دانلود مقاله صنعت توریسم در اصفهان

مقدمه : سابقه تاریخی شهر اصفهان : اصفهان از جمله شهرهایی است که شاید تاریخ و سابقه آن به قدمت کشور ایران برسد و در عموم دوره های تاریخی از شهرهای بزرگ ومشهور ایران بشمار می رفته است .

نویسندگان قدیمی بنای اصفهان را به طهمورشاه سرزمین پادشاه پیشدادی ،نسبت داده اند .

آنچه مسلم است بابراین شهر مد که بوده ازامل علم و حکمت با کمال دانش و با مهارت بوده است و با دقت زیاد و ملاحظه کیفیت خاک و خوبی آب و هوا و نزدیکی آب به سطح زمین و دسترسی به رودخانه و سایر محاسن در این محل بنای شهری را نموده و هیچ موضعی از اطراف دورر و نزدیک جلگه ای که شهر اصفهان در آن واقع شد متصف به این صفات نیست .

از داستانهای بسیار مشهور ، ظهور کاوه آهنگر از امای فریدون اصفهان و قیام او علیه صخاک ستمگر است که به ظلم و بیداد او خاتمه داد و فریدون فرشته سیرت را بجای او به پادشاهی نشانده است .

گفته شده که پس از این پیروزی فریدون پادشاه از کفایت کاوه و شجاعت یارانش که از اهالی اصفهان بوده تعریف می نمود و روزی در اثنای مذاکرات گفت این شهر سپاهان است یعنی این شهر محل و جای سپاه است و اماکن آن هم سپاهی و ولید و جنگی هستند و از آن روز به بعد نام این شهر سامان و اسپهان گفتند شد و پس از استیلای غرب و ظهور اسلام مغرب آن اصفهان ها واصفهان جایگزین نام اسپاهان گردید.

با مراجعه به منابع و دلایل تاریخی موجود محقق است که کلمه اسباداران بطلیموس و سامان زمان پهلوی و اصفهان غرب و اصفهان امروز یک لفظ قدیمی است .

پس از تسلط اعراب به ایران اصفهان نیز مانند شهرهای دیگر جنگ اعراب افتاد .مورخین نوشته اند که در جنگ اصفهان زد و خورد و خون ریزی بین اعراب و ایرانیان اتفاق نیفتاد و پس از یک جنگ تن به تن که بین فرماندهان واقع شد اصفهان با عقد صلح نامه تسلیم قوای عرب شد ه در زمان منصور دومین خلیفه ‌عباسی اصفهان مورد توجه قرار گرفت و دستور داد در اطراف شهر برج و بارویی بکشند .

به هرحال اصفهان در دوره های مختلف و سلاطین گوناگون سخت مورد توجه و مراقبت قرار می گرفته و در دوره ‌ سلجوقیان در سال 443 بدست طغرل فتح شد و در همین وقت ناصرخسرو و جهانگرد معروف از اصفهان دین کرده می نویسد : اصفهان شهری است برمامون نهاده ، آب و هوای خوش دارد و هرجا که ده گز فروبروند آب سرد و خوش بیرون می آید.

به هر حال از این دوره نیز آثاری از پادشاهان و بزرگان اصفهان به یادگار مانده است .اصفهان نیز مانند سایر شهرهای ایران از حمله مغولها تا تارها مصون نماند و در سال 789، هفتاد هزار نفر از مردم اصفهان به دشت تا تارها قتل عام شدند و بدین ترتیب از شرکت و عظمت اصفهان کاسته شد تا قرن 11 که شاه عباس کبیر اصفهان را پایتخت خود قرار داد و دستور ساختن قصرها و مساجد و پلهای آن را داد ومجددا اصفهان عظمت خود را بازیافت و در این دوره آبادیهای قدیم و جدید اصفهان بهم پیوست بطوری که در اواخر دوره ‌ صفویه به نهایت درجه وسعت و زیبایی رسیده است .

اگر به تاریخ بنای اصفهان بنگریم خواهیم دید یهودیان را که بخت النصر از کشور اصلیشان بیرون کرد، آنها این سرزمین را مساعد و مناسب جهت وطن دوم خود و اقامت همیشگی دانسته اند و در آن شروع به احداث مساکن نمودند.

سلسله های بعد از اسلام که در ایران روی کار آیند همواره اصفهان را یکی از ایالات مهم کشور می دانستند و چندین سلسله هم اصفهان راحتی پایتخت خود قرار دادند که از آن جمله می توان آل زیار ، دیالمه سلجوقیان را نام برد که در این شهر مساجد بازارها و کاروانسراها ساختند.

کوچ کردن ارامنه به اصفهان که در زمان شاه عباس کبیر انجام گرفت خود عامل دیگری برای جلب سیاحان مسیحی گردید.

