دانلود ‫پروژه مطالعات مقدماتی مجتمع آموزشی فرهنگی شرکت نفت سرخس - آسایش محیطی و آکوستیک

1- تأثیر صدا بر انسان حدود تراز صدایی که برای انسان در حین فعالیت های مختلف روزمره مطلوب و قابل قبول می باشد، «گستره بهینه» نامیده می شود.

نوفه، پارازیت یا سر و صدا اصوات نامطلوبی هستند که جهت انجام فعالیتها نباید تعداد آن از حد مشخصی تجاوز نماید.

باید دقت نمود که: کاهش تراز صدا با دور شدن از منبع در فضای باز به میزان تقریبی dB 6 به ازای هر دو برابر شدن شدت صوت منبع، افزایش تراز صدا به میزان dB 3 خواهد بود.

چنانچه تراز بوفه در یک محیط dBA65 باشد صدا در فاصله یک متری قابل شنیدن است اما مکالمه با صدای بلند در فاصله 3 متری مفهوم نخواهد بود.

لیکن در صورتی که تراز صدای نوفه به میزان dBA70 برسد در فاصله بیش از نیم متر امکان درک مطلب کم می شود.

در فضای کلاس تراز صدای آموزگار معمولاً dBA75 و در فاصله 7 متری او dBA68 است و در چنین وضعیتی تراز صداهای نامطلوبی که در کلاس شنیده می شوند باید به نحوی کنترل شود که هیچ گاه از میزان dBA63 تجاوز ننماید.

2-1- اصوات نامطلوب و مزاحم اصوات نامطلوب در فضای آموزشی سه دسته اند: الف) سر و صدا ناشی از ترافیک هوایی( فرودگاه ها و خطوط هوائی) و ترافیک زمینی (قطار و اتومبیل و…) ب) سر و صدای ناشی از کارگاه های صنعتی– مراکز تجاری.

ج) سر و صدای بازی بچه ها در فضای باز و سایر کلاسها.

چنانچه اندازه گیری این ترافیکها مقدور نباشد، میزان تقریبی dBA89 برای نوفه ناشی از ترافیک سنگین شهری( بیش از 7500 وسیله نقلیه در ساعت) در فاصله 3 متری، نوفه ناشی از کارگاه صنعتی dBA105 و نوفه بازی بچه ها در فضای باز و سر و صدای ناشی از تکرار و با هم خواندن دانش آموزان در کلاس حدود dBA85 در نظر گرفته می شود.

تحقیقات نشان داده است که سر و صدای زیاد سبب کاهش تمرکز کودکان می شود.

بطور کلی کودکان دو احساس متفاوت نسبت به صداها دارند؛ بعضی صداها کودکان را می ترساند( مانند موارد بالا) و برخی دیگر برایشان لذتبخش است.

3-1- روش های کنترل نوفه 1-3-1- افزایش فاصله بین فضای آموزشی و منبع نوفه 2-3-1- انتخاب جهت ساختمان به سوی مکانهای آرامتر در شکل زیر تأثیر جهت فضاها در فاصله بین آنها را نشان می دهد.

باید توجه کرد جهت گیری بنا به سمت خیابانهای فرعی حدود 10 تا 15 دسی بل افت صوتی را در بر خواهد داشت.

فواصل مناسب از جهت افت صوتی، مطلوب برای فضای آموزشی تأثیر جهت گیری بناها در میزان فاصله مطلوب از نظر صوتی 3- 3-1- ایجاد موانع صوتی ند روش ایجاد موانع صوتی مابین فضای آموزشی و محل تولید سر و صدا 4-3-1- استفاده از جداره های مناسب یکی از روشهای مناسب برای فراهم ساختن شرایط صوتی مطلوب در فضاهای داخلی استفاده از جداره هایی است که دارای افت صوتی مناسب هستند.

در این رابطه هر چه چگالی سطحی جداره ای بیشتر باشد دارای قابلیت جذب صوتی بیشتری بوده و افت صوتی زیادتری خواهد داشت.( با دو برابر شدن چگالی سطحی یک جداره افت صوتی آن از نظر تئوری dB6 و در عمل به میزان dB5 افزایش می یابد.) - رابطه تقریبی میانگین افت صوتی جداره های یکپارچه با چگالی سطحی آن قابل توجه است که وجود درز در جداره ها که اکثراً ناشی از ضعف در اجراست شدت افت صوتی جداره را کاهش می دهد.

استفاده از جداکننده های دوجداره جهت افزایش افت صوتی مفید است.

میزان افت صوتی علاوه بر سازنده به ضخامت لایه هوای بین دو جداره بستگی دارد.

- میزان تقریبی افت صوتی حاصل از لایه هوا در جداکننده های صوتی همانطور که می دانیم در جداره های مختلف یک بنا عموماً ترکیبی از عناصر ساختمانی مانند دیوار، پنجره، در و یا ترکیب مصالح مختلف بکار برده شده است.

در چنین جداره هایی بدست آوردن افت صوتی میانگین جدار مستلزم محاسباتی است (مراجعه شود به نشریه 65 دیماه و آگاهی نامه دانش ساختمان اسفند53).

- توجه به شرایط آکوستیکی در وضعیت آخرین ردیف، دانش آموز قادر به شنیدن صدای معلم خود نمی باشد زیرا در این حالت شدت صداهای دو معلم هر دو افت dB7 دارد و قابل تشخیص نیست.

