موضوع نگهداری و تعمیرات از معدود علوم کاربردی است که شاید در طول تاریخ حیات انسان جران داشته است و با بهره گیری از دانشهای پایه ای مانند : ریاضی ، فیزیکی و علوم کاربردی ، مهندسی و مدیریت به موازات سایر علوم تجربی شکل آکادمیک به خود گرفته و پیشرفت کرده است .
ضرورت طراحی و استقرار سیستم های نگهداری و تعمیرات در کارخانجات یکی از مسائل حیاتی امروز صنایع مملکت ماست و این امر در امور خدماتی نیز صدق می کند از جمله بخش حمل و نقل که از مهمترین امور خدماتی در هر کشور می باشد .
نگهداری و تعمیرات در صورت اجرا شدن در مرکز تولیدی و خدماتی موجب کاهش هزینه و بالا رفتن کیفیت کار و در نهایت بالا رفتن بهره وری خواهد شد .
با پیچیده تر شدن امکانات در زندگی بشر روشهای استفاده و نگهداری و تعمیرات این امکانات پیچیده تر می شدند و برای این امر نیاز به دانش و تجربه خواهد بود .
باید سعی شود تا جایی که ممکن است عمر تجهیزات را اضافه کرد و در طول شبانه روز بیشترین کارایی را از آنها گرفت که این امر با داشتن یک
سیستم مناسب نگهداری و تعمیرات با صنعت موردنظر امکانپذیر می باشد .
با داشتن یک سیستم نگهداری و تعمیرات کارآ می تواند قیمت تمام شده محصولات یا خدمات را کاهش داد .
در جهان امروز با قیمت کمتر و کیفیت بالاتر می توان رقابت کرد و در عرصه رقابت ماند .
بامقدمه بالا ما به اهمیت کار نگهداری و تعمیرات پی بردیم حال می خواهیم اهمیت آن را در حمل و نقل دریایی و در زمینه تخصصی دستگاه های ارتباطی و اوبری کشتی ها بررسی کنیم .
در یک کشتی حداقل 50 نفر انسان وجود دارد که نمی توان برای جان آنها قیمتی در نظر گرفت زیرا قابل قسمت گذاری نیستند .
خود کشتی حداقل 30.000.000 دلار قیمت دارد که رغم بسیار بالایی است و در هر کشتی حداقل 20.000.000 دلار کالا بار زده می شود .
حال اگر یکی از دستگاههای ارتباطی یا ناوبری مثل رادار درست عمل نکند ممکن است یک حادثه بوجود آید و در پی آن همه چیز از بین برود و این یعنی یک زیان بسیار بالا و در صورتی که حادثه به طوری باشد که طی آن دو کشتی با هم برخورد کنند این زیان دو برابر خواهد شد و غرق شدن یک کشتی در دریا عوارض سنگین زیست محیطی در بر خواهد داشت که با میلیون ها دلار هزینه و صرف وقت بسیار بالا و به کارگیری نیروهای متخصص زیاد می توان آن را رفع کرد مانند آنچه در اثر غرق شدن یک نفتکش در دریا بوجود می آید .
تعریف نگهداری و تعمیرات
نگهداری : مجموعه فعالیت هایی که به طور مشخص و معمولاً به صورت برنامه ریزی شده و با هدف جلوگیری از خرابی ناگهانی ماشین آلات تجهیزات و تاسیسات انجام گرفته و با این کار قابلیت اطمینان و در دسترس بودن آنها را افزایش می دهیم ، نگهداری لقب می دهیم .
تعمیرات : شامل مجموعه فعالیت هایی است که بر روی یک سیستم یا وسیله ای که دچار خرابی و یا ازکار افتادگی گردیده ، انجام می دهیم تا آن را به حالت آماده و قابل بهره برداری بازگردانده و در جهت انجام وظیفه ای که به آن محول گردیده است ، آماده اش سازیم .
انواع روشهای نگهداری و تعمیرات
1)نگهداری و تعمیرات به منظور بهبود :
ماشین آلاتی را که ما در امور تولیدی و یا خدماتی به کار می گیریم
ساخت دیگرانند و ممکن است نواقصی داشته باشد .
زمانی را که برای تعمیر ناشی از این نواقص صرف می کنیم روند تولید را متوقف می سازد و هزینه به ما تحمیل می کند .
2)نگهداری و تعمیرات اصلاحی :
از کار افتادگی ناگهانی ماشین آلات ممکن است کل سیستم را متوقف سازد و زیانهای سنگینی وارد کند.
یکی از روشهای مبارزه با این امر نگهداری و تعمیرات اصلاحی است بدین ترتیب که با پیش بینی علت خرابی و اصلاح آن قبل از توقف ناگهانی دستگاه از این زیان جلوگیری نمود .
3)نگهداری و تعمیرات پیشگیری :
نگهداری و تعمیرات پیشگیری عبارت است از یک روش سیستماتیک برنامه ریزی و زمان بندی شده جهات انجام کارهای نگهدار مورد نیاز بر طبق برنامه تنظیمی که در جهت حفظ شرایط بهینه تجهیزات و تاسیسات با توجه به موارد زیر تهیه گردیده است :
الف)حداقل نمودن تولیدات از دست رفته که ناشی از خرابی و از کار افتادگی تجهیزات و تاسیسات باشد .
