چکیده
پیدایش رایانه و پس از آن دنیای مجازی اینترنت، همراه خود دستاوردهای مثبت و منفی بسیاری داشته و دارد.
از جمله پیامدهای منفی آن پیدایش جرایم نوظهور رایانه ای و اینترنتی (ComPuter amP;Cyber Crime) است.
این نوشته درصدد کاوش در مورد چیستی جرایم رایانه ای از دریچه حقوقی و آسیب شناسی اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و روانی است.
ویژگی های خاصی، چون تخصصی و علمی بودن، دارای حیثیت عمومی و خصوصی بودن، پیچیدگی خاص، دشوار بودن تعیین صلاحیت کیفری، جهانی بودن، دشوار بودن کشف بزهکار، که در این دست از جرایم، بروز کرده است، آن را از دیگر جرایم متمایز می نماید.
ما در این نوشته به طبقه بندی این جرایم با توجه به نوع تاثیر آن می پردازیم، لذا می توان این جرایم را چنین طبقه بندی کرد:
الف.
جرایم رایانه ای فرهنگی: که شامل جرایم برضد مالکیت فکری و جرایم برضد ارزش های فرهنگی، چون جرایم توهین و اهانت به دین مبین اسلام و مقدسات آن، جرایم محتوا (Content Crime)، افشای اسرار خصوصی افراد؛ ب.
جرایم امنیتی: شامل: 1.
جرایم علیه امنیت داده ها (شامل الف.
جرایم علیه کاربرد مجاز داده ها، مثل جاسوسی دسترسی غیرمجاز؛ ب.
جرایم علیه صحت داده ها، همچون جعل) 2.
جرایم علیه امنیت سیستم؛ ج.
جرایم مالی: شامل کلاهبرداری، سرقت.
جرایم مذکور از لحاظ حقوق ایران مورد بررسی قرار گرفته است.
آسیب های جرایم جامعه نیز یکی دیگر از مباحث مهم در این باب است.
آسیب های روانی، مثل اعتیاد مجازی (Virtual Addiction)، بحران هویت، انحرافات جنسی، سوء استفاده جنسی.
آسیب های اجتماعی و فرهنگی، چون تزلزل در ارکان خانواده، کاهش امنیت و احساس آرامش، به ویژه در کاربری اینترنتی، کاهش علایق و ارزش های ملی نزد کاربر، تغییر هنجارها و التقاط فرهنگی، ناامنی مالی و سرمایه گذاری، کم رنگ شدن ارزش های مترقی.
و آسیب های سیاسی، چون تزلزل در حاکمیت و اقتدار سیاسی، کاهش امنیت اطلاعاتی از این قبیل است.
مقدمه
فناوری های نوین، تأثیرات شگرفی در زندگی جوامع امروزی گذاشت، جنبه های مثبت و منفی بسیاری دارد، از جمله آنها فناوری های رسانه ای است.
اینترنت نقشی اساسی در میان جوامع بشری برای خود باز کرده است تا آنجا که بدون آن امکان برنامه ریزی، توسعه و بهره وری در زمینه هایی، چون فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و علمی در جهان آینده امکان پذیر نخواهد بود.
با وجود این، نباید از پیامدهای ناگوار و مخرب آن، به ویژه در زمینه های اجتماعی و فرهنگی غافل ماند.
به دیگر سخن، فناوری با همه خوبی ها و فوایدش، از کاستی ها و آسیب هایی نیز برخوردار است، که همگان، به ویژه دولت مردان، سیاست گذاران، قانونگذاران و اولیا و مربیان و والدین باید بدان واقف باشند.
البته سخن گفتن از آسیب های فناوری هایی از این دست به معنای نفی این پدیده ها و نگاه منفی بدان نیست؛ بلکه واقعیت این است که رایانه دارای کارکردهای مثبت و منفی می باشد.
در این نوشته ما درصدد بررسی آثار جرایم رایانه ای به لحاظ جرم شناسی هستیم.
