هدف کنوانسیون :
الزام دولت های عضو به کاهش حجم نقل وانتقال برون مرزی مواد زائد موضوع کنوانسیون وایجاد این مواد در حد بی ضرر به محیط زیست واعمال مدیریت مناسب وموثر نسبت به نقل وانتقال ودفع مواد مذکور
اطلاعات و مقررات عمومی کنوانسیون:
تاریخ انعقاد 22 مارس 1989
تاریخ لازم الاجرا شدن 5 مه 1992
تاریخ عضویت ایران 5 ژانویه 1993
محل انعقاد بازل، سوئیس
محل دبیرخانه ژنو، سوئیس
مرجع نگهدارنده اسناد دبیر کل سازمان ملل متحد
زبانهای رسمی کنوانسیون انگلیسی، فرانسه، اسپانیایی، روسی، چینی، عربی
مرجع ملی کنوانسیون در ایران سازمان حفاظت محیط‌زیست
سازمان حفاظت محیط زیست
«قانون اجازه عضویت جمهوری اسلامی ایران در کنوانسیون بازل درباره کنترل انتقالات برون مرزی مواد زاید زیان بخش و دفع آنها» که در جلسه علنی روز سه‌شنبه مورخ سی و یکم شهریور ماه یکهزار و سیصد و هفتاد و یک مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 12/7/1371 به تأیید شورای نگهبان رسیده و طی نامه شماره465ق مورخ 20/7/1371 مجلس شورای اسلامی واصل شده است، به پیوست جهت اجراء ابلاغ می‌گردد.
قانون اجازه عضویت جمهوری اسلامی ایران در کنوانسیون بازل درباره کنترل انتقالات برون مرزی مواد زاید زیان بخش و دفع آنها
ماده واحده به دولت اجازه داده می‌شود به عضویت کنوانسیون بازل درباره کنترل انتقالات برون مرزی مواد زاید زیان بخش و دفع آنها مصوب 22 مارس 1989 سوئیس درآید و اسناد آن را تسلیم نماید.
سازمان ملل 22 مارس 1989
UNEP/WG
برنامه محیط زیست متن اصلی.
انگلیسی
کنفرانس نمایندگان تام‌الاختیار درباره کنوانسیون جهانی مربوط به کنترل
انتقالات برون مرزی زباله‌های مضر
بازل، 20-20 مارس 1989
فقره 3 از دستور کار
کنوانسیون بازل درباره کنترل انتقالات برون مرزی زباله‌های مضر و دفع آنها
مقدمه
اعضاء این کنوانسیون
با علم به زیان احتمالی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله و انتقال برون مرزی آنها برای سلامت انسان؛
با توجه به تهدید روز افزون سلامت انسان و محیط‌زیست از ایجاد و پیچیدگی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله و انتقال برون مرزی آنها؛
و نیز با توجه به این نکته که مؤثرترین طریق حفظ سلامت انسان و محیط زیست در خطرات عارض از اینگونه زباله‌ها، تقلیل ایجاد آنها به حداقل از لحاظ کمی و کیفی و نتیجتاً کاهش خطر بالقوه آنها می‌باشد؛
با اعتقاد به اینکه دولت‌ها باید تدابیر لازم را اتخاذ نمایند تا در اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، از جمله انتقال و دفع برون مرزی آنها حفظ سلامت انسان و محیط‌زیست، در هر جا که دفع شود، مدنظر باشد؛
با درنظر داشتن این نکته که دولت‌ها باید اطمینان حاصل کنند که عوامل ایجاد زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، وظایف خود را به نحوی انجام دهند که حفظ محیط زیست، در هرجا که زباله‌ها دفع می‌شود ،مورد توجه باشد؛
با علم کامل به اینکه هر دولتی این حق مطلق را دارد که از ورود و دفع زباله‌های مضر و سایر انواع زباله در سرزمین خود جلوگیری نماید؛
و نیز با توجه به تمایل روز افزون دولت‌ها، به ویژه کشورهای در حال رشد، به جلوگیری از انتقالات برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله بر سرزمین خود؛