اکنون تروکیسای وانک جلفا جنبه خلیفه گیری ارامنه را در ایران بعهده دارد .

چه بسیار کسانی که از سراسر ایران وجهان جهت دیدن جلفا به اصفهان می آیند و آثار معماری و هنری اصفهان که از ارزنده ترین صنایع دنیا بشمار می آیند بزرگترین عامل آمدن سیاحان به این شهر است .

جاذبه های سیاحتی شهر اصفهان : الف – جاذبه های تاریخی شهر اصفهان : شهر اصفهان با تاریخی بسیار کهن دارای آثار باستاین بیشماری است خوشبختانه براثر دور بدون از کمربند زلزله و باداشتن آب و هوای خشک محفوظ و سالم مانده ،شماره ‌ آثار باستانی پرارزش این شهر دقیقا معلوم نیست .

از مطالعه ‌ آثار باستانی شهر اصفهان بخوبی روشن می شود که متجاوز از نصف آثار تاریخی این شهر متعلق به دوره صفویه است که عبارتند از : کاخ عالی قاپور: این کاخ از بناهای شاه عباس است که در قرن پانزدهم به بعد ساخته شده ومحل حل و فل امور کشور و دربار پادشاه بوده است .

این عمارت دارای هفت طبقه ساختمان است و با آنکه بعد از صفویه به تزئینات آن خرابیها و لطمات زیاد وارد آمد، معذالک هنوز شاهکارهایی از گچبری و نقاشی عهد صفویه را در بردارد.

جنب عمارت عالی قاپور باغی بوده است و در وسط آن تالاری با حوض مرمر و فواره های متعدد وجود داشته است که آنرا «تالار طویله » می نامیده اند.

درخیابان وسط که مقابل عمارت بوده است از هر طرف 9 آخور بوده که روزهای رسمی مانند پذیرایی از سفرا ، زیباترین اسب های سلطنتی را با زنجیرهای طلا می بستند .

کتابخانه سلطنتی و جامدخانه نیز در همین قسمت بوده است .

دیگر از توابع این باغ و عمارت قهوه خانه و ببرخانه برای تامین روشنایی و میخانه بود ، است .

دبیرستان سعدی اصفهان امروز در تالار طویله و یا بطوری که بعضی ها تصور کرده اند تالار تحویل خانه قرار دارد.

2-کاخ چهلستون : این کاخ 67000 متر مربع مساحت دارد ، بیننده ای که درگام نخستین پای به ایوان کاخ می نهد از اینکه در این کاخ بیش از بیش ستون نمی بیند به حیرت می افتد و شاید از خود بپرسد چرا نام این بنا را چهل ستون گذاشته اند ؟نکته دیگر اینه خود ایوان بیش از 18 ستون ندارد منتهی با احتساب دو ستون بالاتر که تالار آیینه قصر را نگاه می دارد 20 ستون می شود .

حال اگر بیننده به محوطه جلوی کاخ های می نهد و در مقابل استخر زیبایی که تصویر بنا برسطح آبهای مواج آن بخوبی ندارد است ، بایستد ایوانی می بینند با چهلستون که سقفی منتقش و رنگارنگ را نگه داشته است .

ساختمان لوله بنا در اواخر سلطنت شاه عباس اول آغاز شد و در زمان سطنت شاه عباس دوم پایان گرفت .

بوستانی که در اطراف کاخ به چشم می خورد به تبعیت از نام این کاخ چهلستون نام گرفته است .

تالار بزرگ چهلستون محل پذیرایی خاص شاه عباس دوم صفویی بود که از 1052 تا 1077 مبحری در ایران سلطنت کرده است .

مینیاتورهایی که در قسمت پایین دیوارها قرار گرفته اصلی نیستند و پس از تعمیرات اخیر نقاشی شده اند .

ولی تابلوهایی که روی دیوارها است از آثار هنرمندان آن عصر بشمار می رفته است .

استخر کاخ چهلستون به همین شکل و اندازه در دوران صفویه ساخته شده است .

اما مجسمه های سنگی چهار گوشه آن که مجموعه ای از شکلهای انسان و شیر است .

در واقع بقایای یک قصر دیگر است که مفهوم شده و مجسمه ها به این مکان انتقال یافته است .

مجسمه ها از آثار اصلی و نمونه کارهنرمندان سنگ تراش قرن 11 هجری است .

3- مسجد جامع : در قدیمی ترین بخش اصفهان واقع است .

یعنی در مکانی که در دوران فرمانروایی ساسانیان آتشکده ای به روی آن بنا شده بود و پس از استیلای اعراب در سال 23 هجری این آتشکده در هم کوبیده وجای آن مسجد محقری بنا گردید که می توان نمونه ای از مساجد اولیه اسلامی به سبک عربی دانست .