ماهیت جرایم رایانه ای
سیستم رایانه ای: (ComPuter System) هر نوع دستگاه یا مجموعه ای از دستگاه های متصل سخت افزاری - نرم افزاری است، که از طریق اجرای برنامه های پردازش خودکار داده عمل می کند.
جرایم رایانه ای:
آن دسته از جرایمی که با سوءاستفاده از سیستمی رایانه ای بر خلاف قانون ارتکاب می یابد.
البته این دست از جرایم را می توان شامل جرایم سنتی که به واسطه رایانه (هرچند با تغییراتی در ماهیت) صورت می گیرد، از قبیل کلاهبرداری و سرقت؛ و نیز جرایم نوظهوری که با تولد رایانه به دنیا پاگذاشته اند، چون ایجاد اختلال در داده ها، جرایم مجازی (Cuber Crime) و...
دانست.
تاریخچه ای از جرایم رایانه ای
از زمانی که رایانه به شکل سیستم مصطلح کنونی درآمد، همراه با مزایای بی شماری خود منشأ سوء استفاده های زیادی نیز شد.
البته رایانه ها تنها یک ابزارند و این افراد هستند که مرتکب جرایم رایانه ای می شوند و مردم نیز مانند فایل های رایانه ای می توانند به عنوان منابع اطلاعات حفاظت شده یا حساس مورد استفاده قرار گیرند.
مجرمان یکی از قوی ترین ابزار اطلاعاتی را به دست گرفتند و در عرصه های گوناگون هنرنمایی کردند.
از اواسط دهه 1970، مطالعات تجربی در مورد جرم رایانه ای با استفاده از متدهای تحقیقاتی رشته جرم شناسی انجام شد.
در دهه 1980، نظرات علمی و عمومی در مورد جرم رایانه ای به سرعت تغییر یافت و مشخص شد، که جرم رایانه ای محدود به جرایم اقتصادی نبوده، بلکه همه تعرضات نسبت به همه منافع را شامل می شود.
مثلاً سوء استفاده از رایانه بیمارستان یا تخلفات رایانه ای نسبت به حقوق خصوصی و فردی که جنبه اقتصادی ندارند و اساساً این موارد را جدا از جرم رایانه ای بررسی کرده اند.
موج وسیعی از سرقت برنامه ها و سوء استفاده ها از صندوق های پرداخت و استفاده از مخابرات، موجب شد انعطاف جامعه اطلاعاتی برانگیخته شده، نیاز برای استراتژی جدید امنیت داده پردازی و کنترل جرم احساس شود.
در حال حاضر بیشتر نظرها در زمینه جرایم رایانه ای به انتقال غیرقانونی سرمایه ها با استفاده از ابزار الکترونیکی، خرابکاری، ویروس ها، کرم های رایانه ای و همچنین جعل اسناد با استفاده از رایانه معطوف است.
خطر خرابکاری، مخصوصاً در سال 1989 و زمانی آشکار شد که دادرسی های کیفری در جمهوری فدرال آلمان معلوم کرد، که خرابکارانی با استفاده از شبکه های اطلاعاتی بین المللی به اطلاعاتی در آمریکا و انگلستان و دیگر کشورهای خارجی دست یافته و حاصل کار خود را به کشور شوروی سابق فروخته اند.
تقریباً در همان زمان (1988) خطر ویروس ها وکرم ها هم معلوم شد.
زمانی که (Internet - Worm) توسط یک دانشجوی آمریکایی ساخته شده بود، در طی چند روز نزدیک به 6000 سیستم رایانه ای را در اینترنت مختل کرد.
بعد شکل های جدید بزهکاری در زمینه تکنیک های ارتباط سمعی - بصری (مثلاً در زمینه سیستم مینیتل فرانسه و یا قسمت های ارتباط ماهواره ای) ادامه جرایم اطلاعات را افزایش دادند.
فضول های مجرمی، چون هکرها، کرکرها حریم خصوصی و امنیت اطلاعات کاربران را تهدید کردند.
یکی از حوادثی که بوسیله فریک ها بوجود آمده بود و در مجله دنیای رایانه در شمار 24 فوریه سال 1997 توسط شارون ماکلیس (Sharon Machlis) گزارش شد، مربوط به اداره پلیس شهر نیویورک (NYPD) می شد.
