انسان موجودی است که دارای توانایی هایی است که به مدد استفاده از قدرت تعقل و تفکر می‌تواند به شکوفایی برسد.
تربیت جامع و همه جانبه مستلزم بوجود آوردن شرایط مناسب برای رشد تمام ابعاد شخصیت انسان و شکوفا شدن تواناییها و استعدادهای بالقوه ای است که خدای مهربان در وجود انسان به صورت فطری قرار داده است.
یکی از مهمترین مکانهای پرورش استعدادها و تواناییهای دانش آموزان خانه ی دوم آنها، مدرسه است.
سالهاست که مسابقات در رشته های مختلف در مدارس برگزار می‌شود و ماهر سال شاهد افزایش مسابقات و تنوع بیشتر آنها در مدارس هستیم.
با نگاهی گذرا در می‌یابیم که تعداد زیادی از هنرمندان، حافظان قرآن و نهج البلاغه ، محققان و پژوهندگان، شاعران و نویسندگان، روزی دانش آموزی بودند که در مسابقات مدارس شناسایی و فعال شده اند.
اگر مسابقات مدارس به صورت برنامه ریزی شده، مناسب با توانمندی دانش آموزان و هدفمند صورت گیرد، چون از عناصر مختلف از قبیل تعالیم دینی، هنر، زیبایی دوستی، و ...
که همه جزو کشش های فطری انسان است کمک می‌گیرد می‌تواند بهترین ابزار تربیتی و آموزشی باشد.
دانش آ موزان در مسابقات زندگی را به صورت واضح و روشن تجربه می‌نمایند و می‌آموزند چگونه مسائلشان را حل کنند، چگونه ارتباط برقرار نمایند، چگونه به پیروزی برسند، چطور با شکست مواجه شوند و ...
بیان مسئله
اهداف مسابقات قرآنی، نهج البلاغه؛ درسهایی از قرآنی چیست؟
اهداف مسابقات فرهنگی و هنری در مدارس چه می‌باشد؟
چگونه برنامه ریزی زمانی انجام دهم تا مسابقات با هم تداخل پیدا نکنند؟
چگونه می‌توانیم با بهترین برنامه ریزی، مسابقات را با بهترین کیفیت برگزار کنم؟
چه عواملی می‌تواند انجام مسابقات را تسهیل نماید؟
چگونه با کمترین هزینه از وجود افراد متخصص در زمینه ی مسابقات کمک بگیرم؟
چه کار کنم تا دانش آموزان با اشتیاق و علاقه در مسابقات شرکت نمایند؟
فرضیه
تنظیم تقویم اجرایی منطبق با شرایط مدرسه و دانش اموزان نقش مهمی در جلوگیری از سردرگرمی مربیان دارد.
مطالعه در زمینه ی آشنایی اجمالی مربیان با تمام رشته های مسابقات باعث بالا رفتن توانایی نظارت و هدایت فعالیتها می‌شود.
استفاده از توانمندی اولیا دانش آموزان به سازماندهی مسابقات کمک می‌کند.
توصیف وضعیت موجود
بیست سال است که به عنوان معاون یا مربی پرورشی در مدارس مختلف اعم از دخترانه و پسرانه، راهنمایی و ابتدایی مشغول به انجام وظیفه هستم.
با شروع سال تحصیلی، بخشنامه های زیادی با عنوان پرورشی به سوی مدارس روانه می‌گردد، که هر کدام فعالیت خاصی را طلب می‌کند.
از جمله برنامه های ثابت همه ساله ی من اجرای مسابقات دانش آموزی دوره ای و پرسش مهر است که البته هر سال تغییراتی از لحاظ تعداد کیفیت ، نوع مسابقات دیده می‌شود اما در ساختار کلی، ثبوت دیده می‌شود.
اجرای مسابقات دوره ای و پرسش مهر اکثراً با مسابقات بخش های مختلف و بخشنامه های متعدد تداخل می‌یابد و من گیج و سردرگم با محدودیت هایی که دارم سعی می‌کنم به هر شکل که شده دانش آموزان را از این حق خود محروم ننمایم.
تداخل تمرین مسابقات با امتحانات و عدم استقبال دانش آموزان نیز مزید بر علت می‌گردد و حتی گاهی فکر مسابقات خواب شبانه را از من سلب می‌نماید و به دنبال آن حتماً اثرات منفی در خانواده به دانش آموزان و ...
