سوهان کاری:
سوهان کاری یکی از روش های برداه برداری از سطوح زاویه دار و موج دار و یا منحنی می باشد که این عمل را می توان بوسیله دست و یا ماشین انجام داد .با عمل سوهان کاری ماده خام فلزی را به فرم دلخواه تبدیل می کنند .
معرفی سوهان :
وسیلهای که در سوهان کاری استفاده می شود را سوهان گویند .
سوهان قطعهای است از جنس فولاد ابزار سازی غیر آلیاژی و یا فولاد ابزار سازی کرم دار.
که پس از ایجاد دندانه هایی روی آن ، قسمت بدنه را سخت می کنند ولی دنباله آن را برای جلوگیری از شکستن ، نرم می سازند.
دندانه های سوهان مشابه گوه های کوچکی می باشند که در کنار و پشت سر هم قرار گرفته اند .
به این دندانه ها آج سوهان گویند .
آج سوهان را مطابق شکل روبرو در دو امتداد مختلف می سازند که یکی از آنها را آج رویی و دیگری را آج زیرین می نامند .
زاویه انحراف آج رویی نسبت به محور سوهان 71 درجه و آج زیرین 54 درجه انتخاب می شود .بدین صورت دندانه های سوهان پشت سر هم قرار نمی گیرند و این عمل از ایجاد شیار روی سطح قطعه کار جلوگیری می کند .
وقتی سوهان با فشار روی سطح قطعه کار کشیده می شود ، دندانه های آن براده های کوچکی را از سطح قطعه کار جدا میکنند و در فضای خالی دندانه ها جمع می کنند و در انتهای سطح به خارج هدایت می سازند .
روشهای ایجاد آج سوهان
آج سوهان را با دو روش فرزکاری وضرب زنی روی سطح سوهان ایجاد می کنند .
شکل زیر بیانگر دو روش ذکر شده است .
انواع آج سوهان
سوهان ها را ر انواع یک آجه و دو آجه می سازند .
1- سوهان یک آجه
این سوهان را به روش فرزکاری تولید می کنند و مورد استفاده آن برای براده برداری مواد نرم ، آلومینیوم ، روی، قلع ، مس ، سرب و مواد مصنوعی می باشد .
1- سوهان دو آجه :
این دو سوهان را به دو روش تولید می نمایند.
الف) سوهان دو آجه که به روش فرزکاری تولید می شود.
و مورد استفاده آن برای برداده برداری با حجم بیشتر از فلزات سخت است .
ب) سوهان دو آجه که به روش ضرب زنی تولید می شود و مورد استفاده آن برای براده برداری با حجم کمتر از مواد سخت (فولاد و چدن ) می باشد .
3- سوهان چوب سای
این سوهان به روش ضرب زنی تولید می شود و همچنان که از نامش پیداست برای برداه برداری از چوب و شاخ مورد استفاده قرار می گیرد .
شماره سوهان :
تعداد آج در یک سانتی متر از طول سوهان مصرف ظرافت سوهان است و آنها را بر حسب ظریف یا خشن بودن سوهان ها استاندارد کرده اند .
شماره مشخصه ظریف یا خشن بودن سوهان ها با شماره های از 0 تا 4 مشخص میشوند .
1- خشن 2- متوسط 3- ظریف 4- خیلی ظریف 5- خیلی خشن
اندازه سوهان ها
اندازه سوهان ها عبارت است از اندازه سر سوهان تا شروع دنباله آن .
سوهان ها را با طولهای 375.315.250.200.160.125.100.80 و 450 میلی متر تولید می کنند.
انواع فرم سوهان
سوهان های دستی را برحسب مورد استفاده و فرم محل سوهان کاری با مقاطع مختلف تولید می کنند که می توان فرم های سوهان تخت ، سوهان چهارگوش ، سوهان سه گوش ، سوهان گرد ، سوهان نیمگرد و سوهان کاردی را نام برد .
عملیات سوهان کاری برای شروع و انجام کارهای سوهان کاری به ترتیب اعمال زیر را انجام می دهیم .
ابتدا نقشه کاررا مطالعه می نماییم و سپس سوهان مناسب را از نظر ، فرم و اندازه و شماره آج انتخاب می نماییم .
قطعه کار را روی گیره ببندید ( حتی المقدور در وسط گیره ) و در صورت لزوم ارتفاع میز و گیره را تنظیم نمایید .
طرز ایستاده صحیح در پای گیره در هنگام سوهان کاری در افزایش راندمان و کاهش خستگی نقش مهمی دارد .
برای استقرار صحیح در پای گیره ، پای چپ را به نحوی قرار دهید که با امتداد خط محور گیره زاویه های در حدود 30 درجه ایجاد کند .
