جرایم سایبری، نوعی از جرایم اینترنتی میباشند که شامل جرمهایی هستند که در محیط سایبر بوجود میآیند، که در این مقاله ما به تعریف محیط سایبر که یک محیط مجازی میباشدوبه ویژگی محیط سایبر، بطوریکه کاربران میتوانند به هرگونه خدمات اطلاعاتی الکترونیکی در سراسر دنیا دستیابی پیدا کنندوچگونگی ایجادجرایم که در فضای سایبر کپی عین اصل میباشدوانواع مجرمین محیط سایبرشامل هکرها، کرکرها، فریکهای تلفن وانواع جرمهای ممکن بانام سایبرکرایم ودرموردجرم آینده با نام تروریسم سایبر که مانند تروریستهای معمولی دارای انگیزههای سیاسی برای ارتکاب جرایم هستندو همچنین بحران سازهای سایبر شامل ویروسها، عنکبوتهای موتورهای جستجووپالسهای الکترومغناطیسی، کرمهاوبمبهای منطقی ودرمورد پلیس سایبر که مطابق با خاص بودن جرمهای سایبر، نیاز به آموزشهای خاص دارندو در آخر در مورد روشهای امنیت شبکه ودادهها میپردازیم.
تاریخچهٔ جرایم سایبر دراواسط دههٔ ۹۰با گسترش شبکههای بینالمللی وارتباطات ماهوارهای، نسل سوم جرایم کامپیوتری، تحت عنوان جرایم سایبری(مجازی)یا جرایم در محیط سایبر شکل گرفتهاست .به این ترتیب جرایم اینترنتی را میتوان مکمل جرایم کامپیوتری دانست، بخصوص اینکه جرایم نسل سوم کامپیوتری که به جرایم در محیط مجازی معروف است، غالباً از طریق این شبکه جهانی به وقوع میپیوندد.
ویژگیهای فضای سایبری کاربران میتوانند به هرگونه خدمات اطلاعاتی الکترونیکی دستیابی پیدا کنند، بدون درنظرگرفتن اینکه این اطلاعات و خدمات در کدام نقطهٔ دنیا واقع شدهاست.
محیط سایبر زمینهٔ فعالیتهای اقتصادی مهم وابزار ضروری برای انجام کلیهٔ معاملات تجاری ودر سطح بینالمللی بدون دخالت مستقیم بشر فراهم آوردهاست.
محدودهٔ فعالیت کاربر به مرزهای فیزیکی یک خانه یا یک محل کار وحتی مرزهای یک کشور محدود نبوده ودر یک سطح کم هزینه هرکاربر میتواند درهرزمانی ودرهر مکانی با مردم در هر نقطهای از جهان ملاقات کند واطلاعات مبادله کند، بدون اینکه از محل واقعی و هویت فرد خبر داشته باشد.
از بعد اقتصادی سایبر سپیس را میتوان یک بازار واحد جهانی دانست که از ثمرههای موفق جامعه مبتنی بر تکنولوژی مدرن اطلاعاتی میباشد که با روند توسعه آن روابط اجتماعی سنتی و فرهنگی حاکم بر روابط افراد را در سطح ملی دچار تحول نماید.
تعریف محیط سایبر از لحاظ لغوی در فرهنگهای مختلف سایبر به معنی مجازی وغیرملموس میباشد، محیطی است مجازی وغیرملموس موجوددرفضای شبکههای بینالمللی(این شبکه هااز طریق شاهراههای اطلاعاتی مثل اینترنت بهم وصل هستند)که دراین محیط تمام اطلاعات راجع به روابط افراد، فرهنگها، ملتها، کشورهاوبه طور کلی هرآنچه در کرهٔ خاکی بصورت فیزیکی ملموس وجود دارد(به صورت نوشته، تصویر، صوت، اسناد)دریک فضای مجازی به شکل دیجیتالی وجودداشته وقابل استفاده ودسترس کاربران میباشندوبه طریق کامپیوتر، اجزا آن وشبکههای بینالمللی بهم مرتبط میباشند.