در این حالت با قرار دادن یک المان کاهش دهنده بر سر راه صدای مزاحم شرایط مطلوب آکوستیکی برقرار 5- آکوستیک در تالار کنسرت برخلاف تالار کنفرانس که آکوستیک آن باوضوح قابل توجیه میباشد درمورد آکوستیک درتالار کنسرت هیچگونه کمیت مشخصی دردست نمی باشد که بتواند دراین مورد نیز راهنمای طراح تالار باشد زیرا دراینجافقط احساس نظرات شنوندگان که خود ممکن است ازطبقات وملیت های مختلفی باشند مبدأ مقایسه است واین خودآنقدر متفاوت ومتغیر است که بسهولت نمیتوان آنرا تحت نظام وقواعد فیزیکی وریاضی درآورد- اگر به نظرات عده خاصی (مثلاً موزیکدانها وموزیک شناسها) اکتفا گردد وبخصوص عقاید آنان را درمورد تالارهای معروف جهان جمع آوری نمائیم میتوان با توجه به نظراتی که از بدو ساختمان آن بالارها تاکنون ابزار گردیده نتایجی برای طرح تالارهای جدید بدست آورد.

بطور کلی تالارهای معروف جهان بدودسته تقسیم می گردند.

آنان که بسبب آکوستیک خوب شناخته شده اند وآنان که بعلل تاریخی معروفیت دارند .

عده ای ازآهنگسازان قدیمی عادت داشته اند که قطعات ساخته خود را درتالار خاصی اجرا نمایند (مانند یوهان سباستیان باخ وکلیسای توماس درلایپزیک آلمان) واین خود بطورنامحسوس درکارهای این افراد مؤثر بوده ومیبایستی مشخصات آکوستیکی این تالارها را نیز برای بدست آوردن ضابطه ای مورد توجه قرارداد- باروشهای نوین اندازه گیریهای آکوستیکی که بعداً شرح داده خواهد شد میتوان پس آوار وسایر مشخصات آکوستیکی این تالارها را اندازه گیری نمود وبرای طرح تالارهای جدید مورد استفاده قرار داد- بخصوص تعیین مشخصات آکوستیکی این تالارها درحالتی که مملو از تماشاچی میباشند بایستی مورد نظر قرارگیرند زیرا اختلاف آکوستیک این نوع تالارهای قدیمی درحالت پریا خالی کاملاً متفاوت می باشند .

طنین متناسب T برای تالارهای مختلف برای فرکانس1000 هرتس A- گفتار-B موزیک- C1 : مقدار متناسب برای موزیک کلاسیک ومدرن 1-1-5- تالار کنسرت درمورد مشخصات آکوستیکی تالارهای کنسرت چنانچه قبلاً نیزذکر گردیده است عقاید دانشمندان واهل فن یکسان نیست واختلاف نسبتاً زیادی نیز بایکدیگر دارند- باوجود این آنچه که مورد قبول عامه است پس آوای نسبتاً بزرگ برای اینگونه تالارها است که نتیجه عملی آن بزرگ انتخاب کردن ابعادتالار است که حداقل حجم مخصوص آن بین 7تا10 مترمکعب فضابرای هرنفر باشد- بدین معنی که اگر حجم مخصوص راازاین کمتر انتخاب نمایند تأثیر تماشاگران درآکوستیک تالار آنچنان میگردد که برای کنسرت دیگر متناسب نخواهد بود- درحالیکه اگر پس آوا با حضور تماشاچیان بزرگتر از حد مجاز هم باشد کم کردن آن اشکال چندانی ندارد .

تالارهائی که درقرن نوزدهم بنا گردیده اندعموماً دارای فرم مستطیلی با دیوارهای متوازی می باشند وسقف آنها مسطح وافقی بنا گردیده است ودارای بالکن جانبی باریک نیز می باشند.

بالکن عقب این تالارها بزرگ می باشد وتقریباً درامتداد تالار اصلی قرارگرفته است – از جمله این تالارها سن آندریوزهال، که بزرگترین تالار کنسرت است وسمفونی هال بستن ، که دارای گالری های بزرگی نیز میباشد، ذکر می گردد .

مسلماً فرم ساختمانی این تالارها که سالیان متمادی تکرار گردیده است، در آثار موسیقیدانان زمان تأثیربسزائی داشته وحتی شنوندگان واجراکنندگان بسختی بآن فرم وآکوستیک خو گرفته بودند، وحتی درحال حاضر هم که تجربیات فراوانی درمورد سایر فرمها وآرشیتکتورمدرن بدست آمده است معذالک عده ای از آرشیتکتها و آکوستیکرها فرم ساده قدیمی راترجیح می دهند .

برای مقایسه دراینجا مشخصات چند تالار کنسرت معروف جهان که عموماً بخوبی آکوستیک معروفیت دارند ذکر می گردد .(پنج تالار درقرن 19 وبقیه درقرن بیستم ساخته شده اند.) 2-1-5- تالار کنسرت موزیک هوخشوله برلین دارای پارکت (طبقه هم کف) خیلی باریک (18 * 37 متر) می باشد که در گالری ها عرض آن بیشتر می شود ( 3.5 متر ) و بشکل یک ذوذنقه در می آید (حداکثر عرض 21 متر) گالری های خالی دارای عرض کمتری می باشند (2.8 متر برای سه ردیف) و گالری میانی عمیق تر است (10 متر برای 11 ردبف)حداکثرطول این تالار 45 مترمی باشد- سقف این تالار بصورت پارابل پله پله ساخته وباعث پخش شدن یکنواخت صوت درتمام تالارمی گردد- ارگ بزرگی را که دراین تالار نصب گردیده است میتوان بوسیله دیوارهای کشوئی (درصورتیکه مورد نیازنباشد) ازانظار پنهان نمود .