فریک ها به سیستم تلفن این اداره نفوذ کرده بودند و متن ضبط شده ای را که به تماس گیرندگان خوش آمد می گفت تغییر داده بودند.
در متن ضبط شده جدید گفته می شد، که افسران پلیس مشغول خوردن نان شیرینی و نوشیدن قهوه هستند و فرصت جواب دادن به تلفن ها را ندارند.
هکرها و فریک های دیگر به سیستم های پست صوتی شرکت هایی نفوذ کردند که خدمات معاف از مالیات به مشتریان خود ارائه می کردند.
آن ها صندوق های پست صوتی خود را بر روی خط یک شرکت ایجاد کردند، سپس اطلاعات را از طریق اینترنت ارسال می کردند و با هزینه این شرکت خدمات پست صوتی و تلفن راه دور رایگان در اختیار دیگران قرار می دادند.
چکیده پیدایش رایانه و پس از آن دنیای مجازی اینترنت، همراه خود دستاوردهای مثبت و منفی بسیاری داشته و دارد.
ما در این نوشته به طبقه بندی این جرایم با توجه به نوع تاثیر آن می پردازیم، لذا می توان این جرایم را چنین طبقه بندی کرد: الف.
جرایم مذکور از لحاظ حقوق ایران مورد بررسی قرار گرفته است.
آسیب های جرایم جامعه نیز یکی دیگر از مباحث مهم در این باب است.
و آسیب های سیاسی، چون تزلزل در حاکمیت و اقتدار سیاسی، کاهش امنیت اطلاعاتی از این قبیل است.
مقدمه فناوری های نوین، تأثیرات شگرفی در زندگی جوامع امروزی گذاشت، جنبه های مثبت و منفی بسیاری دارد، از جمله آنها فناوری های رسانه ای است.
در این نوشته ما درصدد بررسی آثار جرایم رایانه ای به لحاظ جرم شناسی هستیم.
ماهیت جرایم رایانه ای سیستم رایانه ای: (ComPuter System) هر نوع دستگاه یا مجموعه ای از دستگاه های متصل سخت افزاری - نرم افزاری است، که از طریق اجرای برنامه های پردازش خودکار داده عمل می کند.
جرایم رایانه ای: آن دسته از جرایمی که با سوءاستفاده از سیستمی رایانه ای بر خلاف قانون ارتکاب می یابد.
دانست.
تاریخچه ای از جرایم رایانه ای از زمانی که رایانه به شکل سیستم مصطلح کنونی درآمد، همراه با مزایای بی شماری خود منشأ سوء استفاده های زیادی نیز شد.
مجرمان یکی از قوی ترین ابزار اطلاعاتی را به دست گرفتند و در عرصه های گوناگون هنرنمایی کردند.
از اواسط دهه 1970، مطالعات تجربی در مورد جرم رایانه ای با استفاده از متدهای تحقیقاتی رشته جرم شناسی انجام شد.
موج وسیعی از سرقت برنامه ها و سوء استفاده ها از صندوق های پرداخت و استفاده از مخابرات، موجب شد انعطاف جامعه اطلاعاتی برانگیخته شده، نیاز برای استراتژی جدید امنیت داده پردازی و کنترل جرم احساس شود.
در حال حاضر بیشتر نظرها در زمینه جرایم رایانه ای به انتقال غیرقانونی سرمایه ها با استفاده از ابزار الکترونیکی، خرابکاری، ویروس ها، کرم های رایانه ای و همچنین جعل اسناد با استفاده از رایانه معطوف است.
بعد شکل های جدید بزهکاری در زمینه تکنیک های ارتباط سمعی - بصری (مثلاً در زمینه سیستم مینیتل فرانسه و یا قسمت های ارتباط ماهواره ای) ادامه جرایم اطلاعات را افزایش دادند.
فضول های مجرمی، چون هکرها، کرکرها حریم خصوصی و امنیت اطلاعات کاربران را تهدید کردند.
