دانلود مقاله تولید مثل جنسی در جانوران

جانوارن هم، برای تولید مثل، به سلول های نر و ماده نیاز دارند.

گامت نر اسپرم و گامت ماده تخمک نام دارد که در اندام های تولید مثلی نر و ماده به وجود می آیند در همه مهره داران و بعضی از بی مهره ها، جانور نر و ماده از هم جدا هستند.

اما در بعضی بی مهره‌ها از  قبیل اسفنج‌ها، مرجان‌ها، بعضی از کرم‌ها و نرم تنان، مانند گیاهان، اندام تولید مثل نر وم اده در بدن یک فرد است ( نر- ماده اند).

جانوران گرچه در تولید مثل جنسی روش های مختلفی دارند ولی دو ویژگی مشترک در این روش ها وجود دارد که در قالب شرایط گوناگون ساختار بدنی و محیطی آن‌ها به شکل‌های مختلفی بروز میکند.

الف – ایجاد امکان لقاح: گامت ها باید با یکدیگر برخورد کنند تا بتوانند ترکیب شوند و سلول تخم را ایجاد نمایند.

گر چه اغلب، گامت نر- بر خلاف گامت ماده – متحرک است اما معمولاً برای برخورد با هم به شرایط محیطی وابسته اند، بنابراین، برای انجام لقاح شرایط مکانی و زمانی خاصی لازم است.

از نظر شرایط مکانی، لقاح ممکن است در بیرون بدن جاندار صورت بگیرد ( مانند بسیاری از بی مهره گان، ماهی ها و دوزیستان) یا آن که در داخل بدن باشد ( مانند خزندگان، پرندگان و پستانداران و بسیاری از گیاهان) در حالت اول آن را لقاح خارجی و در صورت دوم، آن را لقاح داخلی گویند.

از نظر شرایط زمانی، تولید گامت ها و نیز رها شدن آنها به منظور ترکیب با یکدیگر باید تقریباً در یک موقع و در زمان مناسب باشد تا امکان برخورد مؤثر گامت ها فراهم شود.

این زمان مناسب، در برخی جانوران مثل پستانداران و پرندگان، دوره‌ی جنسی نام دارد.

بحث کنید

در لقاح خارجی، گامت ها در محیط زندگی جاندار – که معمولاً آب است – رها می شوند.

البته در لقاح داخلی نیز باید محیط مناسب برای زنده ماندن گامت ها تا هنگام لقاح، فراهم شود.

گامت هایی که لقاح خارجی دارند، باید چه ویژگی‌هایی داشته باشند؟

چرا لقاح خارجی روش مطمئنی برای تولید جاندار جدید نیست؟

جرا برای والدین، لقاح خارجی، روش متکی بر صرفه جوی ماده و انرژی نیست؟

مزایای لقاح بر لقاح خارجی چیست؟

چرا حتی در لقاح داخلی تعداد گامت های نر بسیار بیش تر از گامت های ماده است؟

ب- ایجاد امکان رشد تخت تا ایجاد نوزاد: برای آن که تولید مثل موفق باشد باید شرایط‌ی تغذیه و حفاظت از جنین فراهم شده باشد.

در جانورانی که جنین داخل«رحم» درون شکم مادر پرورش می‌یابد، این شرایط به بهترین صورت وجود دارد.

جنین از طریق اندامی به نام « جفت» که به وسیله‌ی « بند ناف» به جنین متصل است با خون مادر ارتباط دارد و مواد لازم را از آن دریافت می کند و مواد زاید را به آن می دهد.

در جانوران تخم گذار، جنین از نظر تغذیه به اندوخته‌ی غذایی داخل تخم وابسته بوده و از نظر حفاظت با توجه به نوع جانور، به پوسته‌ی سخت یا قابل انعطاف تخم متکی است.

