دانلود تحقیق برنامه ریزی شهری

مقدمه یکی از موارد بسیار حساس در برنامه ریزی شهری، چگونگی برنامه ریزی برای فضاهای آزاد و نیز نحوۀ برخورد با فضاهای سبز درون شهری می باشد.

فضای سبز درون شهری با توجه به اثرات متنوع آن در محیط می تواند به عنوان بخشی از مجموعه راه حل های مسائل و مشکلات شهری در فضاهایی که تاثیر آن محرز گردیده است، مورد استفاده واقع شود.

در شهرهای امروزی با توجه به گسترش وسعت آنها و به خاطر جلوگیری از اتلاف وقت شهروندان و جلوگیری از ایجاد تردٌد وسایل نقلیه در سطح شهر، پارک های محله ای اهمیت ویژه ای دارند.

به علاوه این پارک ها به دلیل محله ای بودن جنبۀ خصوصی تری دارند و قابل دسترسی تر هستند.

بنابراین طراحی این پارک ها از اهمیت به سزایی برخوردار هستند.

دانستن عوامل جذب موجود در این پارک ها، ما را در طراحی هر چه بهتر این فضاها یاری می دهد.

این تحقیق تلاشی است برای دانستن عوامل جذبی که در یک پارک محله ای برای ساکنین همان محله مورد توجه است.

دلیل انتخاب پارک شفق به این خاطر بوده که با وجود محله ای بودن آن، دارای انواع مختلف امکانات از قبیل فرهنگسرا، کتابخانه، چایخانه و … است.

در این تحقیق سعی شده با نمونه گیری تصادفی و پاسخ به پرسشنامه و مصاحبه با مراجعین به پارک و مسئولین و محاسبۀ آمار این پاسخ ها به تجزیه و تحقیق پرداخته شود.

2 پارکها و فضای سبز در شهرها 2-1 لزوم وجود پارک و فضای سبز مشجر در شهرها پارک سازی تنها هنری زیبا نیست.

بلکه مانند معماری تابع اصول و قواعد فنی می باشد که انحراف از آن به زیبایی طرح نیز لطمه شدید وارد می سازد.

این اصول و قواعد نیز به نوبۀ خود تابع شرایط زندگی مردم شهرنشین و علل احتیاج ایشان به فضای سبز می باشد که در زیر به طور اجمالی بررسی می شود.

2-1-1 اثرات بهداشتی با پیشرفت علوم و صنایع ماشینی هوای شهرها روز به روز آلوده تر و برای زندگی بشر نامساعدتر می شوند و همه می دانند که نباتات از بهترین عوامل تصفیه هوا هستند.

زیرا در روز عمل تنفس گیاه بر خلاف حیوانات بوده و گازهای خطرناک کربن را جذب و اکسیژن خالص که مایۀ حیات بشر است، پس می دهند و از این رو تا حد زیادی به صحت و سلامت بشر کمک می کنند.

2-1-2 اثرات روانی زندگی و فعالیت روزانه شهرنشینان در وضع اجتماعات پیشرفته امروزی طوری است که اعصاب و روحیه ایشان بیش از جسمشان دچار خستگی و فرسایش می شود.

خاصه که مقررات اجتماعی و نظم شهری قیودی را ایجاد می کند که با غریزه طبیعی و آزاد بشر مغایرت زیاد دارد.

خیابانهای شلوغ و پر رفت و آمد با خط کشیهای راهنمایی و جمعیت پیاده روها، تمام حواس و فکر شخص را بیش از کارهای فکری به خود مشغول داشته و موجب خستگی روح می گردد.

از این رو گردش در خیابان ها نه تنها برای اعصاب تمددی ایجاد نمی کند، بلکه اثر معکوس و خسته کننده دارد.

خاصه آن که گردش وقتی ایجاد راحتی می کند که شخص در حرکت آزاد بوده و بدون هدف خاصی به هر طرف که بخواهد برود.

حال آنکه در خیابان های راست که دو طرف آن را ساختمان های بلند محدود نموده اند، آزادی را از شخص سلب می کند.

2-1-3 اثرات اجتماعی برخورد به دوستان و آشنایان در محیط خارج از منازل و ادارات، همیشه ایجاد طرب و شادی می کند، مشروط به اینکه بتوان لحظه ای با آرامش و بی سر و صدا با ایشان به صحبت پرداخت، متأسفانه در حاشیۀ خیابانها یا داخل مغازه ها و کافه ها، چنین محیطی فراهم نیست، همچنین خروج از محیط منازل و فراغت از قیود و مشکلات روزانه خانوادگی در خیابان ها و اماکن ایجاد نشاط نمی کند.

در صورتی که این هر دو در محیط باز و آزاد پارک ها و فضای سبز، جایی که بچه ها می توانند بدون قید و شرط به هر طرف بروند و بزرگسالان می توانند در گوشه ای بنشینند یا آزادانه قدم بزنند، به راحتی فراهم است.

2-2 پارک و ساختار مطلوب آن 2-2-1 تعریف پارک پارک فضای سبز عمومی است که استفاده از آن برای هر شهروند آزاد است.[1] پارک ها به صورت شبکه ای زنجیره ای در مقیاسهای مختلف طراحی می شوند.