در متن ضبط شده جدید گفته می شد، که افسران پلیس مشغول خوردن نان شیرینی و نوشیدن قهوه هستند و فرصت جواب دادن به تلفن ها را ندارند.
هکرها و فریک های دیگر به سیستم های پست صوتی شرکت هایی نفوذ کردند که خدمات معاف از مالیات به مشتریان خود ارائه می کردند.
آن ها صندوق های پست صوتی خود را بر روی خط یک شرکت ایجاد کردند، سپس اطلاعات را از طریق اینترنت ارسال می کردند و با هزینه این شرکت خدمات پست صوتی و تلفن راه دور رایگان در اختیار دیگران قرار می دادند.
در فوریه سال 1995، پس از چندین سال پیگرد، کوین میتنیک (Kevin Mitnick) به جرم کلاهبرداری رایانه ای دستگیر و متهم شد.
بازداشت او، به خبرسازترین رویداد دنیای رایانه تبدیل شد.
این حادثه دست کم در سه کتاب ثبت شد و بدون تردید منجر به ساخت فیلم ها و آثار دیگری در این باره گردید.
او به سیستم های رایانه ای متعددی دسترسی غیرقانونی پیدا کرده بود، برنامه های رایانه ای را به سرقت می برد و برای انجام این کار از سرویس های تلفن راه دور استفاده می کرد.
حال این سؤال مطرح می شود، که یک نفر چگونه می تواند در دستکاری سیستم های رایانه ای و دیگر فناوری ها، تا این حد مهارت پیدا کند، میتنیک بدلیل جرایمی که مرتکب شده بود، توسط مقامات فدرال تحت تعقیب قرار گرفت.
این تعقیب ناموفق دو سال بطول انجامید تا آنکه در کریسمس سال 1994، میتنیک کوشید که به دوران فایل های رایانه ای یک فیزیکدان و متخصص امنیت رایانه به نام تسوتومو شیمومورا (Tsutomu Shimomura) در کالیفرنیا رخنه کند.
پس از حدود شش هفته ردیابی، شیمومورا، میتنیک را در کالیفرنیای شمالی پیدا کرد.
میتنیک حتی اظهار کرد که به رایانه های وزارت دفاع نیز رخنه کرده است.
اگر چه بسیاری از دوستان و نزدیکان میتنیک در اواخر دهه 1970 واوایل دهه 1980 - گروهی با نام تبهکاران روسکو (Roscoe Gangs) - اعتراف کرده بودند که او تمایل زیادی به مختل کردن سرویس تلفن افرادی داشت که به او صدمه زده بودند یا به اوتوهین کرده بودند، اما از آن به بعد جرایم بسیاری با شیوه های متفاوت، از قبیل شبکه های هرمی (برای کلاهبرداری)، هکرها و کرکرهای حرفه ای که سازمان ها و نهادهای خصوصی و دولتی را به ستوه آوردند؛ جرایم خلاف اخلاقی؛ هم چون هرزه نگاری و...
وقایعی از این دست، منجر به وضع قوانین خاص و مبارزه با جرایم رایانه ای و فضای مجازی در کشورها گردید (به ویژه افزایش جرایم رایانه ای در آمریکا، از جمله حمله به سایت های CNN , Amazon و Yahoo، رییس اف بی آی را برآن داشت تا در فوریه سال 2000 از کنگره این کشور بخواهد تا مبلغ 37 میلیون دلار به بودجه وزارت دادگستری برای مبارزه با جرایم رایانه ای بیفزاید و کلینتون در همان ماه درخواست یک بودجه 9 میلیون دلاری برای تأسیس مرکز امنیت ملی، مشارکت شرکت های اینترنتی و تجارت الکترونیک علیه حمله کنندگان به سایت های کامپیوتری را به کنگره ارائه کرد) اولین قانون راجع به جرایم اینترنتی در سال 1984 در آمریکا به تصویب رسید و در سال های 994 و 1996 این قانون اصلاح گردید.
در حال حاضر 44 کشور دنیا؛ شامل ایالات متحده، انگلیس، کشورهای عضو اتحادیه اروپا، استرالیا و هندوستان، پلیس هایی دارند که به