را بوجود خواهد آورد.
پس با خودم فکر کردم حالا که این شکل هر ساله با من است تدبیر می‌نمایم تا با درایت و آگاهی همه جانبه بهترین راه کارها را برای بهبود وضعیت اجرای مسابقات از لحاظ کیفی و کمی پیدا کنم و با بکارگیری آنها هدفهای مهم این قبیل مسابقات را متحقق نمایم.
اهمیت و ضرورت تحقیق
رسول اکرم (ص):
ادبواولادکم فانکم مسئولون
فرزندان خود را تربیت نمائید، چه در برابر آنان، مسئولیت بس بزرگی دارید.
خاطراتم را ورق می‌زنم و به روزهایی فکر می‌کنم که راه تربیت را انتخاب کردم.
با خودم و خدای خودم عهد بستم که تمام تلاشم را برای به ثمر رسیدن گلهای ایران به کار گیرم.
بچه‌ها را عاشقانه دوست داشتم و معصومیتی را که از فطرت پاکشان سرچشمه می‌گرفت، در چشمان قشنگشان می‌دیدم.
چه خوب است که لحظه ای فکر کردن از چندین سال عبادت برتر است.
با خودم فکر می‌کنم نکند درگیر و دار پاسخگویی به بخشنامه های اداری ، فوریت های فعالیتهای مدرسه، نوشتن گزارش کار و ...
شکفتن گلهای پاک را فراموش کنم .
هدف مسابقات مختلف شکوفایی دانش آموزان است و من که این راه را انتخاب کردم وظیفه دارم که خوب بیندیشم و راهم را تسهیل کنم تا فعالیتهای خودم و دانش آموزانم هدفمند گردد.
هدف و ضرورت انتخاب روش
تقویت روحیه ی تعاون و مسئولیت پذیری در فعالیت های مسابقات فرهنگی، هنری، قرآنی، پرسش مهر.
تقویت نگرش و رفتار منطقی دانش آموزان نسبت به مسابقات.
استفاده ی بهینه از همکاری اولیاء و نیروهای مختلف برای برگزاری مسابقات در مدرسه.
رشد شخصیت اجتماعی و افزایش اعتماد به نفس در دانش آموزان.
رشد شخصیت اجتماعی و افزایش اعتماد به نفس در دانش آموزان.
فصل دوم جمع آوری اطلاعات و شواهد (1) پیشینه تحقیق در خصوص بررسی هایم ابتدا لازم دیدم در مورد اهداف مسابقات و فعالیت های غیر رسمی مطالعاتی را انجام دهم و از کتابها و تحقیقات مربوط به موضوع ام با خبر شوم.
نظام تعلیم و تربیت، موظف است از طریق تدارک زمینه های تربیت کامل، شایستگی‌های لازم برای تأمین سعادت و نیک بختی را در کودکان و نوجوانان ایجاد نماید.
منظور از این نوع کوشش تربیتی آن است که تمام استعدادهای افراد در زمینه های گوناگون به شکل موزون و هماهنگ رشد کند و شکوفا شود.
برنامه های رسمی و متداول در کلاس های درس مدارس عمدتاً بر پرورش حافظه و به کار انداختن قوای ذهنی شاگردان تاکید می‌نماید و رشد جنبه های اجتماعی و عاطفی افراد به ویژه در دوره ی راهنمایی و سنین حساس بلوغ جسمی نوجوانان مورد توجه جدی قرار نمی گیرد.
اغلب دروس رسمی فاصله ی زیادی با واقعیت های زندگی دارد، بنابراین شاگردان برای رویاروئی با مسائل و مشکلات زندگی نمی توانند آمادگی لازم و متناسب را از برنامه های رسمی بدست آورند.
از سوی دیگر شاگردان بر مبنای سن شناسنامه ای طبقه بندی شده اند و در نتیجه فرصت همکاری با شاگردان کوچک تر یا بزرگتر در محیط های کلاسی از آنان سلب می‌شود.
علایق و نیازهای خاص شاگردان به رغم وجود تفاوت های فردی مورد توجه قرار نگرفته و فرصت لازم برای تمرین آموخته های نظری و درک رابطه‌ی بین این آموزه‌ها با هم زیستی فراهم نمی شود.
چگونه می‌توان این نقایص و نارسایی‌ها را جبران نمود؟
اندیشیدن به نارسایی های بالا، لزوم فعالیت های فرهنگی، هنری و مسابقات را در مدارس نشان میدهد.