در این حال پای راست را به اندازهای تقریبی طول سوهان مورد استفاده ، عقب تر و تحت زاویه 75 درجه برروی کف کارگاه قرار دهید .
دسته سوها را در قسمت نرم دست قرار دهید و طوری آن را در دست بگیرید که انگشت شست در بالا قرار گیرد .
برای هدایت بهتر و تأمین نیروی تعادلی حرکت سوهان از ست چپ استفاده کنید و از دست راست بعنوان هدایت و تأمین نیروی فشار کمک بگیرید.
کار را شروع نمایید و به کمک دست چپ نیروی عمود بر روی سوهان و امتداد حرکت سوهان را کنترل کنید .
با استفاده از دست راست ، علاوه بر اعمال نیروی عمود بر روی سوهان ، نیروی برش را نیز انجام دهید .
باید توجه داشته باشید که مقدار نیروی عمودی دست ها را به نحوی تنظیم کنید که سوهان همواره در یک امتداد حرکت کند و حالت نوسانی نداشته باشد ( مانند شکل ) برای آنکه حرکت سوهان در تمام طول آن در یک سطح باقی بماند متناسب با حرکت دست ، از حرکت بدن نیز کمک بگیرید .
نکته : در سوهان کاری خشن چون حجم براده برداری زیاد است و دقت مورد نظر نیست از نیروی وزن بدن از مچ دست به بالا کمک بگیرید .
در سوهان کاری بایستی حرکت برش در امتداد محور سوهان باشد و حرکت جانبی نداشته باشد .
در غیر اینصورت سطح کار شیاردار و ناهموار خواهد شد .
اگر سطح کار عریض تر از پهنای سوهان باشد ، فقط هنگام برگشت که نیرویی روی سوهان نمی باشد ، حرکت جانبی سوهان را انجام دهید .
مقدار حرکت جانبی سوهان را در هر رفت و برگشت در حدود نصف پهنای سوهان مورد استفاده در نظر بگیرید .
برای سوهان کاری سطوح بزرگ از روش های صلیبی ، طولی و عرضی استفادهکنید .
در گردسایی ، حرکت برش را انحناءقطعه کار مطابقت نمایید .
برای خشن سایی ، قطعه کار را در جهت عرضی و برای پرداخت کاری در جهت طولی سوهان کاری نمایید .
در هر دو حالت سوهان ، ضمن حرکت برش ، حرکت نوسانی نیز خواهد داشت .
برای سوهان کاری سطوح زاویه دار « پخ زدن » آن را در گیره کج بسته و مجموعه را در گیره موازی ببندید و عمل سوهان کاری را انجام دهید .
نکات حفاظتی در سوهان کاری وسایل و مواد کمکی را به نحوی در کارگاه قرار دهید که به راحتی قابل دسترسی باشند و با نظم و ترتیب در جای خودشان قرار گرفته باشند .
برای جا زدن دسته سوهان ؛ داخل آن را به صورت پلهای سوراخ نمایید و سپس به کمک یک چکش چوبی به طور مستقیم در دنباله سوهان محکم نمایید.
برای خارج کردن دسته سوهان نیز از روش های مطابق شکل استفاده کنید .
در هنگام کار ، گاهی اوقات براده ها در داخل آج سوهان می چسبند و باعث ایجاد شیار روی قطعه کار می شوند برای برطرف کردن آنها از برس های سیمی مخصوص یا سوهان پاک کن و یا ورق های آلومینیومی و برنجی استفاده کنید .
نکته : برای این کار از سوزن ، خط کش و یا قلم استفاده کنید .
در مواقعی که سطح کار قبلاً رنگ کاری شده است و بخواهید عمل سوهانکاری را انجام دهید و یا سطح آنها را آغشته به چربی ، مواد مصنوعی ، براده و کثافات است باید آنها را پاک نماییم و بسته به نوع مواد از حلال مناسبی مانند آب ، آب صابون ، محلول ، سود ، نفت و تر بانتین استفاده کنید .
هرگز سطح کاری را که سوهانکاری نمودهاید با دست لمس نکنید .
هرگز سطح کاری که می خواهید سوهانکاری کنید با روغن و گریس آغشته ننمایید زیرا در ابتدا سوهانکاری ، سوهان روی کارسر خواهد خورد .
سوهان را با دقت نگهداری کنید زیرا آنها در اثر ضربه ، آج آنها می شکند و به آنها لطمه می خورد .
برای جلوگیری از صدمه دیدن به سطح قطعه کار در موقع بستن آنهابه گیره ، از لبه استفاده کنید .
