دانلود مقاله بررسی انسان شناختی خانواده و میزان تأثیر محیط زندگی بر آن

مسئله ای که گزارش حاضر به دنبال پاسخگویی به آن است، تأثیرات گوناگونی است که محیط اطراف زندگی خانواده ها (محیط فیزیکی و روانی) ، بر روی روند و شکل زندگی آنها می‌گذارد، است.
و اینکه آیا محیط میتواند نقش تعیین کننده در سرنوشت و سیر زندگی خانواده ها داشته باشد، یا خیر.
همچنین میزان دخالت تأثیرات بخشی از محیط بر روی رفتار و افکار و عقاید افراد ساکن در منطقه آریاشهر، مورد نظر بوده است.
با توجه به بار تجاری و تفریحی منطقه آریاشهر و به دنبال آن شلوغی و میزان بالای رفت و آمدها به این منطقه، این مسئله نیز به ذهن خطور می کند که زندگی خانواده های ساکن در این منطقه به کجا خواهد رسید؟

و آیا مشکلات گوناگونی که در زندگی ساکنان صادقیه به چشم می خورد، ناشی از سبک محیط پیرامون آنها است یا خیر.

2-1- ضرورت و اهمیت تحقیق : امروزه سازمان های جهانی مانند سازمان ملل، یونسکو و یا بسیاری از شوراها و انجمن هایی که در کشورها، در سطح ملی فعالیت می کنند، به موضوع خانواده ، توجه ویژه ای نشان می‌دهند و توصیه می کنند که درباره اهمیت نهاد خانواده، آگاهی بیشتری به مردم داده شود.

ثبات بخشیدن به جامعه، یعنی مستقر کردن آن بر پایه نهادهای مستمر.

و خانواده نیز، مهمترین نهاد تشکیل دهنده جامعه است.

هنجارهایی مثل نهاد خانواده، برای تمام افراد جامعه معتبر شمرده می شوند، زیرا هر فرد به خانواده ای تعلق دارد.

"زندگی خانوادگی ، کلید فهم جامعه انسانی است و درک زندگی خانوادگی، کلید پیشرفت جامعه و ایجاد جهانی شایسته و عادلانه و ضامن آینده ای مطمئن تر و ایمن تر است." (درآمدی بر مطالعات خانواده ، جان برناردز، صفحه 55 ).

با انجام مطالعات درباره خانواده، می توان خانواده ها را تقویت و توانمند ساخته و آنها را قادر سازیم تا چیزهای خوب را حفظ کنند.

از آنجا که منطقه آریاشهر از حالت مسکونی، تبدیل به منطقه ای تجاری – تفریحی شده است، و با توجه به اهمیت خانواده برای جامعه، به نظر می رسد بررسی اوضاع خانواده های ساکن در آن و همچنین بررسی تأثیر و پیامدهای گوناگون این منطقه بر زندگی خانواده های ساکن در آریاشهر، دور از اهمیت نباشد.

3-1- اهداف تحقیق : از مهمترین اهداف مطالعه انسان شناختی خانواده های منطقه صادقیه، عبارت است از: 1- تصویربرداری از شرایط عمومی فرهنگ خانواده شهری، به خصوص خانواده های ساکن در تهران 2- بررسی نقش و میزان تأثیر محیط اطراف خانواده ها (محیط فیزیکی و جو روانی) بر زندگی آنها.

3- فراهم کردن اطلاعات پایه ای برای بررسی ها و تصمیم گیری های بعدی.

این مطالعه درصدد توصیف و تاحدودی تبیین وضع فرهنگی و اجتماعی خانواده های آریاشهر است و گزارش نگرش ها، باورها و فراهم کردن اطلاعات پایه ای به نحوی که در بررسی های بعدی نیز قابل استفاده باشد.

همچنین این تحقیق به دنبال یافتن پاسخ برای سؤالات گوناگونی است که در بخش پرسش های تحقیق، آورده شده اند.

از جمله یافتن راهکارهایی برای بهبود اوضاع زندگی خانواده‌ها و جلوگیری از فروپاشی کانون خانواده ها در تمامی مناطق، به خصوص منطقه آریاشهر است.