با اعتقاد به اینکه زباله‌های مضر و سایر انواع زباله باید، تا جایی که حفظ محیط‌زیست ایجاب می‌کند، در همان کشوری دفع شود که زباله‌ها در آنجا ایجاد شده است؛
با اطلاع از اینکه انتقالات برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، از کشور محل ایجاد آنها به کشوری دیگر باید فقط تحت شرایطی مجاز دانسته شود که سلامت انسان و محیط‌زیست آنجا را به خطر نیندازد و نیز این انتقالات با مفاد این کنوانسیون مطابقت داشته باشد؛
با توجه به اینکه تشدید نظارت در انتقالات برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله موجب اداره صحیح آنها از لحاظ زیست محیطی و نیز تقلیل حجم اینگونه انتقالات برون مرزی خواهد گردید؛
با اعتقاد به اینکه دولت‌ها باید برای مبادله صحیح اطلاعات درباره کنترل انتقال برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به سرزمین‌های دیگر تدابیری اتخاذ نمایند،
با درنظر گرفتن اینکه برخی از موافقت نامه‌های منطقه‌ای و نیز بین‌المللی، متعرض مسأله حفظ و حمایت محیط زیست در رابطه با انتقال کالاهای خطرناک شده‌اند؛
با توجه به اعلامیه کنفرانس سازمان درباره محیط‌زیست انسان (استکهلم 1972)، رهنمودها و اصول برای اداره صحیح زباله‌های مضر جهت حفظ محیط‌زیست، (قاهره)
مصوب شورای سرپرستی برنامه محیط زیست سازمان ملل ( UNEP ) طی قطعنامه شماره 30/14 مورخ 17 ژوئن 1987، توصیه کمیته کارشناسان سازمان ملل درباره انتقال کالاهای مضر (که در سال 1957 تدوین شده و هر دو سال یکبار آن را به روز در می‌آورند)، توصیه‌ها، اعلامیه‌ها، مدارک و مقررات مربوط که در سیستم سازمان ملل تنظیم و تصویب گردیده و کارها و مطالعات انجام شده در سازمانهای منطقه‌ای و بین‌المللی، نظر به روح، اصول، اهداف و وظایف منشور جهانی برای طبیعت، مصوب مجمع عمومی سازمان ملل در سی و هفتمین اجلاس خود (1982) به عنوان نظام اخلاقی مربوط به حفظ محیط‌زیست انسان و حفاظت از منابع طبیعی؛
با تأیید اینکه دولت‌ها مسؤول ایفای تعهدات بین‌المللی خود در رابطه با حمایت از سلامت انسان و حفظ و حمایت محیط‌زیست هستند و به موجب حقوِ بین‌الملل مسئولیت دارند؛
با علم اینکه در صورت نقض عملی مفاد این کنوانسیون یا هر پروتکل مربوط به آن حقوِ بین‌الملل مربوط به معاهدات قابل اجراء خواهد بود؛
با آگاهی از نیاز به ادامه توسعه و استفاده از تکنولوژیهایی که از لحاظ سلامت محیط‌زیست زباله کمتری تولید می‌کنند و اتخاذ شیوه‌های صحیح بازپروری، خانه داری مناسب و سیستم‌های مطلوب اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به منظور کاهش ایجاد آنها به حداقل؛
و نیز با علم به توجه فزاینده جهانی به لزوم کنترل شدید انتقال برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله و نیاز به کاهش اینگونه انتقالات، در حد امکان، به حداقل؛
با نگرانی از مسأله انتقالات غیر قانونی برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، و نیز با در نظر گرفتن امکانات محدود کشورهای در حال رشد برای اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله؛