ب)تامین و تضمین عمر مفید و قانونی تجهیزات سرمایه ای .
متغیرهای موثر در انتخاب روشهای نگهداری و تعمیرات
1)نوع فعالیت سازمان (خدماتی ، تولیدی ، ...
).
2)بودجه مرد نظر سازمان برای سیستم نگهداری و تعمیرات .
3)کوچکی یا بزرگی سازمان .
4)پیچیده بودن یا نبودن دستگاه های سازمان .
5)قیمت خرید دستگاههای نو در بازار .
6)عوامل زیست محیطی که بر اثر از کار افتادن یا خوب کار نکردن دستگاه که ممکن است بوجود آید و ...
مراحلی که باید برای طراحی یک سیستم نگهداری و تعمیرات طی کرد
1)شناسایی تجهیزات
2)تهیه شناسنامه تجهیزات
3)تعیین استاندارد ها
4)زمان بندی فعالیت های نگهداری و تعمیرات
5)اجرای برنامه
6)تهیه و تدارک برای اجرای برنامه (قطعات مورد نیاز و انبارداری آنها)
7)کنترل فعالیت ها از طریق ثبت سوابق آنها
8)ارزیابی سیستم و انجام اصلاحات به منظور بهبودسیستم .
8)ارزیابی سیستم و انجام اصلاحات به منظور بهبودسیستم .
شناسایی تجهیزات : ما باید در قدم اول تجهیزاتی که می خواهیم برای نگهداری و تعمیرات آنها سیستم ایجاد کنیم را شناسایی کنیم .
برای این کار باید تجهیزات را شناسایی و کدگذاری کنیم .
باید اجزاء تشکیل دهنده هر دستگاه را هم شناسایی کنیم و بررسی کنیم که آیا می توان اجزاء مشابهی را جایگزین آن کرد یا نه .
تهیه شناسنامه تجهیزات : در کارت شناسایی یا شناسنامه تجهزات مشخصات کلی با انضمام مشخصات فنی آنها ثبت می گردد .
این کارت شامل اطلاعاتی است نظیر شماره صفحه ، نام دستگاه ، نوع دستگاه ، سازنده ، شماره سریال و ...
کارت شناسایی در موارد زیر مورد استفاه قرار می گیرد : الف)کمک به سفارش صحیح قطعات یدکی ب)تائیدی بر مشخصات و عملکرد اولیه دستگاه تعیین استاندارد ها : هر دستگاه دارای استانداردهایی است برای کارکنان با آن و برای نگهداری و تعمیرات آن .
به عنوان مثال : یک دستگاه باید 800 ساعت یکبار گریس کاری شود و این یک استاندارد برای آن محسوب شد .
زمان بندی فعالیت های نگهداری و تعمیرات : هر سیستم نگهداری و تعمیرات بر حسب نوع خود یک زمان بندی را برای انجام کار نگهداری و تعمیرات در نظر می گیرند و طبق آن برنامه زمانی از قبل تعیین شده کار نگهداری و تعمیرات لتجام می گیرد .
تهیه و تدارک برای اجرای برنامه : اجرای سیستم نگهداری و تعمیرات نیاز به امکاناتی دارد که مهمترین آنها عبارتند از : نیروی انسانی متخصص - تجهیزات کمکی و قطعات یدکی .
کنترل فعالیت ها از طریق ثبت سوابق آنها : باید کلیه فعالیت های نگهداری و تعمیرات ثبت گردند تا از طریق آنها ما معایب را شناسایی کنیم .
تجزیه و تحلیل سیستم : باید سیستم موجود بعد از مدتی که از کارش گذشت ارزیابی شود و معایب آن شناسایی و برطرف گردند تا به بهره وری کامل برسد .
شناسایی تجهیزات دستگاههای بررسی شده به سه دسته کلی تقسیم می شوند : 1)دستگاه های ارتباطی .
2)دستگاه های ناوبری .
3)دستگاه های شامل کامپیوتر .
1)دستگاه های ماهواره ای inmarsat-b این دستگاه دارای ند خط تلفن است که از طریق چهار ماهواره که تمام کره زمین را پوشش می دهند قادر است ارتباط تلفنی کشتی با کشتی های دیگر و کشتی با خشکی را میسر سازد .
با داشتن چند خط تلفن ارتباط و استفاده از فاکس و پست الکترونیکی میسر می گردد .
با قرار دادن یک دستگاه اضافی کنار این دستگاه در ارسال و دریافت تلکس نیز میسر می گردد .
دستگاه فوق از 3 قسمت عهده تشکیل می گردد .
1)منبغ تغذیه : منبع تغذیه تشکیل گردیده است : یک برد الکترونیکی که برق 220 ولت را که به صورت متناوب است به برق 24 ولت DC تبدیل می‌کند این برد برق مورد نیاز همه قطعات و قسمتهای دستگاه inmarsat-b را تامین می کند .