4-1- سؤالات تحقیق : پرسش اساسی و کلی پژوهش حاضر، میزان تأثیر محیط پیرامون خانواده ها بر شیوه و سبک زندگی آنها است.

اما به طور جزئی تر، این گزارش در پی پاسخگویی به این سؤالات است : 1.شهرت منطقه صادقیه به چیست ؟

و چرا؟

2.

آیا خانواده های ساکن در این منطقه، از محیط زندگی اشان راضی هستند؟

3.آیا بعد تجاری و تفریحی منطقه صادقیه بر زندگی خانواده های ساکن در آن سایه انداخته است؟

4.

آیا خانواده ها از نحوه زندگی شان و شرایط جوی موجود در خانواده‌شان راضی هستند؟

5.

مشکلات اساسی خانواده های ساکن در آریاشهر چه چیزهایی است؟

6.

آریاشهر و شرایط و جو موجود در آن، چه تأثیراتی بر روی زندگی خانواده های ساکن در آن گذاشته است؟

7.

دلیل شلوغی و حجم بالای ترافیک و رفت و آمد در آریاشهر چیست؟

8.پیامدهای شرایط کنونی صادقیه بر خانواده های ساکن در آن، بیشتر مثبت است یا منفی؟

9.زندگی آینده خانواده های ساکن در آریاشهر، به چه صورتی درخواهد آمد؟

10.نقش رسانه های جمعی بر زندگی خانواده ها، به چه میزان است؟

11- آیا ما شاهد نوعی از هم گسیختگی در میان خانواده های ساکن در آریاشهر هستیم یا خیر؟

12- چگونه می توان به بهبود زندگی خانواده ها ، کمک کرد؟

5-1- مدل تحقیق : طبق اصول تحقیق کیفی،‌مراحل تحقیق گزارش حاضر بدین ترتیب بوده است: 6-1- روش تحقیق : درک خانواده به مقوله یک نهاد، احتیاج به درک عینی و غیرفردی آن دارد یعنی لازم است تا خانواده را در بنیان های فرهنگی و اجتماعی، مورد بررسی قرار داد.

برای بازتاب پیچیده زندگی خانوادگی ، نیاز به یک رویکرد جامع است تا شامل همه طیف مسائل اجتماعی، اقتصادی، محیطی ، سیاسی ، نهادی و غیره باشد.

به همین منظور در این گزارش، از روش های عملی و میدانی انسان شناسی، از جمله مصاحبه های عمیق به صورت فردی و گروهی، مشاهده مشارکتی، استفاده از عکس و فیلم، ضبط صدا، و نیز منابع مکتوب استفاده شده است.

مصاحبه های عمیق، با ساکنان، کسبه، خادم مسجد، امام جعفرصادق (تنها مسجد این منطقه) و برخی افراد مهاجر و مهاجمان به آریاشهر، صورت گرفته است.

این مصاحبه ها به صورت فردی و گروهی انجام شده است و به منظور مطمئن ساختن مردم از کنترل بیشتر بر آینده شان و اطمینان به زندگی و معیشت آتیه شان، در ابتدای مصاحبه، شرحی کلی از اهداف تحقیق به آنها داده شد، تا بدین ترتیب اعتماد بیشتری به گفته های مردم محلی و تفسیر صحبت های آنها و در نهایت نتیجه گیری و تصمیم گیری بر اولویت های آنها، حاصل شود.

این امر نیز خود به دست یافتن به یک نگرش جامع، بسیار کمک می کند.

روش مشاهده مشارکتی نیز در جمع آوری بخش عمده ای از یافته های تحقیق، مورد استفاده واقع شده است.

مشاهده این منطقه در ساعات مختلف شبانه روز، و در ایام گوناگون تعطیل و اداری، با در نظر گرفتن شرایط منطقه (زمان قطع برق، ساعات ترافیک سنگین و ...) صورت گرفته است.

عکس ها و فیلم های مربوط به حوادث گوناگون در آریاشهر، از جمله چهارشنبه سوری‌ها، و درگیری های نیروی انتظامی با مردم در این منطقه ، همچنین بررسی و تفسیر عکس های گوناگون از نوع ساختمان ها و منازل مسکونی، پوشش افراد، اماکن مدنی و فرهنگی، بازارچه های موجود در این منطقه و ...