با آگاهی از لزوم ترغیب انتقال تکنولوژی برای اداره صحیح زباله‌های مضر و سایر انواع زباله‌ای که در محل ایجاد می‌شود، خاصه به کشورهای در حال رشد طبق روح رهنمودهای قاهره و قطعنامه شماره 16/14 شورای سرپرستی UNEP درباره ترغیب انتقال تکنولوژی مربوط به حمایت از محیط‌زیست و نیز با علم به اینکه زباله‌های مضر و سایر انواع زباله باید طبق کنوانسیون‌های بین‌المللی و توصیه‌های مربوط انتقال یابد؛
و نیز با اعتقاد به اینکه انتقال برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله باید فقط هنگامی مجاز دانسته شود که انتقال و نهایتاً دفع اینگونه زباله‌ها از لحاظ زیست محیطی بی‌ضرر است، و با تصمیم به محافظت از سلامت انسان و محیط زیست از طریق کنترل شدید در مقابل اثرات زیانباری که ممکن است از ایجاد و اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله حادث شود، به نحو ذیل توافق نمودند
و نیز با اعتقاد به اینکه انتقال برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله باید فقط هنگامی مجاز دانسته شود که انتقال و نهایتاً دفع اینگونه زباله‌ها از لحاظ زیست محیطی بی‌ضرر است، و با تصمیم به محافظت از سلامت انسان و محیط زیست از طریق کنترل شدید در مقابل اثرات زیانباری که ممکن است از ایجاد و اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله حادث شود، به نحو ذیل توافق نمودند.
ماده 1ـ حدود کنوانسیون 1ـ زباله‌های ذیل که مورد انتقال برون مرزی قرار می‌گیرند برای منظورهای این کنوانسیون «زباله‌های مضر» محسوب می‌شوند: الف‌ـ زباله‌هایی که جزء گروه مندرج در ضمیمه 1 می‌باشد، مگر آنکه دارای خصوصیات مذکور در ضمیمه 3 نباشند، و ب‌ـ زباله‌هایی که مشمول بند (الف) نیستند، ولی طبق مقررات محلی کشورهای عضو، صادرکننده و واردکننده یا عبور زباله‌های مضر محسوب می‌شوند.
2ـ زباله‌هایی که از گروه مندرج در ضمیمه 2 هستند و مورد انتقال برون مرزی قرار می‌گیرند، برای منظورهای این کنوانسیون «سایر انواع زباله» به شمار می‌آیند.
3ـ زباله‌هایی که به علت رادیو اکتیو بودن مشمول سیستم‌های دیگر بین‌المللی کنترل، از جمله اسناد بین‌المللی مشخصاً قابل اجراء در مورد مواد رادیو اکتیو می‌باشند ،در چهارچوب این کنوانسیون قرار نمی‌گیرند.
4ـ زباله‌های ناشی از عملیات عادی کشتی‌ها، که دفع آنها مشمول سند بین‌المللی دیگری می‌باشد، در چهارچوب این کنوانسیون قرار نمی‌گیرند.
ماده 2ـ تعریف‌ها برای منظورهای این کنوانسیون: 1ـ «زباله‌ها» اجسام یا اشیایی است که طبق مقررات قانون ملی دفع می‌شوند یا باید دفع شوند.
2ـ «اداره» به معنی جمع‌آوری، انتقال و دفع زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله، از جمله مراقبت بعدی از محل‌های دفع می‌باشد.
3ـ «انتقال برون مرزی» به معنی انتقال زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله است از ناحیه‌ای تحت حاکمیت ملی یک دولت به ناحیه‌ای تحت حاکمیت ملی یک دولت دیگر یا از طریق آن، یا به ناحیه‌ای یا از طریق ناحیه‌ای که تحت حاکمیت ملی دولت دیگری نباشد، مشروط به آنکه لااقل دو دولت در این انتقال ذیمدخل باشند.
4ـ «دفع» به معنی هر عملی است که در ضمیمه 4 این کنوانسیون مشخص شده‌است.
5ـ «محل یا وسایل مجاز» به معنی محل یا وسایل دفع زباله‌های مضر و سایر انواع زباله است که مرجع مربوط کشوری که محل یا وسایل در آن قرار دارد، آن را مجاز دانسته است.