2)واحد اصلی کنترل Mcu : تشکیل شده است از 4 برد الکترونیکی و همچنین یک فن خنک کننده برای خنک کردن برد و این بردها دو عمل اصلی کنترل کار دستگاه و ارتباط دستگاه با بقیه دستگاه ها را به عهده می گیرند .
3)آنتن شامل یک پوسته محافظ بیرونی به نام Radome و یک دیش که در داخل پوسته محافظ قرار می گیرد .
با غیر از دیش در داخل پوسته قطعات دیگری وجود دارد مانند : Antenna Control Unit : کنترل کننده دیش می باشد و همیشه دیش را به طرف یکی از چهار ماهواره موجود در مدار زمین نگاه می دارد و هر ماهواره که به کشتی نزدیکتر باشد و امواج آن بهتر دریافت گردد و دیش به طرف آن می چرخد .
اجزای بالا به اضافه کابل ارتباطی بین آنتن و دستگاه تشکیل دهنده جزئی دستگاه هستند به نام آنتن .
2-دستگاه های ماهواره ای inmarsat-a این دستگاه نیز از طریق 4 ماهواره موجود در مدار کره زمین قادر به ارتباط تلفنی و تلکس کشتی با کشتی های دیگر و کشتی با خشکی را فراهم می سازد .
این دستگاه از اجزاء زیر تشکیل می شود : مانیتور - کیبور bde(below Deck equipment) - آنتن مانیتور : از لامپ CRT و بوردهای الکترونیکی متصل به لامپ تشکیل شده است .
این مانیتور مخصوص این دستگاه بوده و برای کارهای دیگر استفاده نمی شود .
Bde : جزء اصلی دستگاه است و رابط بین مانیتور و آنتن و پرینتر .
Bde چیزی شبیه کیس کامپیوتر است که قطعات در آن نصب می شود .
آنتن : آنتن این دستگاه شبیه آنتن دستگاه inmarsat-b است ولی خیلی از آن بزرگتر می باشد .
از اجزاء زیر تشکیل می شود : پوست محافظ - موتور گرداننده - دیش - Antena Control 3)دستگاه inmarsat-c : این دستگاه ارتباطی می باشد که از طریق چهار ماهواره که در مدار زمین قرار دارند قادر به ارسال و دریافت تلکس می باشد .
این دستگاه از 5 قسمت تشکیل شده است ؛ مانیتور - کیبورد - آنتن - message terminal - Iransciver - منبع تغذیه message terminal : شامل دو برد الکترونیکی است که قطعات روی بردها و در صورت لزوم کل بردها یا هر کدام از آنها قابل تعویض می باشند .
iransciver : وظیفه فرستادن و دریافت کردن سیگنال را بر عهده دارد .
4-دستگاه inmarsat-m : این دستگاه از طریق چهار ماهواره موجود در مدار کره زمین کل کره زمین را پوشش می دهد و قادر است ارتباط کشتی با کشتی و کشش با خشکی را بوسیله تلفن و فاکس و email و تلکس برقرار می سازد .
این دستگاه از قطعات زیر تشکیل شده است : منبع تغذیه : آنتن و گوشی اصلی - یک گوشی فرعی - گوشی فاکس -کامپیوتر و یک Switch Box .
منبع تغذیه : انرژی کار دستگاه را تامین می کند و از بردها وترانس های الکترونیکی تشکیل شده است که قابل تعویض می باشند .
آنتن : آنتن این دستگاه دارای یک پوشش فلزی و پلوم شده می باشد و از جزئیات داخل آن اطلاعی در دست نیست .
گوشی اصلی : این گوشی از یک مانیتور و یک کیبورد تشکیل گردیده است و تنظیمات کار دستگاه بوسیله یک کیبور انجام می گیرد .
گوشی فرعی : یک گوشی تلفن عادی می باشد و به Switch Box متصل می گردد .
لازم به ذکر است که در همه کشتیها دستگاه inmarsat-m وجود دارد و از بین بقیه inmarsat ها یکی در هر کشتی وجود دارد .
و ضرورتی ندارد که از هر چهار نوع inmarsat در همه کشتی ها موجود باشد .
دستگاه های ناوبری : دستگاه MF-HF : از اجزاء زیر تشکیل می شود : Power - فرستنده - گیرنده - ترمینال تلکس - dsc unit - MFHF controller - MFHFdsc controller - transiver - (Atu = Antenna traning unit)Antena دستگاه VHF و VHF-DSC : این دستگاه برای ارتباط بی سیمی است در مسافتهای کوتاه یعنی 50 تا 100 مایل دریایی (حدوداً 100 تا 200 کیلومتر ) .
این دستگاه از یک منبع تغذیه و چند بورد الکترونیکی شامل قسمت کنترل و فرستنده و گیرنده و یک عدد گوشی می باشد .
دستگاه ماهواره ای GPS : این دستگاه اطلاعاتی از قبیل سرعت -