نیز در جمع آوری یافته های تحقیق بسیار مؤثر واقع شد.

استفاده از اسناد و منابع مکتوب در شناسایی بنیان های اصلی خانواده و ابعاد گوناگون آن، همچنین اطلاعات مربوط به خانواده نیز از روش های دیگر مورد استفاده در این تحقیق بوده‌اند.

7-1- مشکلات تحقیق : از جمله مهمترین مشکلات تحقیق در زمینه مطالعات خانواده ، حریمی بودن و در اکثر موارد محرمانه بودن اطلاعات مربوط به خانواده است.

در خانواده، با ارزش ها و اذهان سر و کار داریم، بنابراین دستیابی به اطلاعاتی دقیق، جامع و مطمئن درباره خانواده ها کار بسیار مشکلی است.

و این امر تنها در صورت اطمینان کامل افراد، در اختیار محقق گذاشته می‌شود.

از جمله مشکلات دیگر، کمبود داده های دقیق و علمی درباره خانواده ها، به خصوص خانواده ایرانی است.

در این میان پایان نامه های اندکی نیز حوزه مطالعاتی خود را خانواده و چارچوب های حفظ و بررسی آن قرار داده اند.

تنها شمار کمی از پایان نامه ها،‌ مربوط به مطالعات خانواده موجود است که بیشتر در مورد آداب و آیین های زندگی خانوادگی در مناطق مختلف ایران صورت گرفته است.

8-1- پیشینه تحقیق : پیشینه تحقیق ، در واقع همان ادبیات تحقیق است.

به طور کلی مطالعاتی که در زمینه خانواده انجام شده است را به سه دسته می توان تقسیم کرد: دسته اول شامل تحقیقات تجربی است که بدون توجه به وضعیت خانواده، از حیث نظری ، انجام شده اند.

دسته دوم، شامل آثاری است که جنبه نظری در آنها بیشتر مورد توجه بوده است.

در واقع تدوین یا توسعه یک نظریه را در مورد خانواده بررسی نموده اند.

دسته سوم آثاری هستند که شامل نتایج تحقیقات تجربی و نظری در مورد خانواده است.

اما متأسفانه اینگونه مطالعات بسیار محدود و کم، به خصوص در مورد خانواده های ایرانی انجام شده است.

مانند تحقیقات لوی استروس درباره نظام خانواده.

آثار نظری در مورد خانواده نیز بیشتر مبتنی بر دو دیدگاه است : الف – دیدگاهی که خانواده را به عنوان یک نهاد بررسی می کند.

ب – دیدگاهی که خانواده را به عنوان یک گروه یا یک پاره نظام مورد بررسی قرار میدهد.

ادبیات تحقیق درباره خانواده و به صورت مکتوب ، در دوسته پایان نامه ها و کتابها قابل بررسی است.

اما متأسفانه کتاب ها بیشتر با رویکردی جامعه شناختی،‌و پایان نامه ها نیز اکثراً به مراسم و آداب و آیین در خانواده ها پرداخته اند.

و خانواده به منزله یک نهاد یا خرده فرهنگ و خرده نظام کمتر مورد بررسی قرار گرفته است.

به طور کلی می توان گفت مهمترین تغییری که در روش مطالعه خانواده چه در غرب و چه در شرق رخ داده است، بررسی این نهاد در محیط فرهنگی و زیستی جوامع مختلف و روابط آن با سایر نهادهای اجتماعی است و نه به عنوان یک نهاد تک افتاده و چنانچه که در گذشته در آثار کسانی چون مارگارت مید، ویلیام گود و ...

مرسوم و مشهود است.

9-1- تعاریف و اصطلاحات تحقیق : خانواده : خانواده را در دو مفهوم اعم و اخص باید تعریف نمود.

مفهوم اعم آن شامل گروه‌ها و اجتماعات و گاه تجمعاتی گسترده تر است که لزوماً بین آنها روابط خویشاوندی برقرار نمی‌باشد.