پس از آنکه ایرانیان تدریجا به دین اسلام گردوید به شیوه معماری ملی خود که از هنرمندان دوران ساسانی به ارث برده بودند و باهمان سبکی که با آن آتشکده و معابه خود بنا می کردند مساجد را بنا نهادند.

به همین مناسبت است که قدیمی ترین گنبدهایی که در شمال و جنوب این مسجد مشاهده می شود و در دوران ملکشاه سلجوقی بنا شده اند مردم آنرا آتشکده پنداشتند و هنوز هم کسانی هستند که وقتی برای مشاهده این مسجد به این محل وارد می شوند از در بانیان سراغ آتشکده را می گیرند .

محله وسیعی که این مسجد در آن ساخته شده است میدان کهنه نامیده می شود و امروز هم همین نام را دارد .

این مسجد به همان نسبت که خود نمونه تحولات معماری ایران در چهارده قرن دوره اسلامی بشمار می رود و اطراف و جوانب آن شاهد بسیاری از وقایع و …رویدادهای تلخ و شیرین تاریخی هم بوده است .

نکته ای که در ساختمان این مسجد لازم به یادآوری است چهار ایوانی بودن آن است .

چهار ایوان در چهار سمت شمال ، جنوب ، شرق و غرب در مقابل هم بنا شده اند و ساختمانهای دیگر در پشت این ایوانها و دیواره صحن قرار دارند .

این سبک چهار ایوانی درساختن مساجد سبک کاملا مستقل ایرانی است که در مساجد دیگر دنیا دیده نمی شود ، پیدایش این سبک در ابتدای قرن 6 هجری یا اوائل قرن دوازدهم میلادی است و به دنبال واقعه مولناک آتش سوزی این مجدد سال 515 هجری موجود شاید پیدا کرده است .

نکته دیگری که می توان گفت گنبدی است که بر شبستان اول مسجد سایه انداخته واز بناهای اصیل دوران پادشاهی سلجوقی بزرگ است که به شبستان اول مسجد سایه انداخته و از بناهای اصیل دوران پادشاهی سلجوقی بزرگ است که در اواخر قرن یازدهم میلادی زمانی که اصفهان پایتخت ملکشاه سلجوقی بود به دستور وزیر دانشمند او خواجه نظام الملک طوسی به نام پادشاه وقت بنا شده است .

کتیبه ای که دور گنبد دیده می شود به خط کوفی با آجر نمایش داده شده و نام پادشاه ایران و وزیر نامدار او را در بردارد و قسمتی از بناهای مسجد جامع اصفهان ، بنام شبستان الحا بتو معروف است .

الجابتو معروف به خدابنده از پادشاهان ایلخانان ایران بود و وزیر سیاستمدار او محمدساوی که مردی دانشمند بوده است محراب عالی و نفیس آنرا که از مهمترین تزئینی مسجد جامع اصفهان و از جمله برجسته ترین نمونه در قدیمی ترین بخش اصفهان واقع است .

الجابتو معروف به خدابنده از پادشاهان ایلخانان ایران بود و وزیر سیاستمدار او محمدساوی که مردی دانشمند بوده است محراب عالی و نفیس آنرا که از مهمترین تزئینی مسجد جامع اصفهان و از جمله برجسته ترین نمونه های هند گچبری ایران به شمار می رود، بنام آن پادشاه بنا کرد و زینت بخش این شبستان نموده است .

4-مسجد امام( شاه سابق ): این مسجد در ضلع جنوبی میدان نقش جهان قرار دارد .

ساختمان این مسجد در سال 1020 هجری مطابق با 1612 میلادی که مقارن با بیست وپنجمین سال سلطنت شاه عباس بوده است .

آغاز گردید و تا هنگام مرگ او در سال 1038 هجری ادامه داشت .

در دوره جانشین او شاه صفی عملیات ساختمانی را ادامه دادند .

سردرمسجد از نظر معماری وتزئینات کاشی کاری آن از شاهکارهای معماری ایرانی است وهریک از صفحات کاشی کاری آن به مسئله تابلویی زیبا محسوب می شود.

در دو لنگه مسجد نیز که فرین به اشعار دلنشین و با روپوشی از نقره و طلا و نقش و نگاری زیبا تزئین یافته یکی از شاهکارهای هنری هنرمندان ایرانی در عهد صفوی بشمار می رود.

بناهای اطراف صحن مسجد هریک از جهات چهارگانه طرح و نقشهای متفاوتی نظر بیننده را جلب می کند .

گنبد رفیع مسجد که به فضای پهناور شبستان مسجد سایه انداخته است یکی از معروف ترین گنبدهای مساجد ایران است در این مسجد سه گنبد در جهات شرق و غرب و جنوب دیده می شود ولی گنبد جنوبی از نظر معماری مهمترین و زیباترین آنها است .انعکاس صدادر کانون بستان به وضوح کامل سفید می شود .