فرم لیدرهاله اشتوتگارت (آرشیتکتA-Abel&R – Gutbrod آکوستیکر L-Cremer ) درتمام جهات نامنظم می باشد- دیوار طرف راست یک دیوار بتنی محدب است وهمچنین دیوار طرف چپ ودیوار عقب سالن نیز طوری برجسته ساخته شده اند که هیچگونه تقارنی ویاتوازنی با یکدیگر ندارند سقف آن نیز مسطح است وفقط برروی صحنه رفلکتورهای چوبی نصب گردیده است که صوت را بخوبی برای کلیه ردیف ها پخش می نماید- دیوارهای سخت بتونی برجسته را بوسیله برجستگی ها وفرورفتگی هائی که طول آنها 3تا4 متر وعمق آنها درحدود نیم متر می باشد وهمچنین برجستگی های دنده اره ای ازحالت سختی خارج وبصورت دیفوزورهائی درآورده اند، ونیز لژهای پیشرفته که دراطراف سالن ساخته شده به دیفوز شدن میدان آوا کمک مینماید، گالری میانی که 12 ردیف دارد مستقیماً از هم کف شروع می شود .

تالار تیوولی کپنهاک (آکوستیکر V.T.

Jordan ) دارای فرم ذوذنقه بطول 32 متروعرض متوسط 28متر می باشد که سقف آن مسطح وبفرم فلس ساخته شده است (بارتفاع 13متر) درقسمت عقب تالار گالری های جانبی باریکی نیز ساخته شده است وگالری عقبی تالار کمی عریضتر است و9 ردیف جای می گیرد، چون از این تالار علاوه برکنسرت برای اجرای تأتر نیز استفاده می گردد از این رو دربالای صحنه رفلکتور خاصی نصب گردیده است که وضوح را درحالت تأتری بیشتر نماید .

با توجه به مشخصات تالارهای معروف جهان میتوان دستورالعمل زیرین راجهت طرح تالارهای کنسرت مورد توجه قرارداد .

فضای لازم برای هرنفر درتالارهای کنسرت حداقل5 و6مترمکعب میباشد، (درصورتیکه کمتر از این انتخاب شود باعث بدی آکوستیک تالار خواهدشد)، مقدار اپتیمم 7-8مترمکعب است وحداکثر آن که همواره با مقداری پوشش آکوستیکی توأم می باشد 10مترمکعب میباشد .

حداکثرحجم تالار20000مترمکعب است که برای مقادیر بالاتر ازآن کیفیت ارکستر ورسائی صدای برخی از سازها تحت تأثیر قرارمی گیرند، مقدار اپتیمم آن 10000تا15000 مترمکعب است ونبایستی از7000تا6000 مترمکعب کمتر انتخاب گردد .

مقدارگنجایش مجاز یک تالار کنسرت برای احراز شرایط مناسب آکوستیکی درحدود 2000 نفر می باشد .

برخلاف تآتر که احتیاج به سن دارد، برای تالارکنسرت یک سکوی هیئت ارکستر که درخود تالار ساخته می شود متناسبتر است .

3-1-5- تالارکنسرت اشتادت کازینو (بال) تالار کنسرت اشتادت کازینوی بال وتالار کنسرت گواندهاوس درلایپزیک(که در زمان جنگ آسیب دیده است) ازمعروف ترین تالارهای کنسرت ازنقطه نظر خوبی آکوستیک می باشند .

درشکل های زیر کوپ ومنظره ای از تالارکنسرت اشتادت کازینوی بال نمایش داده شده است.

بطوریکه از شکل 106 بخوبی مشهود است ساختمان تالار فوق العاده ساده وچهارگوش میباشد وبسبک معماری قرن نوزدهم بنا گردیده است وهمین تزئینات سالن خودبخوبی آکوستیک کمک کرده ودیفوزیته رادرسالن زیادنموده است.

کف این تالار مسطح وباپارکت چوبی مفروش شده است زیرا ازاین تالار برای جشنها ومجالس شب نشینی وبال ماسکه وغیره نیز استفاده می گردد که برای اینگونه موارد بناچارکف مسطح موردنیاز می باشد واین تنها عیب این تالار برای اجرای کنسرت است.

قبلاً صندلی های هم کف تأثیر نامطلوب آن درآکوستیک با مبلهای پارچه ای تعویض گردیده است وامروزه پس آوای این تالار باحضور تماشاجی قریب به 7/1 ثانیه میباشد که نسبت به حجم آن متناسب میباشد، سقف کاذب- پوشش های چوبی وغیره که دراین تالار وجود دارد، سبب جذب اصوات با فرکانسهای کم شده وبخوبی آکوستیک کمک می نماید.

چون این تالار درقرن پیش بنا شده است ایزولاسیون صوتی کافی برای جلوگیری ازغوغای ترافیک ندارد وازاین رو باغوغای زندگی امروز تناسب ندارد.