پارک کودک، پارک محله، پارک ناحیه، پارک شهر، پارک جنگلی یا حاشیه ای، پارک منطقه ای و پارک ملی اجزای سلسله مراتب پارک ها را تشکیل می دهند.[2] شعاع عملکرد مفید بعضی از این پارک ها به ترتیب، پارک کودک 1600 متر، پارک محله دو تا سه کیلومتر، پارک ناحیه سه کیلومتر و پارک شهر پنج تا شش کیلومتر است.[3] اگر چه تاریخ شهرسازی نشان می دهد که تا قبل از قرن چهارم بشر به احداث باغ و فضای سبز نمی پرداخت، اما به نوشتۀ دایره المعارف بریتانیا[4] ، اولین پارک طراحی شده به مفهوم امروزی که دارای فضای سبز عمومی و امکانات جنبی تفریحی- ورزشی بوده است، در قرن نوزدهم پدید آمده است.[5] 2-2-2 طراحی پارک با شیوۀ آزاد از زمانی که انسان با زندگی در شهرهای بزرگ از طبیعت فاصله گرفت، هر چه بیشتر نیاز به بودن در طبیعت و گذراندن اوقاتی از زندگی خود در فضاهای طبیعی را حس کرد.

او هر چند که می توانست با رفتن به فضاهای طبیعی بکرِ دور از شهرها (جنگل ها، دشت ها، ...) این نیاز را برآورده کند، ولی به علت دوری مسافت و کمبود وقت، همواره نیاز به ایجاد فضاهایی شبیه به طبیعت و قابل دسترس را حس کرده است.

می توان گفت وجود پارک ها با شیوۀ آزاد یکی از راه حل های پاسخ به این نیاز در شهرها بوده است.

در شیوۀ آزاد هر چه بیشتر سعی می شود که فضاهای طراحی شده شبیه به طبیعت آزاد و بکر و دست نخورده باشد.

در طراحی این گونه پارکها توجه به نکاتی ضروری است که به چند مورد از آنها در زیر اشاره می شود : از آنجا که طبیعت محکوم به خطوط راست و منظم هندسی نشده و حدود نمی شناسد، سعی می شود در این پارک از خطوط غیر مستقیم و اشکال به دور از نظم هندسی استفاده شود.

رعایت چشم انداز و هدایت بصری و نه با اجبار استفاده کنندگان پارک به نقاط جالب و دیدنی.

وجود فضاهای سبز و گشوده.

باید در نظر داشت که ورود ناگهانی به محیط پارک با شیوۀ آزاد در قلب شهر ممکن است برای چند لحظه غیر منتظره برسد و از این رو شاید بهتر باشد که تغییر محیط قدری تدریجی صورت گیرد.

بطوریکه به نظر نیاید پارک قطعه ای جدا و محصور شده توسط فضاهای خشک شهری است.

پارک باید به گونه ای باشد که هنگام گردش داخل آن چشم اندازهای اطراف و رو به خارج پارک تا حد امکان به فضاهای طبیعی باشند و از هر نقطه دید و منظر به طبیعت خارج پارک باشد و نباید اجازه داد تا با دیدن فضاهای خشک شهری،حس در طبیعت بودن را از بیننده بگیریم.

رعایت تناسب در ارتفاع درختان به گونه ای که مانند آنچه در طبیعت آزاد به علت شرایط حیات طبیعی وجود دارد، درخت هایی که در دره ها و گودالها میرویند، معمولاً کشیده تر و بلندتر از درختان ارتفاعات می باشد.

اغلب توده های انبوه اشجار از یک نوع و گونه خاص هستند و در عین اختلاط بطور دسته جمعی زیست می کنند.

اگر در جنگل گردش کنیم، خواهیم دید که نواع اشجار از محلی به محل دیگر، هرگز بطور ناگهانی تغییر نمی کند بلکه بین دو گروه از گونه های مختلف، مقداری از هر دو گروه موجود میباشد.

برای این که پارک در طول مدت سال از پوشش سبز گیاهی برخوردار باشد، خوب است از انواع مختلف درختان اعم از درختان همیشه سبز و درختان برگ ریز در پارک استفاده شود.

آب که از مهمترین عوامل متحرک طبیعت است، در پارک سازی نقش چنان مهم بازی می کند که از وجود آن نمی توان صرفنظر نمود.

در ساختمان مجاری و آب نماها باید دقت نمود که تصنعات بیش از خود آب، جلب نظر نکند و از بکار بردن مصالح سنگین و اشکال زیاد جالب، خودداری شود.

زیرا آب خود یکی از عناصر حاکم بر طبیعت است و از خود دارای مشخصات جالبی است.

هماهنگی با محیط و اقلیم، بهتر است که ساختار پارک با طبیعت همان ناحیه سازگار باشد.

به عنوان مثال، خوب از گونه های گیاهی بومی همان ناحیه در پوشش سبز پارک استفاده شود.