در مفهوم اخص، خانواده به گروهی از افراد اطلاق می گردد که در کنار هم زندگی نموده و روابط خویشاوندی و یا وابستگی های معینی را بین خود برقرار می دارند که در جوامع امروزی، پدر، مادر و فرزندان، آن را شامل می شود.

(در جامعه شناسی خانواده ایرانی، صفحه 6) همچنین باید در نظر داشت خانواده در گذشته به نوعی سازمان اقتصادی به شمار می رفته است.

برگس و لاک، در کتاب خانواده در سال 1953 ، خانواده را اینچنین تعریف می کنند: “خانواده گروهی است متشکل از افرادی که از طریق پیوند زناشویی ، همخونی، و یا پذیرش (به عنوان ) با یکدیگر به عنوان شوهر، زن، مادر، پدر، برادر و خواهر در ارتباط متقابلند و فرهنگ مشترکی پدید آورده و در واحد خاصی زندگی می کنند.

ازدواج : ازدواج نوعی ارتباط به شمار می رود که مالینوفسکی آن را قراردادی برای به وجود آوردن فرزندان و حفظ و نگاهداری آنان می خواند.

(همان صفحه 6) نابسامانی خانواده : جدا شدن خانواده از روابط و مناسبات کل جامعه نابسامانی نامیده می‌شود.

(کونیگ) صمیمیت در خانواده : مشخصه اساسی و غیر قابل تفکیک خانواده صمیمیت است و همین صفت آن را از سایر گروههای اجتماعی متمایز می کند.

این حس به اعضای خانواده کمک می کند تا هم احساس ارزشمند بودن افراد در خانواده محفوظ بماند و هم نظام کلی گروه به فردگرایی بی رویه منجر نشود.

اجتماع خانوادگی : اجتماع خانوادگی ، تمام جوانب فعالیتهای فردی از فعالیتهای زیستی تا روان شناسی و فعالیتهای روحی، و فعالیتهای اقتصادی و حتی نظام های پیچیده معنوی را در بر می گیرد.

از هم گسیختگی خانواده : در هم ریختگی و از هم گسیختگی خانواده، به معنای تمایل آن به جدا شدن از کل جامعه است.

یعنی در هم ریختگی ساخت خانواده موجود.

فرهنگ عمومی : فرهنگ عمومی قلمروی است سیال و در حال تغییر.

آنچه به عنوان افکار عمومی شناخته می شود، بخشی از فرهنگ عمومی است که در جوامع جدید با سرعت زیادی تغییر می کند و به حوزه عرفی آن تعلق دارد.

همچنین آنچه به عنوان مد، خصوصاً در پوشش و آرایش شناخته می شود،‌بخشی از حوزه عرفی فرهنگ عمومی است.

براین اساس می توان تصور نمود که ارزشها، عقاید و هنجارهایی از حوزه فرهنگ عمومی خارج می شوند و به صورت فرهنگی رسمی در می‌آیند و متقابلاً نیز عقایدی از سوی نخبگان فکری یا سیاستمداران ارائه شده و به تدریج جزء فرهنگ عمومی می شود.

فرهنگ : فرهنگ زنده یا یک خاصیت و سه صفت شناخته می شود.

خاصیتش توانایی جذب و دفع است.

یعنی آنچه را که برای زندگی خود لازم می بیند، از فرهنگهای دیگر می گیرد و آنچه را که زاید می داند، دفع می کند.

صفات فرهنگ به این ترتیب است: 1- از گذشته بارور می شود.

2- حاجات امروز را بر می آورد.

3- آینده رامی سازد (مطالعه وضع عمومی فرهنگ، صفحه 58) 10-1- چارچوب نظری : لزوم استفاده از نظریه: استفاده از نظریات نظریه پردازانی که بر روی موضوع خانواده به طور کلی کارکرده‏اند، از طرفی هم به اندیشه‏های ما درباره‏خانواده شکل می‏دهند و هم به مشاهدات و تفسیر یافته‏ها و نحوه استفاده از اطلاعات در برنامه‏ریزی‏ها و سیاست‏گذاری‏هایی که بر زندگی خانوادگی تأثیر می‏گذارد.

و همچنین به