دانلود تحقیق فرصت ها و تهدید های اقتصاد ایران

بررسی ویژگیهای اقتصاد ایران از نگاه کلان نگری و بررسی ساختار دیوان سالاری دولتی ، همچنین آثار افزایش جمعیت و چگونگی هزینه کردن درآمدهای نفتی و قدرت خرید آن محورهای سخنرانی آقای دکتر محمدحسین ادیب یک صاحب نظر اقتصادی بودکه به تازگی در خانه مدیران سازمان مدیریت صنعتی ایراد شد.

وی که عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان است در آغاز سخنان خود به فرصتها و تهدیدهای بخش صنعت در اقتصاد 5سال آینده کشور اشاره کرد و افزود: پیش از ورود به بحث اصلی ، بررسی چند ویژگی از اقتصاد کلان ایران ضروری به نظر می رسد.همان طور که می دانید ما دارای نوعی بوروکراسی دولتی هستیم که کار یک نفر را به چهارنفر سپرده است و کاری را که بخش خصوصی مثلا با یکهزار تومان انجام می دهد، این نوع بوروکراسی به سه هزار تومان انجام می دهد.

وی افزود: تا سال 1350، سالیانه تعدادیک میلیون تولد در ایران ثبت می شد.

اما این تعداد افزایش می یابد و در سال 58 به دومیلیون تولد در سال رسید، این فرایند برای مدت ده سال تداوم داشت .

از سال 68 تعدادمتولدین بطور سالانه کاهش می یابد، طوری که در سال 1373 تعداد متولدین ثبت شده یک میلیون و دویست هزار نفر اعلام شد که تقریبا تا سال جاری ادامه یافته و این به معنای نوعی ثبات جمعیتی در کشورمان است .

اما اولین طلایه داران موج ده ساله "58-68"، در فروردین ماه امسال ، 20 سالگی خودرا پشت سر گذاردند.

این جمعیت 20ساله از حالا به بعد به دنبال فرصت اشتغال هستند.به عبارت دیگر در برش 10 سال آینده ده تا دومیلیون نفر قرار است وارد بازار کار شوند واگر در شاکله برنامه سوم بیندیشیم ، در برش پنجسال آینده 5 تا دومیلیون یا 10 میلیون نفروارد بازار کار خواهندشد.

آمار بانک مرکزی حاکی است که سال گذشته تعداد 340 هزار اشتغال در کشور ایجادشده است .

خوب ، اگر ما با این بضاعتی که سال گذشته حرکت کردیم قصد داشته باشیم پنج سال آینده را نیز ادامه دهیم پس 5 تا 340 هزار اشتغال یعنی یک میلیون و 700 هزارشغل ایجاد خواهدشد.

اما گفته شد تعداد 10 میلیون نفر قرار است ظرف 5 سال آینده وارد بازار کار شوند.

اختلاف این دو حدود 8 میلیون است .

و این مطلبی است که آقای خاتمی در سخنرانی تبریز به آن اشاره کردند که گفتند، "لشکر بیکاران در راه است ".

دراصطلاح جامعه شناختی به لشکر بیکاران ، لشکر اغتشاش نیز گفته می شود.

دکتر ادیب افزود، اگر نسل قبلی که ما باشیم نتوانیم برای نسل جدید ایجاد اشتغال کنیم ، همان جمله آقای خاتمی خواهدبود که گفته اند، "انفجار اجتماعی خواهدشد".به نظر من کشور ما به زودی غرق در مشکلات ناشی از اشتغال خواهدشد و مشکل ناشی از لشکر بیکاران ، همه مسایل عمده کشور را تحت الشعاع خود قرار خواهد داد.

اگر از من پرسش شود که بلافاصله اولین مشکل کشور چیست پاسخ من این است که اولین مشکل این خواهدبود که درحال حاضر سالانه یک میلیون و 200 هزار نفر متولد می شوند وبه زودی این رقم حدود دومیلیون نفر خواهدشد.

زیرا سال گذشته تعداد500 هزار ازدواج به ثبت رسیده است و به زودی این رقم باید به یک میلیون ازدواج برسد چون تعداددومیلیون نفر به سن ازدواج خواهندرسید.

یک به چهار یکی دیگر از شاخصهای اقتصاد ایران این است که بوروکراسی که کار یک نفر را به چهار نفر سپرده است ، استعداد و بضاعت آن را ندارد که برای نسل جوان ، کار ایجاد کند.زیرا ساختاری که دارد این اجازه را نمی دهد.

پس اصلاح ساختار اداری طی دو یا سه سال آینده اجتناب ناپذیر است .

منظور از اصلاح ساختار اداری این است که اگر امروز کار یک نفر به چهار نفر داده شده است ، باید سال آینده کار به سه نفر، در سه سال آینده به دو نفر ودر 5 سال آینده به یک نفر، این یعنی ریزش نیروی انسانی در بعد هزینه ها.

در این بوروکراسی که کار هزارتومان با سه هزار تومان انجام می شود، درصورت اصلاح ساختارباید سه هزار تومان به دو هزار تومان ، طی چهار سال به 1500 تومان و ظرف 5 سال به هزار تومان برسد.

این اصلاح ساختار اداری با تعریفی که گفته شد، دو یا سه سال آینده داوطلبانه اتفاق خواهدافتاد، درغیراین صورت نسل جوان با التهاباتی که نشان خواهد داد، اصلاح ساختار را بر بوروکراسی دولتی تحمیل خواهدکرد.

درباره ویژگی دیگر اقتصاد ایران بایدگفت ، ما در کشوری زندگی می کنیم که یک ساعت ونیم تولید می کنیم اما120 ساعت مصرف داریم .

ممکن است سوال شود که این عدد چگونه بدست آمده است .

باید گفت در بوروکراسی دولتی ما، کارمندان معمولا دارای سه فرزند هستند و معمولا همسران ایشان شاغل نیستند، پس می توان گفت بعد خانوار 5 نفر است .

این 5 نفر در 24 ساعت ،مقدار 120 ساعت مصرف دارد درحالی که براساس میزان متوسط کار مفید دربوروکراسی دولتی ایران ، تنها1/5 ساعت کار می کند.

به نظر من این ساختار به پایان دوران تاریخی خود رسیده است و دیگر قادر نیست به موجودیت اجتماعی خود ادامه دهد.

ممکن است بپرسید چگونه است که این ساختار 30 سال دوام آورده است و دیگرقادر به ادامه نخواهدبود.

باید گفت ، علت ایجاد چنین ساختاری این است که این تداوم بسیار بدیهی بود.

کشور آلمان سالها پیش آماری منتشر کرد که برای آنکه 20 میلیارد دلار ازمحل صادرات ارزش افزوده داشته باشد، باید 200 میلیارد دلار صادرات داشته باشد.به عبارتی ارزش افزوده 200 میلیارد دلار صادرات 20 میلیارد دلار است یعنی 10 درصد.

کشور ما در مقاطع سالهای گذشته 20 میلیارد دلار از محل درآمد نفت ، درآمد داشته است و اگر می خواستیم این رقم را از محل صادرات غیرنفتی بدست آوریم باید 200میلیارد دلار صادرات انجام می دادیم .

درصورتی که کل صادرات غیرنفتی ما در سال گذشته 3 میلیارد دلار بوده است و اختلاف آن با 200 میلیارد دلار بسیار است .

چرامی گوییم این ساختار به پایان دوران تاریخی خود رسیده است .

می دانیم که درآمد نفتی چندانی با وجود افزایش قیمت نفت وجود ندارد ولی مردم ما دو یا سه عامل را نادیده می گیرند و تصور می کنند که درآمد نفتی عظیمی درکار است درحالی که خبری نیست .توضیح اینکه اگر درآمد نفت سال جاری ایران را با سال 1354 مقایسه کنیم واقعیات درآمد نفت ، بهتر و روشن تر خواهدشد.

در سال 1354 درآمد نفتی ما20 میلیارد دلار و درسال 78 این رقم 12 میلیارد دلار بوده است .

امسال نفت گران تر شده است و احتمالاحدود 18 میلیارد دلار درآمد نفتی خواهیم داشت ولی این موقت خواهدبود و قیمت دوباره سقوط خواهدکرد.

برنامه ریزی خوشبینانه اگر برنامه ریزی بسیار خوشبینانه ای برای اقتصاد خود داشته باشیم و درآمد نفت را18 میلیارد دلار درنظر بگیریم .

اطلاع دارید که خریدوفروش نفت در دنیا با نرخ دلار انجام می شود.

ما وقتی نفت خود را به فروش می رسانیم ، دلار می گیریم .

در سال 54 وقتی نفت به فروش می رفت و دلار می گرفتیم اگر می خواستیم مثلا از آلمان کالا بخریم ، دلار را بایدمی دادیم و مارک می گرفتیم .

اگر برنامه ریزی بسیار خوشبینانه ای برای اقتصاد خود داشته باشیم و درآمد نفت را18 میلیارد دلار درنظر بگیریم .

در سال 54، یک دلار معادل 3/65 مارک بود و اگر درآمدنفتی خود را که در سال 54، 20 میلیارد دلار بود در 3/65 مارک ضرب کنیم می شودحدود 73 میلیارد مارک .

پس درآمد ما در سال 54 معادل 73 میلیارد مارک بود.

اما سال جاری که فرض می شود درآمد نفتی ما 18 میلیارد دلار باشد، اگر این رقم را در 2/2 مارک "برای هر دلار" ضرب کنیم ، رقمی حدود 36 میلیارد مارک بدست می آید که نسبت به سال 54 به میزان زیادی کاهش یافته است .

وقتی دولت درآمدهای نفتی را به دلار اعلام می کند، مردم متوجه قلت درآمدهای نفتی نمی شوند.

درحالی که اگر درآمد نفتی ما به مارک اعلام شود، کاهش درآمدهای نفتی ما مشخص تر می شود.

آقای ادیب پرسید، آیا36 میلیارد مارک سال جاری معادل 36 میلیارد مارک سال 54 در بازار آلمان قدرت خریددارد؟

که پاسخ منفی است زیرا در این برش زمانی در خارج از ایران نیز تورم بوده است .

دکتر ادیب گفت ، آمار نشان می دهد که اگر شاخصها را در آلمان 100 فرض کنیم این شاخص در سال گذشته 198 شده است به عبارتی قیمتها در آلمان تقریبا دوبرابر شده است .

یا بهتر بگوییم 36 میلیارد مارک سال جاری با قیمتهای ثابت سال 54، معادل نصف قدرت خرید آن سال می شود یعنی 18 میلیارد مارک .

خوب چگونه می توان این ساختارناسالم را پوشش داد.

چنانچه بخواهیم سهم سرانه هر ایرانی را از نفت محاسبه کنیم باید درآمد نفتی سال 54 و سال 79 را بر جمعیت کشور تقسیم کنیم .

در سال 54، 73 میلیارد مارک بر 34میلیون نفر تقسیم می شد تا سهم سرانه هر ایرانی مشخص شود اما در سال جاری 18میلیارد مارک بر 60 میلیون نفر جمعیت تقسیم می شود که این درآمد سرانه حدود 110سال 54 می شود.

واقعیت این است که درآمد ما به دلار است و دلار در مقابل ارزهای معتبر سقوطکرده است که این برای کشور تک محصولی چون ایران چندان خوشایند نیست ، البته تورم نیز در خارج از ایران سنگین بوده است .

جوهره کلام در اینجا تنها یک جمله است ، ما برای مدتهای طولانی میهمان لاله های نفت بودیم و پیام بحث در اینجا این است که این میهمانی به پایان رسیده است .

اینکه کاریک نفر به چهار نفر داده شود و یا کار هزارتومانی را به سه هزارتومان انجام دهیم ، این اداره کردن نیست بلکه نام ضیافت دارد.

و این ضیافت به پایان رسیده است ، منطق اداره باید جانشین منطق ضیافت شود.

آمار نفتی دکتر ادیب به آماری که سه سال قبل از سوی وزارت نفت ارائه شده است اشاره کرد وگفت : در این آمار آمده است که اگر طی 5 سال آینده سالیانه مبلغ پنج میلیارد دلار درصنعت نفت ما سرمایه گذاری نشود، به زودی با افت تولید روبرو خواهیم شد.

یعنی درسالهای گذشته سرمایه گذاریهای لازم در میادین نفتی صورت نگرفته است و ظرف سه سال گذشته ، سرمایه گذاری در بخش نفت کمتر از 1/5 میلیارد دلار بوده است .

به عبارت دیگر اگر همین حجم از سرمایه گذاری را در بخش نفت انجام دهیم به زودی با افت تولیدروبرو خواهیم شد.

سازمان جهانی تجارت می دانید که این سازمان در سال 95 میلادی در مراکش اعلام موجودیت کرد و 135کشور در این سازمان عضویت یافته اند و 35 کشور تقاضای عضویت دارند.

در این میان12 کشور نه عضو این سازمان شده اند و نه تقاضای عضویت کرده اند.

یکی از این 12کشور ایران بود.

در اجلاسیه سال بعد که در سنگاپور تشکیل شد ایران رسما تقاضای عضویت داد.

یازده کشور باقی مانده کشورهایی نظیر افغانستان و سومالی هستند.

ممکن است این پرسش طرح شود که عضویت در سازمان تجارت جهانی به قدری هزینه سنگین دارد که ما نمی خواهیم عضو شویم اما اگر عضو این سازمان نشویم باید بررسی کنیم درچه اردوگاهی قرار خواهیم گرفت .

اطلاع دارید که از 11 دی ماه امسال یا از آغاز سال جدید میلادی اعلام شده است ، کشورهایی که هنوز عضو سازمان تجارت جهانی نشده اند اگر عضو نشوند، کشورهای عضو می توانند بر علیه کشورهای غیرعضوتعرفه های تنبیهی وضع کنند و درمواردی این تعرفه ها تا 600 درصد می تواند وضع شود،البته نیازی نیست که علیه ایران تعرفه های 600 درصدی وضع شود دربعضی موارد اگرتعرفه 5درصدی وضع کنند ما دیگر قادر به صادرات نخواهیم بود.

کشوری که عضوسازمان تجارت جهانی نشود ظرف 5 سال آینده از اقتصاد جهانی دور و جدا می شود.کشور ما در مقابل دوگزینه قرار گرفته است ، عضویت در سازمان تجارت جهانی و یا انزوادر اقتصاد بین المللی .

ما جز یک مورد، کالای دیگری نمی توانیم صادر کنیم .

زیرا وقتی علیه صادرات ما، تعرفه های تنبیهی وضع شود، صادرات ما غیراقتصادی خواهدشد.وقتی سه سال قبل اتحادیه اروپا برعلیه زعفران ما تعرفه تنبیهی 600 درصد وضع کرد، ازوزیر کشاورزی پرسش شد که نظر شما در این باره چیست ، ایشان گفتند ما اگر نخواهیم عضو سازمان تجارت جهانی شویم ، بهتر است صادرات مواد کشاورزی را فراموش کنیم .

آثار منفی عدم عضویت در WTO اگر بگوییم عضویت در سازمان تجارت جهانی هزینه دارد، اما عدم عضویت در آن سازمان مساوی است با انزوا در اقتصاد جهانی .

اما اگر بخواهیم عضو شویم ، عضویت شرایطی دارد که سازمان تجارت جهانی ده شرط را مطرح کرده است و من به چهار شرطآن سازمان می پردازم .

نخستین شرط، آزادسازی تجارت خارجی .

می دانید که گمرک 200