تولید مثل در آدمی

تولید مثل در انسان نیز مانند پستانداران دیگر با تشکیل سلول های جنسی نر و ماده و ترکیب هسته های آنها با یکدیگر و ایجاد سلول تخم صورت می گیرد.

در انسان،‌ گامت‌ها توسط غدد جنسی تولید می شوند.

شما با غدد جنسی به عنوان غدد مولد هورمون های جنسی آشنا شدید اما آنها، گامت نر (اسپرم) و گامت ماده ( تخمک) نیز تولید می کنند.

بیضه ها یک جفت غده هستند که در زیر شکم و خارج از آن قرار دارند.

این غدد شامل لوله های نازک و پر پیچ و خمی هستند که عمل اسپرم سازی را در دمای کم تر از دمای معمولی بدن و به طور دائم از دوران بلوغ تا پایان عمر انجام می دهند.

البته شدت آن در سنین کهولت کاهش چشمگیری پیدا می کند.

اسپرم‌ها پس از ساخت شدن در مجاری پیچیده ای کنار بیضه انباشه می شوند تا مراحل نهایی رشد خود را طی کنند.

تخمدان ها دو عدد غده‌ی بیضی شکل هستند که در دو طرف داخل شکم، در پایین و جلوی روده ها قرار دارند.

تخمدان ها عمل تخمک سازی را از دوران بلوغ تا حدود 30 تا 40 سال بعد انجام می دهند.

هر تخمدان دارای تعداد زیادی سلول مولد تخمد است ک اولین مراحل تبدیل شدن  به تخمک را در دوران جنینی طی کرده اند معمولاً در هر ماه یکی از سلول‌ها ( تخمک اولیه) فعال شده و یک تخمک ساخته می شود.

این سلول به وسیله‌ی لوله هایی که تخمدان را به رحم مرتبط می کنند، وارد آن می گردد.

تخمک سلول بسیار درشتی است و در انسان حدود 1/0 میلی متر قطر دارد.

تولید مثل جنسی در جانوران

تولید مثل که مهمترین تفاوت موجودات زنده و غیر زنده است پدیده ای است که طی آن دو سلول جنسی ( گامت) نر + سلول جنسی ( گامت) ماده با هم لقاح یافته ( ترکیب می شوند) و سلول تخم بوجود می آید.

تخم حاصل رشد و نمو کرده و فرد جدید پدید می آید.

(نمودار ها در فایل اصلی موجود است )

تفاوت:

سلول جنسی نر ریز و لی سلول جنسی ماده درشت است

سلول جنسی نر متحرل نازک ولی سلول جنسی ماده بی تحرک است

سلول جنسی نر ذخایر غذایی بسیار کم دارند( سیتوپلاسم کم) و لی سلول جنسی ماده ذخایر غذایی زیاد ( سیتوپلاسم بیشتر ) دارد.

نکته:

علت تفاوت اندازه سلول جنسی نر و ماده مربوط به تفاوت تقسیم به میوز در فرد نر و ماده است که در فرد نر در اثر میوزیک سلول به چهار سلول هم اندازه تبدیل می شود که هر چهار سلول به گامت ( اسپرم)نر تبدیل می شوند ولی در فرد ماده یک سلول به چهار سلول تبدیل می شود که بعلت تقسیم نابرابر سیتوپلاسم یکی از چهار سلول از بقیه بزرگتر و قابل تبدیل به گامت ماده (تخمک) است و سه سلول دیگر ازبین میرود.

نکته:

1- تغذیه‌ی جنین در لقاح داخلی بر عهده‌ی اندوخته‌ی تخمک است که مخلوطی از چربی پروتئین است.

2- اندازه تخمک بستگی به میزان اندوخته دارد.

3- اندوخته با زمانی که جنین تغذیه مستقل دارد متناسب است

4- اندوخته در پرندگان بسیار زیاد اس، زیرا جنین در دوران رشد هیچ رابطه‌ی تغذیه‌ای با مادر ندارد و در تمام طول رشد باید از این اندوخته استفاده کند.