سبز یکپارچه مسجد با 14 پله به تعداد 14 معصوم است و از نقایص کارهای حرفه ای مسجداست .

5-مسجد شیخ لطف الله : مسجد شیخ لطف الله در میدان نقش جهان اصفهان یکی از آثار کم نظیر صنعت معماری در قرن 11 هجری یا قرن 17 میلادی و یکی از زیباترین مساجد دوره صفویه است که به فرمان شاه عباس در مقابل قصر سلطنتی بناشده است بنای این مسجد در سال 1011 ه ق مطابق با 1602 میلادی آغاز شده و در سال 1618 میلادی به پایان رسیده است .

این مسجد از روز نخست برای مراسم مذهبی خاندان سلطنتی و وابستگان خاص بنا شده و نام است .

در ابتدا مسجد سلطنتی بوده و بدین جهت تاحدامکان در منزوی بدون آن کوشیده اند و صحن و مناره و گلدسته را که در مساجدعمومی مورد حاجت است برای این مسجد ترتیب نداده اند کاشی کاری داخل خارج گنبد از نفیس ترین نوع کاشی کاری است .

نظر امتیازات این مسجد فضای طرح و رنگهای متنوعی است که در کاشی کاری است تفکر امتیازات این مسجد فضای طرح و رنگهای متنوعی است که در و حتی سراسر جهان بنا شده است .

در داخل محراب نفیس مسجد دور در لوحه کوچک سال 1208 ه ق است که مطابق با 1618 میلادی است .

پنجره های اطراف گنبد با کاشی معرق تزئین شده است .

6- کلیسای جلفا: نام منطقه ارمنی نشین که کلیسای وانک در آن بنا شده جلفا است .

اجداد اولیه ارامنه ای که هم اکنون دراین ناحیه ساکن هستند به فرمان شاه عباس درسال 114 هجری از محل اصلی آنها جلفا در خط مرزی شمال غرب ایران به اصفهان کوچ داده شدند و به فرمان وی اراضی وسیعی دراین قسمت از ساحل جنوبی زاینده رود که دولتی بود جهت سکنی به آنها واگذار گردید و در طی سالیان متمادی به جمعیت آن افزوده شد .

در حال حاضر 13 نمازخانه و کلیسا و تعدادی منازل قدیمی از دوران صفویه باقی مانده است .

در بین این 13 کلیسا و نمازخانه سه کلیسا از بقیه مشهورتر است و از جهت معماری و نفایس هنری هم با آنان قابل مقایسه نیستند .

این سه کلیسا عبارتند از کلیسای مریم – وانک و کلیسای بیت الحم .

کلیسای مریم و بیت الحجم در میدان جلفا به فاصله خیلی کم از این کلیسا قرار دارند .

برای ساختمان این کلیسا یکی از ارامنه نیکوکار آن دوره بنام خواجه مطرس ولی جانبان سرمایه زیادی خرج کرد و تصویر او در بدنه کلیسا دیده می شود تاریخ ساختمان بنای اولیه کلیسای ارامنه در جلفا سال 1605میلادی است که بنام کلیسای هاکوپ در یکی از گوشه های کلیسای مریم به چشم می خورد.کلیسای مریم را نیز یکی از بازرگانان در منی بنام خواجه او و یک در سال 1613 میلادی بنا کرده است .

یکی از کلیساهای جالب و دیدنی کلیسای گیورک است .

ارامنه جلفا آنرا کلیسای غریب می نامند و دراین کلیسا قطعات جسم بزرگ سنگهای مقدس کلیسای اوچ کلیسا دیده می شود طاق کلیسای وانک که در زبان ارمنی به معنای کلیسای اعظم است از نظر طلاکاری سقف و سطح داخلی گنبد و نقاشی های تاریخی یکی از زیباترین کلیساهای جلفا است و در نوع خود بی نظیر است .

این کلیسا به نامهای سن سوودواملنا پرکیج که هر دو به فرانسه به معنی نجات دهنده است معروف شده است .

داخل کلیسا و تمام دیوارها و اطراف و جوانب از تزئینات نقاشی رنگ روغنی و آب طلا به سبک های ایرانی و تصاویری از زندگی حضرت مسیح که نفوذ نقاشی ایتالیایی در آن محسوس است تزئین شده است .روبروی درب اصلی این کلیسا برج ناقوس کلیسا است که مخارج ساختن این برج ناقوس را در دوران پادشاهی شاه سلطان حسن صفوی یکی از ارامنه جلفا به نام موهابخان جامالیاس پرداخته است .

کتیبه تاریخی ناقوس ، نام شاه سلطان حسین و نام خلیفه بزرگ و نام بنای ساختمان را در بردارد .