اگر برنامه‌های فرهنگی و مسابقات کارشناسی شده و با درک کامل سطوح مختلف یادگیری و نیازهای سنین مختلف دانش آموزان برنامه‌ریزی شود بهترین شرایط را برای جبران سایر نقایص دروس نظری فراهم می‌نماید.
اهداف فعالیتهای غیر رسمی در مدرسه: دیدگاه مدرسه محوری را ترویج می‌کند و به سیاست عدم تمرکز در تهیه و تدوین فعالیتها و برنامه ریزی درسی توجه می‌کند.
تعمیق فرایند یاددهی و یادگیری در زندگی دانش آموزان را مورد توجه قرار میدهد.
یادگیری را از مدرسه به خانواده و جامعه توسعه میدهد.
فرایند رشد اجتماعی دانش آموزان را تسهیل می‌کند.
ارزشهای دینی و فرهنگی را در دانش آموزان نهادینه می‌نماید.
ویژگی های فعالیت های غیر رسمی در مدرسه شرکت دانش آموزان آزادانه و با اختیار خواهد بود.
فعالیتها انعطاف پذیر می‌باشد.
فعالیتها با توجه به نیازها و تفاوت های فردی دانش آموزان متنوع می‌باشد.
فعالیتها بر آموزش غیر مستقیم تاکید می‌کند.
به رشد جنبه های گوناگون شخصیت دانش آموزان توجه می‌شود.
فعالیتها جنبه های نشاط و شادابی، تحرک و جنب و جوش را تقویت می‌کند.
نگاهی به فعالیت های مکمل و فوق برنامه در چند کشور انگلستان تنظیم فعالیتهای تربیتی در مدارس کشور انگلستان تا حدودی تحت نظارت باشگاه نظام آموزشی قرار می‌گیرد.
از مسائل اساسی مواد آموزشی در این کشور: موسیقی، هنر، موزه داری، باستان شناسی، تاریخ، جغرافیا، شطرنج و کوهنوردی تحت عنوان گروههای کاری مختلف مرتبط با فعالیت های روزانه مدرسه معرفی شده است.
همچنین محتوای مکمل و فوق برنامه را در بستری واحد تعریف کرده اند.
به عنوان مثال نمونه ای از گروه های کاری به شرح ذیل عنوان می‌شود: گروه های کاری هنری، نقاشی، طراحی و رسم، سفالگری، موسیقی، تئاتر و نمایش، سرود خوانی مجسمه سازی، حرکت موزون بدن، گروه کاری تاریخ، کلوپ شرق‌شناسی که منجر به توصیف وقایع تاریخی خاص مکان مورد نظر می‌شود.
گروه کاری پرنده شناسی، جهت مطالعات و تاریخ طبیعی.
کلوپ سخنرانی و فن خطابه: شامل فن سخنرانی، مناظره، مباحثه و شیوه های بحث.
گروه کاری اجتماعات، در هر ترم و یا در برنامه ی عمومی از افراد برجسته جهان در تجارت، سیاست و ارتباطات دعوت می‌شود که درباره ی موضوعات مهم مرتبط با آموزش دانش آموزان سخنرانی کنند و سپس به سئوالات دانش آموزان پاسخ دهند.
گروه صنایع دستی و گروه ورزشی از دیگر گروههای نظام باشگاهی آموزشی است که در کنار برنامه های رسمی مدرسه می‌توان از آن یاد کرد.
بلژیک در کشور بلژیک در مقطع ابتدایی فعالیت های زیبایی شناسی و کاردستی، تربیت‌بدنی، روان تنی، شناخت و بررسی محیط، اخلاق و بهداشت، آواز و قوانین راهنمایی‌رانندگی جزء درس هستند و در برنامه های این کشور در جدول ساعات تدریس پیش بینی شده‌اند.
دانش آموزان در کلاسهای سوم و چهارم بر مبنای دروس اساسی انتخاب تکمیلی خود را زیر نظر مدرسه انجام می‌دهند و از این دو سال تحت عنوان دوسال مشاهده نام برده می‌شود.
از دیگر موارد آشنایی با منطق، مطالعات مسایل مربوط به طبیعت انسان و صنعت و فیزیک، فعالیتهای تجربی، هنری، صنعتی و زبان لاتین است فرانسه فعالیت های تکمیلی در فرانسه در مرکز اسناد و اطلاعات مؤسسات آموزشی انجام می‌شود.