6ـ «مرجع ذیصلاح» به معنی یک مرجع دولتی است که یک کشور عضو در نواحی که خود صلاح می‌داند، تعیین می‌نماید تا مسئول دریافت اطلاعیه مربوط به انتقال برون مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله، اطلاعات مربوط به آن، و جوابگوئی به آن اطلاعیه طبق ماده 6، باشد.
7ـ «مرکز» به معنی واحد کشور عضوی است که در ماده 5 بدان اشاره شده و مسئول دریافت یا ارایه اطلاعات پیش‌بینی شده در مواد 13 و 15 می‌باشد.
8ـ «اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به نحو صحیح از لحاظ «زیست‌محیطی» به معنی انجام اقدامات عملی است به منظور اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به نحوی که سلامت انسان و محیط‌زیست در برابر اثرات زیان بار احتمالی این گونه زباله‌ها حفظ گردد.
9ـ «ناحیه تحت حاکمیت ملی یک دولت»، به معنی هر گونه اراضی، ناحیه دریایی یا هوایی است که در داخل آن، یک دولت طبق حقوِ بین‌المللی در رابطه با سلامت انسان و محیط زیست مسئولیت اداری و انضباطی اعمال می‌نماید.
10ـ «کشور صدور» به معنی کشور عضوی است که قرار است انتقال برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله از آنجا آغاز شود.
11ـ «کشور ورود» به معنی کشور عضوی است که انتقال برون مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله به منظور دفع آنها در آنجا یا به منظور بارگیری آن قبل از دفع در ناحیه‌ای که تحت حاکمیت ملی هیچ دولتی نیست، انجام می‌گیرد.
12ـ «کشور عبور» به معنی کشوری جز کشور صدور و یا کشور ورود است که انتقال زباله‌های مضر و سایر انواع زباله از طریق آن انجام می‌شود، یا قرار است انجام شود.
13ـ «کشورهای ذیربط» به معنی کشورهای صدور، ورود یا عبور می‌باشند، خواه عضو کنوانسیون باشند خواه نباشند.
14ـ «شخص» به معنی شخص حقیقی یا حقوقی است.
15ـ «صادرکننده» به معنی شخصی است که تحت حاکمیت دولت کشور صدوری می‌باشد که ترتیب صدور زباله‌های مضر و سایر انواع زباله را می‌دهد.
16ـ «واردکننده» به معنی شخصی است که تحت حاکمیت دولت کشور ورودی می‌باشد که ترتیب ورود زباله‌های مضر و سایر انواع زباله را می‌دهد.
17ـ «انتقال‌دهنده» به معنی شخصی است که انتقال زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله‌ها را انجام می‌دهد.
18ـ «ایجادکننده» به معنی شخصی است که فعالیتش زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله ایجاد می‌کند، یا هر گاه شخص ایجادکننده معلوم نباشد، شخصی است که آن زباله‌ها را در اختیار دارد یا آن را کنترل می‌کند.
19ـ «دفع‌کننده» به معنی شخصی است که زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله برای او حمل می‌شود تا آنها را دفع نماید.
20ـ «سازمان یک پارچه‌سازی سیاسی و یا اقتصادی» به معنی سازمانی است که توسط دولت‌های دارای حاکمیت ملی تشکیل شده است و دولت‌های عضو آن سازمان صلاحیت مربوط به امور تحت این کنوانسیون را به آن سازمان واگذار نموده‌اند و دارای اختیارات تام طبق مقررات داخلی خود می‌باشد تا کنوانسیون را امضاء کند، تصویب نماید، بپذیرد، با آن موافقت نماید و رسماً آن را تأیید کند یا بدان ملحق گردد.
21ـ «انتقال غیر قانونی» به معنی هر گونه انتقال برون مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله می‌باشد که در ماده 9 مشخص گردیده است.
ماده 3ـ تعریف‌های ملی از زباله‌های مضر 1ـ هر عضو کنوانسیون باید ظرف مدت شش ماه از تاریخ امضاء این کنوانسیون دبیرخانه کنوانسیون را از موضوع زباله‌هایی (غیر از زباله‌هایی که در