تعریف حریم خصوصی: به زبان ساده می توان گفت (حریم خصوصی) از آن دست مفاهیمی است که همه آنرا می فهمند و درک می کنند لکن نمی توانند تعریفی جامع و کامل از آن ارائه نمایند لذا در بسیاری موارد ما شاهد نوعی تعارض و یا حتی چالش در زمینه مسائل مربوط به حریم خصوصی هستیم به طور مثال زمانی سخن از نصب دوربینهای مدار بسته در کافی نتها به میان آمده بود که مخالفین این طرح آنرا معارض با حریم خصوصی افراد می دانستند و برخی دیگر همچون نگارنده این مطلب آنرا غیرمرتبط با حریم خصوصی افراد تلقی می کردند.چنین اختلافاتی بعضا ناشی از آن است که تعریف ترمینولژیکی از (حریم خصوصی) ارائه نشده است لکن در مجموع می توان بیان نمود: حریم خصوصی یعنی (فرد آزادانه حق داشته باشد در خلوت خود اطلاعات مربوط به امور زندگی اش را پنهان نموده و بر آن کنترل داشته و مانع دسترسی دیگران به این اطلاعات گردد و تصمیم بگیرد که چه وقت و تا چه حد این اطلاعات را به دیگران منتقل نماید ).در تعالیم دینی نیز به بشر آموزش داده می شود که برای زندگی خود حریمی خصوصی قائل شود و از افشاء اطلاعات زندگی اش خود داری نماید آنجا که امام معصوم می فرماید چند چیز خود را از دیگران پنهان نما: اینکه چقدر مال داری؟اینکه کجا می روی؟
و اینکه مشرب فکری و مذهب تو چیست؟
نقض حریم خصوصی در فضای مجازی: تا اینجا دانستیم که انسان به حکم طبیعت و سرشت باید دارای حریم خصوصی برای خود باشد و از آن محافظت نماید در مقابل افراد بایستی نسبت به صیانت و رعایت حریم خصوصی سایرین اقدام نمایند.نقض حریم خصوصی در فضای مجازی یکی از مهمترین مسائل روز جامعه ماست که از دو منظر قابل بررسی است یکی از جانب قربانیان نقض حریم خصوصی در فضای مجازی و دیگری از سوی ناقضین حریم خصوصی در فضای مجازی.نگارنده همواره بر این مطلب تأکید دارد که بزه دیدگان در فضای مجازی نقش مهمی را در بروز جرایم ناقض حریم خصوصی ایفا می کنند و در عین حال می توانند در اقدامات پیشگیرانه علیه جرایم سایبری یا همان cyber prevention نقش آفرین باشند.
حریم خصوصی یعنی (فرد آزادانه حق داشته باشد در خلوت خود اطلاعات مربوط به امور زندگی اش را پنهان نموده و بر آن کنترل داشته و مانع دسترسی دیگران به این اطلاعات گردد و تصمیم بگیرد که چه وقت و تا چه حد این اطلاعات را به دیگران منتقل نماید ).در تعالیم دینی نیز به بشر آموزش داده می شود که برای زندگی خود حریمی خصوصی قائل شود و از افشاء اطلاعات زندگی اش خود داری نماید آنجا که امام معصوم می فرماید چند چیز خود را از دیگران پنهان نما: اینکه چقدر مال داری؟اینکه کجا می روی؟
بسیاری از بزه دیدگان جرایم سایبری و کسانی که حریم خصوصی آنان در فضای مجازی نقض می شود،استعدادی قابل توجه برای قربانی شدن (immolate) بروز می دهند و براحتی طعمه بزهکاران سایبری میشوند برخی کلاهبرداریهای اینترنتی ناشی از کسب اطلاعات به روشهای بسیار ساده و سوء استفاده از عکسها و اسرار شخصی نمونه هایی از این موضوع می باشد.
ضعف شخصیتی.فقدان اطلاعات کافی در رابطه با محیط مجازی و عدم دقت در محافظت از داده ها و ...
مواردی است که قربانی بزه سایبری را در قربانی شدنش مساعدت می کند.
در صدر عرایض بیان گردید که افراد بایستی نسبت به صیانت از حریم خصوصی خود همت نمایند،بسیاری افراد بدون رعایت مسائل امنیتی،خصوصی ترین اطلاعات خود را بر روی سیستم رایانه ای و یا حامهای داده نظیر فلش و کارتهای حافظه و تلفن همراه و سی دی و ...