تالار کنسرت موزکا درلاشودوفون این تالار هم دارای فرم ساده چهارگوشه می باشد وبعلت طرح جالب دیفوزیته آن بسیار مناسب میباشد شکل 108 طرح این تالار را نمایش می دهد، بطوریکه درشکل 109 بخوبی دیده می شود بوسیله نصب فرمهای چوبی برجسته دردیوارهای جانبی برای ازدیاد دفوزیته اقدام گردیده است وبخصوص درساختمان سقف این تالار ریزه کاریهای آکوستیکی بسیار نیز بکاررفته است.

ازجمله محفظه های گچی ساخته شده برای ازدیاد دیفوزیته سهم بسزائی داشته است.

درحاشیه سقف یک نوار مسطح ومورب کارگذارده شده است .

4-1-5- تالار کنسرت تورکو (فنلاند) این تالار ازنقطه نظر آکوستیک وآرشیتکتوریکی ازجالبترین تالارهای کنسرت دنیا محسوب می گردد ومیتوان گفت که بسرحد ایده آل نزدیک گردیده است.

شکلهای زیر مقاطع مختلف ومنظره این تالار را نمایش میدهد .

بطوریکه ملاحظه می گردد فرم این تالار با سایر فرمهای معمول متفاوت است وآرشیتکت با توجه به تکات آکوستیکی خود را کاملا ازتبعیت ازسنتهای دیرین آزادنموده است.

حجم مخصوص این تالار 10مترمکعب برای هرنفر می باشد.

پس آوای آنرا با بکاربردن مصالح آبسوربنت محدود به 6/1 ثانیه نموده اند .

که تماشاچیان علاوه برمیدان آکوستیکی آزاد ازلحاظ دید نیز حداکثر امکانات رادراختیار دارند.

کلیه سطوح بزرگ سقف ودیوارها را غیرهموار وقطعه قطعه نموده اند تا دیفوریته میدان افزایش یابد ودفوزورهای برجسته را توأم با تزئینات داخلی بکار برده اند .

دراین تالار ازبکاربردن پوشش های چوبی بکلی صرفنظر گردیده وجذب اصوات با فرکانسهای کم (100تا400 هرتس) رابوسیله محفظه های توخالی که سوراخهای آنها درشکل زیر بخوبی مشهود است انجام میدهند.

جدارداخلی دیوارها که با جدار خارجی یک فاصله هوائی دارد خودرا نظر جذب فرکانسهای بم محاسبه گردیده وفرکانس رزونانس آنها کمتراز 50 هرتس نیز می باشند .

تالارکنسرت تورکو(آرشیتکت R.V.

LUUKKONEN آکوستیک P.ARNI- 1953) درشکل زیر اثراین آبسوربنت ها را درمنحنی پس آوائی میتوان بخوبی مورد بررسی قرار داد .

تالارکنسرت تورکو (فنلاند) منظره سقف اصوات با فرکانس بالاتر از400 تا3000 هرتس را بطوریکه میدانیم خود تماشاگران جذب می نمایند وچون صندلیهای این تالار بخوبی با پوشش آبسوربنت مستور شده اند علیهذا اختلاف پس آوای حالت پرو خالی بسیار ناچیز است وحتی بطوریکه درشکل زیر مشهود است پشت صندلیها را نیز با مصالح آبسورنیت پوشانیده اند تادرصورت صندلی برگردانده شده باشد نیزازنظر آبسورپسیون تفاوتی حاصل نگردد .

تالارکنسرت تورکو- فنلاند- منظره دیوارجانبی حجم : چنانچه حجم تالار را بزرگتر نماییم، به همان نسبت سطوح آن و در نتیجه ضریب جذب صوت کلی تالار بزرگتر می‌شود؛ بنابراین برای هر سرچشمه صدا که توان مشخصی دارد، فقط می‌توان یک حجم مجاز در نظر گرفت.

در صورتی که حجم تالار برای سرچشمه صدای معینی، بیش از مقادیر داده شده در جدول زیر باشد دیگر چگالی انرژی مقدار مناسبی نخواهد داشت و تغییرات در اینگونه موارد از بلندگو استفاده کرد.

6-1- بیانیه جلوه های آکوستیک Acoustics With acoustics designed by Kirkegaard & Associates—a firm that has completed successful acoustical treatments in Carnegie Hall, 's Orchestra Hall, Seiji Ozawa Hall at Tanglewood, Davies Symphony Hall in , and at a host of educational institutions - the new facility will almost double the current square footage available for instruction and performance.

State-of-the-Art Acoustical Features Under the expert guidance of Kirkegaard & Associates, the facility will include: Rooms isolated from urban/street noise and from each other Acoustical climates tailored for specific kinds of music-making: composition, teaching, practice, rehearsal and performance Architectural features (pilasters, cornices, ceiling ribbing) preserved for historic and aesthetic reasons, as well as sound-reflecting and scattering functions Adjustable absorption systems so the acoustical environment of rehearsals is similar to that of performances 2- نور نور یکی از اصول مهم در تأمین آسایش بصری و فضایی است که تأثیرات روانی متفاوتی را در انسانها ایجاد می کند.

تحقیقات ثابت کرده است که نور طبیعی و شفافیت بر روی حواس کودکان تأثیر مثبتی دارد.

از دید کودکان این فضاها، فضاهایی دوستانه و با نشاط هستند.

وجود نور طبیعی همراه با دید مناسب باعث می شود که از ایجاد حس زندانی بودن و در نهایت عدم امنیت در کودک جلوگیری شود.

به طور خلاصه می توان گفت که نور کافی و نورپردازی مناسب در فضای آموزشی موجب می شود که: میل و رغبت به کار و یادگیری افزایش یابد.