قطر تخمک پرندگان بین 10 تا 100 میلی متر

5- اندوخته در پستانداران کمتر است چون جنین فقط چند روز از آن استفاده می کند و پس از آن با کمک جفت از خون مادر غذا و اکسیژن دریافت می کند و مواد زاید خود را به مادر می دهد.

قطر تخمک پستانداران به طور متوسط 2 میلی متر

6- خزندگان و پرندگان پس از لقاح تخم می گذارند و پرندگان روی تخمها می خوابند

7- خزندگان اولین جانداران مهره داری هستند که تخم گذاری را در خاک انجام دادند

8- در تخم پرندگان پوسته های حفاظتی ضخیم دیده می شود

9- در تخم پرندگان یک دیواره‌ی آهکی ضخیم دیده می‌شود.

دستگاه تولید مثلی نر مراحل اسپرم سازی ( اسپرم ماتوژنز) در بیضه بعضی سلولهای جدار لوله های اسپرم ساز در بیضه ( اسپرم ماتوگونی) n2 اسپرماتوسیت اولیه n2 میوز 1 اسپرماتوسیت ثانویه (n) میوز TT اسپرماتید (n) تکامل ( تمایز) اسپر ماتوزوئید ) اسپرم) n نکته: غدد پروستات بر غدد ویزیکول سمینال و غدد پیازی- میزراهی، غدد برون ریز هستند و هم آن با ترشحات خود ( مایع منی) محیطی مایع و مغذی را بر حرکت و تغذیه اسپرم فراهم می کند.

لوله اسپرم نر: انتقال اسپرم به میزراه را به عهده دارد.

اسپرم : شرایط اسپرم سازی: دمای مناسب برای اسپرم سازی کمتر از 370 است.

کیسه بیضه دمایی سه درجه پایین تر از دمای بخش های مرکزی بدن دارد و برای تولید اسپرم مناسب است.

زمان اسپرم سازی: اسپرم ها از هنگام بلوغ و تا پایان عمر تولید می شود و در هر بیضه هر روز میلیون ها اسپرم تولید می شود مسیر عبور اسپرم: تولید اسپرم در لوله های اسپرم ساز عبور اسپرم از لوله های اسپرم ساز ایپدیدیم مجرای اسپرم بر وزیکول سمینال پروستاتخروج اسپرم میزراه تنظیم فعالیت بیضه ها: اعمال اسپرم سازی و ترشحی بیضه تحت کنترل هورمون های غده هیپوفیز ( LH,FSH) است.

هورمونهای کناروتروپین و هورمون جنسی‌( تستوسترون): نکته: 1- غده ها برون زیر ترشح کننده منی سر راه خروجی اسپرم ها قرار دارند 2- مایع منی شامل ویتامین C، قندفروکتوز، ترشحات قلیایی و مواد لازم برای زیست اسپرم‌ها 3- در هنگام خروج اسپرم ماهیچه‌ی صاف اطراف میزراه منقبض شده و اسپرم‌ها را به جلو می برد 4- فقط یکی از میلیونها اسپرم می تواند با گامت ماده لقاح یابد 5- در هر بار انزال 400-300 میلیون اسپرم از بدن خارج می شود 6- اگر تعدا اسپرم ها از 20 میلیون در هر میلی لیتر کمتر باشد فرد عقیم است.

7- عمر اسپرم در رحت 2 شبانه روز است 8- سرعت حرکت اسپرم 3 میلی متر در دقیقه است 9- مراحل اسپرم سازی 40 روز طول می کشد 10- در مجاری اسپرم ساز سلولهایی به نام سرتولی ( غذا دهنده) وجود دارد که در محافظت و تغذیه و آزاد کردن و راندن اسپر ماتوزوئیدها دخالت دارند.