این کتیبه به زبان و خط ارامنی است که در سال 1702 میلادی نوشته شده است .

7-پل خواجو: در این شهر به روی رودخانه ای که بنام زاینده رود خوانده می شود در ادوار مختلف پلهایی ساخته شده اند که از چند صد سال پیش مورد استفاده قرار گرفته اند .

پل جاب و معظمی که بنام پل خواجو نامیده می شود از آثار تاریخی اصفهان در دوره شاه عباس دوم صفوی است و به پل شاهی معروف بوده است .

معمار قابل تا آنجا که توانسته با ساختن سکوهای زیرین پل و سکوهای خارجی از دمانه به منظور نشستن مردم و تماشای جریان آب جاهای مناسبی بوجود آورده و زیبایی خاصی به پل بخشیده است .

دیدن پل نقش یک سد را هم بازی کرده است .

باتوجه به دمانه های زیرین پل آثار مهار کردن آب رود در قسمتهای پایین پل دیده می شود و با بستن این دمانه ما بوده که آب در قسمتهای غربی پل انباشته می شود و یک دریاچه مصنوعی در برابر کاخ سلطنتی بوجود می آورد.

8-پل الهوردیخان : اندیشه بنای این پل در سال 1008 ه ق و در دوازدهمین سال سلطنت شاه عباس بوجود آمده و در سال 1011 سردار مشهور و بنام اللهودینمان از طرف پادشاه مامور انجام ساختمان پل شده و به این جهت پل سی و سه چشمه را بنام الهوردیخان نیز می نامند.

این پل را به نامهای پل جلفا و پل چهار باغ نیز نامیده از طول پول 300 متر و عرض آن 14 متر است و تمام نماهای آن بطری است .

9- میدان امام (شاه ): میدان کنونی در زمان شاه عباس اول صفوی در سال 1021 هجری احداث گردید .

این میدان به شکل مربع مستطیل و طول آن 500 متر و عرض آن 160 متر است .

در چهارطرف آن قریب دویست باب حجرات تحتانی و فوقانی ساخته شده و در شمال و جنوب میدان دروازه هایی چون دوره‌صفوی باقی مانده است .

10-سودر قیصیریه و بازار شاهی : در ضلع شمالی میدان امام ( شاه ) سودرقصد رو به بازار شاهی واقع شده است .

نقاشی روی دیوارها مناظری از جنگهای شاه عباس اول را با ازبکان نمایش می دهد آنچه از نقاشیهای سو در قیصیریه در حال حاضر جالب و قابل نگهداری است نقاشی های جبهه غربی شد در است که موضوع آن معرفی شکارگاه شاه عباس اول است و صحن این نقاشی ها که به قلم رضای عباسی است شاه عباس اول را در حال شکار نمایش داده ، در جبه فوقانی سر در قیصریه دو پشت بغل کاشی کاری موجود است که موضوع تزئینات آن نمایش برج قوس است .

مورخین شرق زمین احداث شهر اصفهان را در برج مونس می دانستند .

بازار قیصریه یا بازار شاهی در قسمت وسط ، چهار سوی منتقش زیبایی از دوره شاه عباس دارد که مهمترین و زیباترین چهارسوهای اصفهان است بطوری که مؤلف کتاب قصص الخاقانی نوشته ظاهرا در سال 105 هجری این بازار و بازارهای شاهی دیگر در اطراف میدان به پایان رسیده است .

11- گردشگاه و باغهای چهار باغ : اصفهان در سال 1006 هجری رسما به پایتختی شاه عباس اول انتخاب شد و فکر ایجاد گردشگاهی مانند چهار باغ هم در همین سال برای پادشاه صفوی پیدا شده و دستور داده شد از محل دوازده دولت تا دامنه کوه صفحه خیابان طویل و عریضی مشجر احداث شود .

در حقیقت چهارباغ بیشتر برای اینکه گردشگاهی باشد ساخته شدند خیابان این خیابان در حاشیه شهر طرح انداخته شده و بیشتر مخصوص خانواده سلطنتی و در باریان بوده است و در فاصله های معین مقابل بناهای بسیار زیبا در وسط خیابان حوضهای بزرگ آب به تناسب صحیح و اشکال مختلف بودن لبه دیده می شود در چندین حوض فواره های بسیار زیبایی دیده می شود و در بعضی از آنها نیز به وسیله احداث پاره ای سراشیب ها آبشارهایی که در دنیا نظیر آن به این دلپسندی وجود ندارد ، درست کرده اند قسمت وسط خیابان و پای دیوارها باسنگهای کوچکی فرش شده که برای مردم ناراحت کننده نیست لکن این طرف و آن طرف خیابان دو نقطه ای که خاک خوبی دارد جا گذاشته و گلهای رنگارنگی نشانده اند .

