابان عبور می کنند.
خطوط ویژه اتوبوس در این قطعه تردد را برای سفر با وسایل حمل و نقل عمومی، سریع تر و راحت تر نموده است.
البته به علت تراکم مسافرین با انگیزه استفاده از وسایل نقلیه عمومی ، در ابتدای میدان انقلاب و چهار راه ولی عصر، حرکت در این نقاط با کندی صورت می گیرد.
یک پل هوایی ماشین رو نیز در حد فاصل خیابان خارک تا خیابان استاد نجات اللهی (ویلا) بر روی خیابان حافظ، جهت تسهیل درآمد و شد خودروها نصب گردیده است.
قطعه چهارم: از میدان فردوسی تا میدان امام حسین به طول 2600 متر و عرض متوسط 26 متر امتداد دارد.
همانند قطعه سوم دارای دو خط عبور به شرق و دو خط عبور به غرب است.
در بیشتر طول مسیر خط ویژه نیز وجود دارد.
تردد خودروها در این محور نسبت به قطعه سوم کمتذ است و نتیجتاً تقاضای سفر با اتوبوس ها که اصلی ترین وسیله نقلیه عبوری این محور می باشند نیز کاستی می گیرد.
وجود زیر گذر سواره رو در میدان امام حسین و همچنین سطح اندک میدان، موجب تاخیر در حرکت وسایل نقلیه می گردد.
تعداد تقاطع ها و زمان سیکل در طول مسیر 22 تقاطع که چراغ راهنمایی بر روی آنها نصب می باشد وجود دارد، این چراغ ها کنترل حرکات شرق و غرب و شمال و جنوب را بر عهده دارند.
فاصله متوسط تقاطع ها در چهار قطعه ذکر شده و در کل مسیر به شرح زیر است: جدول 1- متوسط فاصله تقاطع ها در مسیر به منظور بررسی زمان دقیق رفت و برگشت یک سفر، به اندازه گیری سیکل چراغهای راهنمایی در صبح و عصر یکی از روزهای اواسط هفته در کل مسیر اقدام گردید.
متوسط زمان به دست آمده در هر سیکل طبق جدول 2 می باشد: جدول 2- زمان سیکل چراغ های راهنمایی (ثانیه) همان گونه که ملاحظه می شود از 22 تقاطع ، 14 تقاطع دارای سیکل بیش از 100 ثانیه می باشد .
بیشترین طول سیکل متعلق به میدان فردوسی با 250 ثانیه و کمترین آنها سه راه روشندلان با 39 ثانیه می باشد .
زمان کل سیکل ها 2342 ثانیه ( 39 دقیقه و 2 ثانیه ) است که 959 ثانیه آن به تردد مسیر شمالی – جنوبی با احتساب نصف زمان به حرکت های گردشی تعلق دارد (شامل 42 درصد کل زمان سیکل ) که نشانگر اهمیت فوق العاده خیابان هایی میباشند که این محور را قطع می نمایند .
از تقاطع های مهم این محور می توان به نواب، میدان انقلاب ، چهار راه ولی عصر ، میدان فردوسی اشاره نمود.
مدت زمان قرمز برای جهت شرقی غربی دقیقه 16=60÷959 ثانیه یعنی اگر وسیله نقلیه ای به تمام چراغ های راهنمایی با وضعیت قرمز مواجه شود و هیچ گونه ترافیک مانع حرکت نباشد ، 16 دقیقه از وقت سرنشینان این وسیله پشت چراغ های راهنمایی تلف خواهد شد .
دستاورد مطلوب این است که وسیله در کل مسیر به حالت قرمز چراغ راهنمایی برخورد ننماید که این نیز غیر ممکن است .
چنان چه متوسط زمان سیکل را در نظر بگیریم ، در صورتی که ترافیک مانع عبور از چراغ ها نگردد ، هر وسیله نقلیه به طور متوسط با 8 دقیقه توقف پشت چراغ های راهنمایی مواجه می باشد .
با توجه به حجم بالای عبور وسابل نقلیه و ترافیک مسیر در بیشتر ساعات روز دو سوم از 16 دقیقه یعنی 10 دقیقه و 36 ثانیه به طور متوسط و در بیشتر ساعات به هر وسیله تاخیر وارد می شود .
فواصل ایستگاه های اتوبوس تعداد 17 ایستگاه در جهت شرق به غرب و 20 ایستگاه در جهت غرب به شرق وجود دارد .
میانگین فاصله ایستگاه ها از یکدیگر به شرح زیر می باشد : جدول 3- متوسط فاصله ایستگاه اتوبوس زمان سفر براساس مطالعه کارت ورود و خروج اتوبوس های عادی و سریع السیر به خطوط اتوبوسرانی نتایج زیر در این محور به دست آمد : خط سریع السیر امام حسین – آزادی اتوبوس های این خط با 7 توقف در ایستگاه ها ، فاصله 10350 متری مسیر را بین 40 تا 50 دقیقه طی می کنند.
سرعت متوسط این اتوبوس ها با احتساب زمان توقف ( حداقل 5 دقیقه در ابتدا و انتهای مسیر ) به شرح زیر می باشد : کیلومتر در ساعت 7/17 = ÷350/10 کیلومتر در ساعت 8/13= ÷350/10 خط سریع السیر انقلاب – آزادی این خط بدون توقف از مبداء تا مقصد مسافرین را جا به جا می نماید .
زمان طی این مسیر با توجه به شرایط متغیر ترافیکی بین 20 تا 25 دقیقه می باشد سرعت متوسط اتوبوس ها در این محور به شرح زیر می باشد : کیلومتر درساعت 6/21= ÷2/5 کیلومتر در ساعت 6/15= ÷2/5 خط عادی میدان امام حسین – میدان انقلاب اتوبوس های خط در لاین ویژه تردد می نمایند و با 10 توقف در مسیر 5150 متری و با زمان متغیر 20 تا 30 دقیقه مسافرین خود را در ابتدا و انتهای مسیر جا به جا می کنند.
سرعت اتوبوس های این خط به شرح زیر محاسبه می گردد : کیلومتر در ساعت 6/20= ÷150/5 کیلومتر در ساعت 4/12=÷150/5 برآورد تعداد سفر روزانه برای به دست آوردن تعداد سفرهای تقریبی روزانه در این مسیر به دو شکل اقدام گردید : الف- برآورد تعداد سفر با شرکت واحد اتوبوسرانی ب- برآورد تعداد سفر با سایر وسایل نقلیه و شرکت واحد اتوبوسرانی الف- برآورد تعداد سفر با شرکت واحد اتوبوسرانی شرکت واحد اتوبوسرانی با در دست داشتن 3998 دستگاه اتوبوس در سال 73 ،روزانه بین 4/2 تا 3میلیون مسافر را جا به