ذخیره نماید و به نوعی دست بزهکار سایبری را در تعرض به حریم خصوصی باز می گذارند و اینچنین استعداد قربانی شدن در فضای مجازی را از خود نشان می دهند.
با الهام از این ضرب المثل که (مالت را حفظ کن، همسایه ات را دزد نکن) می توان گفت (در فضای مجازی از اطلاعات شخصی و حریم خصوصی خود محافظت نمائیم تا مجبور نباشیم به دنبال مجرم بگردیم) هرچند که این مطلب هیچگاه به معنای توجیه عملکرد بزهکار سایبری نیست یعنی اگر افراد در محافظت از اطلاعات شخصی و یا حریم خصوصی خود کوتاهی نمایند دلیل بر آن نیست که ما خود را مجاز به تعرض به حریم خصوصی افراد بدانیم.
اینترنت-سایبری مصادیق نقض حریم خصوصی در فضای مجازی: جنبه دیگر موضوع همانطور که معروض گردید مربوط به ناقضان حریم خصوصی در فضای مجازی است.این بزهکاران زمانی که وارد فضای مجازی یا همان اینترنت می شوند در خیالی خام آنرا (ملک طلق) خود دانسته و اجازه هرگونه فعالیت و ورود به حریم خصوصی دیگران را به خود می دهند.در زیر به برخی مصادیق نقض حریم خصوصی در فضای مجازی که در قانون جرایم رایانه ای جرم انگاری شده است می پردازیم: 1- دسترسی غیرمجاز به داده های رایانه ای یا مخابراتی نظیر هک ایمیل یا اکانت افراد 2- شنود غیرمجاز محتوای در حال انتقال در سیستمهای رایانه ای یا مخابراتی نظیر استفاده از کی لاگرها و نرم افزارهای شنود چتهای اینترنتی و ..
3- دسترسی غیرمجازبه داده های سری در حال انتقال در سیستمهای رایانه ای یا مخابراتی یا حامل های داده یا تحصیل و شنود آن 4- در دسترس قرار دادن دادههای سری در حال انتقال در سیستمهای رایانه ای یا مخابراتی یا حامل های داده برای اشخاص فاقد صلاحیت 5- نقض تدابیر امنیتی سیستمهای رایانه ای یا مخابراتی به قصد دسترسی به داده های سری در حال انتقال در سیستمهای رایانه ای یا مخابراتی یا حامل های داده 6- حذف یا تخریب یا مختل یا غیرقابل پردازش نمودن داده های دیگری از سیستم های رایانه ای یا مخابراتی یا حاملهای داده بطور غیرمجاز 7- از کار انداختن یا مختل نمودن سیستمهای رایانه ای یا مخابراتی بطور غیرمجاز نظیر غیرفعال سازی دیتابیس تارنماها و ممانعت از دسترسی افراد به سایتهای شخصی افراد بایستی نسبت به صیانت از حریم خصوصی خود همت نمایند،بسیاری افراد بدون رعایت مسائل امنیتی،خصوصی ترین اطلاعات خود را بر روی سیستم رایانه ای و یا حامهای داده نظیر فلش و کارتهای حافظه و تلفن همراه و سی دی و ...
ذخیره نماید و به نوعی دست بزهکار سایبری را در تعرض به حریم خصوصی باز می گذارند و اینچنین استعداد قربانی شدن در فضای مجازی را از خود نشان می دهند بسیاری از بزه دیدگان جرایم سایبری و کسانی که حریم خصوصی آنان در فضای مجازی نقض می شود،استعدادی قابل توجه برای قربانی شدن (immolate) بروز می دهند و براحتی طعمه بزهکاران سایبری میشوند برخی کلاهبرداریهای اینترنتی ناشی از کسب اطلاعات به روشهای بسیار ساده و سوء استفاده از عکسها و اسرار شخصی نمونه هایی از این موضوع می باشد.