نکات ایمنی در سوهان کاری در سوهان کاری از سوهان بدون دسته استفاده نکنید .
از بکار بردن دسته های شکسته و سیم پیچی شده بپرهیزید .
برای جا زدن دسته سوهان از روشهای فوق استفاده کنید و از روشهای غیرصحیح بپرهیزید .
چند روش برای انجام صحیح در سوهانکاری در جدول زیر نشان داده شده است .
شابر زدن اگر سطوح سوهانکاری شده در زیر ذره بین بنگرید ،؛ می بینید پستی و بلندیهای ریزی روی آن وجود دارد که آن در ایجاد اصطکاک و گرما مؤثر میباشد به همین دلیل این سطوح را با وسیلهای به نام شابر صیقل می دهند .
شابر در انواع مختلف وجود دارد که عبارتند از : شابر تخت شابر قاشقی شابر سه گوش در شابر سه گوش زاویه گوه 60 درجه بو در شابر قاشقی زاویه گوه 70 درجه میباشد.
اره کاری - اره ومشخصات آن - انواع تیغ اره از نظر گام - جنس تیغه اره ها - کمان اره دستی - روش بستن تیغهاره در کمان اره - نکاتی در هنگام اره کاری - نکات حفاظتی در اره کاری - طرز ایستادن و گرفتن کمان اره اره کاری : با استفاده از اره کاری می توان با براده برداری از قطعه کار به وسیله تیغه اره ، شیار ایجاد کرد .
از اره کاری به منظور بریدن و یا ایجاد شیار در قطعات استفاده می شود .
اره و مشخصات آن دندانه های تیغه اره همانند گوه های کوچکی هستند که پشت سر هم قرار گرفته اند و به ترتیب از روی قطعه کار براده برداری می کنند.
تیغه اره ها را در دو نوع دستی و ماشینی مورد استفاده قرار می دهند تیغه اره های دستی را در دو نوع یک طرفه بو دو طرفه می سازند .
طول تیغه اره فاصله خط المرکزین سوراخ های آن می باشد .
زاویه آزاد : زاویه بیم سطح آزاد گوه وسطح براده برداری شده را زاویه آزاد می گویند.
وجود این زاویه برای درگیر شده ابزار با کار لازم است و سطح اصطکاک را نیز تقلیل می دهد .
انواع تیغه اره از نظر گام گام داندانه تیغه اره ها بر حسب نوع و جنس کار متفاوت می باشد فاصله رأس یک دندانه تا رأس دندانه بعدی را گام تیغهای گویند.و برای بریدن فلزات نرم از تیغه اره های دنده درشت و برای بریدن فلزات سخت از تیغه اره های دنده ریز استفاده می کنند .
و نیز برای اره کاری قطعاتی که دارای ضخامت کمی هستند تیغه اره دنده ریز و برای آنهاییکه دارای طول بوش بلندی هستند از تیغه اره های دنده درشت استفاده می شود .
جنس تیغه اره ها جنس آنها برای بریدن فلزات نرم مانند آلومینیوم ، مس و فولادهای نرم ابزار سازی غیر آلیاژی و برای بریدن فلزات سخت (همچون چدن و فولادهای سخت ) از فولاد ابزار سازی آلیاژ(تندبر) انتخاب می شود .
کمان اره دستی برای هدایت تیغه اره های دستی از کمان اره دستی استفاده می شود .کمان اره دارای کمان ، دسته ، فک های نگهدارنده تیغه ، مهره خروسکی و دو عدد پین تشکیل شده است .
روش بستن تیغه اره در کمان اره پس از انتخاب تیغه اره از نظر جنس و تعداد دندانه ها باید آن را در کمان اره طوری ببندید که کاملاً مستقیم و کشیده قرار گیرد و جهت دندانه های آن باید به سمتی باشد که اعمال نیروی بوش در آن جهت قرار گیرد .
این جهت د رتیغه اره های دستی فلز کاری معمولاً به سمت جلوی کمان اره انتخاب می شود .
نکاتی در هنگام اره کاری ابتدا مسیر اره کاری را خط کشی کنید تیغه اره مناسب را انتخاب کنید و در کمان ببندید قطعه را به گیره محکم ببندید .
زیرا شل بودن قطعه در هنگام اره کاری سبب شکستن تیغه اره می گردد.
ارتفاع مناسب گیره و میز کار و نحوه ایستادن و گرفتن کمان در هنگام اره کاری بسیار با اهمیت است .
برای شروع به اره کاری بعد از خط کشی ، بوسیله سوهان سه گوش روی قطعه بیک شیار ( محلی که می خواهید اره نمایید )ایجاد کنید .
درهنگام اره کاری ، باید