باغهای مشهور چهار باغ عبارت بوده است از : باغ تخت به مساحت چهل جریب ، باغ کاج به مساحت سی جریب ، باغ بابا امیر، باغ توبخانه ، باغ نسترن که مادی نیاصرم از میان آن می گذشته ، باغ چهلستون به مساحت هفتاد جرب ، باغ بلبل یا هشت بهشت .

به مساحت هشتاد و پنج جرب ، باغ فتح آبادبه مساحت شصت جریب باغ گلدسته به مساحت لی جرب که در داخل عمارتی به همین نام بوده است .

باغ طاووس خانه و باغ پهلوان به حسین که مادی نیا صرم از آن می گذشته است .

12-منارجنبان : بنای تاریخی منارجنبان شامل بقعه ای است که بر روی آرامگاه یکی از بزرگان و به قوی امام زادگان به عمو عبداله که شیخ زاهد و پرهیزگار بوده و در سال 716 هجری در گذشته و در همین سال این بنا ساخته شده است .

این بنا در اواخر سلطنت سلطان محمد خدابنده در اصفهان ساخته شده است و نمونه کامل سبک تزئینات ایرانی در قرن 8 هجری است .

در طرفین بنا ساخته شده است و نمونه کامل سبک تزئینات ایرانی در قرن 8 هجری است .

در طرفین بنا دو مناره آجری دیده می شود .

هنگامی که یکی از مناره ها را به حرکت در آوردند مناره دیگر هم به حرکت در می آید و نه تنها مناره دیگر بلکه تمام ساختمان به وضوح می لرزد .

علت حرکت این مناره ها را مردم ساکن محل اعجاز و کرامات عموعبداله می دانند و به همین علت نیز جزو اماکن متبرکه محسوب می شود .

از دیگر آثار باستانی شناخته شده اصفهان می توان از مسجد لبنان – پل شهرستان – مدرسه تاریخی چهار باغ ( سلطانی ) – زینبیه – بقعه با بارکن الدین – مسجد شعیا- بنای تاریخی مارون ولایت و سر در تاریخی آن – بقعه‌ شاه ریند – مقصده‌ بابا قاسم – بقعه‌ شهشهیان (آرامگاه شاه علاءالدین محمد)- درب امام – تزئینات و کتیبه های داخل دو گنبد درب امام – بقعه سنی فاطمه –بقعه‌ الراشد بالله (خلیفه‌ مقتول عباسی )نام برد.

از آثار باستانی شناخته شده‌ اصفهان می توان از مسجد لبنان – پل شهرستان – مدرسه تاریخی چهار باغ ( سلطانی ) –ز ینبه – بقعه‌ بابارکن الدین – مسجد شعیا – بنای تاریخی هارون ولایت و سر در تاریخی آن – بقعه‌شاه رند – مقبره‌ بابا قاسم – بقعه شهشهبان )(آرامگاه شاه علاءالدین محمد)- درب امام – تزئینات و کتیبه های داخل دو گنبد درب امام – بقعه سنی فاطمه – بقعه‌ الراشد بالله (خلیفه‌ مقتول عباسی ) نام برد.

از آثار باستانی گمنام اصفهان نیز می توان از آثار و بناهای باقی مانده از قلاع شاه دژ درسرکومهای معروف به تنگ کوکو- خانه های قدیمی – حصار خانه های تاریخی اصفهان قلعه تاریخی گورتان – ویرانه باستانی مسجد جامع و تاریخی ورزند و پل تاریخی ورزند – دو برج تاریخی هذا رویب – قلعه محمدرضاخان – برج کبوتر معروف به برج کاه انداز – مسجد مصلی و آب انبار تاریخی آن – سرای گلشن – سرای مخلص – تیمچه ملک – مسجد جویشاه مسجدررحیم خان و مقبره پیوسته – سرای نووسرای منجم باشی – مقبره کلباسی – آسیاب باغ آلقا – سرای تاریخی شیخ علیخان – سقاخانه حاجی میرزا- مسجد میر هنری – مسجد کرمانی – مسجد کمررزین – مسجد میرزاباقر – گرمابه شاه – مدرسه میرزا مهدی – مدرسه شیره پزها و مدرسه پوزیه – تپه اشرف – چهار برج گرگن ازجان – چهار سوق و بازار ملی قلی آقا و چند آثار دیگر نام برد.

ب – جاذبه های طبیعی اصفهان : زاینده رود و اهمیت سیاحتی آن این رودخانه بزرگترین ، رود داخلی فلات مرکزی ایران است .

که از ارتفاعات زردکوه ، بختیاری واقع در سلسله جبال زاگرس سرچشمه می گیرد.

زاینده رود پس از طی مساحتی حدود 360 کیلومتر به طرف شرق ادامه پیدا می کند و به باتلاق گاوخونی می ریزد.