ذخیره نماید و به نوعی دست بزهکار سایبری را در تعرض به حریم خصوصی باز می گذارند و اینچنین استعداد قربانی شدن در فضای مجازی را از خود نشان می دهند 8- ممانعت از دسترسی اشخاص مجاز به داده های یا سیستمهای رایانه ای یا مخابراتی بطور غیرمجاز 9- ربودن داده های متعلق به دیگری بطور غیرمجاز 10- هتک حیثیت از طریق انتشار صوت و فیلم تحریف شده دیگری بوسیله سیستمهای رایانه ای یا مخابراتی 11- نشر اکاذیب از طریق سیستم های رایانه ای یا مخابراتی به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی 12- فروش یا انتشار یا در دسترس قرار دادن گذرواژه یا هر دادهای که امکان دسترسی غیرمجاز به دادهها یا سیستمهای رایانهای یا مخابراتی متعلق به دیگری را فراهم میکند.
13- آموزش نحوه ارتکاب جرایم دسترسی غیرمجاز، شنود غیرمجاز، جاسوسی رایانهای و تخریب و اخلال در دادهها یا سیستمهای رایانهای و مخابراتی.
ناقضین حریم خصوصی در فضای مجازی به دلایلی نظیر افسردگی.عصبانیت.حسادت.انتقامجوئی.حس تنفر.تفریح و سرگرمی.خودکم بینی و حقارت.حس رقابت و عدم توجه به اصول اخلاقی و ارزشهای جامعه،خود را مجاز به ورود به حریم خصوصی قربانیان دانسته و خسارات جبران ناپذیری را به حیثیت و مال و حتی جان افراد وارد می سازند.
راهکارهای مقابله با نقض حریم خصوصی کاربران اینترنت هر فردی دوست دارد محیط و فضایی داشته باشد که دیگران بدون اجازهاش قادر نباشند به آن ورود پیدا کنند اما این خواست مشروع و قانونی به کرات از سوی افراد حقیقی و حقوقی مورد حمله قرار میگیرد.
در سالهای اخیر نیز با گسترش چشمگیر استفاده از شبکههای اینترنتی و افزایش کاربران فضای مجازی این حملهها بیشتر و جدیتر شده است، مشکلی که با سد قانون میتوان از آسیبها و مشکلاتی که ایجاد میکند کاست.
یک تعریف ساده باید در ابتدا و برای آشنایی بیشتر با موضوع «حریم خصوصی» آن را تعریف کنیم.
به یک تعریف ساده حریم خصوصی یعنی هر فرد این حق را داشته باشد که بدون ترس و در خلوتی که دوست دارد اطلاعات مربوط به زندگی خود را مخفی کند.
در این بین فرد تصمیم میگیرد که چه زمانی و تا چه اندازهای این اطلاعات را با دیگرن تقسیم کند.
باید بدانید که در تعالیم دینی نیز بر رعایت حریم خصوصی تاکید و از مردم خواسته شده است که از افشای اطلاعات زندگی خود خودداری کنند.
با این حال در دنیای مدرن افراد وارد فضایی میشوند که اطلاعاتشان از هیچ دستبرد یا تعددی در امان نیست که این وضع نقض حریم خصوصی در فضای مجازی را به یکی از مهمترین مسائل جوامع تبدیل میکند.
این موضوع از دو منظر قربانیان نقض و ناقضین حریم خصوصی قابل طرح و بررسی است.
نقش قربانی را بازی نکنید در منظر اول قربانیان نقض قرار دارند.
در این باره باید به این اصل توجه شود که در فضای مجازی تا نگارنده یا همان کاربر وجود نداشته باشد جرم تقض یا تعدی به حریم خصوصی نیز رخ نمیدهد.
به عبارتی نگارنده میتواند با رعایت یکسری از موارد پیشگیرانه قربانی نباشد.
باید این را بدانید که بسیاری از بزهدیدگان جرایم سایبری استعدادی زیادی برای قربانی بودن دارند یعنی این افراد به راحتی طعمه بزهکاران سایبری میشوند.
با نگاهی به صفحه حوادث و سایت پلیس فتا (فضای تبادل اطلاعات) میتوان دریافت که بسیاری از مالباختگان و افرادی که در فضای مجازی مورد سوءاستفاده قرار گرفتهاند به آسانی اطلاعات خود را در اختیار بزهکار قرار