2-2-3 امکانات دیگر مخصوص پارک ها لازم است در پارک ها و یا اطراف آن تأسیسات و امکاناتی مستقر گردد تا پارک به راحتی مورد استفاده اقشار و گروههای مختلف قرار گیرد و محیط متنوع تر و جذاب تری بوجود آید.

اما سطوح ساخته شدۀ داخل پارک نباید بیش از پنج درصد سطح پارک را اشغال کند.

بعضی از این تأسیسات و امکانات به شرح زیر هستند : تأسیسات فضای بازی کودکان زمین بازی برای انواع فعالیت های ورزشی (زمین والیبال- فوتبال-...) وجود غذاخوری و اغذیه فروشی و چایخانه درون پارک وجود کتابخانه، فرهنگسرا، سالن نمایش تئاتر و ...

در درون پارک وجود پارکینگ عمومی در اطراف پارک پیش بینی دسترسی های مناسب با توجه به نوع پارک (محله ای- منطقه ای- شهری - ...) احداث سرویس های بهداشتی مناسب برای استفاده کنندگان 3 فضای سبز تهران گفتگو در زمینۀ فضای سبز تهران نمی تواند به صورت منفک از سیر تکوین و همچنین جدا از ساخت و بافت هم اکنون شهر به انجام رسد.

زیرا فضای سبز شهری می بایست به عنوان بخشی جاندار ساخت کالبدی شهر تلقی شده و از همین دیدگاه نیز مورد ارزشیابی قرار گیرد.

3-1 کیفیت محیطی تهران در تهران بار آلودگی هوا بسیار سنگین است، به طوری که در مورد برخی از آلاینده ها، مانند اکسیدهای ازت، نشانگر یک بحران جدی می باشد.

وضعیت پستی و بلندی ها و نیز ساخت و بافت شهری نیز به تشدید آلودگی هوای تهران دامن می زند.

فقدان شبکه دفع فاضلاب تهران و نیز ضعف شبکه جمع آوری آبهای سطحی، تخلیه بخش متنابهی از زباله و خاکروبه شهری به شبکۀ آبها و بسیاری دیگر از این قبیل عوامل موجبات آلودگی آبهای سطحی و زیرزمینی این شهر را فراهم آورده اند.

در تهران روزانه حدود 5000 تن زباله توسط شهرداری جمع آوری می شود و بقیه آن در گوشه و کنار شهر،پخش می گردد.

نظافت شهر هنوز به روش های سنتی، توسط رفتگران، اغلب در ساعات صبح به هنگام سر کار رفتن مردم شهر صورت می گیرد که این امر موجبات غیر بهداشتی شدن محیط را فراهم می آورد.

در تهران در زمینۀ آلودگی صوتی هنوز مطالعه جامعی صورت نگرفته و تراز صوتی تهران هنوز به طور کامل تعیین نشده است.

لیکن از مطالعات پراکنده موجود می توان میانگین آلودگی صوتی این شهر را در حدود 80 دسی بل فرض نمود و این در حالی است که تاثیر آلودگی صوتی 80 دسی بل آ و بیش از آن منجر به ناراحتی های مختلف جسمی و روحی در انسان می گردد.

3-2 گسترش شهر تهران و اثرات آن بر فضای سبز در تهران طراحی و معماری فضای سبز به "شیوۀ چشم انداز سازی" یعنی طراحی فضای سبز در فضایی وسیع و به نحوی که کل ساخت شهری را متأثر سازد، هرگز وجود نداشته است.

از متون تاریخی نیز چنین بر می آید که در تهران احداث فضای سبز، بیشتر به صورت باغ سازی، آن هم نه در همه نقاط شهر، بلکه تنها در محله های اشراف نشین مرسوم بوده است.

مقطعی از تاریخ شکل گیری و گسترش شهرها، همواره با تخریب طبیعت و چشم اندازهای طبیعی و شبه طبیعی بهمراه است، زیرا بستر هر شهری از طبیعت و یا حداقل اراضی زراعی و مرتفعی تشکیل یافته است.

تهران نیز از این قاعده کلی مستثنی نیست.

لیکن آنچه در مورد این شهر حائز اهمیت و توجه است، تخریب مداوم و بدون توقف فضاهای سبز مصنوعی است که نسلی بوجود می آورد و نسلی دیگر آن را نیست و نابود می سازد.

3-3 میزان فضای سبز موجود در تهران میانگین آماری که از منابع مختلفی مانند نشریه شهرداری تهران در سال 1364،مطالعات پارک داری سازمان حفاظت محیط زیست در دانشگاه تهران، روزنامه کیهان شمارۀ 13787 مورخ بیست و شش آذر شصت و هشت، به دست آمده است، نشان می دهد که سرانه فضاهای باز و سبز شهری تهران در بین سالهای هزار و سیصد و شصت و چهار تا هزار و سیصد و شصت و هشت، حدود 8/1 متر مربع و سرانه فضای پارکها حدود یک ممیز یک دهم متر مربع است.

از این میزان منطقه 5 با سرانه فضای سبز شصت متر مربع بیشترین و منطقه ده با سرانه فضای سبز یک دهم متر مربع کمترین میزان فضای سبز