اسامی دیگر آن :زاینده رود- زرین رود – زرینه رود – رندک رود و زاینده رود یعنی رودخانه ای که زایش می کند چون رودخانه اراضی بالا دست خود را زه کشی می کند ، آب آن افزایش می یابد.

این رودخانه باگذشتن از شهر اصفهان برزیبایی شهر افزوده است و باایجاد پارکهای متعدد دردو طرف زاینده رود از غرب تا شرق استراحتگاهی خوب برای مسافران خسته و محل تفریح زیادی برای مردم استان و خصوصا شهر اصفهان بوجود می آورد.

گاوخونی: باتلاق گاوخونی از تالاربهای با ارزش و نادرست که در فلات مرکزی در میان و در آستانه ورودی کویر قرار دارد.

گاوخونی به معنای گاوخانه (چاه بزرگ) گورخونی هم نامیده می شود و آن به علت وجود تعداد زیادی گورخر در گذشته بوده است.

مساحت آن 476 کیلومتر مربع است و در جنوب شرقی اصفهان قرار گرفته است حداکثر عمق 80 سانتیمتر الی 5/1 متر مربع است.

ارتفاع این باتلاق 1470 متر از سطح دریاهای آزاد می باشد.

گاوخونی با آغاز فصل سرما پذیرای هزاران نوع پرنده می باشد که از شمال به آن ناحیه مهاجرت می کنند و موقعیت خاصی را بوجود می آورد.

پرندگان باتلاق عبارتند از: پرندگان مهاجر مانند کاکائی - آبچلیک ها- غازها- خودکا- اردک نوکی پهن – حواصیل خاکستری و لک لک.

3- غار آهکی علویجه: مساحت این غار 100 متر و دارای استالاکمیت و استالاکیتت زیبایی است.

4- غار قهرمان: این غار در کوه غربی چشمه لا در خمینی شهر قرار دارد و در این غار اتاقی به وسعت 3*3 از سنگ تراشیده شده و آب انبار به چشم می خورد.

5- غار شاه شکر: این غار در کیلومتر 30 جاده شهررضا – سمیرم قراردارد.

6- غار کوکولو: غار کوکولو یا کیلی میلی واقع در کوههای پیربکلان در 15 کیلومتری غرب اصفهان می باشد.

7- حیات وحش قمشلو: با مساحت 37000 هکتار واقع در غرب اصفهان که منطقه ای کردستانی با اقلیمی سرد و خشک است.

این منطقه در زمان قاجار محل شکار شاهزادگان فعل السلطان بوده و آثاری مربوط به این دوره در این ناحیه وجود دارد.

این ناحیه شامل دو منطقه می شود.

یکی پناهگاه حیات وحش و دیگری منطقه ممنوع الیعلیف حیوانات این منطقه شامل قوچ و میش است.

آهو در این ناحیه نسبت به نواحی حیات وحش موته کمتر است.

از پرندگان این ناحیه می توان کبک – تهیو – بلدرچین – هویزه – کرکس – لاشخور و … را نام برد.

8- منطقه حفاظت شده موته: این منطقه بین شهر شهرستانهای کاشان، لنجان، محلات گلپایگان – خوانسار و میمه قرار دارد و مساحت آن 220.000 هکتار است.

حفاظت به منظور حمایت از آهو است و آهوان وحشی گاهی اوقات در جاده تهران دیده می شوند.

9- چشم انداز دشت کویر: کویر دارای ویژگیهای است که می تواند به عنوان جاذبه های جلب سیاح و جهانگرد محسوب می شود.

آب و هوای کویر لااقل برای 5 ماه از سال قابل تحمل تر از بسیاری از نقاط ایران است.

آسمان پرستاره کویر براستی برای شهرنشینان شگفت انگیز تر از آن است که به تصویر آید.

10- قایقرانی: اصفهان دارای یک هیأت قایقرانی می باشد که در طول رودخانه و دریاچه های مصنوعی فعالیت خود را ادامه می دهد.

قایقرانی از ورزشهای بسیار جالب و مورد علاقه ایرانگردان و جهانگردان می باشد و مرساله هیأت قایقرانی اصفهان مسابقاتی را ترتیب می دهد.

این ورزش موقعیت خوبی را جهت جلب توجه جهانگردان می تواند داشته باشد با توجه به موقعیت رودخانه زاینده رود و داشتن ‌آبهای خروشان و آبهای آرام شرایط مناسبی را جهت برگزاری انواع مسابقات قایقرانی دارد.

11- اصفهان دارای شکارگاههای متنوعی برای شکار حیوانات و پرندگان و صید ماهی است.

صید ماهی از پل سازمان در اصفهان بطرف سرچشمه را شامل می شود.