دستگاه تولید مثل ماده نکته: 1- مقاومت دستگاه تولید مثلی نر و ماده: 1) دستگاه تولید مثلی ماده بطور متناوب فعالیت می کند هر ماه یک تخمدان ولی دستگاه تولید مثلی نر همیشگی است ( دوره ای نیست) 2) دستگاه تولید مثلی ماده از زمان بلوغ سازمان معینی ( یائسگی) است ولی دستگاه تولید مثلی نز از زمان بلوغ تا پایان عمر است 2- هر دختر در ابتدای تولد همگی گامت هایی را که در طول زندگی خود خواهد داشت به صورت نابالغ درون تخمدان های خود دارد، پس از تولد بعد از تخمکهای نابالغ افزایش نخواهد یافت ( در مرحله جنینی تقسیم میوز آغاز و در مرحله پروفاز میوزI متوقف شده است) 3- گامتهای ماده هم مانند گامتهای نر هاپلوئیدند و 23 کروموزوم دارند 4- در سراسرطول عمر یک زند تنها 400-300 گامت او بالغ می شوند سایر گامتهای نابالغ بدون بلوغ و غیر فعال می شوند ( گامتهای نابالغ اولیه حدود 2 میلیون است) 5- تخمک با چشم غیر مسلح دیده می شود وقایع تخمدان در طول دوره جنسی وقایع رحم در طول دوره جنسی کاهش قابل توجه استروژن و پروژستون در پایان مرحله لوتئال چرخه تخمدان باعث می شود در رحک دیواره رحم ( آندومتر) تخریب شود و قبل از تخمک گذاری، ترشح استروژن رو به افزایش است و در اثر آن دیواره‌ی رحم ضخیم و پر خون می شود.

بعد از تخمک گذاری مقادیر بالای استروژن و پروژسترون سبب ضخیم تر شدن دیواره و حفاظ دیواره می شود.

اگر حاملگی رخ ندهد مقادیر استروژن و پروژستون کاهش و سبب ریزش دیواره‌ی رحم می شود نکته: 1- اگر لقاح صورت نگیرد و جسم زرد تبدیل به جسم سفید می شود ولی اگر لقاح صورت گیرد جسم زرد باقی می ماند و با ترشح استروژن و پروژسترون به بارداری کمک می کند 2- داروهای استروژن و پروژسترونی چرخه جنسی را بهم می زند و جلو تخمکگذاری را می‌گیرد.

3- ریزش دیواره رحم یعنی پاره شدن رگهای خونی و خونریزی که مخلوطی از خون و بافتهایی تخریب شده از بدن خارج شده این فرایند قاعدگی است ( خونریزی ماهیانه است) 4- تخریب دیواره معمولاً 14 روز بعد از تخمک گذاری است در انتهای چرخه هیچ یک از هورمونهای استروژن و پروژستون تولید نمی شود، در نیمه غده ؟؟

مجدداً شروع به FSH ,LH می کند.

6- خونریزی ماهینانه در سن 55- 45 سالگی متوقف می شود که یائسگی است علت یائسگی پیری زودرس تخمدانها که بعد از آن تخمک گذاری انجام نمی شود و شخص قادر به بچه دار شدن نیست 7- در یائسگی بعلت کاهش تولید استروژن علائمی مانند گرم شدن بدن ایجاد می شود 8-دوره ی باروری و تولید مثلی در زن 35-30 سال است که تغذیه بد – کار زیاد و پر مشقت – فشار زندگی و رنج روحی از طول این مدت می کاهد نکته: تخمک وسیله حرکتی ندارد.

عامل حرکت تخمک در طول لوله فالوپ: زواید ابتدای لوله فالوپ مژکهای سلولهای پوششی لوله فالوپ ماهیچه صاف جدار لوله فالوپ 2- اگر تخمک 24 تا 48 ساعت بعد از آزاد شدن لقاح نباید، توانایی لقاح را از دست داده و از بین می رود 3- اندازه رحم به اندازه مثلث است.

4- تخمک آزاد شده از تخمدان اوویست