دقت عمل و تمرکز حواس در کودک افزایش یابد.

سلامتی چشم و قدرت بینایی محفوظ مانده و خستگی اعصاب کمتر شود.

کار بهتر، راحت تر و دقیق تر انجام شود.

ایجاد تنوع فضایی و تأکید فضایی بیشتر.

معیارهای عمده ای که در طراحی روشنایی داخلی یک فضا باید به آنها توجه نمود عبارتست از: میزان شدت روشنایی مورد نیاز در عملکردهای متفاوت، مقدار انعکاس سطوح، اختلاف شدت نور یا کنتراست سطوح و نقاط مختلف فضا، نوع نور مورد نیاز و چگونگی تأمین این شرایط در فضا.

1-2- میزان شدت روشنایی مورد نیاز میزان پیشنهاد شدت روشنایی برای عملکردهای مختلف در محیط های آموزشی کشورهای مختلف متفاوت می باشد.

بنابراین شدت روشنایی مورد نیاز در فضاهای مختلف براساس آئین نامه 1848 مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، در زیر ارائه شده است.

الف- دپارتمان آموزش آمریکا ب- انجمن مهندسان روشنایی آمریکا ج- ژاپن د- انگلیس ه- آفریقا و خاورمیانه( یونسکو) و- آیین نامه1848 موسسه استاندارد تحقیقات صنعتی ایران 2-2- نوع نور مورد نیاز 1-2-2- استفاده از نور طبیعی خورشید استفاده از نور طبیعی خورشید دردرجه اول اهمیت قرار دارد.

این نور از طریق پنجره ها، نورگیرها و سایر بازشوها تأمین می شود.

اندازه این بازشوها بستگی به شدت تابش خورشید در محل و سایر عوامل اقلیمی از جمله تهویه هوا دارد.( باید توجه کرد در فضاهایی با سطح پنجره بیش از 8/1 تا 10/1 سطح کف میزان متوسط روشنایی حاصل از نور طبیعی در ارتباط مساوی با مقدار سطح پنجره نمی باشد).

لازم به ذکر است که برخی عوامل از جمله استفاده از مصالح سنتی در ساخت بنا، مسئله ایمنی در مناطق زلزله خیز یا دارای بادهای شدید، ابعاد بازشوهای خارجی را محدود می کند و در چنین شرایطی استفاده از نور مصنوعی نیز افزایش می یابد.

با توجه به موارد فوق، مقدار تقریبی سطح پنجره در فضای آموزشی در حدود 3/1 تا 5/1 سطح کف و 5/1 تا 8/1 سطح جانبی میتوان در نظر گرفت.

در صورتی که پنجره ها از جبهه شمالی نور بگیرند این مقادیر کمی افزایش پیدا می کند.

در برخی موارد مجبور هستیم از ورود اشعه مستقیم خورشید به درون فضا جلوگیری نمائیم که در زیر به بعضی از آنها اشاره شده است.

چ- روش جلوگیری از ورود مستقیم اشعه خورشید 2-2-2- روشنایی مصنوعی به طور کلی منابع نور مصنوعی که عمدتاً در فضاها به کار می روند از نظر سیستم کار و نوع نور دو دسته اند: منابع نوری با رشته ملتهب و منابع نوری فلورسنت.

که هر یک از آنها نیز از نظر نوع انتشار نور به 5 گروه تقسیم می شوند.

این 5 گروه عبارتند از: منابع نوری با توزیع نور مستقیم، نیمه مستقیم مختلط یا یکنواخت، نیمه غیرمستقیم و غیرمستقیم.

( به طور مثال چراغهای با نور مستقیم در فضاهایی به کار می روند که رنگ فضا روشن و انعکاس سطوح نسبتاً زیاد باشد.( بطور متوسط بیش از 50-60 درصد) این نوع روشنایی توانایی پوشانندگی سایه کمی دارد.

این نوع چراغ را باید در ارتفاعی نصب کرد که در حوزه دید مستقیم چشم قرار نگیرد.

می توان زیر این چراغها را با ضخامت مشبک پوشاند.) پس از انتخاب نوع سیستم روشنایی باید به ابعاد و اندازه های ارائه شده در جدول توجه نمود.

از آنجا که در فضاهای آموزشی ترکیبی از نور طبیعی و مصنوعی مورد استفاده قرار می گیرد، پیشنهاد می شود از چراغهای فلورسنت با توزیع نوری بین مستقیم( با ضخامت مشبک) تا یکنواخت یا مختلط استفاده شود.

در این صورت بهتر است که ردیف چراغها عمود بر تخته تدریس و ردیف نیمکتها در نظر گرفته شود.

در این صورت پیش بینی روشنایی موضعی برای تخته تدریس الزامی است.

3- عمده‌ ترین ویژگی‌های اقلیمی برای ساختمان‌های آموزشی‌ توجه به شرایط اقلیمی به دلیل بالا بردن کیفیت آسایش در فضای داخلی و نیز صرفه‌جویی در مصرف سوخت ووسایل کنترل کننده این فضاها، در طراحی ساختمانها حائز اهمیت است‌.

اما ساختمانهای مختلف‌، بسته به مقیاس وعملکردشان و با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی حاکم بر ساخت آنها، از اقلیم تأثیرات متفاوتی می‌پذیرند.

از سوی دیگر، اقلیمهای مختلف نیز با شرایط و ویژگیهای متفاوت‌، تأثیرات متفاوتی بر روند طراحی و شکل‌گیری ساختمان می‌گذارند.

ساختمانهای آموزشی‌، به دلیل ویژگی کاملاً متفاوتی که از نظر زمان اشتغال فضا و نوع عملکرد نسبت به ساختمانهای‌مسکونی دارند، به نحو متفاوتی تحت تأثیر شرایط اقلیمی قرار می‌گیرند.

ساختمانهای آموزشی معمولاً در طول روز مورد استفاده قرار می‌گیرند و بار داخلی آنها در زمان اشغال فضاها زیاد است‌.

به همین دلیل‌، در تأمین نیازهای حرارتی ساختمانهای آموزشی‌، بخصوص در فصل سرد، می‌توان از نیروهای طبیعی حداکثر استفاده را بعمل آورد.

1-3- ویژگیهای ساختمانهای آموزشی‌ ویژگیهای ساختمانهای آموزشی را می‌توان به شرح ذیل خلاصه نمود: 1- فعالیتی که در فضاهای آموزشی( کلاسها) صورت می‌گیرد، عمدتاً فعالیت در وضعیت نشسته است‌.

2- فضاهای آموزشی دارای بار داخلی قابل توجهی هستند.

3- فضاهای آموزشی در سردترین ساعات روزهای سرد زمستان و گرمترین ماههای سال (فصل تابستان‌) مورد استفاده‌قرار نمی‌گیرند.

بدیهی است که در طراحی ساختمانهای آموزشی توجه به این ویژگیها و نیازهای حرارتی ضروری است‌.

توجه به این نکته نیز ضروری است که گرچه در کلاسهای درس نیز همچون فضاهای معمولی فعالیت اغلب در وضعیت نشسته و آرام انجام می‌شود، لیکن افراد حاضر در کلاس درس معمولاً لباس خارج از منزل برتن دارند و از این‌نظر، می‌توان دماهای پائین‌تری را به عنوان حد پائین آسایش در اینگونه فضاها در نظر گرفت‌.

البته در تعیین حدودآسایش برای مناطق مختلف‌، باید به شرایط محلی( وضعیت اقلیمی‌، خصوصیات فرهنگی و...) آن مناطق نیز توجه داشت‌.

2-3- نیازهای محیطی ساختمانهای آموزشی‌ آمار بدست آمده نشان می‌دهد که در فضاهای آزاد؛ حد پائین آسایش در زمستان‌: دمای 20 درجه سلیسیوس و رطوبت نسبی 80% تا دمای 21 درجه سلیسیوس در رطوبت نسبی 25 درصد حد بالای آسایش در تابستان‌: دمای 26 درجه سلیسیوس در رطوبت نسبی 55% تا دمای 29.5 درجه در رطوبت نسبی 15 درصد.

در فضاهای داخلی ساختمان؛ حد پائین آسایش‌: دمای 20 درجه سیلسیوس در رطوبت نسبی 30 الی 80 درصد.

حد بالای آسایش‌: دمای 25 درجه سیلسیوس در رطوبت نسبی 70 درصد تا دمای 27 درجه سیلسیوس در رطوبت نسبی 20 درصد.

3-3- بررسی وضعیت حرارتی کلاسهای درس‌ بررسی نمونه‌ها نتایج زیر را بدست می‌دهد: 1- ( همانگونه که قبلا نیز اشاره شد) حضور دانش‌آموزان عامل قابل توجهی در گرم شدن هوای کلاسها محسوب‌می‌شوند.( به طور مثال در زنگهای ورزش و بطور کلی ساعاتی که دانش‌آموزان در کلاس حضور ندارند، دمای هوای‌کلاس حدود 2 تا 3 درجه سانتیگراد پائین‌تر از مواقع تشکیل کلاسهاست‌).

2- با خاتمه کلاس و آغاز زنگ تفریح( یعنی خروج دانش‌آموزان از کلاس‌) دمای هوای کلاسها، بسته به باز یا بسته بودن پنجره‌ها، بین 1 تا 3 درجه پائین می‌آید.

با تشکیل مجدد کلاس دمای هوای کلاسها دوباره افزایش می‌یابد.

3- در ارتباط با گرم شدن هوای کلاس‌، پس از بار داخلی‌، تابش آفتاب مهمترین عامل محسوب می‌شود.

به همین دلیل کلاسهای واقع در جبهه جنوبی‌، عموما گرمتر از کلاسهای رو به شمال هستند.

4- موقعیت کلاس در طبقات ساختمان نیز در دمای هوای داخلی آن تأثیر می‌گذارد.

کلاسهای واقع در طبقات آخرساختمان، که از طریق بام با هوای خارج در ارتباط هستند و از این طریق مقداری از حرارت داخلی را به بیرون اتلاف می‌کنند، نسبت به کلاسهای واقع در طبقات میانی ساختمان یا طبقه همکف سردترند.

5- حضور دانش‌آموزان و گاز کربنیک حاصل از تنفس آنها، موجب آلودگی هوای کلاسها می‌شود در این حالت با بازگذاشتن پنجره‌ها هوای کلاس به میزان مورد نیاز تعویض می‌شود.

این عمل خود باعث اتلاف حرارت ایجاد شده درکلاس می‌شود.

6- نکته مهم دیگر آنست که روند افزایش دما در کلیه کلاسها اعم از شمالی یا جنوبی تقریبا برابر است تنها تفاوتی که‌در بین این دو نوع کلاس وجود دارد دمای اولیه کلاس است‌.

4-3- موارد حائز اهمیت در طراحی اقلیمی ساختمانهای آموزشی‌ با در نظر گرفتن کلیه مواردی که در قسمتهای قبل به آنها اشاره شد، میتوان کلیه مواردی را که در طراحی اقلیمی ساختمانهای آموزشی حائز اهمیت است نتیجه گرفت‌.

1-4-3- موارد کلی‌ منظور از موارد کلی حائز اهمیت در طراحی اقلیمی، مواردی است که در ارتباط با نیازهای حرارتی و محیطی ساختمانهای آموزشی و هماهنگ سازی این ساختمانها با شرایط اقلیمی مطرح می‌شوند و رعایت آنها در مراحل طراحی موجب انطباق طرحها با شرایط اقلیمی خواهد شد.

این موارد عبارتند از: منظور از جلوگیری از اتلاف حرارت در ساختمان؛ ایجاد مقاومت در برابر انتقال حرارتی است که به هر صورت( درنتیجه حضور دانش‌آموزان‌، تابش آفتاب به داخل کلاس و حرارت تولید شده توسط وسایل حرارت زا) در داخل‌کلاسها ایجاد می‌شود، به محیط خارج و در نتیجه جلوگیری از اتلاف آن است‌.

( در اقلیم‌های سرد، جلوگیری از اتلاف حرارت‌، عمده‌ترین ویژگی برای ساختمان محسوب می‌شود).

جلوگیری ازاتلاف حرارت ساختمان یا کاهش این اتلاف حرارت به روشهای زیر امکان پذیر است‌: - پیش بینی بافت مجموعه متراکم و به هم پیوسته از طریق اتصال عناصر مختلف مجموعه به یکدیگر.

- پیش بینی پلانهای فشرده و متراکم‌.

- پیش بینی ساختمانهای دو طبقه‌.

- پیش بینی لایه‌های عمیق حرارتی در جداره‌های خارجی ساختمان‌، بخصوص در بام یا استفاده از فضای زیرشیروانی به عنوان عایق حرارتی( استفاده از عایق حرارتی بویژه در مشهد و گروه اقلیمی یک حائز اهمیت بیشتری است‌).

- پیش بینی انواع مختلف پرده یا عایقهای حرارتی پشت پنجره به منظور حفظ حرارت در فضای داخلی در طول‌شب‌.

- بالا بردن کف تمام شده ساختمان نسبت به کف زمین به منظور کاهش نفوذ هوای سرد خارج به داخل‌.

- درزبندی کلیه پنجره‌ها و درهای خارجی‌.

- اجتناب از استقرار نمای اصلی ساختمان در مقابل بادهای سرد محلی‌.

- استفاده از شیشه‌های دو یا چند جداره‌.

( در مناطق سردسیر، شیشه‌های چند جداره حتی با وجود ناچیز بودن قابلیت انتقال نور خورشید از آنها و تفاوت نسبتاً کم مقاومت حرارتی آنها نسبت به شیشه‌های عایق‌دار ترجیح دارند.) همانگونه که در ابتدای این بحث اشاره شد، نفوذ مستقیم آفتاب به کلاس درس عامل مهمی در گرم شدن آنهاست‌.

بویژه در شرایط سرد( نظیر شرایط حاکم بر مشهد) بهره‌گیری از انرژی حرارتی حاصل از تابش آفتاب به کلاس‌هامی‌تواند مقدار قابل توجهی از انرژی حرارتی مورد نیاز جهت گرم کردن کلاسها را تأمین نماید.

همچنین بخشی ازحرارت تلف شده از ساختمان نیز از این طریق جبران می‌شود.

بهره‌گیری از انرژی حرارتی تابش آفتاب به روشهای زیر امکان پذیر است‌: - استقرار ساختمان در جهت تابش حداکثر انرژی خورشیدی در فصل سرد.

- باز گذاشتن جبهه جنوبی ساختمان تحت زاویه 30 درجه از هر طرف( در عرضهای جغرافیایی 30 درجه و پائین‌ترتحت زاویه 40 درجه‌).

- گسترش و کشیدگی پلان ساختمان در جهت محور شرقی- غربی‌.

- پیش بینی پنجره‌های بزرگ در نماهای مشرف به آفتاب زمستانی( نمای جنوبی ساختمان‌).

- پیش بینی سطوح منعکس کننده در کفهای مشرف به پنجره‌های آفتاب گیر( کفهای محوطه جنوبی ساختمان‌).

- پیش بینی رنگ تیره و بافت خشن برای سطوح خارجی‌.

- تعبیه سایه‌بان‌های پیشنهاد شده برای کنترل اشعه خورشید.

در ماههای گرم نفوذ مستقیم آفتاب به فضاهای داخلی سبب افزایش بیش از حد دمای فضا می‌شود و از این نظر عاملی منفی محسوب می‌شود.

در اقلیمهایی که در طول سال تحصیلی دارای ماههای گرم هستند امکان بیش از حد گرم شدن‌کلاسها از این طریق وجود دارد.

از این رو لازم است با استفاده از تمهیداتی این احتمال به حداقل ممکن کاهش یابد: - پیش بینی ساختمانهای فشرده و متراکم‌.

- استقرار ساختمان در جهت دریافت حداقل انرژی خورشیدی تابیده شده در ماههای گرم سال تحصیلی‌.

- استفاده از درختان خزان‌دار به منظور ایجاد سایه روی ساختمان( بخصوص نماهای شرقی و غربی‌) و محوطه اطراف آن‌.

- گسترش پلان ساختمان در جهت محور شرقی- غربی‌.

- پیش بینی بافت متراکم و بهم پیوسته از طریق اتصال عناصر مختلف مجموعه به یکدیگر.

- پیش بینی فضاهای قابل تهویه در زیر بام‌، سقف‌های دوبله یا استفاده از عایق حرارتی در مصالح بام‌.

- استفاده از سایه بان خارجی برای ایجاد سایه روی پنجره‌ها.

- پیش بینی شکاف یا فاصله مناسب در محل اتصال سایه‌بان بالای پنجره‌ها و نمای مربوطه‌.

توجه به میزان بارندگی سالانه یکی از ویژگیهایی است که می‌بایست در کلیه مراحل طراحی و اجرای ساختمان به آن‌توجه شود.

با در نظر گرفتن این عامل در اقلیمهای مختلف، می‌توان از روشهای زیر برای محافظت ساختمان در برابراین پدیده طبیعی استفاده کرد: - پیش بینی بامهای شیبدار( با در نظر گرفتن اقلیم‌).

- توجه به جهت وزش بادهای توام با باران در انتخاب جهت استقرار ساختمان‌.

- پیش بینی آبروهای مناسب در اطراف بام برای جمع‌آوری آب باران و هدایت آن به زمین یا در نظر گرفتن حریم مناسب در اطراف ساختمان‌.

- پیش بینی جلوآمدگی برای بامها یا ایجاد ایوانهای عریض در اطراف ساختمان‌.

- پیش بینی راهروهای سرپوشیده برای مسیرهای ارتباطی بین فضاهای مختلف‌.

- پیش بینی سایه بانهای عریض و بهم پیوسته برای پنجره‌ها و بازشوهایی که خارج از ایوان قرار دارند.

- پیش بینی آبروهایی با قطر مناسب برای ساختمان و محوطه اطراف آن‌.

- پیش بینی شیب مناسب برای پیاده‌روهای اطراف ساختمان‌.

- بالا بردن کف تمام شده ساختمان نسبت به کف تمام شده خارجی‌.

2-4-3- موارد خاص‌ منظور از موارد خاص مواردی از قبیل جهت استقرار، سازماندهی پلان و...

است که در انطباق و هماهنگی طرح باشرایط اقلیمی تأثیری کاملاً مشخص و قابل توجه دارند.

1-2-4-3- جهت استقرار ساختمان‌ جهت استقرار ساختمان یکی از مهمترین عوامل موثر در کیفیت شرایط حرارتی و محیطی فضاهای داخلی به شمارمی‌رود.

جلوگیری از گرم شدن فضاهای داخلی در فصول گرم و استفاده هر چه بیشتر از انرژی خورشیدی در گرم کردن فضاها در مواقع سرد، به وضعیت استقرار ساختمان نسبت به موقعیت سالانه خورشید در آسمان مربوط می‌شود.

بدین منظور، جهت ساختمان باید به گونه‌ای باشد که در مواقع سرد سال حداکثر و در مواقع گرم سال حداقل انرژی خورشیدی به نمای اصلی آن بتابد.

به علاوه از این نظر جهتی مناسبتر است که بتواند با سایه‌بانهای کوچک یا عناصرساده کنترل کننده تابش آفتاب، نفوذ مستقیم اشعه خورشیدی به فضاهای داخلی را در فصل گرم کنترل نماید.

در تعیین جهت استقرار برای ساختمانهای آموزشی می‌بایست شرایط اقلیمی، موقعیت ساختمان نسبت به مراکزتولید سروصدا، شیب زمین و دسترسیها در نظر گرفته شوند.

در ارتباط با شرایط اقلیمی، عناصری چون تابش آفتاب ووزش باد مؤثرند( به دلیل متفاوت بودن این عوامل، انجام بررسیهای جداگانه برای هر محل ضروری است‌).

زاویه بین‌22.5 تا 45 درجه پیشنهاد می‌شود.

در این اقلیم( مشهد) به دلیل سرد بودن هوا در اکثر ماههای سال تحصیلی، طیف وسیعی از جهات از نظر کسب انرژی خورشیدی مناسبند.

جهت‌های جنوب تا 30 درجه شرقی( 30 درجه انحراف از جنوب به سمت شرق‌) مناسبترین‌جهات و جهتهای 30 درجه غربی( 30 درجه انحراف از جنوب به سمت غرب‌) تا شمال نامناسبترین جهات محسوب می‌شوند.

2-2-4-3- فرم کالبدی وسازماندهی پلان‌ از نظر شرایط اقلیمی آنچه که به فرم کالبدی ساختمان مربوط می‌شود، تأمین نیازهای حرارتی و روشنایی فضاهای داخلی حتی الامکان به صورت طبیعی است‌.

نوع مصالح ساختمانی و تکنولوژی قابل استفاده‌، در تعیین شکل بام که از جمله عناصر تشکیل دهنده فرم ساختمان‌است، تأثیر می‌گذارد.

بامها رامی‌توان به دو دسته بامهای مسطح و شیبدار تقسیم کرد.

از نظر الگوی ساختمانی دو نوع الگوی ساختمانی در زیر بررسی می‌شود: 1- ساختمان یکطرفه که ساختمانی است که تنها از طریق پنجره‌های واقع در یک نما تحت تأثیر شرایط اقلیمی قرارمی‌گیرد.