انواع ماهی در زاینده رود عبارتند از: زرد پر – کپور – انواع سیاه ماهی – قزل آلای خالدار و رنگین کمان.

شکار حیوانات شامل: قوچ – میش – کل – بز و آهو در اصفهان است.

که از اول فروردین بمدت 7 ماه تا 15 مهر شکار کردن بطور کلی ممنوع و از 15 مهر تا پایان بهمن شکار با پروانه و به وسیله تفنگهای شکاری انجام می گیرد.

خوک وحشی و گراز در محل بیشه زارهای فریدن نظیرمیمه، چهار محال و بختیاری وجود دارند که توسط اقلیتهای ارمنی ساکن در اصفهان شکار می شوند.

12- اسکی: از آنجائیکه اصفهان در موقعیتی قرار دارد که از طرف غرب و جنوب غربی با کوههای زاگرس ارتباط داشته و ارتفاعات مهمی چون دالانکوه و زردکوهها و دیگر ارتفاعات در طول فصل زمستان پوشیده از برف می باشد موقعیت مناسبی برای ایجاد پیست اسکی بوجود می آورد.

که اکنون بعلت مشکلات مالی تا حدودی مورد توجه مسئولین قرار نگرفته است.

پ- جاذبه های فرهنگی اصفهان 1- اصفهان یک فضای مذکر نادر: اصفهان از جمله نوادر شهرهایی است که می توان به جرأت آنرا از میان شهرهای مهم دنیا مبتنی و منحصر به فرد تلقی کرد و این ویژگی ناشی از آنست که کالبد شهر در مجموع یک واحد منسجم و از سمند تلقی می شود و حامل نکته ها و لمئه های یک مجموعه و یا آثار منفردی چنین مفهومی را دنبال کنند حال آنکه در اصفهان همه شهر چنین بار منفی را بدوش دارد.

اصفهان ضمن آنکه سبک خاصی از معماری است کالبد کلی آن بیانگر تفکر سیستمی طراحان آن بوده و در واقع نمودی در اندیشه های تاریخ گذشته دارد و نمودی از یکهزارسال تفکر حکیمایی فیلسوف و مهندسان مجتهد بشمار می آید.

بعبارت دیگر ساختهای کالبد این شهر نمایش پرده ای از تفکر اسلامی درباره دنیا، برزخ و قیامت است که در انتها به وصل به معشوق منتهی می شود.

از این گذشته اصفهان موزه ای استثنایی از تاریخ طبیعی بویژه در دوران چهارم زمین شناسی است و زاینده رود و حاشیه آن برای آنانکه زبان رمز طبیعت را فهم کننده هزار سمئه از تاریخ طبیعی را در یک پرده رهنمونی به نمایش می گذارد.

منطقه اصفهان کارگاه دیدنی برای شهرسازان جدید است زیرا تجربه های عملی نظریه های متعدد شهرهای اقماری با زمینه های مختلف در اطراف آن شکل گرفته.

در واقع نظریه پردازان می توانند نمونه عینی و تبلور یافته اندیشه خود همراه با میزان واقعیت یافتن آن نظرات را در عمل به آزمون ببینند.

2- صنایع دستی: شهر اصفهان بزرگترین مرکز تولید انواع مختلف ساخته های دستی ایران محسوب می شود.

این شهر از قدیم الایام مهد هنرهای زیبا و صنایع به اصطلاح ظریف بوده است.

تزئینات آجری و کاشی کاری و گچ بری و انواع خط در آثار تاریخی اصفهان از حدود هزارها سال پیش تا دوره معاصر به اطراف و جوانب مناره ها و داخل و خارج مساجد، قصرها و اماکن بهترین گوده این موضوع است.

انواع زری و قلمکاری و ترمه و ظروف قلم زده و قرآن ها و کتابهایی که مخصوصاً در عصر صفویه تذهیب و تجلید شده و قطعات مینیاتور و نقشای روی کاغذ و قلمدان اشاعه و رواج هنرهای تزئینی را در اصفهان گواهی می دهد.

سیم کشی، زرکش، زربافی، گلابتون دوزی، پولک دوزی، سکمه دوزی، زنجیربافی، قالیبافی و نساجی از صنایع رایج دستی اصفهان بوده است.

در دوران قاجاریه بازار صنایع دستی در اصفهان از رونق افتاده.

همچون بازار فعالیتهای دیگر ولی بعد از انقلاب مشروطیت در دوران سلطنت رضا شاه به این صنایع بار دیگر توجه شد ولی در آن زمان کمک هایی که به صنایع دستی می شد بیشتر جنبه مالی داشت و توجه زیادی به راهنمائیهای صنعتی و انجام خدمات سنتی و تشکیلاتی این صنایع نمی شد.

از صنایع دستی اصفهان می توان به موارد زیر اشاره کرد: