مقدمه در حالی که کشورهای پیشرفته جهان در طی چند دهه اخیر مشکل بیماری های واگیردار را تا حد زیادی حل کرده و تمامی توان و امکانات خود را برای مبارزه با بیماری های غیر واگیر منجمله بیمارهای قلبی – عروقی و سرطان ها متمرکز کرده بودند ، ناگهان در سال 1981 میلادی (1360 شمسی ) نوعی بیماری عفونی در دنیا پیدا شد که به سرعت درهمه نقاط جهان گسترش پیدا کرد و امید به ریشه کنی بیماری های واگیردار را حتی در کشورهای پیشرفته تبدیل به یأس نمود.
این بیماری که به صورت یک مشکل عمده بهداشتی خود را نشان دادAIDS نام دارد .
در این بیماری دستگاه دفاعی بدن شدیداً دچار اختلال می شود.
حدود 75تا 90 درصد آلودگی به ویروس ایدز در گروه سنی 20 تا 45 سال اتفاق می افتد که سن تلاش و سازندگی و فعالیت اقتصادی است، افزایش میزان مرگ و میر ناشی از آلودگی به ویروس ایدز و ابتلا به بیماری در جوانان و شیر خواران ، طول عمر بسیاری از کشورهای جهانرا کاهش خواهد داد.
ایدز (Acquired Immune Deficiency Syndrome)نوعی بیماری کشنده است که در همه کشورهای جهان، در گروه های سنی متفاوتو نژادهای مختلف، نه فقط در هم جنس بازان بلکه در هر دو جنس، مشاهده شده است.
و در واقع ایدز یک مشکل جهانیاستو به کشور و گروه خاصی اختصاص ندارد.
عامل بیماری نوعی ویروس است که مبداء اولیه آن کاملاً مشخص نیست .
راه های عمده سرایت ایدز عبارت اند از : تماس های جنسی (جنس مخالف – هم جنس بازان ) با افراد آلوده تزریق خون و فراوردهای آلوده آن، استفاده از سرنگ های مشترک ، بخصوص در بین معتادان تزریقی و بکار بردن ابزار و وسایل آلوده انتقال از مادر آلوده به جنین به طور کلی دو گروه سنی بیشتر گرفتارایدزمی شوند: بالغین در سنین 20تا 45 سال شیر خواران و نوزادان مرگ و میر ناشی از ایدز در جوانان در کلیه کشورهای جهان به صورت یک مشکل خطرناک در آمده است.
از آنجا که ایدز یک مشکل بهداشتی نیست ، بلکه یک مشکل اجتماعی و فرهنگی است که مسائل اقتصادی را نیز بدنبال دارد، لازم است همه سازمان های دولتی، غیر دولتی و مردم در امر کنترل و پیشگیری از بیماری با هم همکاری و مشارکت نمایند.
از آنجایی که در حال حاضر واکسنی م<ؤثر و درمانی اساسی برای بیماری وجود ندارد ، تنها راه مبارزه با ایدز ، پیشگیری از آلودگی است.
از آنجایی که در حال حاضر واکسنی مؤثر و درمانی اساسی برای بیماری وجود ندارد ، تنها راه مبارزه با ایدز ، پیشگیری از آلودگی است .
هر چند بیماری ایدز در حال حاضر جزء مسایل حاد بهداشتی کشور ما نیست ، ولی افزایش موارد آلودگی و بیماری از سال 1366 به بعد که اولین مورد آن در کشور شناخته شد ، ازیک سو، و قرار گرفتن ایران در منطقه آسیا که هر سال به طور فزاینده ای مورد آن زیادتر می شود ازسوی دیگر ، ایجاب می نماید با به کارگیری راه های مؤثر پیشگیری ، از انفجار این آتشفشان خاموش جلوگیری شود .
خوشبختانه وجود اعتقادهای مذهبی و پای بندی خانواده های ایرانی به اصول و اخلاق اسلامی، خود یکی از راه های مؤثر کنترل و پیشگیری از آلودگی و بیماری است .
تعریف چون در بعضی از کشورهای جهان به واسطه نبود امکانات ، تشخیص آزمایشگاهی ایدز مقدور نیست ، وجود بعضی از علائم زیر در بزرگسالان و کودکان ممکن است نشانه ای از ایدز باشد.
متأسفانه بیماری ایدز درمان قطعی ندارد.
برای عفونت های فرصت طلب و سرطان ها می توان درمان های لازم را به کار برد و با داروهای مخصوص دستگاه دفاعی بدن را تقویت نمود، اما تاکنون واکسن مؤثری برای جلوگیری از بیماری پیدا نشده است.
ایدز در افراد بالغ ایدز در شخص بالغ با وجود دست کم دو علامت اصلی ، همراه با حداقل یکی از نشانه های فرعی زیر مشخص می شود ، مشروط بر این که برای نارسایی ایمنی و نقص دستگاه دفاعی بدن علت مشخص از قبیل سرطان ، سوء تغذیه شدید و یا سایر علل شناخته شده وجود نداشته باشد.
علائم اصلی کاهش وزن بیشتر از 10 درصد اسهال مزمن بیشتر از یک ماه تب های متناوب یا ثابت بیش از یک ماه علائم فرعی سرفه پایدار به مدت بیش از یک ماه عفونت پوستی منتشر همراه با خارش تبخال های عود کننده برفک دهانی عفونت تبخالی مزمن پیشرونده و منتشر، بزرگ شدن عمومی غدد لنفی در واقع بیماری ایدز ، مجموعه ای از علائم است که در اثر نقص دستگاه دفاعی بدن انسان و علائم مربوط به عفونت های فرصت طلب ، خود را نشان می دهد.
عوامل بیماری عامل بیماری زا ویروسی است که قدرت آلوده کنندگی و سرایت پذیری بالایی دارد و به نام ویروس نقص ایمنی انسان یاH.I.V نامیده می شود، زیرا موجبات ضعف دستگاه دفاعی بدن انسان را فراهم می آورد .
ویروس ایدز در بدن انسان مراحل مختلفی را طی می کند که یکی از آنها دوره فعالیت پنهانی است ، در این مرحله ویروس در حال رشد و تکثیر است و پس از آنکه شرایط از هر نظر آماده شد، حملات خود را شروع می کند و سبب نابودی سلول های دفاعی و مرگ انسان می شود.
آلودگی به ویروس در تمام دوران زندگی انسان ادامه پیدا می کند ..
باید توجه داشت که تنها سد مطمئن در مقابل گسترش آلودگی، رعایت سخت و قانونمند روابط جنسی و پای بندی به اصول مقدس زناشویی و ارزش های اخلاقی در جامعه است.
تنها خون، ترشحات جنسی مردانه و زنانه و شیر مادر آلوده در انتقال بیماری دخالت دارد که از این راه ها آلودگی انتقال پیدا می کند .
چون ویروس ایدز نمی تواند به مدت طولانی در محیط خارج از بدن به حیات خود ادامه دهد ، تماس های عادی در محیط کار ، اجتماع و مدرسه باعث انتقال بیماری نمی شود؛ ویروس ایدز به شدت به حرارت حساس است.
راه های سرایت شناخت راه های انتقال بیماری در پیشگیری از آلودگی بسیار مؤثر است .
ویروس مولد ایدز از چند راه عمده زیر، از فرد آلوده به شخص سالم منتقل می شود: سرایت از راه تماس جنسی شایع ترین راه سرایت آلودگی، تماس جنسی است .
ویروس ممکن است از فرد آلوده به شریک جنسی اش منتقل بشود(مرد به مرد، مرد به زن و زن به مرد).
سرایت از زن به زن هم امکان دارد؛ آلودگی از راه تماس جنسی 80 درصد کل موارد را شامل می شود که بیشتر از 70 درصد آن از راه تماس با جنس مخالف و 10 درصد آن از طریق همجنس بازی است.
وجود بیماری های مقاربتی دیگر مانند سوزاک، سیفلیس و همچنین زخم های دستگاه تناسلی ، خطر آلودگی را چند برابر خواهد کرد.
بنابر این توجه به این مهم و درمان فوری آنها باید مد نظر قرار گیرد .
زنان، بیشتر در معرض خطر آلودگی به وسیله شریک جنسی خود قرار دارند ، زیرا احتمال انتقال از مرد به زن بیشتر از زن به مرد می باشد.
قال علیٌ علیه السلام: مـَن تـَسَرَّعَ اِلـَی الشَّـهَـواتِ تـَسَرَّعَ اِلـَیهِ الآفاتُ.علی علیه اسلام فرموده است: آن کس که در شهوات، تـُند رَوی کـُنـد، آفات و بلایا با سرعت به سوی او می شتابد.
سرایت از راه خون و فراورده های خونی استفاده از خون و فراورده های خونی آلوده به ویروس ایدز، یکی دیگر از راه های انتقال است .
با وجود اینکه قدرت آلوده کنندگی خون و فراورده های آن زیاد است، خطر سرایت از این راه 3 تا 5 درصد می باشد ، زیرا نمونه های خون اهدایی به سازمان به دقت مورد آزمایش قرارمی گیرد و خون های آلوده پس از شناسایی مورد استفاده قرار نمی گیرد .
به همین دلیل در اکثر کشورهایی که امکانات آزمایشگاهی برای این کار وجود دارد، انتقال بیماری از طریق خون تقریباً غیر ممکن شده است.
استفاده از سرنگ و سوزن آلوده استفاده از سرنگ و سوزن آلوده به طور اشتراکی در معتادین تزریقی، یکی دیگر از راه های سرایت آلودگی است.
چون استفاده از مواد مخدر عملی غیر قانونی است و اکثر افراد معتاد دارای وضع مالی بسیار بدی هستند ، در نتیجه از سرنگ های استفاده شده دیگران استفاده می کنند و از این طریق اگر شخصی آلوده به ویروس ایدز باشد ، به راحتی آلودگی را منتقل می کند .
سرایت از مادر به کودک ویروس ایدز از مادر آلوده به کودک ممکن است در دوران حاملگی ، هنگام وضع حمل و یا کمی بعد از زایمان انتقال یابد.
میزان سرایت آلودگی از مادر به کودک 5 تا 7درصد است.
آلودگی در بچه هایی که به روش سزارین به دنیا آمده اند نیز دیده شده است .
شیر دادن یکی از راه های سرایت آلودگی است.
ولی چون احتمال آن کم و مزایای تغذیه با شیر مادر بسیار زیاد است ، اکثراً توصیه می شود که مادر به فرزند خود شیر بدهد.
حدود35 - 25 درصد (یک سوم) نوزادانی که از مادر آلوده به ویروس ایدز متولد می شوند ، قبل از تولد ، هنگام تولد و یا در دوران تغذیه از شیر مادر آلوده می گردند.
در کودکان، آلودگی به ویروس ایدز به سرعت به طرف ایجاد بیماری ایدز پیشرفت می کند و شانس زنده ماندن کودک هم کم است .
راه های دیگر سرایت پیوند اعضاء از بافت های افراد آلوده، خال کوبی و سوراخ کردن گوش توسط سوزن و وسایل آلوده ، استفادهازمسواک و تیغ ریش تراشی شخص بیمار و ختنه با وسایل آلوده نیز را راه های دیگر سرایت بیماری است.
(روی هم رفته استفاده از وسایل بهداشتی شخصی دیگران حتی افراد سالم نیز عاقلانه و بهداشتی نیست چه رسد به استفاده از وسایل شخص بیمار مبتلا به ایدز).
از راه های تنفسی ، گوارشی و یا از طریق تماس های معمولی خانوادگی و یا محیط کار ، دانشگاه ، مدرسه و اردوگاه های جمعی کاری و یا تفریحی ، انتقال گزارش نشده است.
ویروس بیماری ایدز ، از راه های زیر قابل سرایت نیست: تماس معمولی افراد در منزل یا اجتماع با بیمار دست دادن استفاده از وسایل غذا خوری مشترک : بشقاب، لیوان، قاشق و چنگال و… استفاده از استخرهای عمومی یا توالت عمومی بغل گرفتن و یا بوسیدن صورت عطسه و سرفه دستگیره در، گوشی تلفن و میله اتوبوس استفاده از البسه دست دوم آب و غذا تماس با اشک و عرق بیمار استفاده از وسیله نقلیه مشترک نیش حشرات گروه های در معرض خطر گروه های زیر بیشتر در معرض خطر قرار دارند : کسانی که پیوند هایکلیه یا ...
داشته اندیااز دیالیزهای مکرر استفاده می کنند و رعایت احتیاط های همه جانبه را نمی کنند .
کسانی که نیاز به خون و فراورده های خونی بیشتری نیاز دارند (به علت بیماری های نظیر هموفیلی، تالاسمی) و… معتادین تزریقی که از سرنگ و سوزن به طور مشترک استفاده می کنند(که این مسئله در زندانی ها بیشتر مشاهده می شود).
همسران افراد مبتلا.
شرکای جنسی افراد مبتلا.
افرادی که شرکای جنسی متعدد دارند .
زنانروسپی.
هم جنس بازان و یا زن و مردی که تماس های جنسی خارج از روابط زناشویی دارند .
مبتلایان به هپاتیت(ورم کبد) یا مبتلایان به سل.
خالکوبی های دسته جمعی .
مبتلایان به بیماری های آمیزشی و به خصوص افراد دارای زخم های تناسلی .
ملوانان و رانندگان عبوری ا زمرزها.
فرزندان مادران آلوده .
جوانان علائم آلودگی به ویروس ایدز دلیل ابتلا به بیماری ایدز نیست، ولی سرانجام تقریباً به طور اجتناب ناپذیری به بیماری ایدز منتهی می شود.
مقصود از آلودگی به ویروس ایدز این است که ویروس وارد بدن انسان شده ولی هنوز تغییراتی که علائم بیماری را به بار می آورد ، ایجاد نکرده است.
قالَ علیٌ علیهِ السَّلامُ : مَن اَطاع َ نَفسَهُ فی شـَهَواتـِها فـَقـَد اَعانـَها عَلی هَلـَکـَـتـِها.علی علیه السلام فرموده است: آن کس که نفس خود را در شهوات ناروایش اطاعت نماید، عملاً به تباهی و هلاکت خویش کمک کرده است.
یکی از اولین راه های شناخت یک بیماری ، شناخت علائم و مراحل مختلف سیر بیماری است.
با این شناسایی می توان از گسترش و توسعه بیماری در مراحل اولیه جلوگیری نمود .علائم آلودگی بیماری ایدز بسیار پیچیده است و دارای مراحل چندی است که الزاماً همه آنها در افراد آلوده مشاهده نمی شود.
این مراحل عبارت اند از: مرحله اول عفونت حاد: در اغلب موارد در صورتی که تعداد کافی ویروس ایدز وارد بدن فردی شود ، بعد از چند هفته علائمی نظیر تب ، گلودرد، بزرگی غدد لنفاوی، درد مفاصل و عضلات ، سر درد، ضعف و بی حالی، بی اشتهایی ، تهوع و استفراغ، کاهش وزن، اسهال و گاهی دانه های جلدی یا تظاهرات عصبی ظاهر می گردد.
این علائم اختصاصی نبوده و شباهت کاملی