در دوره ی راهنمایی ساعات دروس هفتگی، علاوه بر 24 ساعت تدریس دروس، دو یا سه ساعت دیگر نیز اضافه می‌شود که صرف موارد ذیل می‌شود که دانش آموزان ناگزیرند، یکی از موارد را انتخاب نمایند: زبان لاتین، یونانی، زبان خارجی دوم، مواد انتخابی در زمینه ی فن آوری، تقویت زبان خارجی اول، در صورتی که دانش آموزان بخواهند انتخاب یکی از دیگر مواردی که در بالا اشاره شد نیز وجود دارد.
سوریه مجموع ساعات برنامه ی درسی دانش آموزان دوره ی راهنمایی دروسی همچون علوم کلی، نقاشی، کار عملی (شامل ساعات کار دستی، کشاورزی برای پسران و سوزن دوزی یا خانه داری برای دختران) آواز و موسیقی، تربیت بدنی، آموزش های شبه نظامی با هم طراحی شده است.
یعنی فعالیت های فوق برنامه و مکمل در کنار هم دیده می‌شود.
مالزی آموزش هنر و موسیقی و مهارتهای زندگی مواد درسی ارزشمندی است که در برنامه ی جدید کشور مالزی به آن توجه شده است و تقریبا از ساعات برنامه ی مدرسه ای به فعالیت هایی مانندورزش، هنر و فعالیت های باشگاهی، آواز، کار عملی بازی، نمایش، بحث و گفتگو اختصاص یافته است.
سوئد در این کشور به منظور گسترش تجربیات و رشد همه جانبه ی دانش آموزان فعالیتهای فوق برنامه در سلسله فعالیت های مدارس قرار گرفته است و تنظیم فعالیت های تربیتی مدرسه تا حد زیادی در اختیار مدرسه، معلمان، والدین و دانش آموزان است.
محتوای فعالیت ها: سرگرمی و گردهمایی ها.
فعالیت های عقیدتی.
هنرهای زیبا، آواز، موسیقی، نمایشنامه، کارهای تصویری، قصه گویی، طراحی و نقاشی.
فعالیت های حفظ محیط زیست.
بازیهای گروهی نگهداری و پرورش حیوانات کوچک.
کارهای فنی و مهارتی مثل مکانیکی و ماشین نویسی.
مشارکت و اداره بخش هایی از امور مدرسه مثل کتابخانه ، پذیرایی، امور بهداشتی و مراقبت و محافظت از دانش آموزان کوچکتر (مشابه همین کار تحت عنوان باشگاه برادران، خواهران بزرگتر در آمریکا وجود دارد.) مطالعه ی مستقل یا گروهی که عمدتاً در کتابخانه انجام می‌گیرد.
اردوها و مسافرت های دانش آموزی ایالات متحده آمریکا هدف از فعالیت های فوق برنامه در آمریکا ایجاد فرصت هایی برای پرورش استعدادها و علایق است.
بخشی از فعالیت های فوق برنامه بنیه ی درسی و علمی دانش آموزان را تقویت می‌کند.
همچنین باشگاه هایی در رشته های گوناگون فعالیت دارند که می‌توان به باشگاه های ورزشی، موسیقی، کامپیتر، هنرهای کامپیوتری، عکاسی و گروه های جوانان فعال، تشکیلات جوانان، باشگاه فیلم و عکس، فیلم های کلاسیک، باشگاه چند فرهنگی (فرهنگهای متفاوت)، فوتبال، تشکیلات، دانش آموزی (گردهمایی، جشن)فعالیت های باشگاهی در هر سال با سال های دیگر متفاوت است و این امر به علایق دانش‌آموزان بستگی دارد.
فعالیت های فوق برنامه در کشور آمریکا فعالیت های فوق برنامه در کشور آمریکا عبارتند از: 1- باشگاه حقوق حیوانات 2- باشگاه هنر 3- باشگاه مبارزه با سوء مصرف مواد مخدر 4- باشگاه فیلم 5- مجله ی ادبی 6- روزنامه مدرسه 7- باشگاه چند فرهنگی.
تنظیم و سازمان دهی فعالیت های فوق برنامه توسط مدارس کاملاً آزادانه و اختیاری انجام می‌شود.
بنابراین تا حدی طبیعی است که تنوع و تفاوت های